Euskararen Gramatika

7.2.5. Lo falta

7.2.5a ‘Gabezia, eza’ adierako elkartuak biltzen ditu Hitz-Elkarketa/4 lanak (1992) azpisail berean, adieraz gain beste ezaugarri bat dutenak, ‘osagarri-buru’ egitura, alegia; hau da, falta eta gabe, biak dira osagarria eskatzen dutenak. Baina elkartuaren kategoria kontuan hartuaz, batzuk izen elkartuak dira, izen+falta motakoak; besteak, adjektiboak, izen+gabe egiturakoak. Hemen, beraz, izen kategoriakoak aztertzen dira, falta izena mugakizun dutenak (izen horrek dituen adieretatik, Euskaltzaindiaren Hiztegiak ematen dion 3. adiera, ‘gabezia, eza’ da horrelako elkartuetan aurkituko duguna). Izen horren osagarria bi modutara ager daiteke, zeren izenlagun gisa edo izen elkartu bateko lehen osagai gisa: adierazpen askatasunaren falta / kontzientzia falta. Bestalde, asmo adierako elkartuetan bezala, hemen ere mugakizunak izan aditza harturik, aditz egitura osa dezake, falta izan (§ 23.2.1.3.4).

7.2.5b Adibide ugari aurkituko ditugu bai literatura tradizioan eta bai gaurko testuetan ere: batasun falta, borobiltasun falta, dokumentazio falta, egur falta, estilo falta, garapen falta, harreman falta, lo falta, kontzientzia falta, praktika falta… Gaurko sensibilitateari hain atsegin zaion arkaismo eta borobiltasun falta hartaz (Sarasola); Bigarrenik, batasun falta (Saizarbitoria); Mendi aietan, gaur ere noski egur-faltarik ez da izango (I. Alkain eta A. Zavala). Aurretik aditz partizipioa nahiz aditz sintagma ere ager daiteke, baina, halakoetan mugakizunak -z postposizio atzizkia hartzen du: ez jakin faltaz, adinetara heldu faltaz, eskuaraz izkiriatu faltaz, arta hori izan faltaz… Ebanjelioan zer dion aditzen eztuenak, latinik ez jakin faltas, otoitz egin brazo Iesu Kristori (Beriain); Hau heldu da, Eskualdunek […] eskuaraz iskiribatu faltaz (Etxeberri Sarakoa). Oso egitura emankorra da. Bereiz idazten dira bi osagaiak.