8.4.9. Gaztela-Mantxako Autonomia Erkidegoa

8.4.9.1. 1/1994 Legea, maiatzaren 24koa, Gaztela-Mantxako Irisgarritasunari eta Oztopoak kentzeari buruzkoa[1084]

III. KAPITULUA
Irisgarritasuna garraioan eta zentzumen-komunikazioan

23. artikulua.— Irisgarritasuna zentzumen-komunikazioan

Informaziorako, kulturarako, irakaskuntzarako eta aisialdirako eskubidea bermatzeko, muga sentsorialak dituzten pertsonek komunikazio-sistema irisgarriak eta alternatiba tekniko eraginkorrenak ezagutzea sustatuko du Erkidegoen Batzordeak. Bereziki, herritar guztiei erraztuko zaie, prestakuntza-prozesuan zehar, zentzumen-mugak dituzten pertsonen komunikazio-sistemetara hurbiltzea, hala nola zeinu-hizkuntza, braille idazketa eta antzeko beste edozein.

8.4.9.2. 7/2001 Legea, ekainaren 28koa, Langileak hautatu eta Lanpostuak betetzeari buruzkoa[1085]

15. artikulua.— Lehiaketa espezifikoak

Lehiaketa espezifikoak kasuan kasuko lanpostuak atxikita dauden sailetako titularrek deitu eta ebatziko dituzte. Administrazio Publikoen Sailak deialdiaren aldeko txostena eman beharko du, eta irizpide hauek bete beharko ditu:

a) Lehiaketa horietan, lehentasuna emango zaie lanpostu bakoitzak dituen ezaugarri espezifikoei, eta, bereziki, lanpostuaren singulartasuna ekarri duten ezaugarriei; honako hauek ere balioetsi ahal izango dira, besteak beste: deialdiko lanpostuari dagozkion eginkizun berdinetan edo antzekoetan izandako esperientzia; eginkizun horiekin lotutako gaietan jasotako edo emandako prestakuntza espezifikoa; titulazio akademikoak; hizkuntzen ezagutza edo erregelamenduz zehazten diren beste batzuk. Era berean, deialdian memoria bat egiteko beharra sartu ahal izango da; kasu horretan, deialdiak lanpostuaren eginkizun nagusiak zerrendatu beharko ditu. Merezimendu horien balioespena osoaren % 45ekoa izango da.

8.4.9.3. 9/2001 Legea, irailaren 27koa, Gaztela-Mantxako Logopeden Elkargo Profesionala sortzekoa[1086]

Hizkera, hizketa, ahots, entzumen eta komunikazioaren alterazioen prebentzioa, ebaluazioa eta diagnostikoa egiteko jarduera lanbide bat da, zeina arreta medikoari lotuta baitago, eta aitortze ofiziala lortu zuen Logopediako Diplomadunaren unibertsitate-titulu ofiziala sortu zenean, titulu hori lortzeko ikasketa-planen jarraibide orokorrak onetsi zituen abuztuaren 30eko 1419/1991 Errege Dekretuaren bidez. Beraz, gizarte-beharrizan batzuei erantzuten dien lanbide baten aurrean gaude; lanbide horrek jarduera bat garatzen du osasunaren, hezkuntzaren eta gizarte-zerbitzuen eremuan eragiteko, eta gaur egun titulu hori lortzeko ikasketak Gaztela-Mantxako Unibertsitatean ematen dira.

[…]

Bigarren xedapen gehigarria.— Elkargo profesionalean sartzea

Lege hau indarrean jarri eta hurrengo bi urteetan, hizkeraren eta entzumenaren perturbazio eta patologien arloan lan egin duten edo lan egiten duten profesionalak Gaztela-Mantxako Logopeden Elkargoan sartu ahal izango dira, hala eskatzen badute eta honako kasu hauetako batean badaude:

1. Logopediaren arloan gutxienez bost urtez jardun dutela egiaztatzen duten profesionalak, baldin eta honako titulazio hauetako bat badute:

a) Hizkeraren eta entzumenaren nahasmenduetako irakasle espezializatuaren titulua, Hezkuntza Ministerioak emandakoa.

– Hizkuntza eta entzumenaren perturbazioetako espezialistaren diploma, Espainiako estatuko edozein unibertsitatek emana.

8.4.9.4. 8/2003 Legea, martxoaren 20koa, Gaztela-Mantxako Mahastiari eta Ardoari buruzkoa[1087]

37. artikulua.— Mahastizaintzako eta ardogintzako araudia betetzeari buruzko kontrola

3. Organo horiei dagokie beharrezko neurriak hartzea honako hauek eragozteko:

f) Adierazpen geografikoak erabiltzea, adierazpen horiek adierazten duten tokikoak ez diren produktuen aurkezpenean, nahiz eta produktuaren benetako jatorria adierazi, edo adierazpena itzulita edo genero, mota, estilo, imitazio edo antzeko aipamenekin batera erabilita egon.

Seigarren xedapen gehigarria.— Adierazpen edo izendapen babestuen arloko zehapen-araubidea, adierazpen edo izendapen horien erabilera Europar Batasuneko araudiak erreserbatuta dagoenean nekazaritzako produktuetarako, elikagaietarako eta edari espiritutsu jakinetarako

2. Honako hauek hartuko dira arau-hauste astuntzat:

b) Izendapen geografiko bat usurpatzea, imitatzea edo gogora ekartzea, nahiz eta produktuaren benetako jatorria edo izendapena adierazi, edo, horrekin batera, “generoa”, “mota”, “metodoa”, “estiloa”, “imitazioa” edo antzeko terminoak ekarri.

8.4.9.5. 3/2007 Legea, martxoaren 8koa, Gaztela-Mantxako Autonomia Erkidegoko Hezkuntzako Partaidetza Sozialari buruzkoa[1088]

2. artikulua.— Irakaskuntzaren programazio orokorraren helburuak

Bereziki helburu hauek lortzera bideratuko da irakaskuntzaren programazio orokorra:

b) Gaztela-Mantxako hezkuntza-eredu bat definitzea eta garatzea, kalitate- eta ekitate-printzipioetan oinarritutakoa, honako hauek sustatuko dituena: erregioaren identitatearen kontzientzia; beste kultura batzuetara irekitzea eta kultura horiekin komunikatzea; irakurtzea; beste hizkuntza batzuk ezagutzea eta erabiltzea, eta informazioaren eta komunikazioaren teknologiak menderatzea, eta balio demokratikoak eta gizonen eta emakumeen arteko berdintasunekoak, elkarbizitzakoak, garapen pertsonalekoak eta bizi-kalitatekoak indartzea.

III. KAPITULUA
Zentroetako eskola-kontseiluak

23. artikulua.— Zentro publikoetako eskola-kontseiluaren osaera

5. Haur-hezkuntzako zentro berezietan, Lehen Hezkuntzako zentro osatugabeetan, zortzi unitate baino gutxiagoko bigarren hezkuntzako zentroetan, adinekoen hezkuntza iraunkorreko zentroetan eta hezkuntza bereziko zentroetan, baldin eta zentro horietan arte-irakaskuntza profesionalak, hizkuntzen irakaskuntzak edo kirol-irakaskuntzak ematen badira, eta ezaugarri bereziak dituzten unitate eta zentroetan, osaera zentroen singulartasunari moldatuko zaio erregelamendu bidez ezartzen denaren arabera.

8.4.9.6. 7/2007 Legea, martxoaren 15ekoa, Gaztela-Mantxako Nekazaritzako Elikagaien Kalitateari buruzkoa[1089]

I. KAPITULUA
Nekazaritzako elikagaien kalitatea sustatzea

7. artikulua.— Kalitate-figuren izendapenaren babesa

5. Babestutako izenak ezin dira erabili babesteko eskubiderik ez duten nekazaritzako elikagaien izendapen, aurkezpen edo publizitatean, nahiz eta izen horiek beste hizkuntza batzuetara itzuli edo horien aurretik mota, estiloa, zaporea, imitazioa edo antzekoak jarri, produktuaren benetako jatorria adierazi arren. Era berean, debekatuta dago honelako adierazpenak erabiltzea: manipulatutakoa, ekoitzitakoa, (e)n ontziratutakoa, (e)n egindakoa edo antzeko esamoldeak; eta debekatuta dago kontsumitzaileak nahas ditzakeen beste edozein praktika.

