8.4.4. Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoa

8.4.4.1. 3/1986 Legea, apirilaren 29koa, Balear Uharteetako Hizkuntza Normalizazioari buruzkoa [834]

Balear Uharteak katalanezko eremu linguistikoan honela sartu ziren: Mallorca Jaime I.a erregeak konkistatu zuenean (1229); Eivissa eta Formentera Tarragonako artzapezpiku Guillem de Montgrík konkistatu zuenean (1235), eta Menorca Alfontso “El Liberal” erregeak konkistatu zuenean (1287).

Ordutik, katalana Balear Uharteetako berezko hizkuntza da, eta uhartetarrek kultura unibertsalari beren ekarpenik handienak egiteko erabili izan duten tresna izan da beti, bai eta gure herriaren jeinua artikulatzea ahalbidetu duen tresna ere, horrela haien aztarna Mendebaldeko herrien ondare kulturalean ezabaezin geldi zedin.

xiii. mendetik aurrera, katalana, latinarekin batera, zeina erabilera jakin batzuetarako erabiltzen zen, kantzilergoaren eta, oro har, administrazioaren hizkuntza bihurtzen da, bai eta predikazioarena eta beste jarduera publiko eta formal batzuena ere; eta herriak gizarte-komunikaziorako tresna gisa erabiltzen duen hizkuntza ere bada.

xviii. mendean, Planta Berriko Dekretuek Aragoiko Koroaren autogobernu-organoak deuseztatzen dituzte, eta katalana gero eta marjinazio-prozesu handiagoa jasaten hasten da erabilera publiko eta formaleko zenbait eremutan. Horrela, 1768an, Karlos III.aren pragmatika baten bidez, katalana kanporatu egiten da dokumentazio ofizial, zibil eta eklesiastiko gehienetatik; eta zenbait lege-testuk, xix. mendearen erdi aldera, gure hizkuntza irakaskuntzan erabiltzea debekatzen dute. xx. mendean, Bigarren Errepublikako tarte laburraz gainera, katalanak marjinazioa jasan zuen, are nabarmenagoa, bai eskolan, bai komunikabideetan, baita Francoren diktaduran amaitzen den erabilera ofizialean eta publikoan ere. Azkenik, komunikabide modernoak orokortu egin dira, batez ere irratia eta telebista, zeinetan katalana baztertuta geratzen zen, eta horrek gure hizkuntza desagertzeko arriskuan jarri du norabidea zuzendu ezean.

Era berean, kontuan hartu behar da beste hizkuntza-eremu batzuetako etorkin asko heldu direla azkenaldian, eta gure gizarteak ezin izan diela eskaini haiei normaltasunez integratzea erraztu diezaiekeen tresnarik.

Horregatik guztiagatik, gure hizkuntza, kultura unibertsal baten tresna izan dena eta izaten jarraitzen duena, gaur egun, ahul dago. Hona hemen egoera horren ondorioak: herritarrek hitz egiten duten hizkuntzan barbarismo gehiegi dago; ez dira adierazpide kultu tradizionalak ezagutzen; aurreiritzi linguistiko batzuk orokortu dira, bai eta hizkuntza bera gutxiesteko zenbait jarrera ere.

Demokrazia berrezartzearekin batera, Konstituzioak eta Balear Uharteetako Autonomia Estatutuak lege-esparru bat ezarri dute, zeinak bide ematen baitu Balear Uharteetako berezko hizkuntza berreskuratzeko eta sustatzeko prozesu bati ekiteko, betiere egungo egoera partzialki arindu ahal izate aldera.

Espainiako Konstituzioak, 3. artikuluan, honako hau dio: “Gaztelania da Espainiako estatuaren hizkuntza ofiziala”, “espainiar guztiek dute gaztelania jakiteko eginbeharra eta erabiltzeko eskubidea”, “Espainiako beste hizkuntzak ere ofizialak izango dira haiei dagozkien autonomia-erkidegoetan, beraietako estatutuekin bat etorriz” eta "Espainiako hizkuntza-moten aberastasuna kultura-ondarea da, eta ondare horrek begirune eta babes berezia izango du”.

Balear Uharteetarako Autonomia Estatutuari buruzko otsailaren 25eko 2/1983 Lege Organikoak 3. artikuluan ezartzen duenez, Autonomia Erkidegoko berezko hizkuntza katalana da, gaztelaniarekin koofiziala dena, eta adierazten du ezen herritar guztiek hura jakiteko eta erabiltzeko eskubidea dutela, hizkuntza dela-eta inor diskriminatu ezin izan daitekeelarik.

Bestalde, 10.21 artikuluak eskumen esklusiboa ematen dio Autonomia Erkidegoari “Autonomia Erkidegoko kultura, ikerketa eta hizkuntzaren irakaskuntza sustatze”ko arloan. Eta, 14. artikuluan, hizkuntza-normalizazioa agintzen die botere publikoei, Autonomia Erkidegoari ematen dio katalana irakasteko eskumen esklusiboa “... estatuko ikasketa-planekin bat etorriz...”, eta adierazten du, gainera, ezen katalanaren uharte-modalitateak aztertu eta babestu egingo direla, hizkuntzaren batasunari kalterik egin gabe.

Irailaren 7ko 2193/1979 Errege Dekretuak, 1979ko urriaren 25eko Aginduaren bidez garatuak, Autonomia Erkidegoko hizkuntza eta kultura Balear Uharteetako hezkuntza-sisteman sartzeko bidea hasi zuen, autonomia-estatutua promulgatu arteko autonomia-aurreko etapan; izan ere, autonomia-estatutua onetsi zenean, Balear Uharteak autonomia-erkidego gisa eratzean behin-behinekotasun-aldia amaitutzat jo zen, otsailaren 25eko 2/1983 Lege Organikoaren 1. artikuluan zehaztutakoarekin bat etorriz.

Katalana eta gaztelania Autonomia Erkidegoko bi hizkuntza ofizialak dira, maila berekoak, baina izaera desberdinekoak: Balear Uharteetako berezkoa den katalanaren ofizialtasuna lurralde-estatutu batean oinarritzen da, hizkuntza bakoitzak bere lurralde historikoan duen nagusitasunari euts diezaion. Gaztelaniaren ofizialtasuna Konstituzioak ezarri zuen estatu osoan, eta hura estatutu pertsonalean oinarritzen da, betiere herritarren hizkuntza-eskubideak babesteko, nahiz eta haien hizkuntza ez izan lurraldekoa.

Beraz, lege-esparru horrekin bat etorriz, Autonomia Erkidegoak anormaltasun soziolinguistikoko egoerarekin amaitzeko eskubidea eta eginbeharra ditu, eta konpromisoa hartzen du katalanaren erabilera Balear Uharteetako berezko hizkuntza gisa eta gaztelaniaren erabilera estatu osoko hizkuntza ofizial gisa arautzeko. Horregatik, hizkuntza-eskubideak bermatu beharko ditu eta guztiek bi hizkuntzak ezagutzea ahalbidetuko du, hain zuzen ere, eskubide horiek gauzatu ahal izateko.

Era berean, beharrezkoa da Balear Uharteetako herritar guztiak, edozein dela ere haien ohiko hizkuntza, katalana babesteko eta hedatzeko konpromisoa hartzea, gizarte-egoera jakin batean, herritar guztiek bi hizkuntzak ezagut ditzaten eta katalanaren defentsa eta normalizazioa beren gain har dezaten, Balear Uharteetako herrien nazio-identitatearen funtsezko osagaia baita.

Azken batean, Autonomia Erkidegoaren helburua da maila instituzionaleko ekintza egokiak egitea, katalana uharteetako jenioaren elementu kohesionatzailea izan dadin berriz ere, adierazpide moderno, eginkizun anitzeko, argi, malgu eta autonomoko tresna den aldetik, eta herri gisa dugun identitatearen ikur nagusi den aldetik, betiere Balear Uharteetako berezko hizkuntza gisa dagokion lekua har dezan. Horregatik guztiagatik, Administrazioaren erabilera ofizialeko eremu guztietan, masa-komunikabideetan, eskolan eta gizarte-bizitzan egon behar du; eta errespetua izango zaie tradizio literario autoktonoaren berezko hizkuntza-modalitateei, hark eragotzi gabe katalanaren batasuna.

1. artikulua

1. Lege honen xedea da: alde batetik, Autonomia Estatutuaren 3. artikulua garatzea, katalana eremu guztietan normalizatzeari dagokionez, hura Balear Uharteen berezkoa baita, eta, bestetik, katalanaren eta gaztelaniaren erabilera bermatzea autonomia-erkidego honetako hizkuntza ofizialak direnez gero.

2. Legearen helburuak dira, beraz:

a)[835] Eremu ofizial eta administratiboan katalanaren erabilera pixkanaka eta normaltasunez egitea.

b) Katalanaren ezagutza eta erabilera progresiboa irakaskuntzaren eremuan ziurtatzea komunikazio-hizkuntza gisa.

c) Katalanaren erabilera komunikabide sozial guztietan sustatzea.

d) Kontzientzia soziala sortzea herritar guztiek katalana jakin eta erabiltzeak duen garrantziari buruz.

2. artikulua

1. Katalana Balear Uharteetako berezko hizkuntza da, eta guztiek dute jakiteko eta erabiltzeko eskubidea.

2. Eskubide horrek esan nahi du katalanez jo ahal izango dela, ahoz edo idatziz, Administraziora, organismo publikoetara eta enpresa publiko eta pribatuetara. Era berean dakar edozein bileratan katalanez hitz egin ahal izatea eta jarduera profesionalak, laboralak, politikoak, sindikalak, erlijiosoak eta artistikoak hizkuntza horretan egitea, bai eta irakaskuntza eta komunikabide sozial guztietako informazioa katalanez jasotzea ere.

3. Katalanezko adierazpenek, ahoz edo idatziz, publikoan edo pribatuan, ondorio juridiko osoak sortzen dituzte, eta eskubide hori egikaritzeak ezin du itzulpen-errekerimendurik edo atzerapen- edo diskriminazio-eskakizunik ekarri.

4. Inor ezin izango da diskriminatu berak darabilen hizkuntza ofiziala dela-eta.

5. Katalanaren uharte-modalitateak aztertu eta babestuko dira, hizkuntzaren batasunari kalterik egin gabe.

3. artikulua

Aurreko artikuluan ezarritako puntuak Balear Uharteetako lurralde-eremuko pertsona juridikoek ere bete behar dituzte.

4. artikulua

Botere publikoek beharrezko neurriak hartu behar dituzte katalanaren sustapena, ezagutza eta erabilera eraginkorrak izan daitezen.

5. artikulua

1. Herritarrek epaileengana eta auzitegietara jo dezakete babes judiziala lortzeko, bi hizkuntza ofizialetako edozein erabiltzeko eskubideari dagokionez, indarrean dagoen legeriaren arabera.

2.[836] Autonomia Erkidegoko Gobernua legitimatuta dago ukituekin ofizioz edo alde batek eskatuta edo bereiz jarduteko; horretarako egikarituko ditu Autonomia Estatutuko 3. artikuluan eta lege honetan aitortutako herritarren eskubideak benetakoak eta eraginkorrak izateko beharrezkoak diren ekintza politiko, administratibo edo judizialak.

6. artikulua

1.[837] Katalana, Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoaren berezko hizkuntza den aldetik, Gobernu autonomoaren, Parlamentuaren eta uharteetako kontseiluen hizkuntza da, eta, oro har, Administrazio Publikoaren, Toki-administrazioaren eta Autonomia Erkidegoaren mendeko korporazio eta instituzio publikoen hizkuntza ere bada.

2. Katalana eta gaztelania hizkuntza ofizialak dira Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoan, eta Administrazioak nahitaez erabili behar ditu, legeak araututako moduan.

7. artikulua

1. Autonomia Erkidegoko Parlamentuak onetsitako legeak, legegintzako dekretuak, xedapen arauemaileak eta Administrazio Publikoaren ebazpen ofizialak katalanez eta gaztelaniaz argitaratu behar dira, “Butlletí Oficial de la Comunidad Autónoma de les Illes Balears” delakoan.

Interpretazioa zalantzazkoa bada, katalanezko testua izango da kautoa.[838]

2. Hizkuntzari dagokionez, administrazio-jardueretatik eratorritako dokumentazioak, abisuek, formularioek eta aipatutako erakunde publikoek katalanez idatzitako inprimakiek baliozkotasun ofiziala eta eraginkortasun juridiko osoa dute.

8. artikulua[839]

1. Herritarrek katalana erabiltzeko eskubidea dute, ahoz edo idatziz, Autonomia Erkidegoaren lurralde-eremuan Administrazio Publikoarekin dituzten harremanetan.

2. Autonomia Erkidegoko erakunde publikoek emandako kopiak zein ziurtagiriak katalanez luzatu behar dira, salbu eta interesdunak edo hori eskatzen duen pertsonak edo erakundeak gaztelaniazko bertsioa eskatzen badu.

3. Balear Uharteetan, administrazio-jarduketak baliozkoak dira eta erabateko ondorioak dituzte, edozein dela ere erabilitako hizkuntza ofiziala.

9. artikulua[840]

1. Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoko Gobernuak arautu behar du, erregelamendu-xedapenen bidez, katalanaren ahozko zein idatzizko erabilera normala bere eskumeneko organoen administrazio-jardueretan.

2. Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoko Gobernuak katalanaren ahozko zein idatzizko normalizazioa sustatu behar du Autonomia Erkidegoaren mende ez dauden erregistro publikoetan.

3. Uharteetako kontseiluek eta toki-korporazioek katalanaren erabilera arautu behar dute beren eskumenen eremuan, lege honetako printzipio eta arauen arabera.

10. artikulua

1.[841] (Indargabetua).

2.[842] (Indargabetua).

3. Balear Uharteetan emandako dokumentu publikoak egilesleak aukeratutako hizkuntza ofizialean idatzi behar dira, edo, egilesle bat baino gehiago badago, egilesleek adostutako hizkuntzan.

Desadostasuna egonez gero, dokumentuak bi hizkuntzetan idatziko dira.

Kopiak matrizean erabilitako hizkuntzan luzatuko dira.

4. Autonomia Erkidegoan jarduten duten botere publikoek ziurtatu behar dute Administrazio Publikoan erabilitako dokumentu inprimatu edo eredu ofizial guztiak, herritarren eskura daudenak, katalanez eta gaztelaniaz idatzita daudela.

11. artikulua

1. Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoaren lurralde-eremuan, herritar guztiek dute eskubidea Justizia Administraziora jo ahal izateko, eurek egoki deritzoten hizkuntza ofizialean, eta ezin zaie ezelako itzulpenik eskatu. Bestalde, egitate horrek ezin du atzerapenik eragin haien uzien izapidetzean.

2. Hizkuntzari dagokionez, katalanez egindako edo idatzitako jarduketa, dokumentu eta idazki guztiak erabat baliozkoak eta eraginkorrak dira Balear Uharteetako auzitegi eta epaileen aurrean.

Edozelan ere, interesdunek eskubidea dute eurek aukeratzen duten hizkuntzan informazioa jasotzeko.

3. Autonomia Erkidegoko Gobernuak, organo eskudunekin bat etorriz, katalanaren erabilera pixkanaka normalizatzea sustatu behar du Balear Uharteetako Justizia Administrazioan.

12. artikulua

1. Dokumentuak Autonomia Erkidegoko erregistro publikoetan inskribatzeari dagokionez, dokumentua adierazi, egiletsi edo idatzi den hizkuntza ofizialean edo adierazpena egin den hizkuntza ofizialean egin behar dira idazpenak. Dokumentua elebiduna bada, hura Erregistroan aurkezten duenak adierazten duen hizkuntza ofizialean inskribatuko da. Edozelan ere, idazpenak interesdunak edo interesdunen adostasunez eskatutako hizkuntzan aurreaktibatu behar dira.

2. Ziurtagiriak luzatzeari dagokionez, erregistro horietako funtzionarioek Autonomia Erkidegoko hizkuntza ofizialetako edozeinen itzulpena bermatu behar dute, eskaera egiten duenaren borondatearekin bat etorriz.

13. artikulua[843]

(Deuseztatua).

14. artikulua[844]

1. Balear Uharteetako toponimoen forma ofizial bakarra katalana da.

2. Autonomia Erkidegoko Gobernuari edo uharteetako kontseiluei dagokie, Balear Uharteetako Unibertsitatearen aholkularitzarekin bat etorriz, udalerrien, lurraldeen, biztanleguneen, oro har hiriarteko komunikazio-bideen eta Autonomia Erkidegoko toponimoen izen ofizialak zehaztea. Herri barruko bideen izenak udalek zehaztu behar dituzte, baita aipatutako aholkularitzaren arabera ere, herri-toponimia tradizionalari eta bertako kultura-elementuei lehentasuna emanez.

3. Izendapen horiek legezkoak dira ondorio guztietarako, eta errotulazioak bat etorri behar du horiekin. Autonomia Erkidegoko Gobernuak errotulazio publikoaren normalizazioa arautu behar du, betiere estatuak sinatutako nazioarteko arauak errespetatuz.

15. artikulua

1. Errotulazio publikoa katalanez egingo da, eta, behar izanez gero, katalan-hiztunak ez direnek errazago ulertzeko moduko zeinu grafikoak izango dituzte. Inguruabar soziolinguistikoek hala eskatzen dutenean erabiliko da katalanezko eta gaztelaniazko errotulazioa.

2. Oro har, elebidunak diren errotulu, adierazpen eta idazki guztietan, lehenengo ikuspegiak katalana izan behar du, Balear Uharteetako berezko hizkuntza gisa, eta bigarrena gaztelaniazkoa.

3. Garraio publikoko zerbitzu guztietan, inprimakiak, abisuak, komunikazioak, zerbitzu publikokoak, katalanez eta gaztelaniaz egin behar dira.

16. artikulua

1.[845] Lege honen artikuluetan aitortutako eskubideak eraginkorrak izan daitezen, botere publikoek dagozkien neurriak sustatu behar dituzte, Balear Uharteetako Administrazio publikoko eta sektore publikoa osatzen duten enteetako langileak pixkanaka gaitu daitezen katalanaren erabileran.

2. Balear Uharteen lurralde-eremuko Administrazioko plazetara sartzeko egiten diren hautaprobetan hizkuntza ofizialen ezagupen-maila hartuko da kontuan merezimendu gisa, besteak beste; maila hori Administrazioak finkatuko du lanbide-maila bakoitzerako zein pisu izango duen.

17. artikulua

Katalana, Balear Uharteetako berezko hizkuntza gisa, ofiziala da hezkuntza-maila guztietan.

18. artikulua

1. Ikasleek lehen irakaskuntza beren hizkuntzan jasotzeko eskubidea dute, katalanez edo gaztelaniaz.

2. Horretarako, Gobernuak neurri egokiak hartu behar ditu eskubide hori bete dadin. Edozelan ere, gurasoek zein tutoreek eskubide hori egikari dezakete beren seme-alaben izenean, agintari eskudunei eskubide hori behar bezala aplikatzeko eskatuz.

