Euskararen Gramatika

4.4.3.3. -ki₂

Mota bateko baino gehiagoko izenak har ditzake oinarri atzizki honek, baita aditzoinak ere (§ 4.4.2.3). Baina sortzen diren izenak, ñabardurak ñabardura, oro har, izen konkretuak, bizigabeak direnez, egoki ikusi dugu guztiak hemen biltzea.

Oinarri eta adierei dagokienez, izen oinarria dutenak bilduko ditugu lehenik, eta aditzoina oinarri dutenak ondoren:

a) Batzuetan, animaliak adierazten dituzten izenak aurkituko ditugu oinarrian, eta izen eratorriak animalia horien ‘haragia’ hartzen du esanahi: ahateki, ardiki, bildoski, eperki, zerriki. Edo animalien gorputzeko atalak adierazten dituzten izenak: odolki, saiheski.

b) Beste batzuetan, ‘jateko zerbait’ adierazten du izen eratorriak, eta oinarriko izenak, berriz, nondik sortzen den, zertaz egiten den jateko hori: barazki, esneki, gozoki, izozki.

c) Izen konkretua ere, biziduna zein bizigabea, izan daiteke oinarri, eta izenak adierazten duen multzo, klase horretako bat/banakoa izendatzen du eratorriak: aingeruki, emazteki, gauzaki, gizaki, liburuki.

d) Zenbatzaileei erantsirik, batetik adieraz dezake erditze batean sorturiko haurretako bakoitza: biki, hiruki (zazpiki, aldiz, zazpi hilabeteko haurdunaldiaren ondoren sortua da). Bestetik, hiru nahiz lau alde dituen figura geometrikoa ere adierazten du: hiruki, lauki.

e) Aditzoinari erantsirik sortzen diren izenek aditzoin horren objektuari egiten diote erreferentzia: erreki ‘okela errea’, inprimaki ‘orri inprimatua’, janzki… (ikus § 4.4.1e).

-ki₂ atzizkia daramaten izenek ondoren har ditzakete beste batzuk, hala nola gozokigile, izozkigintza, izozkitegi, laukidun eta abar.