8.4.9.7. 10/2007 Legea, martxoaren 29koa, Gaztela-Mantxako Ikus-entzunezko Hedabideei buruzkoa[1090]

4. artikulua.— Irrati- eta telebista-zerbitzuak emateko printzipio gidariak

Gaztela-Mantxako Autonomia Erkidegoak emandako gaikuntza-tituluen babesean irrati- eta telebista-zerbitzuak ematen dituztenek printzipio hauek bete beharko dituzte beren emanaldietan:

m) Gaztelaniaren osotasuna zaintzea, haren aberastasuna kontserbatzea, haren erabilera ona zaintzea, haren berrikuntzari erantzutea, eta hura babestea eta haren adierazpen eta agerraldi guztietan sustatzea.

II. KAPITULUA
Udalerriek lurreko uhinen bidezko irrati- eta telebista-zerbitzu publikoa emateko emakidak

24. artikulua.— Pluraltasuna eta gizartearen parte-hartzea bermatzea

2. Lege honen 4. artikuluan xedatutakoari kalterik egin gabe, zerbitzu publiko hori printzipio hauek errespetatuz emango da:

g) Gure Konstituzioaren 14. artikuluan aitortutako berdintasun-balioak errespetatzea. Bereziki, emakumeen eta gizonen arteko berdintasuna aktiboki sustatzea; horren barruan sartzen dira tratu- eta aukera-berdintasuna, aniztasuna errespetatzea, genero-ikuspegia txertatzea, ekintza positiboak sustatzea eta hizkera ez-sexista erabiltzea.

III. KAPITULUA
Kable bidezko irrati- eta telebista-zerbitzua emateko baimenak

2. atala
Kable bidezko irrati- eta telebista-zerbitzua ematen dutenen betebeharrak

34. artikulua.— Operadore independenteen kanalak hedatzea

1. 30 telebista-kanal baino gehiago hedatzen dituzten kable bidezko irratia eta telebista hedatzeko zerbitzuen emaileek bermatu beharko dute gaztelaniaz emititzen diren kanalen % 30 gutxienez kanal independenteen titularrenak izatea, betiere kanal horien eskaintza nahikoa eta kalitate egokikoa bada, lege honetan, lege honen erregelamendu bidezko garapenean eta Estatuko oinarrizko legerian aurreikusitakoaren arabera.

2. Aurreko apartatuan ezarritako betebeharra dela eta, honako irizpide hauek hartu behar dira kontuan:

a) Ehuneko hori kalkulatzeko, kable bidezko irrati- eta telebista-difusioko zerbitzuaren titularrak Espainiako hizkuntzetako batean eskaintzen dituen telebista-kanalen guztizko kopurua hartuko da kontuan.

36. artikulua.— Desgaitasunen bat duten pertsonen irispidea

Kable bidezko irratia eta telebista hedatzeko zerbitzua emateko baimenen titularrek ziurtatu beharko dute hedapen-zerbitzuaren euskarri-zerbitzu gisa erabiltzen diren komunikazio elektronikoen sareek beharrezko baliabide teknikoak dituztela honako zerbitzu hauek transmititu ahal izateko: azpitituluak, audiodeskripzioa eta zeinu-hizkuntzaren interpretazioa, eta desgaitasuna edo beharrizan bereziak dituzten pertsonek irispidea izateko laguntza-zerbitzuak, baldin eta hedatutako kanaletan sartuta badaude.

8.4.9.8. 5/2010 Legea, ekainaren 24koa, Gaztela-Mantxako Osasun Arloko Eskubide eta Eginbeharrei buruzkoa[1091]

II. KAPITULUA
Osasun-informazioari buruzko eskubideak

10. artikulua.— Asistentzia-informaziorako eskubidearen titularra

2. Adingabeak bere osasunari buruzko informazioa bere adin, heldutasun eta egoera psikologikoari egokitutako hizkuntzan jasotzeko duen eskubideari kalterik egin gabe, emantzipatu gabeko hamasei urtetik beherakoen kasuan ere informazioa emango zaie gurasoei edo tutoreei; era berean, gurasooi edo tutoreoi informazioa emango zaie adingabeak hamasei urtetik gorako emantzipatuak direnean arrisku larriko jarduketaren kasuan, betiere medikuaren irizpidearen arabera.

4. Ezgai deklaratutako pazientearen kasuan, informazio-eskubidearen titularra tutorea izango da, ezgaiketa-epaiak ezarritakoaren arabera, eta ezgaituak bere osasunari buruzko informazioa hizkuntza egokian eta ulertzeko moduan jasotzeko duen eskubideari kalterik egin gabe.

III. KAPITULUA
Borondatearen autonomiari buruzko eskubideak

2. atala
Adostasun informatua

21. artikulua.— Baimen informatuaren dokumentuaren edukia

2. Adostasun-dokumentu horrek enuntziatuak labur-labur izan beharko ditu; dokumentu hori hizkera ulergarrian idatzi beharko da, horrela kontzeptu medikoak erabiltzaile orokorrek ulertu ahal izan ditzaten.

8.4.9.9. 7/2010 Legea, uztailaren 20koa, Gaztela-Mantxako Hezkuntzari buruzkoa[1092]

VI

[…]

II. titulua Gaztela-Mantxako hezkuntza-sisteman ematen diren irakaskuntzei buruzkoa da. Bertan, hezkuntza-etapa eta -modalitate bakoitzaren egitura eta oinarrizko edukiak jasotzen dira: Haur Hezkuntza, Derrigorrezko Oinarrizko Hezkuntza (Lehen Hezkuntza eta Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza), Batxilergoa, Lanbide Heziketa, arte-irakaskuntzak, hizkuntzen irakaskuntzak, kirol-irakaskuntzak eta helduen hezkuntza. […]

[…]

Landa-eskola berezko identitatea duen eskola da, eta tratamendu espezifikoa du. Legeak bermatzen du Haur eta Lehen Hezkuntzako eskola bat mantenduko dela lau ikasle edo gehiago eskolatzen dituzten udalerrietan, eta neurriak hartuko direla irakasleen egonaldia errazteko eta ibiltaritza murrizteko. Era berean, legeak konpromisoa hartzen du garraio-sare egoki bat edo, hala badagokio, egoitza-sare egoki bat orokortzeko, betiere ikasleak Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzara eta Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzaren Ondokora hurbiltzeko, eta arte- eta hizkuntza-irakaskuntzetarako irispidea errazteko.

[…]

Legearen VI. titulua irakaskuntzaren kalitatearen alde egiten duten faktoreen multzo bat ezarri eta arautzeari buruzkoa da; horretarako, eleaniztasuna sustatzen du, irakurzaletasuna sustatzen du eta Europar Batasunak bultzatutako etengabeko ikaskuntzako programen aukerak integratzen ditu, eta irakasleak gehiago eta hobeto kualifikatzeko eta prestatzeko neurriak hartzen ditu, derrigorrezko prestakuntza-ibilbideak ezarriz eta prestakuntza-sarea definituz.

[…]

4. artikulua.— Hezkuntza-sistemaren printzipio gidariak

Gaztela-Mantxako hezkuntza-sistemak, Konstituzioan, Autonomia Estatutuan eta nazioarteko tratatuetan jasotako herritartasun demokratikoaren balioen esparruan, printzipio hauek ditu gidari:

k) Balioetan eta praktika demokratiko, inklusibo, eleaniztun eta kulturartekoan oinarritutako eskola bat eraikitzea, zeina eratzen baita zerbitzu publiko eta sozial gisa, errespetuzkoa eta neutrala pentsamendu-, kultura- eta erlijio-aukeren aurrean.

5. artikulua.— Hezkuntza-sistemaren oinarrizko ardatzak

Gaztela-Mantxako hezkuntza-sistemak oinarrizko ardatz hauek ditu:

d) Irakurketa, komunikazio-konpetentzia eta eleaniztasuna, eta kulturarteko konpetentziak sustatzea, betiere ikasle bakoitza gaztelaniaz eta, gutxienez, atzerriko hizkuntza batean gai izan dadin derrigorrezko eskolatzea amaitzean.