19. artikulua

1. Hizkuntza eta literatura katalanak, Balear Uharteen ekarpenei arreta berezia jarriz, nahitaez irakatsi behar dira unibertsitateaz kanpoko irakaskuntzaren maila, gradu eta modalitate guztietan. Xedapen hori irakaskuntzako zentro guztietan betetzen dela bermatu behar da.

2. Hizkuntza eta literatura katalanak irakasteari buruzko hezkuntza-programetako ordu-arduraldia bat etorriko da estatuko ikasketa-planekin, eta, gutxienez, gaztelaniaren hizkuntza eta literatura ikastera bideratutakoaren berdina izango da.

3. Autonomia Erkidegoan ofiziala ez den hizkuntza bat oinarri hartuta, funts publikoekin diruz lagunduta egonik irakaskuntza arautuak ematen dituzten zentro pribatuek katalana eta gaztelania derrigorrezko irakasgai gisa eman behar dituzte, arlo horretan Estatuari dagokion araudiari kalterik egin gabe, betiere Hezkuntzarako Eskubideari buruzko Lege Organikoaren 12.2 artikuluan aurreikusitakoarekin bat etorriz.

20. artikulua

1. Gobernuak beharrezko xedapenak eman behar ditu, bermatzeko Balear Uharteetako ikasleek, irakaskuntza hastean duten ohiko hizkuntza edozein dela ere, katalana eta gaztelania normal eta behar bezala erabili ahal izango dituztela derrigorrezko eskolaldiaren amaieran.

2.[846] (Deuseztatua).

21. artikulua

Titulu honetan proposatutako helburuetara egokitu behar dute ikasketa-planek.

22. artikulua

1. Autonomia Erkidegoko Gobernuak, katalanezko irakaskuntzarako eskubidea betearazteko, beharrezko bitartekoak ezarri behar ditu, irakaskuntzako zentro guztietan hizkuntza hori irakaskuntzaren eremuan ohiko bide gisa erabil dadin.

2. Administrazioak neurri egokiak hartu behar ditu katalana pixkanaka irakaskuntzako zentro guztietan erabil dadin, adierazpen normaleko tresna gisa erabiltzen dela bermatzeko, bai barruko bai kanpoko jarduketetan, eta bai administrazio-jarduketa eta -dokumentuetan.

3. Administrazioak behar diren bitartekoak jarri behar ditu ikasleak hizkuntza-arrazoiengatik zentro desberdinetan bananduko ez direla bermatzeko.

23. artikulua

1. OHOko irakasleak prestatzeko unibertsitate-eskoletako, eta irakasleak prestatzeko, hobetzeko eta espezializatzeko beste zentro batzuetako ikasketa-planak prestatu behar dira, eskolak katalanez emateko eta lege honetan aitortutako eskubideak gauzatzeko zentro horietako ikasleek behar duten hizkuntza-gaitasuna eta -gaikuntza eskura ditzaten.

2. Bi hizkuntzen ofizialtasuna dela eta (katalana eta gaztelania), Balear Uharteetako lurralde-eremuan irakaskuntza ematen duten irakasleek bi hizkuntza ofizialak ahoz eta idatziz menderatu behar dituzte, kasuan-kasuan egin behar dituzten hezkuntzako eta irakaskuntzako eginkizunetarako.

3. Lege hau indarrean jartzen denetik katalana behar bezala ezagutzen ez duten irakasleak pixkanaka gaituko dira birziklatze-ikastaroen bidez; ikastaro horien ordu-zenbaketa kontuan hartuko da irakastorduz kanpoko lanaldiaren ondorioetarako.

4. Administrazio autonomikoak ahaleginak egin behar ditu sistema egokia ezar dadin irakasleak irakaskuntza-eginkizunetara iristeko araudian, artikulu honetan ezarritako hizkuntza-gaitasunak irakasle sartu berri guztiek izan ditzaten.

24. artikulua

1. Katalanak, Autonomia Erkidegoko berezko hizkuntza gisa, derrigorrezko gaia izan behar du helduen hezkuntza iraunkorreko programetan.

2. Era berean, irakaskuntza espezializatuetan, zeinen programetan hizkuntza irakasten den, nahitaez sartu behar da katalanaren irakaskuntza.

3. Autonomia Erkidegoko Gobernuaren mendeko irakaskuntza-zentro espezializatuetan, zeinetan hizkuntza irakasten ez den, katalanaren ikastaro osagarriak eskaini behar zaizkie hizkuntza hori behar bezala ez dakiten ikasleei.

4. Urritasun psikikoak edo sentsorialak dituzten ikasleentzako hezkuntza bereziko zentroetan, ikasle bakoitzaren familia-inguruabarrak kontuan hartuta, hura garatzen ondoen laguntzen duen hizkuntza instrumentala erabili behar da ikaskuntzan.

25. artikulua

1. Goi-mailako irakaskuntza-zentroetako irakasleek eta ikasleek eskubidea dute haiek nahiago duten hizkuntza ofiziala ahoz zein idatziz erabiltzeko.

2. Autonomia Erkidegoko Gobernuak eta unibertsitateko agintariek konpromisoa hartzen dute, ikastaroen eta beste bitarteko batzuen bidez, unibertsitate-irakaskuntzako irakasleek eta ikasleek katalana, ahozkoa zein idatzizkoa, ulertu eta erabili ahal dutela ziurtatzeko.

26. artikulua

Autonomia Erkidegoko Gobernuak katalanaren eta katalanezko irakaskuntza ahalbidetzeko behar den material didaktikoa egitea sustatu behar du, eta horretarako erabiliko ditu dagozkion aurrekontu-partidak.

27. artikulua

Autonomia Erkidegoko Gobernuak hizkuntza eta kultura katalanaren ezagutza eta garapena sustatu behar ditu, batez ere Balear Uharteen ikuspegitik, komunikabide sozial guztietan.

28. artikulua

1. Katalanak ohiko hizkuntza izan behar du Autonomia Erkidegoko Administrazioaren titulartasuneko edo haren kudeaketaren mendeko irratietan eta telebistan eta bestelako komunikabide sozialetan.

2. Autonomia Erkidegoko Gobernuak katalanaren normalizazioa bultzatu behar du irrati eta telebista-kate estatal eta pribatuetan, katalana erabil dadin sustatzeko, hura Balear Uharteetako berezko hizkuntza den aldetik.

29. artikulua

1. Autonomia Erkidegoko Gobernuak bermatzen du herritarrek eskubidea dutela komunikabide sozialen bidez informazioa jasotzeko, bai gaztelaniaz, bai katalanez.

2. Herritarrek katalana erabiltzeko eskubidea dute, ahoz edo idatziz, gaztelaniaren baldintza berberetan, Balear Uharteetako komunikabide sozial guztietan.

30. artikulua

1. Autonomia Erkidegoko Gobernuak lankidetza-politika bat eraman behar du irrati eta telebistaren arloan, katalana berezko hizkuntza duten beste autonomia-erkidego batzuekin.

2. Edozelan ere, Autonomia Erkidegoko Gobernuak beharrezko kudeaketak egingo ditu, Balear Uharteetako herritarrek errazago jaso ahal izan ditzaten beste autonomia-erkidego batzuen mendeko katalanezko telebista-emanaldiak.

3. Era berean, hizkuntza-normalizazioa sustatuko du RTVEk Balear Uharteetan dituen emisio-zentroetan, katalanaren presentzia egokia bermatzeko, Balear Uharteetako berezko hizkuntza den aldetik.

31. artikulua

1. Autonomia Erkidegoko Gobernuak bultzada emango dio katalanezko ikus-entzunezko baliabideetatik eta edizio fonografikoetatik egindako, bikoiztutako edo azpititulatutako filmak ekoitzi eta erakusteari.

2. Era berean, neurri egokiekin bultzatu eta sustatu behar ditu katalanezko antzezpenak, ikuskizunak eta beste kultura-adierazpen batzuk.

3. Era berean, gaztelaniazko liburua eta beste argitalpen batzuk sustatzen lagundu behar du, argitalpen-ekoizpena eta zabalkundea indartzeko neurriekin.

4. Ondorio horietarako, Gobernuak lankidetza-politika sustatuko du beste autonomia-erkidego batzuetako instituzioekin, bereziki katalanez dihardutenekin.

32. artikulua

1. Autonomia Erkidegoko botere publikoek laguntza ekonomikoa emango diete katalana ohikotasunez erabiltzen duten komunikabideei.

2. Balear Uharteetako berezko hizkuntza erabiltzen duten komunikabideak sustatzeko Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoko Gobernuak hartzen dituen laguntza ekonomiko eta materialeko neurriak irizpide objektiboen arabera diskriminaziorik gabe aplikatu behar dira, betiere aurrekontu-aurreikuspenen barruan.

33. artikulua

Autonomia Erkidegoko botere publikoek neurri egokiak hartuko dituzte eta beharrezko bitartekoak jarriko dituzte katalana ezagutu eta erabiltzeko gizarte-bizitzako eremu eta jarduera guztietan.

34. artikulua[847]

1. Autonomia Erkidegoko Gobernuak katalanaren erabilera ziurtatuko du bere mendeko instituzio eta organismoek egiten dituzten administrazio-eginkizun eta -jarduera guztietan.

2. Era berean jardun behar dute uharteetako kontseiluek eta toki-korporazioek, lege honen xedapenen arabera.

3. Autonomia Erkidegoko Administrazioan eta toki-korporazioetan plazak betetzeko deialdi-oinarriek espresuki aipatuko dute katalanaren ezagutza.

35. artikulua

1. Autonomia Erkidegoko Gobernuak katalanaren irakaskuntza bermatuko die Administrazio autonomoaren zerbitzuko funtzionarioei eta beste enplegatu publikoei. Betebehar bera izango dute uharteetako kontseiluek eta toki-korporazioek, beren eskumen-eremuan.

2. Era berean, katalanaren irakaskuntza bultzatu behar da Administrazio zentralaren mendeko funtzionarioentzat, administrazio horrekin hitzartutako moduan.

36. artikulua

1. Autonomia Erkidegoko Gobernuak helduentzako katalanaren irakaskuntza sustatu behar du.

37. artikulua

1. Autonomia Erkidegoko botere publikoek katalanaren erabilera publizitatean sustatu behar dute.

2. Era berean, katalanaren ingurumen-erabilera bultzatu behar da, eta, bereziki, katalanezko errotulazioa, gizarte-, kultura-, merkataritza- eta jolas-erakunde guztietan.

38. artikulua

1. Autonomia Erkidegoko Gobernuak eta toki-korporazioek, betebehar fiskalei dagokienez, Balear Uharteetako berezkoak diren hizkuntza eta kultura katalanak sustatzearekin, zabaltzearekin eta hedatzearekin zerikusia duten egintzak eta adierazpenak salbuetsi edo hobaritu ditzakete.

2. Gobernuak, interesa duten toki-korporazioekin bat etorriz, zentroak sortu behar ditu, zeinek, osorik edo zati batean, bereziki Balear Uharteetako hizkuntza eta kultura katalanaren ezagutza, erabilera eta zabalkundea sustatuko duten. Era berean, helburu hori duten fundazioak eta beste erakunde guztiak diruz lagundu ahal izango ditu.

39. artikulua

Autonomia Erkidegoko Gobernuak bere gain hartuko du katalanaren normalizazio-prozesuaren planifikazio, antolaketa, koordinazio eta gainbegiratzea, eta Balear Uharteetako Parlamentuari eman beharko dio urtero prozesu horren bilakaeraren berri. Xede horrekin, zerbitzu bat sortu eta abian jarri behar du, zeinaren xede izango baitira adierazitako eginkizunak, hargatik eragotzi gabe Autonomia Estatutuaren bigarren xedapen gehigarrian Balear Uharteetako Unibertsitateari aitortutako eskudantziak.

40. artikulua

1. Autonomia Erkidegoko Gobernuak plan bat ezarri behar du, unibertsitatearen aholkularitzarekin, herritarrak jabetu daitezen katalanaren normalizazioak eta Balear Uharteetako berezko kultura kontserbatzeak eta sustatzeak eta transmititzeak duten garrantziaz eta erabilgarritasunaz.

2. Era berean, katalanak Balear Uharteetan gaur egun duen egoerari buruzko inkesta bat egin behar da, herritarrek hizkuntza hori ezagutzeari eta erabiltzeari dagokienez, eta Balear Uharteen mapa soziolinguistikoa egitea sustatu behar da.

3. Inkesta eta mapa aldian behin berrikusi behar dira, hizkuntza-politikaren ekintza arautzailea eta betearazlea errealitatera egokitzeko, eta, aldi berean, plangintzak katalanaren ezagutzan duen eragina balioesteko.

Lehenengo xedapen gehigarria

Autonomia Erkidegoko Gobernuak, organo eskudunekin bat etorriz, katalanaren erabilera normalizatzea sustatu behar du Estatuko Administrazio periferikoan, Justizia Administrazioan, erregistroetan, enpresa publiko eta erdipublikoetan eta Autonomia Erkidegoko Gobernuaren mendekoa ez den edozein administrazio-eremutan.

Bigarren xedapen gehigarria

Autonomia Estatutuaren bigarren xedapen gehigarriaren arabera, katalana beste autonomia-erkidego batzuen ondarea ere bada, eta, aipatutako erkidegoetako instituzioen artean ezar daitezkeen loturez gain, Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoak lankidetza-hitzarmenak eta egokitzat jotzen diren harremanak eskatu ahal izango dizkie nazioko Gobernuari eta Gorte Nagusiei, bai hizkuntza-ondare erkidea zaintzeko, bai eta arestian aipatutako erkidegoen arteko kultura-komunikazioa egiteko ere.

Hirugarren xedapen gehigarria

Era berean, Autonomia Estatutuaren bigarren xedapen gehigarriaren arabera, Balear Uharteetako Unibertsitatea izango da katalanari erreferentzia egiten dion guztirako instituzio aholku-emaile ofiziala, eta hizkuntza-batasuna zaintzeko instituzio batean parte hartu ahal izango du, zeina osatuko baita, Estatuko legearen arabera, katalanaren koofizialtasuna aitortzen duten eta bertako kide izatea erabakitzen duten beste autonomia-erkidego batzuekin lankidetzan.

Laugarren xedapen gehigarria

Salbuespen gisa, Balear Uharteetan aldi baterako bizilekua izanez gero, gurasoek edo tutoreek eskatu ahal izango dute beren tutoretzapeko seme-alabak hizkuntza eta literatura katalanaren irakaskuntzatik kanpo geratzea. Adin nagusiko ikasleek ere salbuespena eskatu ahal izango dute. Edozelan ere, bizilekuan igarotako denbora gehi aurreikusitako denbora hiru urtetik gorakoa ez denean soilik eskatu ahal izango dute gai horretatik salbuestea. Salbuespenak ikasturte baterako balioko du, baina gehienez hiru ikasturteraino berritu ahal izango da. Erregelamenduz zehaztuko da salbuespenaren prozedura.

Bosgarren xedapen gehigarria

Irakaskuntzako zentro guztietan, beharrezkoa den kasuetan, katalana irakasteko hiru eskola ezarriko dira, hizkuntza katalanaren erkidegotik kanpoko ikasleak irakaskuntzara egokitzen laguntzeko.

Harrera-eskola horiek eskola-ordutegitik kanpo emango dira, eta ezin dute ordeztu ikasle horiek beren mailan ikasgaia egiteko duten betebeharra.

Seigarren xedapen gehigarria

Espainiar estatuko beste autonomia-erkidego batzuetatik datozen irakasleek, katalanaren ahozko eta idatzizko ulermen-maila nahikorik ez badute, birziklatzeko lehenengo bi mailetako probak gainditu beharko dituzte hiru urteko aldian, lanpostuaz jabetzen direnetik zenbatzen hasita.

Zazpigarren xedapen gehigarria

Lege hau argitaratzen den unean Autonomia Erkidegoko irakaskuntzako zentroetan lan egiten diharduten irakasleek hiru urteko aldia izango dute, lege hau promulgatzen denetik zenbatzen hasita, birziklatzeko lehenengo bi ikasturteetan behar bezalako ebaluazioa lortzeko.

Zortzigarren xedapen gehigarria

Seigarren eta zazpigarren xedapen gehigarrietan adierazitako denbora-mugak luzatu ahal izango dira Gobernu Kontseiluak onetsiko duen dekretu baten bidez.[848]

Lehenengo xedapen iragankorra

Administrazioaren eremuan, katalanaren erabilerari dagokionez, lege honek zerbitzuak eta organismoak egokitzeko xedatzen duen epea ezin da hiru urtetik gorakoa izan Autonomia Erkidegoko Gobernuaren kasuan, ez eta uharteetako kontseiluen, Toki-administrazioaren eta Autonomia Erkidegoko Gobernuaren mendeko beste erakunde publiko batzuen kasuan ere.

Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoko Estatuko Administrazioari eta Justizia Administrazioari dagokienez, Autonomia Erkidegoko Gobernuak akordioak sustatu behar ditu organismo eskudunekin, antzeko egokitzapen-aldiak ezartzeko.

Bigarren xedapen iragankorra

14. artikuluan aipatzen diren errotulu adierazle guztiak, baldin eta katalanez idatzita ez badaude edo oker idatzita badaude, hizkuntza horretan behar bezala idatzi behar dira, gehienez ere hiru urteko epean.

Hala ere, errotulazio berriaz gain, balio historiko-artistiko nabarmena duten errotulu edo adierazle zaharrak kontserbatu ahal izango dira.

Hirugarren xedapen iragankorra

OHOko irakasleen ikasketa-planetan, nahitaezkotzat jo behar dira titulua ematean hizkuntza eta literatura katalanaren ezagutza nahikoa bermatzeko behar diren irakasgaiak, Balear Uharteen ikuspegitik; horren helburua da irakasgai horiek Autonomia Erkidegoaren lurralde-eremuko irakaskuntzako zentroetan eman ahal izatea gehienez ere lau urteko epean.

Harik eta irakasleen prestakuntzarako zentroek beren ikasketa-planak egin eta titularrek Balear Uharteetako irakaskuntzako zentroetan eskolak eman ahal izateko katalanaren ezagutza dutela bermatzen duten arte, Autonomia Erkidegoko Gobernuak beharrezko bitartekoak jarriko ditu zentro horietan ikasten duten ikasle guztiek katalanaren ezagutza-maila hori lortuko dutela ziurtatzeko.

Laugarren xedapen iragankorra

Lehenengo artikuluan adierazitako helburuak lortzen ez diren bitartean, Autonomia Erkidegoko Gobernuak, uharteetako kontseiluek eta toki-korporazioek beren aurrekontuetan helburu horiei dagozkien partidak izendatuko dituzte, lege honetan jasotako jarduketak gauzatu ahal izateko.

Bosgarren xedapen iragankorra

Lege honen II. titulua eta berau garatzen duten arauak aplikatzeko, Hezkuntza eta Kultura Sailak beharrezkoak diren lankidetza-hitzarmenak ezarriko ditu, hezkuntza-arloko eginkizunak eta zerbitzuak transferitzen ez diren bitartean.

Xedapen indargabetzailea

Indargabetu egiten dira maila bereko edo txikiagoko arauak, lege honetan xedatutakoaren aurka osorik edo zati batean badoaz.

Azken xedapenetako lehenengoa

Autonomia Erkidegoko Gobernuari baimena ematen zaio lege honek xedatzen duena aplikatzeko eta garatzeko behar diren erregelamendu-xedapenak eman ditzan.

Azken xedapenetako bigarrena

Lege hau Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoko Aldizkari Ofizialean argitaratu eta hurrengo egunetik aurrera jarriko da indarrean.

8.4.4.2. 8/1986 Legea, azaroaren 26koa, Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoko Hauteskundeei buruzkoa[849]

IV. KAPITULUA
Hauteskundeetako boto-paperak eta gutun-azalak

26. artikulua

Hauteskundeetako boto-paperek adierazpen hauek izango dituzte:

c) Balear Uharteen eremu hertsiaz haraindi dauden alderdi, federazio edo koalizioek, gaztelaniazko izendapen ofizialarekin agertzen badira, katalanezko izendapena erabili ahal izango dute, eta hauteskundeetako boto-paperetan agerrarazi, hauteskunde-batzordeari horri aldez aurretik jakinarazpena eginda.

8.4.4.3. 2/1997 Legea, ekainaren 3koa, Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoko Tasei buruzkoa[850]

Bigarren xedapen gehigarria

2. Bereziki, tasen bidez finantzatuko dira:

b) Honako administrazio-zerbitzu eta -jarduera hauek ematea:

[…]

Matrikula, eskolatu gabeko biztanle helduek duten katalanaren ezagutzaren ziurtagiriei dagozkien probetarako; izan ere, ziurtagiri horiek Katalanaren Batzorde Ebaluatzaileak ematen ditu.

[…]

8.4.4.4. 10/1997 Legea, abenduaren 23koa, Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoaren 1998rako Aurrekontu Orokorrei buruzkoa[851]

Seigarren xedapen gehigarria

Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoko Tasei buruzko ekainaren 15eko 2/1997 Legearen 3.2 xedapen gehigarrian xedatutakoaren arabera, Hezkuntza, Kultura eta Kirol Sailaren tarifak honako kontzeptu hauetan igoko dira:

[…]

Katalanaren Batzorde Ebaluatzailea

Matrikularen tarifa, eskolatu gabeko biztanle helduek duten katalanaren ezagutzaren ziurtagiriei dagozkien probetarako: 1.500 pezeta.

[…]

8.4.4.5. 11/1998 Legea, abenduaren 14koa, Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoko Tasen Araubide Espezifikoari buruzkoa[852]

II. KAPITULUA
Katalanezko probetarako matrikula-tasa

79. artikulua— Zerga-egitatea[853]

Tasa honen zerga-egitatea matrikula formalizatzea da, katalanaren ezagutza-ziurtagiriei dagozkien probak egiteko; izan ere, Kultura eta Gazteria Zuzendaritza Nagusiak ematen ditu ziurtagiri horiek.

V. KAPITULUA
Titulu akademikoak, diplomak eta ziurtagiri ofizialak emateagatiko tasa

98. artikulua.— Zenbatekoa

Tasa ondorengo tarifen arabera eskatuko da:

3.1. Hizkuntzen irakaskuntza

Bigarren hezkuntzako edo Lanbide Heziketako ikasketak egin dituzten ikasleek hizkuntzak ezagutzen dituztela egiaztatzen duen ziurtagiri ofiziala: 8,00 euro.

VII. KAPITULUA
Balear Uharteetako hizkuntza-eskola ofizialetako irakaskuntza-zerbitzuak emateagatiko tasa

103. quater artikulua.— Zenbatekoa

Tasa ondorengo tarifen arabera eskatuko da:

1. Ikasle ofizialak (aurrez aurreko ikastaroa):

Matrikula katalanaren lau hilekoko ikastaro presentzial batengatik: 71,13 €:

2. Irakaskuntza libreko ikasleak:

– Hizkuntzen ezagutzaren ziurtagiri ofizialaren probako azterketa-eskubideak, EOIES programan izena emanda dauden Bigarren Hezkuntzako irakaskuntzako ikasleentzat: 22,19 euro.

– Hizkuntzen ezagutzaren ziurtagiri ofizialaren probako azterketa-eskubideak, EOI-CEPA programan izena emanda dauden ikasleentzat: 23,07.

8.4.4.6. 16/2000 Legea, abenduaren 27koa, Tributu, Administrazio eta Funtzio Publikoko Neurriei buruzkoa[854]

[…]

13., 14. eta 15. artikuluek […] Katalanaren Batzorde Ebaluatzailearen probetarako matrikula-tasaren zenbait alderdi aldatzen dituzte, hurrenez hurren.

[…]

8.4.4.7. 13/2001 Legea, urriaren 8koa, Balear Uharteetako Logopeden Elkargo Profesionala sortzekoa[855]

Bosgarren xedapen iragankorra

Bien bitartean, lege hau indarrean jarri eta hurrengo bi urteetan hala eskatzen badute, Balear Uharteetako Logopeden Elkargo Ofizialean sartu ahal izango dira hizkeraren eta entzumenaren nahasmenduen arloan lan egin duten edo lan egiten duten profesionalak, honako kasu hauetako batean badaude:

1. Logopediaren arloan gutxienez hiru urtez jardun dutela egiaztatzen duten profesionalak, baldin eta honako titulazio hauetako bat badute:

a) Hizkeraren eta entzumenaren nahasmenduetako irakasle espezializatuaren titulua, Hezkuntza eta Zientzia Ministerioak emandakoa.

b) Hizkeraren nahasmenduen espezialitateko diploma, Espainiako estatuko unibertsitateetako batek luzatua.

c) Hizkeraren patologiako espezialitateko diploma, Bartzelonako Santa Creu i Sant Pau ospitaleko Patologia Eskolak luzatua.

8.4.4.8. 20/2001 Legea, abenduaren 21ekoa, Tributu, Administrazio eta Funtzio Publikoko Neurriei buruzkoa[856]

35. artikulua.— Barne-igoera, basozainen eskalatik ingurumen-agenteen eskalara

2. Balear Uharteetako Administrazioak, salbuespenez eta behin bakarrik, prozesu espezifikoa arautuko du, Balear Uharteetako Administrazioko laguntzaile fakultatiboen kidegoko basozaintzako eskalako funtzionario guztiak barne-igoeraren bidez laguntzaile fakultatiboen kidegoko ingurumen-agenteen eskalara iristeko. Deialdi hau salbuespenezkoa denez, izangaiek A ziurtagiriaren mailari, katalanaren ahozko ezagutzari, dagozkion katalanaren ezagutzak egiaztatu beharko dituzte, alegia Katalanaren Batzorde Ebaluatzailearen edo IBAPen ziurtagirien maila.

8.4.4.9. 2/2003 Legea, martxoaren 20koa, Balear Uharteetako Unibertsitate Sistemaren Antolaketa Instituzionalari buruzkoa[857]

[…]

Horrela, bada, lege honen bidez lortu nahi da Balear Uharteetako Unibertsitateak gero eta laguntza handiagoa ematea, Balear Uharteetako gizarteak ahalik eta erantzun-, kalitate- eta eskakizun-mailarik altuenak lor ditzan eremu hauetan: garapen ekonomiko eta profesionalean; ikerketan eta berrikuntza teknologikoan; gizarte-ongizatean eta bizi-kalitatearen hobekuntzan; ingurumenaren eta baliabide naturalen babesean; katalanaren defentsan eta normalizazioan, eta kulturaren aldeko bultzada irmo eta konprometituan, eta garapen integral, harmoniko eta jasangarria lortzeko egiten diren ekimen ekonomiko eta sozialetan.

[…]

8.4.4.10. 3/2003 Legea, martxoaren 26koa, Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoko Administrazioaren Araubide Juridikoari buruzkoa[858]

VI

V. titulua, legearen luzeena, zortzi kapitulutan egituratutako hogeita zortzi artikuluk osatzen dute, eta administrazio-jarduerari buruzkoa da. Kapitulu guztietan honako alderdi hauek jorratzen dira: katalanaren erabilera, administrazio-informazioaren berezitasunak, prozeduren iraupena eta administrazio-isiltasunaren ondorioak, bai eta administrazio-espedienteen eraketa ere, azken horiek administrazio-prozedurak garatzeko euskarri materiala osatzen duten aldetik.

[…]

35. artikulua.— Arreta egokirako eskubidea

Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoko Administrazioarekin harreman bat ezartzen duen edonork eskubidea du adeitasunez, arduraz eta konfidentzialtasunez artatua izateko, betiere diskriminaziorik jasan gabe sexuagatik, hizkuntzagatik, arrazagatik, erlijioagatik, gizarte-izaeragatik, nazionalitateagatik, jatorriagatik edo iritziagatik.

I. KAPITULUA
Hizkuntza

43. artikulua.— Katalanaren erabilera administrazio-jardunean[859]

1. Autonomia Erkidegoko Administrazioak eta administrazio instrumentala osatzen duten erakundeek katalana erabiliko dute beren barne-jarduketetan eta haien arteko harremanetan. Katalana erabiliko dute, era berean, egoitza katalanaren hizkuntza-eremuan duten pertsona fisikoei zein juridikoei igorritako komunikazio eta jakinarazpenetan ere, ezertan galarazi gabe interesdunek, hala eskatzen badute, jakinarazpenak gaztelaniaz jasotzeko duten eskubidea.

2. Katalanaren erabilera erregelamendu-xedapenez arautuko da aurreko apartatuan aipatzen diren administrazioak osatzen dituzten administrazio-organoen jardunean.

44. artikulua.— Katalanaren erabilera administrazio-prozeduretan[860]

1. Katalana erabiliko da Autonomia Erkidegoko Administrazioak eta administrazio instrumentala osatzen duten erakundeek izapidetutako administrazio-prozeduretan; edozelan ere, interesdunek eskubidea izango dute eurek aukeratutako hizkuntza ofizialean arreta jasotzeko, eta idazkiak eta dokumentuak aurkezteko, adierazpenak egiteko, eta, hala eskatzen badute, jakinarazpenak gaztelaniaz jasotzeko.

2. Administrazioak interesdunei dagozkien jarduketen edo dokumentazioaren lekukotza itzulia emango die haiek eskatutako hizkuntza ofizialean, betiere hala eskatzen badute. Itzulpen-eskabideak ezin dio inolako kalte edo gasturik eragin eskatzaileari, ez eta prozeduran atzerapenik ekarri ere, ez eta ezarritako izapideak edo epeak eteterik ere.

Bosgarren xedapen gehigarria

Lege batek besterik xedatu ezean, 43. eta 44. artikuluetan ezarritako hizkuntza-zehaztapenak ere eska dakizkieke:

a) Uharteetako kontseiluei.

b) Balear Uharteetako Toki-administrazioa osatzen duten erakundeei.

c) Aurreko letretan aipatutako administrazioen mende dauden erakunde instrumentalei.

d) Balear Uharteetako zuzenbide publikoko korporazioei.

e) Balear Uharteetako administrazioen eskumeneko zerbitzu publikoen emakidadunei.

Xedapen indargabetzaile bakarra

Indarrik gabe geratzen dira maila bereko edo beheragoko xedapen guztiak, baldin eta lege honetan ezarritakoaren kontraesanean badaude edo haien aurkakoak badira, eta beren-beregi hauek:

d) Hizkuntza Normalizazioari buruzko apirilaren 29ko 3/1986 Legearen 10. artikuluko 1. eta 2. apartatuak.

8.4.4.11. 4/2003 Legea, martxoaren 26koa, Balear Uharteetako Museoei buruzkoa[861]

I. KAPITULUA
Sareetan integratzea eta hartatik eratorritako ondorioak

15. artikulua.— Integrazioaren betekizunak

Uharte-sare bateko museoen titularrek betebehar hauek hartzen dituzte beren gain:

i) Balear Uharteetako Hizkuntza Normalizazioari buruzko apirilaren 29ko 3/1986 Legea betearaztea, museoko edo bildumako bisitarien informazioan eta arretan katalanaren erabilera ohikoa eta lehentasunezkoa bermatuz.

8.4.4.12. 5/2003 Legea, apirilaren 4koa, Balear Uharteetako Osasunari buruzkoa[862]

II. KAPITULUA
Oinarrizko eskubideak

5. artikulua.— Oinarrizko eskubideak

2. Era berean, guztiek dute osasun-informazioa ulertzeko modurik egokienean eta Autonomia Erkidegoko hizkuntza ofizialetako batean jasotzeko eskubidea, eta pazienteek informazio hori ulertzeko modukoa dela ziurtatzeko eskubidea.

3. Aurreko puntuak xedatzen duena gorabehera, eta osasun-plangintzak ahalbidetzen duen neurrian, osasun-zentro eta -zerbitzuek beharrezko bitartekoak ezarriko dituzte atzerriko erabiltzaileen hizkuntza-beharrizanei erantzuteko.

Bosgarren xedapen gehigarria

Balear Uharteetako Osasun Zerbitzuak beharrezko neurriak hartuko ditu bere mendeko zentro eta zerbitzuetan katalanaren erabilera normalizatzeko.

Seigarren xedapen gehigarria

1. Laguntza-zentro pribatu guztietan, erabiltzaileari osasun-zerbitzu eta prestazioei buruz ematen zaion idatzizko informazioak gutxienez katalanez agertu beharko du.

2. Era berean, zentro horiek informazio hori, katalanez ere, ahoz emateko moduan egon beharko dute.

Aipatutako eginbehar horiek lege hau indarrean jarri eta sei hilabetera eskatu ahal izango dira.

8.4.4.13. 5/2004 Legea, abenduaren 20koa, Balear Uharteetako Turismo-gidarien Elkargo Ofiziala sortzekoa[863]

[…]

Turismo-gidariaren lanbidea idatziz jasota dago joan den mendeko lehenengo hereneko zenbait dokumentutan (iragarkiak eta argitalpenak). Ondoren, 1947. urtearen inguruan, gidarientzako lehenengo azterketak egin ziren, zeinetan atzerriko hizkuntza bakar bat jakitea derrigorrezkoa zen. Maila akademiko handiagoaren eskakizuna denboran zehar finkatu zen, turismo-gidariaren jarduera lanbide gisa eratuz. Informazio eta Turismo Ministerioaren 1963ko otsailaren 26ko ministro-aginduak bitartekaritzako turismo-jarduera arautzen du (bidaia-agentziak), eta 1964ko urtarrilaren 31koak, berriz, gidarientzako erregelamendua arautzen du; titulua lortzeko, zenbait betekizun ezarri ziren jarduera turistiko-informatibo pribatuetan jarduteko. Aipatutako aginduak, I. tituluan, hiru gidari-mota ezarri zituen, zeinek ahalmena ematen zuten jarduera turistiko-informatiboetan jardun ahal izateko: turismo-gidaria, turismoaren gidari interpretea eta turismo-begiralea.

8.4.4.14. 8/2004 Legea, abenduaren 23koa, Tributu, Administrazio eta Funtzio Publikoko Neurriei buruzkoa[864]

II. Lehiaketa-fasea:

B) Prestakuntza:

a) Katalanaren ezagutza handiagoak izatea norberak nahi duen kidegoan edo eskalan edo lanbide-kategorian sartzeko eskatzen dena baino.

Goi-mailako ziurtagiri bakarra balioetsiko da, katalan administratiboaren E maila izan ezik, zeina balioetsiko baita baldin eta kidegoko, eskalako edo lanbide-kategoriako eginkizunekin lotuta badago.

8.4.4.15. 9/2005 Legea, ekainaren 21ekoa, Garapenerako Lankidetzari buruzkoa[865]

3. artikulua.— Garapenerako lankidetzako jarduketen oinarri diren balioak

Balear Uharteetako administrazio publikoen jarduerak, garapenerako lankidetzaren arloan, honako balio hauek ditu oinarri:

e) Herriek beren kultura, hizkuntza eta identitatea defendatzeko eta sustatzeko dituzten eskubideak aitortzea.

8.4.4.16. 4/2006 Legea, martxoaren 30ekoa, Balear Uharteetako helduen hezkuntza eta prestakuntza iraunkorrei buruzkoa[866]

III

[…]

Beste alde batetik, Balear Uharteetako Gobernuaren helburuetako bat da katalana, Balear Uharteetako berezko hizkuntza, eta gure kultura sustatzea. Ildo horretan, eginbeharra da biztanle helduei, kanpokoei zein bertakoei, beren ondare linguistiko eta kultural propioak ezagutzeko aukera ematea, ondare hori gizarte-kohesiorako eta aberastasun pertsonalerako elementua den aldetik.

[…]

4. artikulua.— Printzipio orokorrak

Helduen hezkuntza eta prestakuntza iraunkorretako jarduketak honako printzipio hauen arabera garatuko dira:

g) Balear Uharteetako berezkoak diren hizkuntza katalana eta kultura sustatzea.

5. artikulua.— Hizkuntza eta prestakuntza iraunkorren xedea eta helburuak

2. Lege honen helburuak dira:

g) Balear Uharteetako berezkoak diren katalanaren eta kulturaren ezagutza eta erabilera erraztea eta sustatzea, bai eta haien ezaugarri natural eta historikoak errespetatzea ere, ezertan eragotzi gabe beste kultura batzuekiko tolerantziaren eta trukearen sustapena.

k) Balear Uharteetako gizarte- eta lan-ingurumarian, Europar Batasunaren esparruan parte hartzeko egokiagoak diren atzerriko hizkuntzen ikaskuntza eta erabilera sustatzea.

6. artikulua.— Balear Uharteetako hizkuntza, kultura eta gizartea

1. Kultura anitzeko mundu baten eta estatu autonomiko baten esparruan, Balear Uharteetako kultura-, hizkuntza- eta gizarte-errealitatea, haren irismen eta dimentsioagatik, kontuan hartuko da lege honen garapenean eta aplikazioan.

2. Arlo honetako lehentasunezko jarduketatzat hartuko dira Balear Uharteetako berezkoak diren katalanaren eta kulturaren zaintza eta garapena sustatzera daramatenak.

3. Balear Uharteetako administrazio publikoek sustatuko dute helduentzako hezkuntza-jardueretan jarduten duten erakundeek eta zentroek Balear Uharteetako berezko hizkuntza den katalanarekin, eta Balear Uharteetako kulturarekin, ekonomiarekin eta gizartearekin lotutako ekimenak eta irakaskuntzak garatzea.

4. Balear Uharteetako administrazio publikoek gure hizkuntza- eta kultura-errealitatea ezagutzea sustatuko dute.

5. Balear Uharteetako administrazio publikoek, zenbait programaren bidez, herritar helduen herritartasun zentzua garatzea erraztuko dute, zerbitzu eta ondasun kultural, ekonomiko eta sozialak eskuratzean aktiboki eta aukera berdinekin parte hartu ahal izateko.

7. artikulua.— Berdintasuna

4. Etorkinen integrazioa erraztuko duten programak lehenetsiko dira, bereziki katalana eta gaztelania ikasteari dagokionez, bai eta gure kulturaren oinarrizko ezaugarriak ezagutzeari dagokionez ere.

9. artikulua.— Helduak

2. Administrazio publikoentzat, honako hauek helburu dituzten ekintzek izango dute lehentasuna:

d) Teknologia berrietan eta hizkuntzetan prestakuntza behar duten pertsonak edo kolektiboak.