6. artikulua.— Hezkuntza-sistemaren helburuak

Gaztela-Mantxako hezkuntza-sistemak helburu hauek lortzera joko du:

a) Ikasleei beren gaitasun guztiak ahalik eta gehien garatzeko aukera eskaintzea, arreta berezia jarriz gaztelaniako eta atzerriko hizkuntzetako komunikazio-konpetentzietan, pentsamendu zientifikoaren garapenean eta arrazoiketa logiko-matematikoan, eta informazioaren eta komunikazioaren teknologien erabileran; pentsamendu sortzailea eta artistikoa eta gorputz- eta kirol-jarduera sustatuko dira, bai eta balioetan heztea, herritartasun demokratikoa eta banakako ahalegina eta erantzukizuna ere.

f) Zentroetan hezkuntza-eredu eleaniztunak eta kulturartekoak garatzea, ingurunera irekiak eta nazioz gaindiko elkarlana erraztuko dutenak.

II. KAPITULUA
Irakasleak

17. artikulua.— Irakaskuntzako funtzio publikoko kidegoetan sartzea eta mailaz igotzea

5. Hala zehazten diren prozesuetarako, eta xedapen gehigarri berean ezarritakoa alde batera utzi gabe, honako hauek hartuko dira kontuan, irakaslanaren ebaluazio positiboarekin eta merezimendu akademiko eta prestakuntzakoekin batera, merezimendu profesional gisa: tutoretza-lana; hezkuntza-arrakastarako programetan eta curriculumetik kanpoko jardueretan parte hartzea; zentroa ingurunera eta familietara irekitzea; hezkuntzako berrikuntza eta ikerketa, eta irakaskuntza elebiduna.

20. artikulua.— Irakasleak aintzatestea

3. Hezkuntza-arloan eskumena duen sailak berariaz hartuko ditu neurriak profesional hauek aintzatesteko:

b) Beren arloko edo ikasgaiko eskolak atal elebidunetan atzerriko hizkuntza batean ematen dituzten irakasleak.

21. artikulua.— Laguntza profesionalerako beste neurri batzuk

1. Hezkuntza-arloan eskumena duen sailak neurri hauek hartu ahal izango ditu, zentro publikoetako irakasleei dagozkienez:

b) Lizentziak ematea hizkuntzak hobeto menderatzeko atzerrian ikasketak eta egonaldiak egite aldera; horren xedea izango da irakasleek parte hartzea ikasleek atzerriko hizkuntzetan komunikatzeko duten konpetentzia hobetzeko proiektuetan edo planetan.

II. KAPITULUA
Haur Hezkuntza

3. atala
Haur Hezkuntzako bigarren zikloa

43. artikulua.— Hezkuntza- eta antolaketa-edukiak

2. Curriculumaren gainerako edukiak alde batera utzi gabe, Haur Hezkuntzako bigarren zikloan hiru urtetik aurrera ikasleak atzerriko hizkuntza batean hastea sartuko da, eta informazioaren eta komunikazioaren teknologiak, musika- eta ikus-adierazpena, eta psikomotrizitatea txertatuko dira.

III. KAPITULUA
Derrigorrezko Oinarrizko Hezkuntza

2. atala
Lehen Hezkuntza

47. artikulua.— Helburua

Lehen Hezkuntzaren helburua da haur guztiei prestakuntza jakin bat ematea, zeinaren xedea baita umeen garapen pertsonala eta haien ongizatea sendotzea, eta oinarrizko trebetasun kultural hauek eskuratzea: irakurtzekoak, eta ahozko eta idatzizko adierazpenari eta ulermenari buruzkoak —gaztelaniaz eta atzerriko hizkuntza batean—, kalkuluak egitekoak, eta gizarte-trebetasunak, lan- eta ikasketa-ohiturak,, zentzu artistikoa, sormena eta afektibitatea sustatzekoak.

49. artikulua.— Arloak

3. Hezkuntza-arloko eskumena duen sailak atzerriko bigarren hizkuntza bat sartzea bultzatuko du, eta erraztuko du atal elebidunak abian jartzea eta atzerriko irakaskuntza-zentroekin trukea egitea.

4. Hizkuntza-konpetentzia eskuratzea sustatzeko, irakurzaletasun-ohitura eta idatzizko adierazpena curriculumean jarduera espezifikoak sartuko dira ikasturteetako bakoitzean eta arloetako bakoitzean.

3. atala
Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza

56. artikulua.— Gaiak eta eremuak

1. Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako curriculuma irakasgaien bidez garatuko da. Hori alde batera utzi gabe, honako hauek gararaziko dira: Gaztela-Mantxako kulturaren ezagutza faboratzen duten diziplinarteko proposamenak; gaztelaniaz eta atzerriko hizkuntza batean komunikatzeko konpetentziak, ikus-entzunezko komunikazioa, informazioaren eta komunikazioaren teknologiak, eta balioetan oinarritutako hezkuntza.

2. Zentroek eskaintzen dituzten aukerako ikasgaiek, hezkuntzaren arloan eskumena duen sailak araututakoek, diziplinarteko proiektuak garatzea eta gaztelania ez diren beste hizkuntza batzuk irakastea erraztuko dute.

4. Hezkuntza-arloko eskumena duen sailak atzerriko beste hizkuntza batzuk sartzea bultzatuko du, atal elebidunak sustatuko ditu, eta zentroen arteko trukeak eta ikasleek atzerrian egingo dituzten egonaldiak erraztuko ditu.

57. artikulua.— Aniztasunari erantzutea

4. Hezkuntzaren arloan eskumena duen sailak antolaketa- eta curriculum-malgutasuneko neurriak garatzea erraztuko du, betiere irakaskuntza horiek musika- eta hizkuntza-irakaskuntzekin eta goi-mailako edo goi-errendimenduko kirol-jarduerak egitearekin bateragarri egiteko.

IV. KAPITULUA
Batxilergoa

63. artikulua.— Ikasgaiak

4. Hezkuntza-arloko eskumena duen sailak hizkuntzen ikaskuntza bultzatuko du, bai eta ingelesa ez beste hizkuntza batzuk sartzea ere, eta zentroen arteko trukeak eta ikasleek atzerrian egingo dituzten egonaldiak erraztuko ditu.

5. Irakurzaletasun-ohitura, irakurtzeko gogoa eta ahozko adierazpena sustatzeko, lehentasuna emango zaie irakasgai bakoitzeko hizkuntza-konpetentziei.

V. KAPITULUA
Hezkuntza-sistemako Hasierako Lanbide Heziketa

70. artikulua.— Curriculuma

2. Titulu bakoitzaren berezko konpetentzia profesionalez gain, bermatu egingo da ikasleek ezagutzak eta gaitasunak eskuratuko dituztela lehentasunezko arlo hauetan: informazioaren eta komunikazioaren teknologietan; talde-lanean; laneko arriskuen prebentzioan eta kultura ekintzailearen sustapenean, bai eta irakurketan eta atzerriko hizkuntzetan konpetentziak eskuratzean.

4. Hezkuntza-arloko eskumena duen sailak atzerriko hizkuntza bat sartzea bultzatuko du, betiere zentroen arteko trukeak eta ikasleek atzerrian egingo dituzten egonaldiak erraztuz.

VII. KAPITULUA
Hizkuntzen irakaskuntza

85. artikulua.— Helburua

Hizkuntzak irakastearen helburua da herritarrak gaitzea hizkuntzak behar bezala erabil ditzaten, hezkuntza-sistemaren ohiko etapetatik kanpo.

86. artikulua.— Egitura

1. Hizkuntzen irakaskuntzak hiru mailatan antolatzen dira: oinarrizko mailan, tarteko mailan eta maila aurreratuan.

2. Aipatutako mailen ziurtagiri ofizialak lortzeko, Hezkuntzari buruzko maiatzaren 3ko 2/2006 Lege Organikoaren 61. artikuluan aipatzen diren baztertze-probak gainditu beharko dira.

3. Hezkuntzaren arloan eskumena duen sailak hizkuntzak ikasteko irakaskuntza ez-arautuak ematea sustatuko du.

87. artikulua.— Oinarrizko maila

1. Oinarrizko mailako irakaskuntzen helburua izango da komunikazio-trebetasunak eremu hauetan erabiltzea: ikasleen bizi-esperientziarekin lotutako esparruetan, eta egoera jakin batzuetan, zeinetan ataza errazak behar baitira, betiere ataza horietan ulertzen direlarik ahozko eta idatzizko mezuak, oinarrizko egitura edo formulak dituztenak eta maiz erabiltzen den lexikoa dutenak.