II. KAPITULUA
Programak

13. artikulua.— Jarduketak

Jarduteko lerro nagusiak honako hauek dira:

e) Kultura-prestakuntza, gure kultura- eta hizkuntza-errealitatea ezagutzera bideratua, bereziki katalana, bai eta ondare unibertsalari sormena ekartzen dioten adierazpenak ere.

15. artikulua.— Prestakuntza-programak

Helduen hezkuntza prestakuntza-programa hauen bidez gauzatuko da:

g) Programak, Balear Uharteetako berezkoak diren katalanaren eta kulturaren ezagutza sustatzeko, haien alderdi guztiei dagozkienez.

h) Programak, Espainiako estatuaren eta Europar Batasunaren errealitatearen ezagutza bultzatzeko, batez ere bertako hizkuntzena eta kulturena.

k) Programak, gizarte- eta lan-bazterketako arriskua duten etorkinak eta egoera sozial ahulean dauden pertsonak integratzen laguntzeko, betiere oinarrizko prestakuntza, prestakuntza linguistikoa eta kulturala oinarri hartuta.

8.4.4.17. 10/2006 Legea, uztailaren 26koa, Gazteriari buruzkoa[867]

2. artikulua.— Gazte-politikak

3. Gazte-politikek, funtsean, helburu hauek izan behar dituzte:

f) Hizkuntza eta kultura katalanak, Balear Uharteetako berezkoak direnak, defendatzeko eta sustatzeko behar diren neurriak sustatzea, suspertzea eta bermatzea, gizartearen eremu guztietan, berezko ezaugarri gisa eta heldu berri diren biztanleak integratzeko tresna gisa.

k) Hizkuntza eta kultura katalanak gazteen artean defendatzeko eta sustatzeko behar diren neurriak sustatzea, suspertzea eta bermatzea.

I. KAPITULUA
Gazteria, eta prestakuntza eta hezkuntza

19. artikulua.— Gazteentzako hezkuntza-politikaren printzipio inspiratzaileak

Hezkuntza-politika gazteen hezkuntza-eskubidea bermatzera bideratu behar da, eta gazteen nortasunaren garapen osoan, printzipio demokratikoetan eta oinarrizko askatasunetan oinarritu behar da. Hala, balio hauek oinarri dituen hezkuntza sustatu behar da: bakea, elkartasuna, erantzukizuna, ahaleginaren kultura, aukera-berdintasuna, parte-hartzea eta diskriminaziorik eza. Ildo horretan, kontuan hartu behar da, bereziki, berdintasunaren aldeko hezkuntzaren sustapena, zeina gauzatu behar baita honako aspektu hauek bultzatzen dituzten programa espezifikoen bidez:

b) Jarrera arrazistak eta xenofoboak baztertzea, bai eta beste edozein diskriminazio edo portaera bortitz ere, zeinek arrazoi hauek baitituzte oinarri: sexua, arraza, jatorria, adina, iritzia, erlijioa, egoera zibila, sinesmenak, sexu-orientazioa, desgaitasuna, hizkuntza edo beste edozein inguruabar pertsonal edo sozial.

21. artikulua.— Gazteentzako hezkuntzaren helburua eta eginkizunak

1. Administrazio autonomikoak, haren jardunari dagokionez, honako helburu hauek ditu hezkuntzari begira:

d) Etorkinak eskolan eta gizartean integratzeko programak ezartzea, eta katalanaren eta gaztelaniaren ikaskuntzan txertatzea, beharrezkoa izanez gero.

II. KAPITULUA
Aisialdia, astialdia, kultura eta kirola

28. artikulua.— Gazteria eta kultura

1. Administrazio autonomikoak kulturaren arloan gazteei zuzentzen dien politikak, aldi berean, hauek izan behar ditu oinarri: hezkuntzaren eta prestakuntzaren arloko politika; kulturaren eta giza nortasunaren garapen osoa; printzipio demokratikoak eta oinarrizko askatasunak; eta eskumen-eremu autonomikora egokitu behar du bere burua, nahiz eta akordioak egin ditzakeen uharteetako kontseiluekin, zeinak baitira kultura-arloko administrazio eskudun nagusiak. Gazteriaren garapen integrala bultzatzeko, kultura- eta arte-sorkuntza eta ikerketa zientifikoa sustatu behar dira.

2. Horregatik, honako neurri hauek garatu behar dira:

h) Katalanaren, Balear Uharteetako berezkoa den hizkuntzaren, ezagutza eta erabilera sustatzea, edozein gizarte-eremutan.

III. KAPITULUA
Gazteria eta ingurumena, teknologia berriak, landa-ingurunea, familia eta boluntariotza

31. artikulua.— Gazteria eta gizarte digitala

2. Administrazio autonomikoak, gainerako administrazio publiko eskudunekin eta erakunde pribatuekin lankidetzan, honako hauek sustatu behar ditu:

b) Portaera-balio demokratikoak (hizkera ez-sexista, solidarioa, multikulturala eta jasangarria) ingurune birtualetan. Hala, hauek sustatu behar dira: sistema teknologikoen, informazioaren eta programa informatikoen erabilera arduratsua, netiketa (sarearen barruko etika), eta ikaskuntza iraunkorraren, lankidetzaren, helburuak lortzearen eta produktibitatearen erabilera positiboa.

III. KAPITULUA
Kultura- eta arte-jardueren programak eta zertamenak

44. artikulua.— Kultura- eta arte- sustapena

Gazteen garapen integrala bultzatzeko, administrazio eskudunek kultura- eta arte-sorkuntza eta -partaidetza sustatu behar dituzte, bai Balear Uharteen eremuan, bai kanpoan, honako jarduketa hauek eginez:

f) Balear Uharteetako berezko hizkuntzan sorkuntza soziokulturala sustatzea eta gazteek egindako kultura herrikoi eta modernoa sustatzea.

II. KAPITULUA
Arau-hausteak

83. artikulua.— Arau-hauste oso astunak

1. Oro har, arau-hauste oso astunak dira:

d) Gazteentzako zerbitzuak ematean edo gazteentzako jarduerak egitean, honakoak sustatu edo dakartzaten jarduketak egitea: arrazakeria, xenofobia, emakumeen aurkako indarkeria edo, oro har, genero, arraza, jatorri, adin, iritzi, erlijio, egoera zibil, sinesmen, sexu-aukera, desgaitasun, hizkuntza edo beste edozein inguruabar pertsonal edo sozial, balio demokratikoen aurkako bestelako portaerak egitea eta, bereziki oinarrizko eskubideen eta askatasun publikoen aurkako portaerak egitea.

8.4.4.18. 19/2006 Legea, azaroaren 23koa, Balear Uharteetako Liburutegi Sistemari buruzkoa[868]

I. KAPITULUA
Balear Uharteetako Liburutegi Sistemaren definizioa eta osaera

9. artikulua.— Liburutegi publikoak

3. Liburutegi publikoek honako eginkizun hauek beteko dituzte:

b) Katalanaren sustapenean eta hizkuntza-normalizazioan parte hartzea, hura Balear Uharteetako berezkoa den aldetik.

i) Hizkuntza- eta kultura-aniztasunari eta erabiltzaileen eskaerei erantzuteko bildumak eta baliabideak ematea, beharrizan bereziak dituzten pertsonei arreta berezia eskainiz.

k) Komunikazioan sakontzeko, hizkuntzen ezagutza eta ikasketa sustatzea, batez ere erkidegoan ordezkaritza duten taldeen hizkuntzen ezagutza eta ikasketa.

II. KAPITULUA
Balear Uharteetako Liburutegia

14. artikulua.— Eginkizunak

1. Balear Uharteetako Liburutegiak eginkizun hauek ditu:

a) Balear Uharteetako bibliografia- eta kultura-ekoizpena jaso, kontserbatu eta zabaltzea; Balear Uharteetan argitaratu, inprimatu edo ekoitzitako lanen ekoizpenarena; eta, edozein arrazoirengatik, beren lurraldea, kultura edo hizkuntza ezagutzearekin lotutakoak, edozein euskarri fisikotan finkatuta badaude. Helburu horrekin, Balear Uharteetako Liburutegiak Lege Gordailuaren ale bat jasotzen du, indarrean dagoen legeriari kalterik egin gabe; bide horretatik heltzen ez zaizkion Balear Uharteetako obra bibliografikoak eskuratzen ditu, eta elkarlan-harreman egokiak ditu ondare bibliografikoa duten erakunde guztiekin.

I. KAPITULUA
Liburutegi-politika

24. artikulua.— Irizpide orokorrak

Liburutegiak sustatzeko eta hobetzeko, administrazio publikoen maila guztietako ekintzak honako irizpide hauek bete behar dituzte:

h) Liburutegietan Balear Uharteetan argitaratu, inprimatu edo ekoitzitako lanak, eta lurraldearekin eta hizkuntzarekin edozein arrazoirengatik lotutakoak zabal daitezen sustatzea.

i) Liburutegi publikoak bitarteko egokitzat hartzea katalanaren, Balear Uharteetako berezko hizkuntzaren, ezagutza eta zabalkundea sustatzeko, eta bertako baliabideak eta informazio-zerbitzuak zabaltzeko.

8.4.4.19. 20/2006 Legea, abenduaren 15ekoa, Balear Uharteetako Udal- eta Toki-araubideari buruzkoa[869]

VI. KAPITULUA
Eskumenak

29. artikulua.— Eskumenak

2. Balear Uharteetako udalerriek, legeen esparruan, eskumen propioak dituzte honako arlo hauetan:

g) Hizkuntza-normalizazioan.

8.4.4.20. 23/2006 Legea, abenduaren 20koa, Palmako Hiriburutzari buruzkoa[870]

4. artikulua

1. Katalana, Balear Uharteetako berezko hizkuntza, Palmako Udalekoa ere bada.

2. Palmako Udalak katalanaren eta gaztelaniaren erabilera bermatuko du, Konstituzioaren eta Estatutuaren esparruaren barruan.

3. Palmako Udalak katalanaren, Balear Uharteetako berezko hizkuntzaren, erabilera normalizatuko du, bere eskumenen eremuan, indarrean dagoen araudiaren arabera.

II. KAPITULUA
Udalaren zerbitzuko langileak

57. artikulua

2. Palmako Udalaren zerbitzuko langileak berdintasun-, merezimendu- eta gaitasun-printzipio konstituzionalen arabera hautatuko dira, eta inpartzialtasunez jardungo dute beren eginkizunak garatzean. Gainera, hizkuntza-gaikuntzako baldintza egokiak bete behar ditu, herritarrei behar bezalako arreta emateko eta herritarren hizkuntza-eskubideak eraginkor bihurtzeko.

XII. KAPITULUA
Kultura

103. artikulua

2. Udalaren jarduerak helburu hauek ditu:

h) Palmako herritarren hizkuntza-ondarea eta kultura tradizionala babestea eta sustatzea.

8.4.4.21. 1/2007 Lege Organikoa, otsailaren 28koa, Balear Uharteetako Autonomia Estatutua erreformatzekoa[871]

Katalana, Balear Uharteetako berezko hizkuntza, eta gure kultura eta tradizioak gure gizartearen elementu identifikatzaileak dira, eta, horren ondorioz, gure identitatea hezurmamitzen duten elementuak.

[…]

4. artikulua.— Berezko hizkuntza

1. Katalana, Balear Uharteetako berezko hizkuntza, gaztelaniarekin batera, hizkuntza ofiziala izango da.

2. Guztiek dute eskubidea hura jakin eta erabiltzeko, eta inor ezin izango da diskriminatu hizkuntza dela-eta.

3. Balear Uharteetako instituzioek hizkuntza bien erabilera normal eta ofiziala bermatuko dute, hizkuntzon ezagutza bermatzeko behar diren neurriak hartuko dituzte, eta hizkuntza bien berdintasun osora heltzeko ahalbidetzen duten baldintzak sortuko dituzte Balear Uharteetako herritarren eskubideei dagozkienez.

5. artikulua.— Balear Uharteekin hizkuntza- eta kultura-loturak dituzten lurraldeak

Gobernuak komunikazioa, kultura-trukea eta lankidetza sustatu beharko ditu Balear Uharteekin hizkuntza- eta kultura-loturak dituzten erkidego eta lurraldeekin, direlako erkidego eta lurraldeak Espainiako estatukoak izan edo ez. Ondorio horietarako, Balear Uharteetako Gobernuak eta Estatuak, nork bere eskumenen arabera, hitzarmenak, tratatuak eta lankidetzako beste tresna batzuk sinatu ahal izango dituzte.

14. artikulua.— Eskubideak administrazio publikoekiko harremanetan

3. Balear Uharteetako herritarrek eskubidea izango dute Autonomia Erkidegoko Administraziora haren hizkuntza ofizial bietako edozeinetan jotzeko eta eurek erabilitako hizkuntza berean erantzuna jasotzeko.

19. artikulua.— Mendekotasuna duten pertsonen eskubideak

3. Balear Uharteetako administrazio publikoek gorren berezko zeinu-hizkuntzaren erabilera bermatuko dute; hizkuntza hori irakatsi, babestu eta errespetatuko da.

35. artikulua.— Berezko hizkuntzaren irakaskuntza

Autonomia Erkidegoak eskumen esklusiboa du hizkuntza katalana, Balear Uharteetako berezkoa dena, irakasteko, literatura-tradizio autoktonoaren arabera. Katalana normalizatzea Autonomia Erkidegoko botere publikoen helburu izango da. Katalanaren uharteetako modalitateak, Mallorcakoa, Menorcakoa, Eivissakoa eta Formenterakoa, ikasi eta babestuko dira, ezertan galarazi gabe hizkuntzaren batasuna.

Instituzio ofizial aholku-emailea, hizkuntza katalanari dagokion kontu guztietarako, Balear Uharteetako Unibertsitatea izango da. Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoak parte hartu ahal izango du hizkuntza-batasuna zaintzen duen instituzio batean, zeina hizkuntza katalanaren koofizialtasuna onartzen duten erkidego guztiek eratua baita.

I. KAPITULUA
Parlamentua

48. artikulua.— Legegintza-ahala

2. Autonomia Erkidegoko presidenteak aldarrikatzen ditu, erregearen izenean, Parlamentuaren legeak, eta aginduko du argitara daitezela Balear Uharteetako Aldizkari Ofizialean, legeok onetsi eta hamabost eguneko epean, bai eta Estatuko Aldizkari Ofizialean ere. Legeak Balear Uharteetako Aldizkari Ofizialean argitaratu eta hurrengo egunean jarriko dira indarrean. Autonomia Erkidegoko Presidentziak bidalitakoa izango da gaztelaniazko bertsio ofiziala.

VI. KAPITULUA
Kontsulta-organoak eta organo aholku-emaileak

77. artikulua.— Balear Uharteetako Ikus-entzunezkoen Kontseilua

Balear Uharteetako Ikus-entzunezkoen Kontseilua eratzen da erakunde publiko independente gisa; haren misioa da titulartasun publikoko komunikabide sozialetan ikus-entzunezkoen ereduaren printzipio artezkariak betetzen direla zaintzea, zehatz-mehatz: baldintzak sustatzea informazio egiazkoa, objektiboa eta neutrala bermatzeko, eta informazioaren gizartea sustatzea; talde politiko eta sozial ordezkatzaileak komunikabide sozialetara iritsiko direla bermatzea; komunikabideetan hizkuntza-pluraltasuna sustatzea; Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoko hizkuntza-eredua inspiratzen duten printzipioak betetzen direla zaintzea; entzumen- edo ikusmen-desgaitasuna dutenak komunikabide sozialetara eta teknologia berrietara iristen direla bermatu eta erraztea.

90. artikulua.— Komunikabide publikoak

2. Komunikabide publikoek begiratuko dute Autonomia Estatutuan aurreikusitako hizkuntza-eredua bete dadin.

97. artikulua.— Lanpostu hutsak eta lehiaketa eta oposizioen ebazpena

2. Magistratu eta epaileen postuak betetzeko lehiaketa eta oposizioak ebaztean, lehentasunezko merezimendua izango da Balear Uharteetako Zuzenbide Zibilaren espezializazioa eta katalana jakitea.

99. artikulua.— Notariotzak eta erregistroak

2. Notarioak, jabetzako erregistratzaileak, merkataritzakoak eta ondasun higiezinetakoak Autonomia Erkidegoak izendatuko ditu, Estatuaren legeekin bat etorriz. Plaza horiek betetzeko, lehentasunezko merezimendua izango da Balear Uharteetako Zuzenbide Zibilaren espezializazioa eta katalana jakitea. Ezin izango da inoiz ere herritartasun- edo auzotasun-salbuespena ezarri.

IV. KAPITULUA
Harremanak autonomia-erkidegoekin

119. artikulua.— Proiektu kulturalak

Balear Uharteetako protokoloak sinatu ahal izango ditu kultura-egintzak egiteko beste autonomia-erkidego batzuekin, bereziki hizkuntza eta kultura berak dituztenekin.

[…]

Bigarren xedapen gehigarria.— Hizkuntza-ondare erkidea

Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoak, katalana beste autonomia-erkidego batzuen ondarea ere den daletik, Estatuko Gobernuari eta Gorte Nagusiei eskatu ahal izango die lankidetza- eta elkarlan-hitzarmenak egiteko, betiere hizkuntza-ondare erkidea zaintzeko egoki irizten zaienak, bai eta lehen aipatutako erkidegoen arteko komunikazio kulturala egiteko, ezertan galarazi gabe Konstituzioaren 149. artikuluko 2. apartatuan Estatuari ezarritako eginbeharrak eta konstituzio beraren 145. xedatutakoa.

[…]

Bigarren xedapen iragankorra.— Funtzionarioak eta langile lan-kontratudunak

2. Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoak behar diren eskuarteak xedatuko ditu destinoa Uharteetan duten funtzionario eta langile lan-kontratudun guztiek Balear Uharteetako hizkuntza eta kultura ikasi ahal izan ditzaten.

8.4.4.22. 2/2007 Legea, martxoaren 16koa, Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoko Administrazioaren kidego eta eskalei buruzkoa[872]

Bigarren xedapen gehigarria.— Integrazioa eskala sortu berrietan

2. Honako espezialitate hauetako funtzionarioak sartzen dira goi-mailako kidego fakultatiboen eskaletan:

e) Soziologia, geografia, pedagogia, psikologia, psikopedagogia, prestakuntza, komunikazio, elkarlan, hizkuntza-aholkularitza, informazio-zientzien eta enpleguko eta lan-merkatuko teknikarien espezialitateetako langileak humanistika eta gizarte-zientzietako eskalan sartzen dira.

8.4.4.23. 3/2007 Legea, martxoaren 27koa, Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoko Funtzio Publikoari buruzkoa[873]

II. KAPITULUA
Lanpostuak antolatzeko tresnak

30. artikulua.— Lanpostu-zerrenden edukia

Funtzionarioen eta lan-kontratuko langileen lanpostuen zerrendetan, gutxienez, lanpostu bakoitzari buruzko datu hauek jaso behar dira:

d) Katalana jakiteko eskatzen den maila, erregelamendu bidez ezarritako moduan.

I. KAPITULUA
Langileen hautaketa

50. artikulua.— Funtzio publikoan sartzeko betekizunak

1. Hauek dira funtzio publiko autonomikoan sartzeko betekizun orokorrak:

f) Erregelamenduz zehazten den katalanaren ezagutza egiaztatzea, eskakizun-mailaren eta eginkizunen arteko proportzionaltasun- eta egokitasun-printzipioa errespetatuz.

II. KAPITULUA
Lanpostuak betetzea eta langileen mugikortasuna

1. atala
Lanpostuak betetzeko sistema arruntak

76. artikulua.— Lehiaketaren arau orokorrak

1. Lehiaketa da lanpostuak betetzeko sistema normala, eta merezimenduak eta, hala badagokio, deialdian zehazten diren gaitasunak, ezagutzak edo trebetasunak egiaztatu eta balioestean datza, betiere deialdian ezarritako baremoaren arabera.

2. Lehiaketa merezimendu-lehiaketa edo lehiaketa espezifikoa izan daiteke.

3. Bi kasuetan, deialdiaren baremoak merezimendu orokor hauen balioespena jasoko du, erregelamendu bidez ezarritako baldintzetan:

d) Katalanaren ezagutza -maila.

80. artikulua.—Lanpostuak betetzeko deialdia

1. Deialdiek, lehiaketakoek zein izendapen askekoek, honako hauek jasoko dituzte gutxienez:

b) Lanerako eskatzen diren betekizunak, katalanaren ezagutza-maila barne, hala badagokio.

V. KAPITULUA
Administrazioen arteko mugikortasuna

96. artikulua.— Administrazioen artean mugitzearen baldintzak eta ondorioak

3. Aurreko apartatuan aipatzen diren funtzionarioek ezin badute egiaztatu katalanaren gutxieneko ezagutza-maila dutela, maila hori lortu eta egiaztatu beharko dute, erregelamendu bidez ezartzen den moduan.

III. KAPITULUA
Eginbeharrak eta bateraezintasunen araubidea

124. artikulua.— Autonomia Erkidegoko Administrazioaren zerbitzuko funtzionarioen eginbeharrak

1. Autonomia Erkidegoko Administrazioaren zerbitzuko funtzionarioek betebehar hauek dituzte:

g) Hizkuntza ofizialak ezagutzea erregelamendu bidez zehazten den mailan, eta herritarrei erraztasunak ematea hizkuntza horiek Administrazio autonomikoarekiko harremanetan erabiltzeko eskubidea egikaritzeko.

II. KAPITULUA
Arau-hausteak eta diziplina-zehapenak

137. artikulua.— Falta oso astunak

1. Honako hauek dira falta oso astunak:

b) Diskriminazioa arrazoi hauengatik: arraza- edo etnia-jatorria; erlijioa edo sinesmenak; desgaitasuna; adina edo sexu-orientazioa; sexua; hizkuntza; iritzia; jaioterria edo auzotasuna, edo beste edozein tasun edo inguruabar pertsonal edo sozial.

Hamalaugarren xedapen gehigarria.— Karrerako funtzionarioak behin-behinean atxikiz berriro sartzeko hizkuntza-gaikuntza

Behin-behineko atxikipenean berriro sartzeko, lege honen 113.2 artikuluan aurreikusitako lanpostuetan erreserbarik ez duten karrerako funtzionarioek egiaztatu beharko dute zer ezagutza-maila duten katalanez berriro lanean hasten diren kidego, eskala edo espezialitatean sartzeko unean.

8.4.4.24. 4/2009 Legea, ekainaren 11koa, Balear Uharteetako Gizarte-zerbitzuei buruzkoa[874]

I. KAPITULUA
Legearen xedea, printzipioak eta Balear Uharteetako gizarte-zerbitzuen sistemaren definizioa

3. artikulua.— Gizarte-zerbitzuen politiken helburuak

Gizarte-zerbitzuen arloan botere publikoen jardunak honako helburu hauek ditu:

l) Autonomia-erkidego honen berezko identitate, hizkuntza eta kulturarekiko integrazioa sustatzea, aurreko apartatuetan xedatutakoari kalterik egin gabe.

II. KAPITULUA
Eskubideak eta eginbeharrak

7. artikulua.— Gizarte-zerbitzuen erabiltzaileen eskubideak

Gizarte-zerbitzuen hartzaileek honako eskubide hauek dituzte:

a) Gizarte-zerbitzuen sisteman berdintasun-baldintzetan sartzeko eskubidea, diskriminaziorik egin gabe, honako arrazoi hauengatik: jaioterria, hizkuntza, etnia, sexua, sexu-orientazioa, egoera zibila, familia-egoera, adina, desgaitasuna, erlijioa, ideologia, iritzia edo beste edozein tasun pertsonal edo sozial.

b) Informazio nahikoa eta egiazkoa jasotzeko eskubidea, modu ulergarrian, eskuragarri dauden prestazio eta baliabideei buruz, zerbitzuak eskuratzeko beharrezko betekizunei buruz, bai eta gizarte-babeseko beste baliabide batzuei buruz eta administrazio publikoek eremu horretan dituzten eskumenei buruz ere. Horretarako, beharrezko laguntzak eta euskarriak izan behar dira, hizkuntza ez ezagutzeagatik, desgaitasunen bat izateagatik edo hori justifikatzen duten beste arrazoi batzuengatik zailtasunik izanez gero emango zaien informazioa ulertzeko.

c) Egoeraren balioespena jasotzeko eskubidea, eta, hala badagokio, senitartekoen edo zaintzaileen beharrizan sozialen balioespena jasotzeko eskubidea, hizkera argi eta ulergarrian.

8.4.4.25. 2/2010 Legea, ekainaren 7koa, Balear Uharteetako Ikus-entzunezkoen Kontseiluari buruzkoa[875]

I

Balear Uharteetako Autonomia Estatutuaren IV. tituluko VI. kapituluak Autonomia Erkidegoaren kontsulta- eta aholkularitza-organoak arautzen ditu, eta horien artean dago, 77. artikuluan, Balear Uharteetako Ikus-entzunezkoen Kontseilua. Manu horren arabera, Ikus-entzunezkoen Kontseilua erakunde publiko independente gisa eratzen da, zeinaren xedea baita titulartasun publikoko komunikabide sozialetan ikus-entzunezkoen ereduaren printzipio gidariak betetzen direla zaintzea; xede horretan, zehazki, honako eginkizun hauek sartzen dira: informazio egiazkoa, objektiboa eta neutrala bermatzeko baldintzak sustatzea; informazioaren gizartea sustatzea; ordezkaritza duten talde politiko eta sozialei komunikabide sozialetarako irispidea bermatzea; hizkuntza-pluraltasuna komunikabide sozialetan sustatzea; Balear Uharteetako Autonomia Estatutuaren hizkuntza-ereduaren printzipioak betearaztea; eta entzumen- edo ikusmen-desgaitasuna duten pertsonak komunikabide sozialetara eta teknologia berrietara iristea bermatzea eta erraztea. […]

[…]

4. artikulua.— Ikus-entzunezkoen ereduaren printzipio gidarien bermea

2. Titulartasun publikoko hedabideei dagokienez:

c) Balear Uharteetako Autonomia Estatutuaren hizkuntza-ereduaren oinarri diren printzipioak betetzen direla ziurtatzea eta hizkuntza-pluraltasuna sustatzea.

d) Entzumen- edo ikusmen-desgaitasuna duten pertsonak komunikabide sozialetan eta teknologia berrietan sar daitezen bermatzea eta erraztea.

e) Talde politiko, erlijioso, sozial, linguistiko eta kultural adierazgarriek komunikabide sozialak irits ditzaten bermatzea.

3. Ikus-entzunezko komunikabide guztiei dagokienez:

d) Balear Uharteetako ikus-entzunezkoen sisteman pluraltasun politikoa, erlijiosoa, soziala, linguistikoa eta kulturala zaintzea.

f) Hizkuntza-araudia betetzen dela bermatzea, batez ere katalanari dagokionez.

8.4.4.26. 5/2010 Legea, ekainaren 16koa, Balear Uharteetako Kontsulta Kontseiluari buruzkoa[876]

23. artikulua.— Irizpenen argitalpena

2. Organo eskatzaileak irizpenak jaso eta hurrengo egunean, irizpenak eta boto partikularrak jendaurrekoak izango dira, testu osoa katalanez eta gaztelaniaz dutela, eta, gutxienez, bide telematikoz izango dira eskuragarri.

8.4.4.27. 13/2010 Legea, abenduaren 9koa, Balear Uharteetako Publizitate Instituzionalari buruzkoa[877]

[…]

Lege honen xedea da Balear Uharteetako instituzioek edozein modutan egiten duten publizitate instituzionalaren oinarrizko aspektuak arautzea. […] Publizitate instituzionala definitzen duten elementu horiekin batera, legeak publizitate horri lotutako zenbait alderdi ere arautzen ditu: erabili beharreko hizkuntza […]

[…]

3. artikulua.— Publizitate instituzionalaren helburuak

Publizitate instituzionalak helburu hauetako bat izan behar du:

f) Balear Uharteetako kultura-, hizkuntza- eta natura-ondarea sustatzea, bai eta Balear Uharteetako beste edozein ondasun ukigarri zein ukiezin garrantzitsu ere.

4. artikulua.— Debekuak

2. Debekatuta dago publizitate instituzional hau:

f) Berdintasunaren eta diskriminaziorik ezaren printzipioa betetzearen aurka egiten duena, hau da, gizonen eta emakumeen artean irudi berdintasunezko, plural eta estereotiporik gabekoa transmititzen ez duena, dela irudien bidez, dela sinboloen bidez, dela hizkuntzaren erabileraren beraren bidez.

5. artikulua.— Publizitate instituzionalaren hizkuntzak

1. Publizitate instituzionalak Balear Uharteetako Hizkuntza Normalizazioari buruzko apirilaren 29ko 3/1986 Legea aplikatuko du, Balear Uharteetako Autonomia Estatutua erreformatzeko otsailaren 28ko 1/2007 Lege Organikoarekin bat etorriz.

2. Publizitate instituzionaleko testuek Balear Uharteetako hizkuntza-identitate eta -tradizioa erabiltzen eta hobeto ezagutzen lagunduko dute.

3. Publizitate instituzionala beste hizkuntza batzuetan egin ahal izango da, xedeak hala eskatzen duenean.

6. artikulua.— Kontratazioa

2. Publizitate-kanpaina bakoitzean erabili beharreko hedabideak zehazteko eta horien artean egin beharreko inbertsioa banatzeko, irizpide objektiboak, lurralde-irismenari buruzkoak, hedabide bakoitzaren hedapenari buruzkoak eta kostu ekonomikoari buruzkoak bakarrik hartuko dira kontuan. Biztanleriaren segmentu bati soilik zuzendutako kanpainetan, nabarmen hartuko dira kontuan: hizkuntzaren erabilera; hedabide bakoitzaren hedapen-gaitasuna, edo hedabidea publizitate-ekintzaren xede den publikora egokitzea.

[…]

8. artikulua.— Irisgarritasuna, aukera-berdintasuna eta ingurumenarekiko errespetua

1. Desgaitasuna duten pertsonek mezu instituzionaletarako irispidea izango dutela bermatuko da, unean-unean indarrean dagoen legerian ezarritako irisgarritasun unibertsala ahalbidetuz, Espainiako zeinu-hizkuntzak aitortuz (katalana eta gaztelania), eta gorren, entzumen-desgaitasuna dutenen eta gor-itsuen ahozko komunikaziorako laguntza-bitartekoak arautzen dituen edozein arau aplikatuz.

8.4.4.28. 15/2010 Legea, abenduaren 22koa, Balear Uharteetako Irrati-Telebistako Ente Publikoari buruzkoa[878]

[…]

Autonomia-erkidego bereko komunikabide publikoen eredua garatzea ezinbesteko tresna da hizkuntza eta kultura katalan propioaren normalizazio-prozesurako, eta laguntza paregabea da kontzientzia kolektiboa eta kolektibitateko kide izatearen sentimendua eraikitzeko.

Lege honek, gainera, Balear Uharteetako Ikus-entzunezkoen Kontseiluaren arauketak bezala, Autonomia Estatutuaren aginduari erantzuten dio. Balear Uharteetako ikus-entzunezkoen lege orokor batek arautuko du Balear Uharteetako eremu guztietan edozein hedabideren edo hedapen-kanalen bidez egiten den ikus-entzunezko komunikazioaren esparrua, eta kontuan hartuko du hizkuntza katalaneko lurraldeetako ikus-entzunezko komunikazio-espazioan sartzea.

[…]

2. artikulua.— Zerbitzu publikoaren eginkizuna

1. Irrati eta telebistako zerbitzu publikoa (ikus-entzunezko komunikaziokoa) funtsezko zerbitzua da, eta Balear Uharteetako herritarren eskura jartzen ditu honako hauetara bideratutako ikus-entzunezko edukiak:

e) Katalana, Balear Uharteetako berezko hizkuntza, zabaltzea eta sustatzea.

3. Irrati eta telebistaren zerbitzu publikoaren eginkizunaren esparruan, hizkuntza-lurralde katalan guztien artean ikus-entzunezkoen espazio erkide bat sortzea sustatuko da, eta indarra emango zaio katalanez emititzen diren ikus-entzunezko edukiak elkarrekin ekoitzi eta hartzeari.

4. artikulua.— Zerbitzu publikoaren egitekoa

1. Balear Uharteetako Irrati-Telebistako Ente Publikoaren zerbitzu publikoaren eginkizuna egikarituko da helburu hauek lortzeko:

b) Konstituzioaren eta Estatutuaren printzipioak eta balioak, eta katalana eta Balear Uharteetako berezko kultura ezagutaraztea eta zabalaraztea.

l) Balear Uharteekin hizkuntza- eta kultura-loturak dituzten erkidego eta lurraldeekiko kultura-trukea eta elkarlana sustatzea.

2. Era berean, Balear Uharteetako Irrati-Telebistako Ente Publikoaren zerbitzu publikoaren egitekoa da ikus-entzunezkoen sektorea sustatzeko politikak garatzea, honela:

b) Ikus-entzunezkoen sustapena eta babesa sustatzeko, lehentasuna emango zaie honako betekizun hauek betetzen dituzten obrei eta edukiei:

1) Jatorrian katalanez ekoitziak izatea.

2) Arduradun artistikoen, arduradun teknikoen eta edukien arduradunen % 51k egoitza izatea katalanez hitz egiten duten hizkuntza-eremuetako lurraldeetan.

c) Aurreko b) letran aipatzen diren obrek, gainera, baldintza hauetako bat bete behar dute:

1) Balear Uharteetan edo katalanez hitz egiten duten beste lurralde batzuetan kokatutako ekoizle batek edo batek baino gehiagok egindakoak izatea.

2) Ekoizpena Balear Uharteetan edo katalanez hitz egiten duten beste lurralde batzuetan kokatutako ekoizle batek edo batek baino gehiagok gainbegiratua eta kontrolatua izatea.

3) Ekoizpen-kostu osoa finantzatzeko, Balear Uharteetan edo katalanez hitz egiten duten beste lurralde batzuetan ezarritako ekoizleek egin behar dute ekarpenik handiena, betiere koprodukzioko kasuetan, baldin eta ekarpen hori Balear Uharteetatik edo katalanez hitz egiten duten lurraldeetatik kanpo ezarritako ekoizle batek edo gehiagok kontrolatzen ez badu.

I. KAPITULUA
Programazioa

26. artikulua.— Programazioaren printzipio orokorrak

1. Balear Uharteetako Irrati-Telebistako Ente Publikoaren programazioak zerbitzu publikoaren eginkizunak bete behar ditu, eta Balear Uharteetako berezko hizkuntza eta kultura normalizatzen lagundu behar du. Programazio osoko komunikazio-hizkuntza katalana da, Balear Uharteetako Autonomia Estatutuan eta Hizkuntza Normalizazioari buruzko Legean xedatutakoaren arabera, eta hizkuntzaren berezko hizkuntza-modalitateak errespetatuko ditu. Betekizun horiek entearen eta enpresa filial emaileen ikus-entzunezko ekoizpenean ere aplikatu behar dira.

3. Irrati eta telebistaren zerbitzu publikoaren eginkizunaren esparruan, hizkuntza-lurralde katalan guztien artean ikus-entzunezkoen espazio erkide bat sortzea sustatuko da, eta indarra emango zaio katalanez emititzen diren ikus-entzunezko edukiak elkarrekin ekoitzi eta hartzeari.

4. Ikus-entzunezkoen zerbitzu publikoaren programazioa plurala izango da, herritar guztien beharrizanak asetzeko, Balear Uharteetako uharte anitzeko errealitatea islatuz, eta uharte bakoitzak presentzia orekatua izango du programazioan. Edozelan ere, arreta berezia jarri behar die entzumen-desgaitasuna duten pertsonen beharrizanei, betiere Espainiako zeinu-hizkuntzak aitortzen dituzten legeak errespetatuz, eta gorren, entzumen-desgaitasuna dutenen eta gor-itsuen, beste desgaitasun-mota batzuk dituzten pertsonen, adinekoen, haurren eta gazteen eta arreta espezifikoa behar duten beste kolektibo batzuen ahozko komunikaziorako laguntza-bitartekoak arautzen dituzten legeak errespetatuz.

8.4.4.29. 4/2011 Legea, martxoaren 31koa, Balear Uharteetako administrazio onari eta gobernu onari buruzkoa[879]

III

[…]

[…] Era berean, administrazio ona izateko eskubideak esan nahi du pertsona orok eskubidea duela Batasunak ordaintzeko bere instituzioek edo eragileek beren eginkizunak egikaritzean eragindako kalteak, betiere estatu kideen zuzenbideen printzipio orokor erkideekin bat etorriz; bai eta pertsonak orok eskubidea duela tratatuetako hizkuntzetako batean Batasuneko instituzioetara jotzeko eta hizkuntza horretan erantzuna jasotzeko ere.

[…]

3. artikulua.— Printzipio orokorrak

Administrazio ona eta gobernu ona informatzen dituzten printzipioak dira:

g) Sinpletasuna eta ulergarritasuna: Autonomia Erkidegoko Administrazioak teknikak eta metodoak erabiliko ditu, izapideak sinplifikatu ahal izateko, beharrezkoak ez diren prozedurak ezabatu ahal izateko eta erantzun-denborak laburtu ahal izateko. Administrazio-arauek eta -prozedurek argiak eta ulergarriak izan behar dute herritarrentzat. Gainera, zerbitzuen informazio-hedabide publikoek hizkuntza erabilerraza erabili behar dute.

II. KAPITULUA
Gardentasuna kudeaketan

20. artikulua.— Zerbitzu publikoaren kudeaketa

Zerbitzu publikoak kudeatzeko kontratuen administrazio-klausulen agirietan, gutxienez, erabiltzaileen eskubide hauek bermatzeko behar diren aurreikuspenak jaso behar dira:

c) Autonomia Erkidegoko hizkuntza ofizialetako edozein erabiltzeko eskubidea, erabiltzaileek aukeratuta, erakunde emakidadunarekiko eta haren ordezkari eta langileekiko harremanetan.