2. Curriculuma bi ikasturtetan banatuko da, eta moduluka egin ahal izango da hiru ikasturtetan. Ikasketak hasten diren urte naturalaren barruan hamasei urte beteta dituztela sartu ahal izango dira ikasleak irakaskuntza horietan. Hamalau urtetik gorako ikasleak ere sartu ahal izango dira Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzan lehen edo bigarren hizkuntza gisa ikasten dutenaz bestelako hizkuntza batean.

3. Oinarrizko maila presentziala, librea edo urrutikoa izan daiteke.

4. Hezkuntza-arloko eskumena duen sailak erraztuko ditu zentroen arteko trukeak eta ikasleek atzerrian egingo dituzten egonaldiak.

5. Oinarrizko maila hizkuntza-eskola ofizialetan eta helduen hezkuntzako zentro eta geletan emango da, bai eta, hala badagokio, bigarren hezkuntzako institutuetan eta baimentzen diren udal hizkuntza-eskoletan ere.

88. artikulua.— Tarteko maila eta maila aurreratua

1. Tarteko mailako eta maila aurreratuko irakaskuntzek maiatzaren 3ko 2/2006 Lege Organikoaren I. tituluko VII. kapituluan jasotako ezaugarriak eta antolaketa izango dituzte.

2. Curriculuma ikasleen baldintzetara egokituko da, malgutasun-neurriak txertatuz, bai gaitasun handiei dagokienez, bai desgaitasun fisiko edota sentsorial bati lotutako hezkuntza-beharrizan bereziak dituzten ikasleei dagokienez.

3. Hezkuntza-arloko eskumena duen sailak erraztuko ditu irakaskuntza-zentroen arteko trukeak eta ikasleek atzerrian egingo dituzten egonaldiak.

4. Tarteko maila eta maila aurreratua hizkuntza-eskola ofizialetan emango dira.

89. artikulua.— Hizkuntzen beste irakaskuntza batzuk

1. Hizkuntza-eskola ofizialek, Hezkuntzari buruzko maiatzaren 3ko 2/2006 Lege Organikoak araututako irakaskuntzekin batera, irakasleen etengabeko prestakuntzarako ikastaroak eta moduluak emango dituzte, betiere prestakuntza-sarearekin eta beste kolektibo profesional batzuekin lankidetzan.

2. Hizkuntza-eskola ofizialek eta, hala badagokio, baimena duten helduen hezkuntzako zentroek eta udalerrietako hizkuntza-eskolek hizkuntzen komunikazio-erabilera hasteko, eguneratzeko edo hobetzeko ikastaroak eta moduluak emango dituzte.

3. Hezkuntza-arloko eskumena duen sailak atzerritarrei espainiera-ikastaroak ematea sustatuko du, bai eta Gaztela-Mantxako gizartean dauden kulturetara hurbiltzeko ikastaroak ematea ere.

4. Hizkuntza-eskola ofizialek gaztelania ez diren Espainiako hizkuntzak ikasteko irakaskuntzak eman ahal izango dituzte, hezkuntza-arloko eskumena duen sailak horretarako ezartzen duenaren arabera.

X. KAPITULUA
Helduen hezkuntza

94. artikulua.— Eskaintza

1. Helduen hezkuntzaren eskaintzak bere barnean hartuko ditu hezkuntza-titulazio bat lortzeko irakaskuntzak, hezkuntza-sistemako etapetara sartzea, lanbide-heziketa eta garapen pertsonala eta komunitarioa.

Helduen hezkuntzak honako helburu hauek lortzera joko du:

e) Garapen pertsonala lortzea hezkuntza-programa hauek erabiliz: espainiar hizkuntza eta kultura ikastekoak; informazioaren eta komunikazioaren teknologiak; atzerriko hizkuntzak; kultura ekintzailea sustatzea, eta balio jakin batzuetan heztea, hala nola elkarbizitza, ingurumena ezagutzea eta kontserbatzea, bizi-ohitura osasungarriak hartzea, eta gaixotasunak eta laneko arriskuak prebenitzea.

I. KAPITULUA
Ikasleen aniztasunari eta hezkuntza-arrakastari erantzutea

120. artikulua.— Ekitate-printzipioak

1. Ikasleen aniztasunari erantzuteko, honako printzipio hauek hartuko dira kontuan: aukera-berdintasuna eta irispide unibertsala, normalizazioa, eskola-inklusioa eta gizarteratzea, malgutasuna, kulturartekotasuna eta administrazioen arteko koordinazioa.

2. Printzipio horien arabera, aniztasuna baliotzat hartzen da, eta neurriak honako irizpide eta prozedura hauen arabera arautuko dira:

i) Gaztelania ikasteko programak diseinatu, garatu eta ebaluatzea, gaztelania ezagutzen ez duten ikasleentzat. Programa horiek curriculumean integratuta egongo dira eta, hala badagokio, laguntza- eta aberaste-jarduerak hartuko dituzte beren barnean.

121. artikulua.— Ikasleen hezkuntza-beharrizanak

2. Lege honen ondorioetarako, aniztasunaren erantzuntzat jotzen da ikasleen hezkuntza-aurrerapena bultzatzeko hezkuntza-jardueren multzoa, kontuan hartuta ikasleen gaitasunak, ikasteko erritmoak eta estiloak, motibazioak eta interesak, egoera sozialak eta ekonomikoak, kulturalak, linguistikoak eta osasunekoak.

II. KAPITULUA
Aukera-berdintasuna landa-eskolan

128. artikulua.— Landa-eskolari arreta espezifikoa ematea

4. Hezkuntzaren alorreko eskumena duen sailak garraio-sare edo eskola-egoitzen sare egokia izango du zentro publikoetako ikasleak Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzara eta Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzaren Ondokora hurbiltzeko, Lanbide Heziketa barne, eta, era berean, ikasleak arte- eta hizkuntza-irakaskuntzetan sartzen laguntzeko.

I. KAPITULUA
Elkarlan-harremanak beste instituzio batzuekin

132. artikulua.— Elkarlana hezkuntzaren arloko ministerio eskudunarekin eta beste autonomia-erkidego batzuekin

1. Gaztela-Mantxako hezkuntza-arloko eskumena duen sailak parte hartuko du Hezkuntzari buruzko maiatzaren 3ko 2/2006 Lege Organikoaren 9. artikuluan aipatzen diren lurralde-elkarlaneko programetan, betiere ikasleen oinarrizko konpetentziak indartzeko, ikasleok beste autonomia-erkidegoetako kultura- eta hizkuntza-aberastasuna aintzat har dezaten faboratzeko, eta laguntza emateko lurraldeen arteko elkartasunerako eta desberdintasunak konpentsatzeko orduan lurralde-orekarako.

133. artikulua.— Toki-korporazioekiko elkarlana

1. Toki-erakundeek eta hezkuntzaren arloan eskumena duen sailak beren jarduketak koordinatuko dituzte eta elkarlanean jardungo dute, protokolo, hitzarmen edo lankidetza-akordio egokiak ezarriz, honako jarduketa hauetan:

e) Musika- eta dantza-ikasketak eta hizkuntzen oinarrizko maila planifikatu, garatu eta ebaluatzea, betiere hezkuntza-arloko eskumena duen sailak ezarritako moduan.

i) Irakasjardunetik kanpo, gaztelaniaz hitz egiten ez duten atzerritar jatorriko ikasleek eta eskolaz kanpokoek gaztelania ikasteko ikastaroak eta jarduerak egitea, bai eta biztanle horien jatorrizko hizkuntzak ikasteko eta hizkuntzoi eusteko ikastaroak eta jarduerak egitea, bai eta herritarren artean elkarbizitzaren eta kulturartekotasunaren balioak sustatzea ere.

134. artikulua.— Elkarlana unibertsitateekin

1. Hezkuntzaren arloan eskumena duen sailak lankidetza-hitzarmenak eta -akordioak egin ahal izango ditu Gaztela-Mantxako Unibertsitatearekin, Alcaláko Unibertsitatearekin, Urrutiko Hezkuntzarako Unibertsitate Nazionalarekin eta Menéndez Pelayo Nazioarteko Unibertsitatearekin, honako jarduketa hauek egiteko:

c) Irakasleen eta etorkizuneko irakasleen prestakuntza eta hizkuntza-egiaztapena.

135. artikulua.— Lankidetza beste erakunde batzuekin

4. Hezkuntzaren arloan eskumena duen sailak lankidetza-akordioak egin ahal izango ditu Gaztela-Mantxako komunikabideekin eta, bereziki, telebista eta irrati publikoekin, betiere informazioaren eta hezkuntzaren arloko profesionalak erregioko haur eta gazteen prestakuntza-proiektu berean konprometitzeko. Horretarako, botere publikoek erraztasunak emango dituzte komunikabide sozialek erregioko hezkuntzaren oinarri diren printzipioak beren kode etikoetan txerta ditzaten, eta eduki bortitzak, apalesgarriak edo iraingarriak ematea saihestuko dute. Era berean, lankidetzak ezarriko dira hezkuntza-programak eta hezkuntzaren aspektu batzuk zabaltzeko kanpainak garatzeko, eta arreta berezia jarriko da balioetan oinarritutako hezkuntzan, hezkuntza-kalitatean, hizkuntzetako prestakuntzan, hezkuntza-erkidegoaren parte-hartzean eta irakasleen irudi sozialean.

II. KAPITULUA
Irakurketa eta eleaniztasuna sustatzea

147. artikulua.— Atal elebidunak

1. Irakaskuntzako zentroetan atal elebidunak garatzea bultzatuko da. Horietan, hizkuntzakoak ez diren arloak eta ikasgaiak irakatsiko dira atzerriko hizkuntza batean, betiere edukiak eta hizkuntzak modu integratuan ikasiz.

2. Atal elebidunak tresna baliotsuak dira eleaniztasuna eta elkarbizitzaren eta kulturartekotasunaren balioak bultzatzeko. Zentroko antolaketan kontuan hartuko dira taldekatze heterogeneoak elkartzeko printzipioa eta diskriminaziorik ezaren printzipioa.

3. Atal elebidunak garatzen eta finkatzen faboratzeko, prestakuntza espezifikoa eskainiko zaie parte hartzen duten irakasleei, eta hezkuntza-erkidegoak horiek ezagut ditzan bultzatuko da.

148. artikulua.— Hizkuntzen etengabeko ikaskuntza

Hezkuntzaren arloan eskumena duen sailak hizkuntzen etengabeko ikaskuntza bultzatuko du hizkuntza-eskola ofizialen bidez, bai eta helduen hezkuntzaren bidez eta, hala badagokio, udal-korporazioekin ezartzen dituen akordioen bidez.

150. artikulua.— Hezkuntza-trukeak

Hezkuntzaren arloan eskumena duen sailak irakaskuntza-zentroen eta hirugarren herrialdeetako zentroen eta instituzioen arteko hezkuntza-trukeak sustatuko ditu, betiere eleaniztasuna sustatzeko eta kultura arteko balioak sustatzeko funtsezko tresna diren aldetik.

Hirugarren xedapen gehigarria.— Maisu-maistren irakaskuntza bigarren hezkuntzan

1. Pedagogia terapeutikoko eta entzumen eta hizkerako maisu-maistra espezialistek eginkizunak bete ahal izango dituzte Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzan, Hezkuntzari buruzko maiatzaren 3ko 2/2006 Lege Organikoaren zazpigarren xedapen gehigarriaren 1. apartatuan aurreikusitakoaren arabera Gobernuak ezartzen dituen baldintza eta betekizunekin.

Bosgarren xedapen gehigarria.— Irakasle espezialistak eta emerituak

3. Era berean, atzerriko nazionalitateko profesionalak kontratatu ahal izango dira goi-mailako arte-irakaskuntzetarako eta hizkuntzen irakaskuntzetarako, irakasle espezialista gisa, betiere hezkuntza-arloan eskumena duen sailak ezartzen duenaren arabera, oro har ezarritako titulazio-betekizuna nahitaez bete gabe. […]

8.4.9.10. 12/2010 Legea, azaroaren 18koa, Gaztela-Mantxako Emakumeen eta Gizonen arteko Berdintasunari buruzkoa[1093]

I. KAPITULUA
Botere publikoen xedea, helburuak, aplikazio-eremua eta jardun-printzipioak

4. artikulua.— Administrazio autonomikoaren, toki-administrazioaren eta unibertsitatearen jardun-printzipioak, berdintasuna ezartzeko eta sexuan oinarritutako diskriminazioa errotik kentzeko

Administrazio publikoen jarduketak eraendu eta bideratuko dituzten printzipio orokorrak honako hauek dira:

g) Administrazio-eremuan hizkera ez-sexista ezartzea, eta hizkera hori suspertzea gizarte-harreman guztietan.

II. KAPITULUA
Printzipio orokorrak

10. artikulua.— Hizkera ez-sexista eta emakumeen irudi publikoa

1. Administrazioak erabiltzen duen hizkerak gizonak eta emakumeak hartuko ditu bere barruan, femeninoa eta maskulinoa erabiliz, edo, hala badagokio, neutroa, edozein joera sexista ezabatuz, baita zeharkakoak ere. Era berean, partikularren artean hizkera ez-sexistaren erabilera sustatuko da.

2. Komunikazio instituzionalean, Gaztela-Mantxako administrazio publikoek zainduko dute emakumeen eta gizonen inguruan gizartera helarazten den irudia berdintasunezkoa, aniztuna eta estereotipatu gabea izatea, eta beren politikak garatzean sustatuko dute emakumeen eta gizonen arteko berdintasun-printzipioaren ezagutza eta zabalkundea.

3. Gaztela-Mantxako Erkidegoen Juntak kanpaina instituzionalak egingo ditu emakumeen irudia sustatzeko ordezkaritza txikiena duten lanbide, ikasketa edo jarduera publikoetan. Kanpaina instituzionalek hizkera ez-sexista izango dute, eta ez dute gizonen eta emakumeen arketipo estereotipaturik erreproduzituko.

IV. KAPITULUA
Komunikabideak eta emakumeen irudia publizitatean

48. artikulua.— Titulartasun publikoko komunikabideak

1. Titulartasun publikoko komunikabideek, Gaztela-Mantxako administrazio publikoen dirulaguntzak jasotzen dituzten komunikabideek edo haien partaidetza duten komunikabideek islatuko dute gizartean dauden emakumeen eta gizonen irudi berdintasunezkoa, plurala eta estereotipatu gabea, eta sustatuko dute emakumeen eta gizonen arteko tratu- eta aukera-berdintasunaren ezagutza eta zabalkundea, hizkera ez-sexista erabili behar dutelarik.

8.4.9.11. 14/2010 Legea, abenduaren 16koa, Gaztela-Mantxako Gizarte-zerbitzuei buruzkoa[1094]

I. KAPITULUA
Gizarte-zerbitzuen erabiltzaileen eskubide eta eginbeharrak

7. artikulua.— Gizarte-zerbitzuen erabiltzaileen eskubideak

1. Gizarte-zerbitzuen sistema publikoaren erabiltzaileek eskubide hauek izango dituzte gizarte-babesarekin lotuta:

c) Pertsona bakoitzari egokitutako formatu irisgarrian eta hizkera ulergarrian jasotzea bere egoeraren balioespena.

2. Era berean, gizarte-zerbitzuen erabiltzaileek honako eskubide hauek izango dituzte informazioarekin lotuta:

g) Haiei zuzendutako informazioa ulertzeko behar diren baliabideak eta laguntzak izateko eskubidea, bai hizkuntzarekin zailtasunak dituztelako, bai desgaitasunen bat dutelako.

8.4.9.12. 3/2011 Legea, otsailaren 24koa, Gaztela-Mantxako Irakurketa eta Liburutegiei buruzkoa[1095]

III

Gaztela-Mantxako Irakurketa eta Liburutegiei buruzko Legearen arabera, irakurketa liburutegi publikoen bidez unibertsalizatzea gure herritarrekin sinatutako benetako kontratu soziala da. Konpromiso horretan guztiak sartzen dira, haien egoera soziala, fisikoa edo pertsonala gorabehera. Helburua zera da, liburutegi batera joateko edo liburu bat maileguan hartzeko erraztasunik ez duten erregioko kolektibo guztiek, edo beste hizkuntza edo kultura bat dela-eta liburutegi batean dauden aukerak ezagutzen ez dituztenek erraztasun handiagoa izatea liburutegietatik liburuak eta informazioa iristeko.