8.4.4.30. 9/2011 Legea, abenduaren 23koa, Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoaren 2012rako aurrekontu orokorrei buruzkoa[880]

Zortzigarren xedapen gehigarria.— Sektore publiko instrumentala arrazionalizatzea

2. Bereziki, eta beste jarduketa posible batzuk alde batera utzi gabe, Balear Uharteetako Gobernuak berregituratze-eragiketak egin behar ditu eremu funtzional hauekin zerikusia duten ente instrumentaletan:

a) Zientzia-arlo guztietan ikerketa-arloko eginkizunak egikaritzen dituzten enteak; gaiak hauexek izango dira: Balear Uharteak; katalanaren sustapena; katalanaren hizkuntza-modalitateak aztertu eta zabaltzea; hizkuntza-prestakuntza, katalanari buruzko ezagutzen ebaluazioa eta horiekin lotutako beste batzuk.

8.4.4.31. 8/2012 Legea, uztailaren 19koa, Balear Uharteetako Turismoari buruzkoa[881]

VIII. KAPITULUA
Turismo-informazioko, -orientazioko eta -laguntzako jardueren enpresak

65. artikulua.— Turismo-gidariak

1. Turismo-gidariaren lanbidea jarduera bat da, zeina lanbide gisa, ohikotasunez eta dirua kobratuz egiten baita; eta hori egiten duten pertsonek informazio- eta interpretazio-zerbitzuak ematen dituzte Balear Uharteetako ondare historiko eta naturalari buruz, interes kulturaleko ondasunei buruz, katalogatutako ondasunei buruz eta gainerako turismo-baliabideei buruz; zerbitzuen hartzaileak turistak eta bisitariak dira, eta zerbitzuak Balear Uharteetako bi hizkuntza ofizialetan nahiz atzerriko beste edozein hizkuntzatan ematen dira, eta hizkuntza horiek egiaztatuak izan beharko dute.

4. Lanbide-kualifikazioen aitortza duten onuradunek Balear Uharteetan lanbidean jarduteko beharrezkoak diren katalanezko eta gaztelaniazko hizkuntza-ezagutzak izan beharko dituzte.

67. artikulua.— Turismo-seinaleztapena

Uharte-kontseilu eskudunak turismo-seinaleztapen homogeneoa ezarriko du, irisgarritasuna eta baliabide eta helmuga turistikoen ezagutza errazteko.

Turismo-seinaleztapen guztia Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoko bi hizkuntza ofizialetan egongo da, bai eta uharte bakoitzera joaten diren turistek gehien erabiltzen dituzten atzerriko bi hizkuntzetan ere, betiere seinaleztapena eta erabilitako euskarriaren ezaugarriak bateragarriak badira.

Erregelamendu bidez zehaztuko da zein den administrazio publikoek eta enpresaburuek erabili behar duten turismo-seinaleztapena, betiere baliabide eta establezimendu turistikoak identifikatzeko eta haiei buruzko informazioa emateko, eta seinaleztapen hori ahalik eta gehien sinplifikatu beharko da hizkuntza ikonografikoaren bidez.

8.4.4.32. 4/2013 Legea, uztailaren 17koa, Balear Uharteetako Udaltzaingoak koordinatzeari buruzkoa[882]

II. KAPITULUA
Hautaketa

32. artikulua.— Sartzeko betekizunak

Udaltzaingoko kidegoetako kategorietara edo udaletako polizia-plazetara sartzeko hautaketa-prozesuetan parte hartu ahal izateko, honako betekizun hauek bete behar dira:

i) Indarrean dagoen araudiak zehazten duen mailako katalana badakiela egiaztatzea, zeina izango baita, gutxienez, Balear Uharteetako Administrazio autonomikoko funtzionarioei eskatuko zaiena.

I. KAPITULUA
Printzipio orokorrak

48. artikulua.— Norbanakoen eskubideak

Funtzionario diren aldetik, udaltzaingoetako kideek eta, udaltzaingoa osatu ez badute, udaletako poliziek, toki-araubidearen arloan indarrean dagoen legeriak, Segurtasun Indar eta Kidegoei buruzko martxoaren 13ko 2/1986 Lege Organikoak, emandako eskubideak izango dituzte, bai eta estatutu-araubidetik eta lege honetatik eratorritako eskubideak ere, eta bereziki honako hauek:

h) Hierarkia-bidea erabiliz, ahoz edo idatziz, eta iraingarriak ez diren hizkera eta esamoldeak erabiliz, zerbitzuaren funtzionamenduarekin, ordutegiarekin edo atazekin lotutako iradokizunak aurkezteko eskubidea, bai eta egokitzat jotzen duten beste edozein eskaera ere.

54. artikulua.— Eginbeharrak

Segurtasun Indar eta Kidegoei buruzko martxoaren 13ko 2/1986 Lege Organikoak ezarritakoari kalterik egin gabe, toki-administrazioko funtzionario izateagatik dagozkien eginbeharrez gain, udaltzaingoetako kideek eta, udaltzaingoa osatu ez badute, udaletako poliziek bete behar dituzte lege honetan aurreikusitako eginbeharrak, eta bereziki honako hauek:

n) Balear Uharteetako hizkuntza ofizialetako edozeinetan haiengana zuzentzeko herritarrek duten eskubidea errespetatzea.

II. KAPITULUA
Arau-hausteak, zehapenak eta zehatzeko ahala

1. atala
Diziplinazko arau-hausteak

68. artikulua.— Falta oso astunak

Hauek dira falta oso astunak:

n) Diskriminazioa arrazoi hauengatik dakarren edozein jarduketa: arraza- edo etnia-jatorria; erlijioa edo sinesmenak; desgaitasuna; adina edo sexu-orientazioa; sexua; hizkuntza; iritzia; jaioterria edo auzotasuna, edo beste edozein tasun edo inguruabar pertsonal edo sozial.

8.4.4.33. 5/2013 Legea, urriaren 1ekoa, Balear Uharteetako Ikus-entzunezkoei buruzkoa[883]

IV

[…]

VI. tituluak ekintza instituzionalaren ildoak ezartzen ditu, eta Uharteetako ikus-entzunezkoen sektorearen izaera estrategikoa aitortzen du, sektoreak duen garrantzi sozial eta ekonomikoagatik, eta turismoa sustatzeko, eta kultura, historia eta hizkuntza propioak sustatu eta zabaltzeko tresna gisa.

[…]

I. KAPITULUA
Erabiltzaileen eskubideak

6. artikulua.— Kultura- eta hizkuntza-aniztasunerako eskubidea

1. Erabiltzaileek eskubidea dute ikus-entzunezko komunikazioan programazio ireki bat sartzeko, Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoaren kultura- eta hizkuntza-aniztasuna islatzen duena eta Balear Uharteetako identitatearen ezagutza eta zabalkundea sustatzen duena, uharte eta uharte anitzeko izaeraren ondoriozko gertaera bereizgarria kontuan hartuta.

2. Balear Uharteetako bi hizkuntza ofizialak ezagutzea eta zabaltzea sustatuko da, Autonomia Erkidegoko Gobernuaren hizkuntza- eta kultura-politikaren esparru orokorraren barruan.

8. artikulua.— Desgaitasuna duten pertsonen eskubideak

1. Ikusmen- edo entzumen-desgaitasuna duten pertsonei ikus-entzunezko komunikaziorako irispide unibertsala aitortzen zaie, baliakizun teknologikoen arabera.

2. Entzumen-desgaitasuna duten pertsonek eskubidea dute estaldura autonomikoko ikus-entzunezko komunikazioak, zeina modu irekian ematen baita, programen % 75 azpititulatzeko, eta egunean gutxienez hiru ordu izateko zeinu-hizkuntzaren bidezko interpretazioz. Uharte-estaldurako telebistak eta tokiko telebistak parametro horiek betetzen saiatuko dira.

3. Ikusmen-desgaitasuna duten pertsonek eskubidea dute estaldura autonomikoko ikus-entzunezko komunikazioak, zeina modu irekian ematen baita, astean gutxienez 3 ordu audiodeskribatuta izateko. Uharte-estaldurako telebistak eta tokiko telebistak parametro horiek betetzen saiatuko dira.

24. artikulua.— Ikus-entzunezkoen komunikazio-zerbitzu publikoaren definizioa eta irismena

1. Ikus-entzunezkoen komunikazioaren zerbitzu publikoa interes ekonomiko orokorreko funtsezko zerbitzua da, eta helburu hauek ditu: Konstituzioaren eta Estatutuaren printzipioak eta balioak sustatzen dituzten edukiak zabaltzea; iritzi publiko plurala eratzen laguntzea; Balear Uharteetako kultura- eta hizkuntza-aniztasuna ezagutaraztea, eta jakintza eta arteak zabaltzea, ikus-entzunezkoen kultura sustatzea bereziki nabarmenduta. Era berean, gehiengoaren programazioaren hartzaile ez diren herritarrak eta gizarte-taldeak artatuko dira.

4. Hizkuntza- edo kultura-kidetasunak dituen beste autonomia-erkidego batean lurreko uhin hertziarren bidezko ikus-entzunezko komunikazio-zerbitzu publikoa emateko, hitzarmen bidezko akordio bat beharko da, eta bi autonomia-erkidegoen artean elkarrekikotasunak egon beharko du.

25. artikulua.— Printzipio inspiratzaileak eta irismena

Ikus-entzunezko komunikazio-zerbitzu publikoaren jarduerak honako printzipio hauek izango ditu oinarri:

b) Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoko kultura eta hizkuntza ofizialak sustatzea eta zabaltzea, eta gure identitatea defendatzea.

g) Emakumeen eta gizonen arteko berdintasuna aktiboki sustatzea; horren barruan sartzen dira tratu- eta aukera-berdintasuna, aniztasuna eta desberdintasuna errespetatzea eta hizkera ez-sexista erabiltzea.

36. artikulua.— Ekintza instituzionalaren funtsezko lerroak

1. Balear Uharteetako Gobernuak Uharteetako ikus-entzunezkoen sektorearen izaera estrategikoa aitortzen du, sektoreak duen garrantzi sozial eta ekonomikoagatik, eta turismoa sustatzeko tresna gisa, bai eta kultura, historia eta hizkuntza propioak sustatzeko eta zabaltzeko bitarteko gisa, eta gure konstituzioaren eta gure autonomia-estatutuaren balio gorenak transmititzeko ere.

8. Balear Uharteetako bi hizkuntza koofizialen trataera egokia, bai eta berezko kulturarena ere Balear Uharteen barruan eta haietatik kanpo.

41. artikulua.— Illes Balears Film Commission

4. Lege honen 36.2.b) artikuluan aurreikusitako ikus-entzunezkoen jardueren leihatila bakarraren bidez, zeina Illes Balears Film Commission delakoan sartuko baita, uhartediko uharteetako edozeinetan ikus-entzunezko jarduerak egiteko beharrezkoak diren administrazio-prozedurak erraztu eta arinduko dira.

[…]

Autonomia Erkidegoak beharrezko neurriak hartu behar ditu leihatila bakarraren bidez honako hauek egin ahal izango direla bermatzeko:

c) Artikulu honetan aurreikusitako informazioa Balear Uharteetako hizkuntza koofizialetan eta Europar Batasuneko beste lan-hizkuntzaren batean eskuratzea.

8.4.4.34. 7/2014 Legea, uztailaren 23koa, Balear Uharteetako Kontsumitzaile eta Erabiltzaileak babesteari buruzkoa[884]

[…]

IV. kapituluak arautzen du kontsumitzaile eta erabiltzaileek informaziorako duten eskubidea. Zerbitzuak kontratatu aurreko informazioa, etxebizitzaren arloko informazioa eta prezioen arloko informazioa arautzen dira. Informazioa zein hizkuntzatan jaso behar den ere arautzen da.

II. KAPITULUA
Kontsumitzaile eta erabiltzaileek osasuna bermatzeko eta haien segurtasunerako duten eskubidea

12. artikulua.— Dokumentazioa kontserbatzeko eta entregatzeko betebeharra

3. Enpresek betebeharra dute ondasunak eta zerbitzuak seguruak direla frogatzeko, arloko agintaritza eskudunak hala eskatzen dienean. Era berean, eskatutako dokumentazio guztia aurkeztu beharko dute, errekerimenduan aipatzen den produktua edo hartan aipatzen diren produktuak argi eta garbi identifikatuz, bai eta Balear Uharteetako hizkuntza ofizialak ez beste hizkuntza batean aurkeztutako edozein dokumentazio teknikoren edo beste edozein dokumenturen itzulpena ere.

IV. KAPITULUA
Kontsumitzaileak eta erabiltzaileak informaziorako duten eskubidea

30. artikulua.— Informazioan erabilitako hizkuntza

1. Kontsumitzaileari emandako informazio guztiak, zeina kapitulu honetan aipatzen baita, Autonomia Erkidegoko bi hizkuntza ofizialetako batean agertu beharko du gutxienez.

2. Produktuen etiketatze-datuek pertsonen osasunerako edo segurtasunerako garrantzia dutenean, emandako informazioa gutxienez estatuko hizkuntza ofizialean agertuko da.

VI. KAPITULUA
Kautela-neurriak

72. artikulua.— Kautela-neurriak

1. Kontsumo-arloan eskumena duen administrazio-organoak egoki iritzitako kautela-neurriak erabaki ditzake, arrazoituta, bere ekimenez, ikuskatzailetzak, zehapen-prozeduraren instruktoreak, arduradunak berak proposatuta —bere borondatez hala eskatzen badu— edo beste administrazio batzuek eskatuta, honako kasu hauetan:

c) Nahitaezko etiketatzerik ez duten ondasunak edo produktuak merkaturatzen direnean edo Autonomia Erkidegoan ofiziala ez den hizkuntza batean agertzen denean.

78. artikulua.— Arau-hausteen gaineko erantzukizuna

3. […]

Legez edo erregelamenduz eskatzen den hizkuntza ez den beste hizkuntza batean etiketatutako produktuetan, banatzaileari edo merkaturatzaileari egotziko zaio erantzukizuna.

8.4.4.35. 13/2014 Legea, abenduaren 29koa, Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoaren 2015erako aurrekontu orokorrei buruzkoa[885]

III

[…]

Azken ildo horretan, eta zori, enbido edo ausazko jokoen gaineko tasa fiskalaren zerga-egitate jakin batzuetan onura fiskal zehatz batzuez gain, oro har murriztu egiten dira pertsona fisikoen errentaren gaineko zergaren karga-eskala autonomikoan dauden tasak, […] eta kenkari autonomiko berriak sortu dira, […] atzerriko hizkuntzen eskolaz kanpoko ikasketa […] sustatzeko.

40. artikulua.— Balear Ikaskuntzen Institutua izeneko erakunde publiko enpresariala sortzea

1. Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoko sektore publiko instrumentalaren entea sortzen da, erakunde publiko enpresarial gisa, zeina aurreikusita baitago Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoko sektore publiko instrumentalari buruzko uztailaren 21eko 7/2010 Legearen 2.1.b) artikuluaren arabera, eta haren helburu orokorrak honako hauek dira: katalanaren irakaskuntzarekin eta hizkuntza-normalizazioarekin lotutakoak, Balear Uharteetako kultura sustatzearekin lotutakoak, eta haien atzerri-proiekzioa, haren estatutuen arabera.

2. Entearen eginkizunak eta eskumenak, materialak zein juridikoak, honako hauek dira, Balear Uharteetako katalanaren eta kulturaren arloan, betiere estatutuen arabera eta Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoko Gobernuak eta Administrazioak dituzten eskumenen esparruan:

a) Balear Uharteekin zerikusia duten gaietan ikerketa sustatzea zientziaren arlo guztietan, Balear Uharteetako Gobernuak eta Institutuak berak ikerketarako proposatzen dituzten helburu orokorren arabera.

b) Balear Uharteetako herritarrei hizkuntza-prestakuntza ez-arautua katalanez ematea. Eremu horretan, ikastaroak, mintegiak, hitzaldiak, autoikaskuntzarako zentroak eta era guztietako prestakuntza-teknikak eta -estrategiak antolatzea sustatuko du.

c) Hezkuntza, Kultura eta Unibertsitate Saileko probak antolatzea, kudeatzea eta ziurtatzea, betiere proba horien helburua irakaskuntza araututik kanpoko helduen katalanezko ezagutzak ebaluatzea bada.

d) Hizkuntza- eta kultura-prestakuntzako planean jasotako aurrez aurreko ikastaroak eta proba libreak antolatzea eta kudeatzea, eta plan horretan jasotako noten eta gaikuntzen ziurtagiriak ematea.

e) Hizkuntza eta literatura katalanaren ebaluaziotik salbuestea, eta Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako eta Batxilergoko katalanezko ikasketak Hezkuntza, Kultura eta Unibertsitate Saileko katalanaren ezagutza-ziurtagiriekin homologatzea.

f) Katalanaren ziurtagiriekin baliokidetasun-eskabideak ebaztea.

g) Balear Uharteetako lurralde-eremuan egiten den edozein kultura-jarduera zabaltzea, norberaren edo besteren bitartekoez.

h) Tokiko ikasketen arloan argitalpenak egitea, monografiak, bildumak eta aldizkariak eginez, eta jardunaldiak, kongresuak eta hitzaldiak antolatzea.

i) Balear Uharteetako katalanaren hizkuntza-modalitate propioak aztertzea eta zabaltzea, Balear Uharteetako kultura-ondare gisa eta haien identitatea egituratzen duen elementu gisa, hark eragotzi gabe hizkuntzaren batasuna, betiere Balear Uharteetako Autonomia Estatutuaren 35. artikuluaren arabera.

j) Mallorca, Menorca, Eivissa eta Formenteraren arteko eta Balear Uharteen eta kanpoaldearen arteko trukeari eta harremanari buruzko zenbait kultura-jarduera programatzea.

k) Balear Uharteetako kulturaren kanpo-proiekzioa.

l) Balear Uharteetako berezko hizkuntza den katalanaren erabilera sozialak sustatzea, hala nola filmak bikoiztea, irrati- eta telebista-emisioa, eta katalanak prentsan, mundu judizialean eta enpresa-munduan eta eguneroko bizitzako eremu guztietan duen presentzia.

m) Hizkuntza-eskubideak sustatzea eta defendatzea.

n) Ikerketa soziolinguistikoa eta, bereziki, Balear Uharteetako katalanaren erabilerari buruzkoa.

6. 2016. urteko aurrekontuan eragina duten neurriak.

Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoaren 2015erako Aurrekontu Orokorrei buruzko Legean aurreikusten diren onura fiskalei dagokienez, zerga 2015eko abenduaren 31n sortu zelako, 2016ko aurrekontuetan eta hurrengoetan bakarrik izan dezakete eragina onura fiskalok, eta, beraz, zenbatekoa 48,7 milioi eurora heltzen da, honela banakatuta:

6.1 Pertsona fisikoen errentaren gaineko zerga.

[…]

Hiru kenkari sortu dira I+G+b erakundeei dohaintzak egiteagatik, energia berriztagarrien erabilerari lotutako etxebizitzetan inbertsioak egiteagatik eta atzerriko hizkuntzak ikasteagatik.

8.4.4.36. 5/2015 Legea, martxoaren 23koa, Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoaren lege- eta erregelamendu-ordenamendua arrazionalizatu eta sinplifikatzeari buruzkoa[886]

III

[…]

Horrenbestez, egokitzat jotzen da prozedura sinplifikatu bat bete ahal izatea erregelamendu-mailako arau bat kontsolidatzeko bakarrik —izan ere, kasu horietan, ez da ezein aldaketarik egin behar arau horren edukia argitzeko, erregularizatzeko edo harmonizatzeko helburuarekin—; prozedura horretan, izapide gehienen epeak laburtu ahal dira, eta beste izapide batzuk albo batera utzi behar dira zentzua galtzen dutenean, arau-edukia araudia egiteko prozedura arruntaren mende jarri zenetik. Horrela, kontsolidazio horrek ez badu aldaketarik sartzeko aukerarik eman behar, egin beharreko txostenek egiaztatu besterik ez dute egin behar indarrean dagoen erregulazioari ez zaiola materialki eragiten, arauak kasuan-kasuan duen eduki zehatzaz harago. Hori guztia, jakina, alde batera utzi gabe gramatika-, terminologia- edo estilo-ikuspegitik beharrezkoak diren ukitu zehatzak egiteko aukera, hizkuntza-zuzentasunari dagozkion arrazoiengatik soilik.

[…]

8.4.4.37. 4/2016 Legea, apirilaren 6koa, funtzio publikoaren eremuan katalanaren erabilera berreskuratzeko hizkuntza-gaikuntzarako neurriei buruzkoa[887]

I

Katalana Balear Uharteetako berezko hizkuntza gisa berreskuratzea, gaztelaniarekin batera benetako ofizialtasuna ematea eta bizitza instituzionalean, sozialean eta ekonomikoan katalanaren erabilera bultzatzeko eta faboratzeko neurriak abian jartzea legegintza-politikako orientabideak izan dira, eta, horrek eragile politiko eta sozialen artean adostasun-maila handia eragiten zuen heinean, hasiera-hasieratik balear autonomiaren bizitzaren ezaugarri izan dira, batez ere 1983. urtean onetsitako Autonomia Estatutuari esker.

Erritmo eta intentsitate desberdinekin, Hizkuntza Normalizazioari buruzko apirilaren 29ko 3/1986 Legea aho batez onetsi zenetik, hizkuntza ofizialen erabilera antolatzeak aukera eman du urte hauetan guztietan katalana eguneroko hizkuntza gisa sartzeko eremu ofizial eta administratiboetan, hezkuntzan, gizartean, ikus-entzunezkoetan eta beste batzuetan, nahiz eta finkatze-maila desberdina izan, eta kasu askotan hizkuntza propio eta ofizial gisa duen erabilera normaltasunera iritsi gabe.

Ibilbide horrek inflexio-puntu bat izan zuen 2011-2015 legegintzaldian, bereziki uztailaren 19ko 9/2012 Legearekin; lege horren bidez, neurri garrantzitsuak hartu ziren prozesu normalizatzailea berrikusteko, Balearretako errealitate soziolinguistikoari buruzko edozein diagnostiko serio alde batera utzita. Hala, lortu nahi ziren erreformen ondorioak behar bezala haztatu gabe, hizkuntza-normalizazioaren estatutu- eta lege-oinarriak birplanteatu ziren, katalanaren ezagutzak funtzio publikoko merezimendu- eta gaitasun-printzipioei lotutako betekizuntzat hartzeari utzi zitzaion, eta Administrazioaren funtzionamenduan hizkuntza-erabilerarako arauak ezarri ziren, eremu horretan katalanaren ohiko erabilera, ahozkoa eta idatzizkoa, errazten ez zutenak.

Gaur egun, Balear Uharteetako gizartean gehiengoaren sentimendua ikus daiteke, aurreko legegintzaldia hasi arte hizkuntzaren arloan zegoen adostasuna berreraikitzearen aldekoa, eta, beraz, hizkuntza ofizialen erabilerari buruzko legerian, Autonomia Estatutuak zehaztutako babes- eta sustapen-mandatuekin katalanari estatus koherenteagoa itzultzeko beharrezkoak diren elementuak berreskuratzearen aldekoa. Hori dela eta, Parlamentuak uste du ezinbestekoa dela berriro ere eta luzamendurik gabe bereganatzea, enplegatu publikoen hizkuntza-gaikuntzaren arloan, oro har onartzen ziren arau-planteamenduak, zeinen konstituzionaltasuna zalantzarik gabekoa baitzen. Horrekin ez da kontraesanean jartzen Konstituzio Auzitegiaren irailaren 26ko 165/2013 epaia, non gehiengoz deklaratu baitzen 9/2012 Legearen konstituzionaltasuna; izan ere, aldarrikapen horretan ez dago eragozpenik legegileak konstituzionaltasunaren blokearekin bat datozen beste aukera politiko batzuk hartzeko.

II

Legegintza-testu hau Konstituzioaren eta Estatutuaren esparruarekin eta Hizkuntza Erregional eta Gutxituen Europako Gutunarekin guztiz bat etortzeko asmoarekin egin da; gutun hori Espainiako estatuak berronetsi zuen 2001. urtean, eta kontuan hartu dira hizkuntza ofizialen arloko jurisprudentzia- eta doktrina-ildo nagusiak. Parlamentuak, beraz, hauxe proposatu du: 2012 baino lehenagoko arau-zehaztapenak indarrean jartzea; hizkuntza-erabileraren tratamendua Konstituzio Auzitegiaren jurisprudentzia berrienaren arabera ahalik eta zorroztasun handienarekin egiten dela ziurtatzea; eta horretarako egungo desoreka-egoera zuzentzeko neurriak txertatu ditu, guztien hizkuntza-eskubideak bermatu ditu, eta hizkuntza-bereizketarako neurriak hartu ditu, zeinak argi eta garbi justifikatzen baititu Autonomia Estatutuaren printzipioak eta helburuak betetzeko beharrizanak. Ildo horretan, esan daiteke legea bat datorrela Konstituzioaren 3. artikuluarekin eta Balear Uharteetako Autonomia Estatutuaren 4., 14.3 eta 35. artikuluekin, ahaztu gabe Konstituzio Auzitegiaren doktrina, funtsean honako epai hauetatik datorrena: 82/1986, ekainaren 26koa; 46/1991, otsailaren 28koa (3. O. J.); 31/2010, ekainaren 28koa (14. O. J.), eta 165/2013, irailaren 26koa (5. eta 11. O.J.).

Ingurumari horretan, zilegi da, Konstituzioaren 3.3 artikulutik eta Balear Uharteetako Estatutuaren 4.3 artikulutik katalana babesteko eta sustatzeko datozen aginduei erreparatuta, bai eta administrazio publiko eraginkor baten esparruan hizkuntza-eskubideen eraginkortasuna bermatzeko aginduei ere (Konstituzioaren 103.1 artikulua), hizkuntza ofizialen arauzko tratamenduak neurri zuzentzaileak, babes- eta sustapen-neurriak izatea, katalana bigarren mailako hizkuntza bihur ez dadin gaztelaniarekin alderatuta, betiere erabilera ofizialei dagokienez.

Hori dela eta, lege-testu honetan dagoeneko ezagunak diren irtenbideak aukeratu dira, zeinak modu erabakigarrian lagun baitezakete eurek duten ondorio biderkatzaileagatik zerbitzu publikoen funtzionamenduan katalanaren erabilera normala berreskuratzen, finkatzen eta sustatzen. Balear Uharteetako herritarrek, administrazioekiko harremanetan, eskatzen dute enplegatu publikoek Autonomia Erkidegoko hizkuntza ofizialetan gaitasun egokia izatea eta, beraz, beren eskaerei eraginkortasunez erantzun ahal izatea Balear Uharteetako berezko hizkuntzan ere. Hori guztia bateragarria da gaztelania estatuko hizkuntza ofizial gisa gordetzearekin eta administrazio horien eremuan erabilera arruntekoa izatearekin; izan ere, guztiek dute erabiltzeko eskubidea eta ezagutzeko eginbeharra, Konstituzioaren 3. artikuluaren arabera.

Egiten den araugintza-eragiketaren oinarria are nabarmenagoa da kontuan hartzen bada azterlan fidagarrienek ondorioztatzen dutela, azken urteotan katalanaren erabilera arautzeko, irakasteko eta sustatzeko egin diren ekintzen garrantzia gorabehera, azken horrek oraindik ez dituela lortu hizkuntzaren aldetik desiragarriak diren normaltasun-estandarrak, gutxienez estatutu-legegilearen hitzetan, «Balear Uharteetako herritarren bi hizkuntzen eskubideei dagokienez, hizkuntza bien erabateko berdintasuna» lortzearen zentzuan (Estatutuaren 4.3 artikulua). Argi dago eskuragarri dauden datuek modu nabarian jartzen dutela berdintasun erreala eta eraginkorra lortzetik urrun dagoela oraindik, eta, hizkuntza propioa bultzatzeko neurriak ezabatzen, ahultzen edo atzeratzen badira, sektore askotan diglosia-egoerak eta katalanaren erabileraren atzerakada nabariak bultzatuko direla. Legegintza-testu hau bultzatzen duen gehiengo parlamentarioaren ustez, gutxitze-egoeran dagoen hizkuntzaren estatusa hobetzera zuzenean bideratutako ekintzekin bakarrik ziurtatu daiteke hizkuntza ofizialen arteko oreka desiragarria, eta eraginkortasunez zaindu guztien eskubideen egikaritza.

III

Lege honek hizkuntza-gaikuntzarako neurriak jasotzen ditu, funtzio publikoaren eremuan katalanaren erabilera berreskuratu eta sustatzeko, hau da, Autonomia Estatutuaren 4.3 eta 14.3 artikuluen agindua gauzatzeko arau-ekintzak. Neurri horiei esker, botere publiko autonomikoek eta enplegatu publikoek katalana normaltasunez erabiltzen dutela ziurtatu ahal izango da, zeina Konstituzioan onargarria den aukera baita eta neurri batean estatutu-legegileak ezartzen duen orientazioa ere baita; izan ere, estatutu-legegileak orientazio hori hartu du errealitate soziolinguistiko horri erantzuteko, eta botere publikoek katalana eremu guztietan normalizatzeko prozesuan eta, bereziki, Balear Uharteetako instituzioen eta administrazioen eremuetan erabakitasunez parte hartu behar dute.

Adierazitako zentzuan, lege-testu honek zenbait zehaztapen jasotzen ditu, hizkuntza ofizialen ezagutza funtzio publikoaren eremuko merezimendu- eta gaitasun-printzipioekin lotuz, katalana hizkuntza propiotzat duten administrazioen funtzionamendu egokia ziurtatzeko, bai eta herritarrek beren lehentasunezko hizkuntza ofizialean artatuak izateko dituzten eskubideen eraginkortasuna ziurtatzeko ere, Balear Uharteetako Estatutuaren 14.3 artikuluko eskakizunen arabera. Funtzio publikoan sartzeko berezko hizkuntzan trebatzeko betekizunen eskakizun orokorra, baita administrazio publikoen barruan sustatzeko ere, eraso ezineko neurritzat jotzen da Konstituzioaren ikuspuntutik (Konstituzio Auzitegiaren otsailaren 28ko 46/1991 epaia). Kontuan izan behar da, gainera, katalanaren ezagutza-eskakizun orokorrak bakarrik, zeina lanpostuen ezaugarrien arabera aldagarria baita, ahalbidetzen duela azaldutako helburuak osoki lortzea; izan ere, eskakizun mugatu bat, adibidez, arreta jendeari zuzenean emateko tokietara mugatzea, hizkuntza-aholkularitzara mugatzea eta hezkuntza-zerbitzuetara mugatzea ez litzateke nahikoa izango.

Bestalde, gaur egun zentzuzkoa da eskatzea, erabat katalanez izapidetzen diren administrazio-prozeduretan, esku hartu behar duten langile guztiek hizkuntza horren ezagutza egokia izan behar dutela.

Azkenik, lege honetan xedapen iragankor gisa sartzen dira enplegatu publikoei eska dakizkiekeen hizkuntza-ezagutzaren mailei buruzko behin-behineko erabaki batzuk, zeinak iraganean ere indarrean egon baitziren zerbitzu publikoak ematean disfuntziorik sortu gabe. Maila horien behin-behineko ezarpenak berdintasun-, arrazoizkotasun- eta proportzionaltasun-irizpideei erantzuten die, jurisprudentziak eskatu bezala. Tratamendu berezitua emateko, osasun-administrazioko estatutupeko langileak eta langile lan-kontratudunak behar dira, bai haien ezaugarri profesionalengatik, bai eremu horretan gertatu den normalizazio-prozesua nabarmen astiro doalako.

Bestalde, komeni da nabarmentzea legeak hiru xedapen gehigarri dituela mugikortasunari, lanpostuen okupazioari eta administrazio-egoerei dagozkienez.

1. artikulua

Edukia emango zaio Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoko Funtzio Publikoari buruzko martxoaren 27ko 3/2007 Legearen 30. artikuluko d) letrari, idazkera hau izango duela:

«d) Katalana jakiteko eskatzen den maila, erregelamendu bidez ezarritako moduan».

2. artikulua

Aldatu egingo da Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoko Funtzio Publikoari buruzko martxoaren 27ko 3/2007 Legearen 45. artikuluko 2. apartatua, zeinak idazkera hau izango baitu:

«2. Oposizio-sistema izangaien gaitasuna zehazteko gaitasun-proba bat edo gehiago egitean datza».

3. artikulua

Gehitu egingo zaio f) letra Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoko Funtzio Publikoari buruzko martxoaren 27ko 3/2007 Legearen 50. artikuluko 1. apartatuari, idazkera hau izango duela:

«f) Erregelamenduz zehazten den katalanaren ezagutza egiaztatzea, eskakizun-mailaren eta eginkizunen arteko proportzionaltasun- eta egokitasun-printzipioa errespetatuz».

4. artikulua

Ezabatu egingo da Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoko Funtzio Publikoari buruzko martxoaren 27ko 3/2007 Legearen 71. artikuluko 6. apartatua.

5. artikulua

Aldatu egingo da Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoko Funtzio Publikoari buruzko martxoaren 27ko 3/2007 Legearen 80. artikuluko 1. apartatuaren b) leta, zeinak idazkera hau izango baitu:

«b) Lanerako eskatzen diren betekizunak, katalanaren ezagutza-maila barne, hala badagokio».

6. artikulua

Gehitu egingo zaio 3. apartatua Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoko Funtzio Publikoari buruzko martxoaren 27ko 3/2007 Legearen 96. artikuluari, idazkera hau izango duela:

«3. Aurreko apartatuan aipatzen diren funtzionarioek ezin badute egiaztatu katalanaren gutxieneko ezagutza-maila dutela, maila hori lortu eta egiaztatu beharko dute, erregelamendu bidez ezartzen den moduan».

7. artikulua

Aldatu egingo da Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoko Funtzio Publikoari buruzko martxoaren 27ko 3/2007 Legearen 113. artikuluko 2. apartatua, zeinak idazkera hau izango baitu:

«Lanpostu bat behin-behinean adjudikatuz itzul daiteke lanpostura, zerbitzuaren beharrizanen arabera, betiere interesdunak lanpostua betetzeko betekizunak betetzen baditu erregelamendu bidez ezartzen den moduan».

8. artikulua

Aldatu egingo da Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoko Funtzio Publikoari buruzko martxoaren 27ko 3/2007 Legearen 124. artikuluko 1. apartatuaren g) letra, zeinak idazkera hau izango baitu:

«g) Hizkuntza ofizialak ezagutzea erregelamendu bidez zehazten den mailan, eta herritarrei erraztasunak ematea hizkuntza horiek Administrazio autonomikoarekiko harremanetan erabiltzeko eskubidea egikaritzeko».

9. artikulua

Ezabatu egingo da Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoko Funtzio Publikoari buruzko martxoaren 27ko 3/2007 Legearen hamabigarren xedapen gehigarria.

10. artikulua

Ezabatu egingo da Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoko Funtzio Publikoari buruzko martxoaren 27ko 3/2007 Legearen hamahirugarren xedapen gehigarria.

Lehenengo xedapen iragankorra.— Funtzionarioek eta langile lan-kontratudunek katalana jakiteko betekizunak

Harik eta Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoko Funtzio Publikoari buruzko martxoaren 27ko 3/2007 Legearen 30.d) eta 50.1.f) artikuluetan aurreikusitako erregelamendu bidezko garapena egin arte, honako hauek dira lanpostuetan sartzeko eta haiek betetzeko eskatu behar diren katalan-ezagutzak:

1. Funtzionarioen talde, kidego eta eskaletako lanpostuetan sartzeko eta haiek betetzeko eskatu behar diren ezagutzak.

a) Administrazio Orokorra: Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoko Administrazioko kidego orokorren kidego eta eskalei buruzko martxoaren 16ko 2/2007 Legearen 5. eta 6. artikuluetan jasotako kidegoak eta eskalak.

Taldeak	Eskatzen diren katalan-ezagutzak
A1, A2 eta C1	C1 mailaren ziurtagiria (benetako domeinu funtzionalaren maila).
C2	B2 mailaren ziurtagiria (maila aurreratua).
Lanbide-elkartzeen taldea	B1 mailaren ziurtagiria (atalase-maila).

b) Administrazio berezia: Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoko Administrazioko kidego berezien kidego eta eskalei buruzko martxoaren 16ko 2/2007 Legearen 7., 8., 9., 10., 11. eta 12. artikuluetan jasotako kidegoak eta eskalak.

Taldeak	Eskatzen diren katalan-ezagutzak
A1, A2 eta C1	B2 mailaren ziurtagiria (maila aurreratua).
C2 eta lanbide-elkartzeen taldea	B1 mailaren ziurtagiria (atalase-maila).

c) Administrazio orokorreko eta administrazio bereziko kidego eta eskaletara batera atxikitako lanpostuak eta titulazio-talde bati baino gehiagori atxikita dauden lanpostuak: lanpostu horiek betetzeko, eskakizun handieneko kidego edo eskalako katalanaren ezagutza-ziurtagiria izatea eskatu behar da.

2. Lan-izaerako lanbide-kategoriei dagozkien lanpostuetan sartzeko eta haiek betetzeko eskatu behar diren ezagutzak.

Taldeak	Eskatzen diren katalan-ezagutzak
Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoko Administrazioko langile lan-kontratudunentzako hitzarmen kolektiboaren 1., 2., 3. eta 4. mailak.	B2 mailaren ziurtagiria (maila aurreratua).
Salbuespenak: goi-mailako teknikaria, administrazio orokorreko espezialitatea eta espezialitate juridikoa (1. maila), erdi-mailako teknikaria, administrazio orokorreko espezialitatea (2. maila), administrari arduraduna (3. maila) eta administraria (4. maila).	C1 mailaren ziurtagiria (benetako domeinu funtzionalaren maila).
Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoko Administrazioaren zerbitzuko langile lan-kontratudunentzako hitzarmen kolektiboaren 5., 6., 7. eta 8. mailak.	B1 mailaren ziurtagiria (atalase-maila).
Salbuespena: administrari laguntzailea (6. maila).	B2 mailaren ziurtagiria (maila aurreratua).

Lanbide-kategoria bati baino gehiagori atxikita dauden lanpostuek betekizun hau dute haiek betetzeko: katalanaren eskakizun handieneko ezagutza-ziurtagiria izatea.