[…]

7. artikulua.— Irakurketa sustatzeko planen edukia

1. Irakurketa sustatzeko planek arreta berezia jarriko dute haur eta gazteengan, gutxiengo linguistikoengan —haien integrazioa errazteko—, eta gizarte-egoera ahuleneko sektoreetan, betiere arreta berezia jarriz desgaitasuna duten pertsonengan, bai eta edozein adinetako pertsonen etengabeko ikaskuntzan ere.

8.4.9.13. 4/2011 Legea, martxoaren 10ekoa, Gaztela-Mantxako Enplegu Publikoari buruzkoa[1096]

I. KAPITULUA
Gaztela-Mantxako enplegu publikoan sartzeko printzipioak eta betekizunak

39. artikulua.— Beste estatu batzuetako herritarrak Gaztela-Mantxako enplegu publikoan sartzea

6. Hautaketa-prozesuen deialdiek zehaztuko dute gaztelaniaren jakite-maila egokia egiaztatzeko modua zein den, eta xede hori duten probak gainditzea galdatu ahal izango dute, salbu eta hautaketa-probek beren kabuz jakite-maila hori frogatzea badakarte.

IV. KAPITULUA
Hautaketa-prozedura

51. artikulua.— Hautaprobak

2. Deialdira aurkeztutako lehiakideek, aurrez erabakita dagoenaren arabera, beren jakintza eta gaitasun analitikoa egiaztatu beharko dituzte ahoz edo idatziz, haiek dituzten gaitasunak eta trebetasunak erakusteko ariketak egin beharko dituzte, atzerriko hizkuntzak badakizkitela erakutsi, eta, hala dagokionean, ariketa fisikoak gainditu beharko dituzte.

64. artikulua.— Karrera profesional horizontala

6. Tarte bat aitortzeko, interesdunaren ebaluazioa beharko da. Ebaluazio horretan, administrazio publiko bakoitzean karrera profesional horizontala arautzen duen araudian aurreikusitako merezimenduak balioetsiko dira.

Edozelan ere, erregelamendu bidez aurreikusten diren baldintzetan, gutxienez merezimendu hauek balioetsi beharko dira:

d) Eskuratutako ezagutzak, zeinak balioetsiko baitira eskuratutako edo emandako prestakuntza eta titulazio akademikoak, hizkuntzak edo kasuan-kasuan zehazten den moduan egiaztatutako beste ezagutza batzuk kontuan hartuta.

68. artikulua.— Lanpostuak lehiaketa bidez hornitzea

8. Lehiaketa honetan datza: izangaien merezimenduak eta gaitasunak eta, hala badagokio, trebetasunak balioestea.

Deialdian aurreikusitako merezimenduak bakarrik har daitezke kontuan, eta horien artean jardunaren ebaluazioaren emaitzek agertu behar dute. Era berean, honako hauek ere balioets daitezke, besteak beste: izaera bereko edo antzeko lanpostuetan edo espezializazio-arlo edo -azpiarlo bereko edo 22.1 artikuluan aurreikusitako beste edozein elkartzetako lanpostuetan izandako esperientzia; lanpostuaren maila, hala badagokio; prestakuntza- eta hobekuntza-ikastaroak; antzinatasuna; lanpostuan jarraitzea; beste merezimendu batzuk ere, baldin eta lanpostuan jarduteko betekizuna izan gabe lanpostuen zerrendan edo 25. artikuluak aipatzen duen enplegu publikoaren kudeaketarako tresna osagarrietan agertzen badira, eta deialdiko lanpostuan egin beharreko eginkizun eta atazekin zuzeneko lotura badute; titulazio akademikoak; hizkuntzen ezagutza edo irakasjarduera edo ikerketa-jarduera.

Era berean, lan-bizitza, bizitza pertsonala eta familia-bizitza uztartzearekin zerikusia duten inguruabarrak ere balioetsi ahal izango dira, erregelamenduz ezartzen diren baldintzetan.

II. KAPITULUA
Faltak eta diziplina-zehapenak

134. artikulua.— Falta oso astunak

Hauek dira falta oso astunak:

[1097]b) Honako arrazoi hauetako batengatik diskriminazioa dakarten jarduketak: arraza-edo etnia-jatorria, erlijioa edo sinesmenak, desgaitasuna, adina, sexu-orientazioa, sexu-identitatea, genero-adierazpena, sexu-garapena, hizkuntza, iritzia, jaioterria edo bizilekua, sexua edo beste edozein tasun edo inguruabar pertsonal edo sozial; bai eta jazarpena ere, haren arrazoia denean: arraza-edo etnia-jatorria, erlijioa edo sinesmenak, desgaitasuna, adina, sexu-orientazioa, sexu-identitatea, genero-adierazpena edo sexu-garapena, eta jazarpen morala, sexuala eta sexuan oinarritutakoa.

[1098]u) Edozein motatako indarkeria edo abusua (arraza- edo etnia-jatorria, erlijioa edo sinesmenak, desgaitasuna, adina, sexu-orientazioa, sexu-identitatea, genero-adierazpena, sexu-garapena, hizkuntza, iritzia, jaioterria edo bizilekua, sexua edo beste edozein tasun edo inguruabar pertsonal edo sozial) jasan duten pertsonei benetako arreta edo laguntza emateari uko egitea.

8.4.9.14. 15/2011 Legea, abenduaren 15ekoa, Ekintzaile, Autonomo eta ETEei buruzkoa[1099]

38. artikulua.— Laguntza-programak

Arlo horretako prestakuntzari laguntzeko programak sustatuko dira, bai eta sare sozialen erabilera ere, kanpo-jarduerak hasteko bide gisa, beste hizkuntza batzuetako webguneen garapena sustatuz.

8.4.9.15. 8/2013 Legea, azaroaren 21ekoa, Gaztela-Mantxako Tributu-neurriei buruzkoa[1100]

II

[…]

Gainera, tributu-kenkari berriak ezartzen dira aipatutako zergan, testuliburuak erosteko eta hizkuntzak ikasteko gastuengatik, adingabeak kobratu gabe familian hartzeagatik, 65 urtetik gorakoen eta/edo ezgaituen harrera ordaindu gabeagatik eta 36 urtetik beherakoen ohiko etxebizitza alokatzeagatik.

[…]

1. atala
Pertsona fisikoen errentaren gaineko zerga

3. artikulua.— Testuliburuak eskuratzeko eta hizkuntzak ikasteko gastuengatiko kenkariak

1. Kenkari hauek ezartzen dira testuliburuak eskuratzeko eta hizkuntzak ikasteko gastuengatik:

b) Zergadunek zergaldian zehar seme-alabek edo ondorengoek jasotako hizkuntza-irakaskuntzagatik ordaindutako zenbatekoen % 15 kendu ahal izango dute, eskolaz kanpoko jarduera gisa, maiatzaren 3ko 2/2006 Lege Organikoaren 3.3 eta 4. artikuluetan edo lege organiko hori ordezten duen arauan aipatutako oinarrizko hezkuntzari dagozkion etapetan.

8.4.9.16. 5/2014 Legea, urriaren 9koa, Gaztela-Mantxako haur eta nerabeei gizarte-babesa eta babes juridikoa emateari buruzkoa[1101]

2. artikulua.— Administrazio-jardunaren printzipio gidariak

Hauek dira administrazio-jardunaren printzipio gidariak haurren eta nerabeen babes juridikoaren arloan:

b) Diskriminaziorik ez egitea jaiotzagatik, sexuagatik, erlijioagatik, iritziagatik, jatorri nazional, etniko edo sozialagatik, hizkuntzagatik, desgaitasun fisiko, psikiko edo sentsorialagatik, sexu-orientazioagatik, genero-identitate eta -adierazpenagatik, egoera ekonomiko edo sozialagatik, edo adingabeari edo haren familiari eragiten dion beste edozein inguruabar pertsonal edo sozialengatik.

I. KAPITULUA
Adingabeen eskubideak

13. artikulua.—Osasuna babesteko askatasuna

2. Gaztela-Mantxako Autonomia Erkidegoko Administrazioak adingabeen osasuna babestu eta sustatzeko eta haiei osasun-arreta emateko eskubidea bermatuko du, indarrean dagoen legerian xedatutakoaren arabera, bereziki honako hauei dagokienez:

b) Beren osasunari buruzko informazioa jasotzea, eta, bereziki, haiek jasaten dituzten prozedura medikoei buruzkoa, adinaren, heldutasunaren eta egoera psikologikoaren araberako hizkeran. Era berean, adingabearen baimena lortu beharko da, indarrean dagoen legerian jasotako baldintzetan.

17. artikulua.— Gizarteratzeko eskubidea

2. Administrazio publikoek bermatuko dute Autonomia Erkidegoko lurraldean dauden adingabe atzerritarrek, beren legezko egoera edozein dela ere, eskubidea izango dutela baliabide eta zerbitzu publikoak izateko, betiere gizartean, hizkuntzan eta kulturan erabat integratze aldera, indarrean dagoen ordenamendu juridikoan ezarritakoaren arabera.

8.4.9.17. 7/2014 Legea, azaroaren 13koa, Gaztela-Mantxan Desgaitasuna duten Pertsonen Eskubideak bermatzeari buruzkoa[1102]

4. artikulua.— Printzipio gidariak

Lege honen xedapenak aplikatu eta garatzeko, bai eta botere publikoek Gaztela-Mantxan jarduteko ere, Estatuko oinarrizko legerian adierazitako printzipio gidariei jarraituko zaie, bai eta honako printzipio hauei ere:

k) Administrazio-esparruan diskriminatzailea ez den hizkera ezartzea, eta hizkera hori suspertzea harreman sozial, kultural eta artistiko guztietan.

II. KAPITULUA
Ekintza positiboko neurriak, diskriminazioaren aurkakoak eta desgaitasuna duten pertsonen bizi-kalitatea sustatzekoak

1. atala
Osasuna

12. artikulua.— Osasuna sustatzea, eta desgaitasun-egoerak edo egoeron areagotzea prebenitzea

5. Gaztela-Mantxako osasun-sistemak beharrezko neurriak hartuko ditu, eta programak, prozesu asistentzialak eta protokolo espezifikoak ezarriko ditu pertsonen osasun fisiko, mental eta sentsorialaren egoerari buruzko arriskuak goiz detektatzeko, baldin eta arrisku horiek ondorio mugatzaileak izan baditzakete jardueran, mugikortasunean, autozaintzarako gaitasunean, ikusmenean, entzumenean, hizkeran, ahotsean eta hizketan, ikaskuntzan eta aldez aurretik eskuratutako ezagutza edo trebetasunen aplikazioan, bai eta arrisku horien agerpenaren edo areagotzearen prebentziorako ere.

IV. KAPITULUA
Sentsibilizazio-neurriak

56. artikulua.— Gaztela-Mantxako Irrati-telebistako Ente Publikoa

2. Gaztela-Mantxako Irrati-telebistako Ente Publikoak, zerbitzu publiko gisa bete behar duen eginkizunean, hurrengo helburuak sustatuko ditu bere programazioan:

b) Hizkera ez-diskriminatzailea erabiltzea.

e) Zeinu-hizkuntza erabiltzen duen informazio-programa bat gutxienez astean behin zabaltzea.

8.4.9.18. 4/2018 Legea, urriaren 8koa, Gaztela-Mantxan Genero-Indarkeriarik Gabeko Sozietate Bat sortzeari buruzkoa[1103]

8. artikulua.— Sustapen-, prebentzio- eta sentsibilizazio-neurriak

5. Gaztela-Mantxako Erkidegoen Juntak, aurreko apartatuan zehaztutako eremuan eta edozein komunikazio instituzionaletan, hizkuntzaren erabilera ez-sexista erabiliko du, adierazpen eta kontzeptu inklusiboak erabiliz, genero femeninoa ikusezin bihurtu gabe edo maskulinoarekiko bigarren mailan islatu gabe.

18. artikulua.— Zaintza-organo bat sortzea

3. Zaintza-organoak honako eskumen hauek izango ditu, besteak beste:

c) Irudi positiboen, rolen eta hizkera inklusiboaren erabilera indartzea, genero-desberdintasunak eta, ondorioz, indarkeria matxistaren moduak desegiteko beharrezko tresna gisa.

8.4.9.19. 3/2019 Legea, martxoaren 22koa, Gaztela-Mantxako Kontsumitzaileen Estatutuari buruzkoa[1104]

II

[…]

Arauak sortzeko jarraibide berriak txertatzea, genero-ikuspegia hizkera ulergarrian aplikatuz.

2. artikulua.— Definizioak

[…]

Egoera ahulean dagoen kolektibotzat hartzen dira babes berezia edo berezitua behar dutenak, hala nola kontsumitzaileak, horiek inguruabar pertsonal, sozial edo bestelakoengatik kaltebera daudenean, inguruabarrok kronikoak, aldi baterakoak edo bat-batekoak izan daitezkeelarik. Kolektibo kalteberatzat har daitezke, besteak beste, adina, egoera, gaitasunak, jatorria, etnia, hizkuntza, erlijioa edo kultura direla-eta, honako hauek: haurrak; nerabeak; adinekoak; pertsona alergikoak eta elikatzeko intoleranteak; genero-indarkeriaren biktimak; desgaitasuna duten pertsonak; gutxiengo etnikoak; gabezia ekonomikoak dituzten pertsonak; baztertze-arriskuan daudenak (soziala, finantzarioa, digitala edo beste edozein); hipersentikortasun elektromagnetikoa, kimikoa edo bestelakoa duten pertsonak, eta gutxiagotasun-, mendekotasun- eta kalteberatasun-maila handiagoa duten pertsonak, bai eta babesgabetasun-maila handiagoa dutenak ere. Erregelamendu bidez garatuko dira babes berezia behar duten kontsumitzaileen kolektiboen indizea edo protokoloak.

[…]

I. KAPITULUA
Eskubideak

2. atala
Osasunaren babesa eta segurtasuna

20. artikulua.— Ekoizpenerako, banaketarako, salmentarako eta zerbitzuak emateko erantzukizun erkideak

3. Kontsumitzaileen segurtasuna arriskuan jar dezakeen produktu bat merkaturatzeko bidea zehaztu nahi denean, kontsumo-arloan eskumena duen administrazioak ekoizleari, banatzaileari edo merkaturatzearen arduradunari eskatu ahal izango dio, zinpeko interpretearen edo harekin berdinetsitako baten bidez, estatuko hizkuntza ez-ofizialean aurkezten diren dokumentazio teknikoa, faktura edo bestelako dokumentuak itzultzeko.

III. KAPITULUA
Betebeharrak zerbitzuak ematean

1. atala
Xedapen orokorrak

80. artikulua.— Zerbitzuak ematen dituzten enpresek informazioa aurretiaz ematea

Araudi orokorrean edo sektorialean ezarritako beste informazio-eskakizun batzuk alde batera utzi gabe, zerbitzuak ematen dituzten enpresek kontsumitzaileen eskura jarri beharko dute, modu argi, zalantzaezin eta irisgarrian, kontratua egin aurretik eta, betiere, zerbitzua eman aurretik, honako informazio hau:

n) Kontratazioaren hizkuntza edo hizkuntzak, kontratua egin aurreko informazioa hizkuntza horretan eskaintzen ez denean.

82. artikulua.— Informazio osagarria

Zerbitzuak ematen dituzten enpresek, hartzaileak eskatuta, honako informazio osagarri hau jakinarazi beharko diote:

d) Enpresa zerbitzu-emaileak onartutako ereduzko kodeak, halakorik onartu badu, baita kode horiek bide elektronikoak baliatuz kontsultatzeko helbidea eta zein hizkuntzatan kontsulta daitezkeen ere; ereduzko kodetzat hartuko da irizpide etikoetan eta merkataritza-jardunbide egokian oinarritutako akordio edo arau-multzo oro, baldin eta lege-, erregelamendu- edo administrazio-xedapenek ezartzen ez badute kode hori, non zehazten baita zer portaera izango duten beren kontsumo-harremanetan hori betetzeko konpromisoa hartzen duten enpresek.

8.4.9.20. 8/2019 Legea, abenduaren 13koa, Gaztela-Mantxako Partaidetzari buruzkoa[1105]

4. artikulua.— Oinarrizko printzipioak

Lege honetan aurreikusitako parte hartzeko eskubidea interpretatzeko eta aplikatzeko, oinarrizko printzipio hauek hartuko dira kontuan:

c) Irisgarritasun unibertsalaren, diskriminaziorik ezaren eta aukera-berdintasunaren printzipioa, bitartekoak eta hizkerak egokituta: parte hartzeko gaitutako bideek eta bitartekoek ez dute inor baztertzeko faktore izan behar.

k) Genero-arrazoiengatiko diskriminaziorik ezaren printzipioa, honako hauek bermatuz: emakumeen eta gizonen benetako eskubide-berdintasuna; hizkera inklusiboa; genero-ikuspegia, eta, ahal den neurrian, ordezkaritza paritarioa herritarren partaidetzarako organoetan.

32. artikulua.— Irisgarritasunerako neurriak

Gaztela-Mantxako Erkidegoen Juntako Administrazioak eta haren organismo autonomoek irisgarritasun-neurriak eta bitartekoak eta hizkerak desgaitasunetara egokitzekoak txertatuko dituzte partaidetza-prozesuetan, betiere irisgarritasunaren arloan dagoen araudia betez eta erraztasun- eta ulermen-printzipioari jarraituz.

8.4.9.21. 1/2020 Legea, otsailaren 3koa, Gaztela-Mantxako Hirugarren Sektore Sozialari buruzkoa[1106]

8. artikulua.— Hirugarren sektore sozialeko erakundeen betebeharrak

2. Era berean, erantzukizun publikoko interes orokorreko zerbitzuen hornikuntzan Administrazio autonomikoarekin elkarlanean aritzen diren hirugarren sektore sozialeko erakundeek edo interes orokorreko bestelako jarduera sozialetan lankidetzan diharduten hirugarren sektore sozialeko erakundeek honako betebehar hauek izango dituzte:

b) Jardutea halatan non beren antolaketan, funtzionamenduan eta jardueretan benetan kontuan hartuko den emakumeen eta gizonen arteko berdintasunaren printzipioa. Hala, besteak beste: hizkera ez-sexista erabiliko dute; neurriak hartuko dituzte sexu-jazarpena eta sexuagatiko edo sexu-orientazio eta -tasunagatiko jazarpena, eta emakumeen eta gizonen arteko lan-diskriminazioa prebenitzeko eta horiei aurre egiteko, eta, hala badagokio, indarreko araudian aurreikusitako berdintasun-planaren diseinu eta ezarpen eraginkorra egiaztatu beharko dute.

8.4.9.22. 5/2022 Legea, maiatzaren 6koa, Gaztela-Mantxako sexu-aniztasunari eta LGTBI eskubideei buruzkoa[1107]

II

[…]

Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsalak, 2. artikuluan, hauxe ezartzen du: «Gizaki orori dagozkio adierazpen honetako eskubide eta askatasunak, eta ez da inor diskriminatuko arraza, kolore, sexu, hizkuntza, erlijio, politikako edo bestelako iritzi, sorterri edo gizarteko jatorri, ekonomia-maila, jaiotza edo beste inolako gorabeheragatik». Eskubide Zibilen eta Politikoen Nazioarteko Ituna eta Eskubide Ekonomikoen, Sozialen eta Kulturalen Nazioarteko Ituna onetsita, Adierazpenaren edukia gauzatzen da.

[…]

Europar Batasunaren eremuari dagokionez, berdintasuna eta diskriminaziorik eza oinarrizko eta funtsezko printzipioetako bat da, eta hainbat tresna juridikotan islatu da, gai horretan ondare garrantzitsua sortuz. Horrela, Oinarrizko Eskubideen Europako Gutunak, 21. artikuluan, beren-beregi txertatu zuen diskriminazio ororen debekua, batez ere, diskriminazioaren eragilea denean sexua, arraza, kolorea, etnia- edo gizarte-jatorriak, ezaugarri genetikoak, hizkuntza, erlijioa, pentsamoldeak, iritzi politikoak nahiz beste edozein motatako iritziak, gutxiengo nazional bateko kide izatea, ondarea, jaiotza, desgaitasuna, adina edota sexu-orientazioa.

4. artikulua.— Definizioak

Lege honetan xedatutakoaren ondorioetarako, honako definizio hauek hartuko dira kontuan:

p) Diskriminazioari buruzko kontzeptuei dagokienez, honako definizio hauek hartzen dira kontuan:

3) Diskriminazio anizkoitza edo intersekzionala: diskriminazio anizkoitza gertatzen da pertsona bat diskriminatzen denean, sexu-orientazioagatik, sexu-identitateagatik, genero-adierazpenagatik edo sexu-garapenagatik ez ezik, beste diskriminazio-arrazoi batzuengatik ere, hala nola adinagatik, sexuagatik, arraza- edo etnia-jatorriagatik, nazionalitateagatik, erlijioagatik, desgaitasunagatik, gaixotasunagatik, egoera serologikoagatik, hizkuntzagatik, gizarte-mailagatik, migrazioagatik, administrazio-egoeragatik edo beste edozein egoera edo inguruabar pertsonal edo sozialengatik. Apartatu honetan deskribatutako diskriminazio-kausak gertatzen direnean eta elkarri eragiten diotenean, diskriminazio intersekzionala sortzen da, diskriminazio-modu espezifiko gisa.

VIII. KAPITULUA
Komunikazioaren eta informazioaren eremuko neurriak

50. artikulua.— Titulartasun pribatuko komunikabideen autorregulazioa sustatzea

2. Gaztela-Mantxako Erkidegoen Batzordeak gizarte-komunikabideetako profesionalei sexu-aniztasunari buruzko prestakuntza ematea sustatuko du, eta autorregulazio-itunak bultzatuko ditu titulartasun pribatuko komunikabideetan, berdintasunaren errespetua eta sexu-orientazioagatiko, sexu-identitateagatiko, genero-adierazpenagatiko edo sexu-garapenagatiko diskriminazioaren debekua txerta ditzaten, bai informazio- eta publizitate-edukietan, bai erabilitako hizkuntzan. Horretarako, Gaztela-Mantxako Erkidegoen Batzordeak gomendioak egingo ditu, eta kode deontologikoak, jardunbide egokiak eta estilo-eskuliburuak garatzeko aholkuak emango ditu, LGTBI pertsonei askotariko eta berdintasunezko informazioa emateko.

Azken xedapenetako lehenengoa.— 4/2011 Legea, martxoaren 10ekoa, Gaztela-Mantxako Enplegu Publikoari buruzkoa, aldatzea

Aldatu egiten da Gaztela-Mantxako Enplegu Publikoari buruzko martxoaren 10eko 4/2011 Legea, eta honela geratzen da idatzita:

Bat. Aldatu egiten da 134.b) artikulua, eta honela idatzita geratzen da:

«Honako arrazoi hauetako batengatik diskriminazioa dakarten jarduketak: arraza-edo etnia-jatorria, erlijioa edo sinesmenak, desgaitasuna, adina, sexu-orientazioa, sexu-identitatea, genero-adierazpena, sexu-garapena, hizkuntza, iritzia, jaioterria edo bizilekua, sexua edo beste edozein tasun edo inguruabar pertsonal edo sozial; bai eta jazarpena ere, haren arrazoia denean: arraza-edo etnia-jatorria, erlijioa edo sinesmenak, desgaitasuna, adina, sexu-orientazioa, sexu-identitatea, genero-adierazpena edo sexu-garapena, eta jazarpen morala, sexuala eta sexuan oinarritutakoa».

Bi. Apartatu hauek gehituko zaizkio 134. artikuluari: Falta oso astunak:

u) Edozein motatako indarkeria edo abusua (arraza- edo etnia-jatorria, erlijioa edo sinesmenak, desgaitasuna, adina, sexu-orientazioa, sexu-identitatea, genero-adierazpena, sexu-garapena, hizkuntza, iritzia, jaioterria edo bizilekua, sexua edo beste edozein tasun edo inguruabar pertsonal edo sozial) jasan duten pertsonei benetako arreta edo laguntza emateari uko egitea.