3. Eskakizun espezifiko gisa katalanez jakitea duten lanpostuak.

Bereziki, lanpostuen zerrendan, eta «betekizun espezifiko»en apartatuan, adierazi daiteke zer lanpostutan eskatzen den katalanaren ezagutza-maila handiagoa orokorrean aipatutakoak baino, betiere lanpostu haien eginkizunen ezaugarri bereziengatik.

Bigarren xedapen iragankorra.— Balear Uharteetako Osasun Zerbitzuko estatutupeko langileek eta langile lan-kontratudunek katalanerako dituzten betekizunak

Lege hau indarrean jarri eta urtebeteko epean, Balear Uharteetako Gobernuak erregelamendu bidez garatuko du Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoko Funtzio Publikoari buruzko martxoaren 23ko 3/2007 Legearen 30.d) eta 50.1.f) artikuluetan aurreikusitakoa. Bien bitartean, Balear Uharteetako Osasun Zerbitzuko estatutupeko langile gisa eta lan-kontratuko osasun-langile gisa sartzeko eta haien lanpostuak betetzeko, katalanaren ezagutza hauek eskatu behar dira:

1. Estatutupeko langileen kategorietan sartzeko hautaketa-prozeduretan eta estatutupeko langileen plazak betetzeko mugikortasun-prozeduretan eska daitezkeen ezagutzak.

a) Taldeetan sartzeko hautaketa-prozeduretan, Balear Uharteetako Osasun Zerbitzuko edo hari atxikitako erakundeetako estatutupeko langileen kategorien arabera zehaztuta, katalanari buruz eskatu behar diren ezagutzak honako hauek dira:

Taldeak	Eskatzen diren katalan-ezagutzak
A1, A2 eta C1	B2 mailaren ziurtagiria (maila aurreratua).
C2 eta lanbide-elkartzeen taldea	B1 mailaren ziurtagiria (atalase-maila).

b) Balear Uharteetako Osasun Zerbitzuko edo hari atxikitako erakundeetako estatutupeko langileen plazak betetzeko mugikortasun-prozeduretan, zeinak araututa baitaude Osasun-zerbitzuetako estatutupeko langileen esparru-estatutuari buruzko abenduaren 16ko 55/2003 Legearen VII. kapituluan—, katalanaren ezagutza hauek egiaztatzea eskatu behar da:

Taldeak	Eskatzen diren katalan-ezagutzak
A1, A2 eta C1	B2 mailaren ziurtagiria (maila aurreratua).
C2 eta lanbide-elkartzeen taldea	B1 mailaren ziurtagiria (atalase-maila).

2. Balear Uharteetako Osasun Zerbitzuko langile lan-kontratudunen hautaketa- eta mugikortasun-prozeduretan eska daitezkeen ezagutzak.

Taldeak	Eskatzen diren katalan-ezagutzak
Aplikatu beharreko hitzarmen kolektiboan bakoitzari dagozkion mailak —edo bakoitzari dagozkion mailetan sartutako lanpostuak betetzeko—, baldin eta eskatzen badute graduko unibertsitate-titulua, Lanbide Heziketako goi-mailako teknikaria, Batxilergoa edo Lanbide Heziketako teknikaria edo baliokidea izatea.	B2 mailaren ziurtagiria (maila aurreratua).
Aplikatu beharreko hitzarmen kolektiboan bakoitzari dagozkion mailak —edo bakoitzari dagozkion mailetan sartutako lanpostuak betetzeko—, baldin eta eskatzen badute Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako gradudunaren titulazioa, eskola-ziurtagiria edo baliokidea izatea.	B1 mailaren ziurtagiria (atalase-maila).

3. Salbuespenak.

Salbuespen gisa, eta profesionalen gabezia edo eskasia dela eta, edo estatuko edo nazioarteko ikertzaileak edo zientzialariak kontratatu behar direnean, estatutupeko langileen edo langile lan-kontratudunen kategoria jakin batzuei eragiten dieten hautaketa- eta mugikortasun-deialdiek salbuetsi egin ditzakete xedapen iragankor honetan eskatzen diren hizkuntza katalanaren ezagutzei buruzko betekizunak, betiere Balear Uharteetako Osasun Zerbitzuaren edo erakunde eskudunaren giza baliabideen plangintzaren arloko organo eskudunari entzun ondoren, zeinak nahitaez emango baitu txostena aipatutako salbuespenaren indarraldi eta irismenari buruz.

Hirugarren xedapen iragankorra.— B taldean hizkuntza katalana jakiteko eskakizuna

Harik eta Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoko Funtzio Publikoari buruzko martxoaren 27ko 3/2007 Legearen 30.d) eta 50.1.f) artikuluetan aurreikusitako erregelamendu-garapena egin arte, eta inoiz ez 2017ko ekainaren 1a baino lehen, Enplegatu Publikoaren Oinarrizko Estatutuari buruzko Legearen testu bateginaren 76. artikuluan aurreikusitako titulazioko B taldeko funtzionarioen kidegoetako edo estatutupeko langileen kategorietako lanpostuetan sartzeko eta haiek betetzeko, katalanaren ezagutza-maila B2 mailakoa izango da (maila aurreratua), zeina hizkuntza-politikaren arloan eskumena duen sailak edo Administrazio Publikoaren Balear Eskolak ezarria baita.

Laugarren xedapen iragankorra.— Hizkuntza-gaikuntzaren eskakizunaren eraginkortasuna

1. Lege honen xedapen iragankorretan jasotako hizkuntza-gaitasunaren eskakizuna eraginkorra izango da legea bera indarrean jarri ondoren hasten diren langileen arloko prozedura guztietan, harik eta martxoaren 27ko 3/2007 Legearen 30.d) eta 50.1.f) artikuluak erregelamendu bidez garatu arte.

2. Aurreko apartatuan xedatutakoa gorabehera, Administrazioko osasun-estatutupeko langileentzat, zeinak lege honen bigarren xedapen iragankorrak aipatzen baititu, eskakizun hori eraginkorra izango da 2017ko ekainaren 1aren ondoren hasten diren langileen arloko prozedura guztietan, salbu eta martxoaren 27ko 3/2007 Legearen 30.d) eta 50.1.f) artikuluak garatzeko araudian besterik xedatzen ez bada.

Bosgarren xedapen iragankorra.— Hizkuntzen Europako Erreferentzia Marko Bateratuko mailen baliokidetasunak eta egokitzapenak

1. Lege honetan eskatzen diren katalanaren ezagutza-mailak Hizkuntzen Europako Erreferentzia Marko Bateratura egokituta daudela ulertzen da: ikaskuntza, irakaskuntza eta ebaluazioa.

2. Lege honetan aldi baterako aurreikusitako katalanaren ezagutza-mailak Balear Uharteetako Gobernuko Hizkuntza Politikako Zuzendaritza Nagusiak emandako edo baliokidetzat onartutako ziurtagiri baten bidez egiaztatuko dira. Edozelan ere, baliozkotzat joko dira Balear Uharteen eremuan eskumena duen organoak lege hau indarrean jarri aurretik eman edo baliokidetzat aitortu dituen ziurtagiriak.

Xedapen indargabetzaile bakarra

Indargabetu egiten dira lege honetan ezarritakoaren aurka dauden maila bereko edo beheragoko xedapenak, eta, bereziki, 9/2012 Legea, uztailaren 19koa, Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoko Funtzio Publikoari buruzko martxoaren 27ko 3/2007 Legea aldatzekoa.

Azken xedapenetako lehenengoa

Baimena eman zaio Balear Uharteetako Gobernuari hartu beharreko neurriak eman ditzan lege hau garatzeko.

Azken xedapenetako bigarrena

Lege hau Balear Uharteetako Aldizkari Ofizialean argitaratu eta hurrengo egunetik aurrera jarriko da indarrean.

8.4.4.38. 8/2016 Legea, maiatzaren 30ekoa, lesbiana, gay, trans, bisexual eta intersexualen eskubideak bermatu eta LGTBI fobia desagerrarazteari buruzkoa[888]

I. KAPITULUA
Esku hartzeko sektoreak

12. artikulua.— Hezkuntza

4. Eskola-, hezkuntza- eta prestakuntza-materialen edukiek, edozein formatutan, eta erabiltzen den hizkerak kontuan hartuko dute aniztasuna sexu-orientazioari, genero-identitateari eta genero-adierazpenari dagozkienez, eta arrazoi horrengatiko edozein diskriminazio-mota saihestuko dute.

15. artikulua.— Komunikabideak

1. Balear Uharteetako Ikus-entzunezkoen Kontseiluak, komunikabideei dagokienez:

b) Gomendioak ezarriko ditu homosexualitatearekin eta intersexualitatearekin lotutako hizkuntza-erabilerei eta irudien tratamenduari eta erabilerari buruz.

8.4.4.39. 11/2016 Legea, uztailaren 28koa, Emakumeen eta Gizonen Berdintasunari buruzkoa[889]

IV

[…]

8. artikuluan xedatzen da bermatu egin behar dela hizkuntzaren erabilera ez-sexista, zuzentasunez, eta berdintasunezko tratamendua eman behar zaiela politiken garapenean erabiltzen diren eduki eta irudiei.

[…]

3. artikulua.— Printzipio orokorrak

1. Lege honen helburua lortzeko, eta Balear Uharteetako Autonomia Estatutuaren 16., 17. eta 22. artikuluetan xedatutako eskubideak eta mandatuak betez, Balear Uharteetako botere publikoen jarduketek, haien eskudantzien esparruan, honako printzipio orokor hauek bete beharko dituzte:

m) Beharrezko neurriak hartzea hizkuntzaren erabilera ez-sexista egiteko eta, edozelan ere, hizkuntzaren bidez emakumeen ikusezintasuna saihesteko.

8. artikulua.— Emakumeen eta gizonen hizkera eta irudi publikoaren erabilera ez-sexista

1. Balear Uharteetako administrazio publikoek hizkuntzaren erabilera ez-sexista bermatuko dute. Botere publikoek eta horien mendeko organismo, erakunde eta sozietateek hizkera ez-sexista erabiliko dute idatzizko komunikazio guztietan, arreta pertsonalean eta komunikabideetan.

2. Balear Uharteetako administrazio publikoek eremu publiko zein pribatu guztietan hizkuntzaren erabilera ez-sexista egitea sustatuko dute.

25. artikulua.— Administrazio publikoen zerbitzuko langileen gaikuntza

1. Balear Uharteetako administrazio publikoek beharrezko neurriak hartuko dituzte beren langileei emakumeen eta gizonen berdintasunaren arloko oinarrizko prestakuntza mailakatua eta etengabea bermatzeko, eta genero-ikuspegia txertatuko dute edukietan eta prestakuntzan, betiere lege honen xedapenak gauzatzeko eta administrazio-jardunean genero-ikuspegia benetan integratzea ahalbidetuko duen ezagutza praktiko nahikoa bermatzeko, administrazio-hizkera ez-sexistari buruzko ikastaroak bereziki aipatuta.

I. KAPITULUA
Hezkuntza

28. artikulua.— Ikasmaterialak

2. Balear Uharteetako irakaskuntzako zentroetako testuliburuek eta materialek, edozein euskarritan, aurreko puntuan aipatutako arauak errespetatuko dituzte, hizkuntzaren erabilera ez-sexista egingo dute, hizkuntzaren bidez emakumeak ikusezin bihurtzea saihestuko dute, eta irudietan eta adierazpenetan emakumeen eta gizonen presentzia orekatua eta estereotiporik gabea bermatuko dute.

III. KAPITULUA
Enplegua

2. atala
Lan-berdintasuna Balear Uharteetako sektore pribatuan eta funtzio publikoan

41. artikulua.— Negoziazio kolektiboa

3. Balear Uharteetako Gobernuak arreta berezia jarriko du hitzarmen kolektiboek:

b) Hizkuntzaren erabilera ez-sexista egin dezaten.

IV. KAPITULUA
Osasuna

50. artikulua.— Materialak

1. Administrazio publikoek emakumeei zuzendutako osasunari buruzko dibulgazio-materialak egitea bultzatuko dute, hizkera ez-sexista erabiliz eta emakumeen aniztasuna kontuan hartuta.

2. Lehen mailako arretako osasun-zerbitzuetan jarduketa-gidak eta -protokoloak egitea sustatu beharko da, emakumeen prebalentzia handiko prozesuetarako edo genero-eraginarekiko nabarmen sentikorrak diren prozesuetarako.

VII. KAPITULUA
Komunikabideak eta publizitatea. Ezagutzaren eta informazioaren gizartea, teknologia berriak eta publizitatea

61. artikulua.— Komunikabide sozialak

3. Programazioak egitean, komunikabide sozialek ez dute hizkera sexistarik erabiliko.

63. artikulua.— Teknologia berriak eta informazioaren gizartea

2. Informazioaren eta komunikazioaren teknologien arloan garatutako proiektuetan, baldin eta Balear Uharteetako administrazio publikoek osorik edo zati batean finantzatutakoak badira, bermatuko da hizkuntzaren erabilera ez-sexista egingo dela eta haren edukia ez dela sexista izango.

8.4.4.40. 12/2016 Legea, abuztuaren 17koa, Balear Uharteetako Ingurumen Ebaluazioari buruzkoa[890]

I. KAPITULUA
Plan eta programen ingurumen-ebaluazio estrategikoa

10. artikulua.— Ingurumen-ebaluazio estrategiko arruntaren, ingurumen-ebaluazio estrategiko sinplifikatuaren eta ingurumen-adierazpen estrategikoaren aldaketaren izapideak, dokumentazioa eta epeak

4. Jendaurrean jarriko da, Balear Uharteetako Aldizkari Ofizialean iragarkia argitaratuz. Organo substantiboak iragarki hori argitaratuko du bere webgunean eta eragindako uharteko edo uharteetako katalanezko eta, hala badagokio, gaztelaniazko hedapen handieneko egunkarietako batean.

II. KAPITULUA
Proiektuen ingurumen-inpaktuaren ebaluazioa

17. artikulua.— Ingurumen-inpaktuaren ebaluazio arruntaren, ingurumen-inpaktuaren ebaluazio sinplifikatuaren eta ingurumen-inpaktuaren adierazpenaren aldaketaren izapideak, dokumentazioa eta epeak

5. Jendaurrean jarriko da, Balear Uharteetako Aldizkari Ofizialean iragarkia argitaratuz. Organo substantiboak iragarki hori argitaratuko du bere webgunean eta eragindako uharteko edo uharteetako katalanezko eta katalanezko hedapen handieneko egunkarietako batean, eta behar diren neurriak hartuko ditu publikoaren artean ahalik eta zabalkunde handiena bermatzeko, batez ere garrantzi handieneko proiektuen kasuan.

8.4.4.41. 4/2017 Legea, uztailaren 12koa, Balear Uharteetako Industriari buruzkoa[891]

I. KAPITULUA
Xedapen orokorrak

9. artikulua.— Jarduketak industria-politikaren arloan

2. Zehazki, Balear Uharteetako industria-politikaren xedea honako jarduketa hauek gauzatzea izango da:

p) Industria-planean, neurriak aurreikusiko dira, genero-berdintasuna, gizarte-erantzukizun korporatiboa eta norberaren hizkuntzaren erabilera sustatzeko eta garatzeko.

III. KAPITULUA
Industria-politikaren plangintza

2. atala
Industria-jarduera sustatzeko programak

21. artikulua.— Nazioartekotze-programen xede eta helburuak

1. Nazioartekotze-programen xedea da Balear Uharteetako enpresak nazioarteko eremuan lehian sartzea, bultzatzea eta sendotzea, eta aipatutako xede hori lortzeko beharrezkoak diren egitura-egokitzapenak egitea.

2. Horretarako, nazioartekotze-programetan proiektu egokiak diseinatu eta ezarriko dira, besteak beste, erregelamendu bidez ezar daitezkeen xedeez gainera, honako helburu hauek lortu ahal izateko:

h) Balear Uharteetako langileen hizkuntza- eta teknologia-gaitasunak hobetzeko Lanbide Heziketako plan espezifiko bat garatzea, nazioartekotze hori errazteko.

8.4.4.42. 7/2017 Legea, abuztuaren 3koa, Balear Uharteetako Zuzenbide Zibilaren Konpilazioa aldatzen duena[892]

X. Konpilazioaren beste aldaketa batzuk

[…]

Bestalde, bi xedapen gehigarrik katalanezko bertsioaren aldaketa puntuala eta konpilazioaren gaztelaniazko bertsioa jasotzen dituzte, idazketa hobetzeko edo terminologia zehazteko.

Lehenengo xedapen gehigarria.— Katalanezko bertsioaren aldaketak

Irailaren 6ko 79/1990 Legegintzako Dekretuaren bidez onetsitako Balear Uharteetako zuzenbide zibileko konpilazioaren testu bateginaren katalanezko bertsioan, honako hitz edo esamolde hauek aldatzen dira:

a) 39. artikuluko bigarren paragrafoan:

Hau dioen lekuan: «la falcidia», esan behar du: «a la falcídia».

b) 39. artikuluko hirugarren paragrafoan:

Hau dioen lekuan: «en allò que n’excedeixin», esan behar du: «en allò que no n’excedeixin».

c) 54. artikuluko bigarren paragrafoan:

Hau dioen lekuan: «En allò que no es preveu en el paràgraf anterior, hi serà d’aplicació el que disposa el Codi civil (art. 523 a 529) sobre el dret d’habitació», esan behar du: «En allò que no es preveu en el paràgraf anterior, hi serà aplicable el que disposa el Codi civil sobre el dret d’habitació».

Bigarren xedapen gehigarria.— Gaztelaniazko bertsioaren aldaketak

Irailaren 6ko 79/1990 Legegintzako Dekretuaren bidez onetsitako Balear Uharteetako zuzenbide zibileko konpilazioaren testu bateginaren gaztelaniazko bertsioan, honako hitz edo esamolde hauek aldatzen dira:

a) 38. artikuluari puntu eta bereiz bat erantsiko zaio honen aurretik: «El que lo formalizare en fraude de los legatarios perderá el indicado derecho».

b) 39. artikuluko hirugarren paragrafoan:

Hau dioen lekuan: «en lo que no exceda de ella», esan behar du: «en lo que no excedan de ella».

c) 52. artikuluaren ostean hauxe erantsiko da:

«IV. KAPITULUA
Ab intestato oinordetza»

d) 66. artikulua, 1. apartatua:

Hau dioen lekuan: «nombradas ‘espolits’,», esan behar du: «denominadas ‘espòlits’,».

e) 66. artikulua, 3. apartatua:

Hau dioen lekuan: «Tienen capacidad de otorgar capítulos», esan behar du: «Tienen capacidad para otorgar capítulos».

f) 67., 68. eta 72. artikuluak:

Hau dioen lekuan: «‘espolits’», esan behar du: «‘espòlits’».

g) 71. artikuluari puntu eta bereiz bat erantsiko zaio honen aurretik: «La ejecución del encargo hecha por acto inter vivos será irrevocable».

h) 72. artikuluko 1. apartatuan puntu eta bereiz bat ezabatuko da honen aurretik: «Solo serán válidos los pactos otorgados en escritura pública».

i) 86. artikulua:

Hau dioen lekuan: «‘desvis’», esan behar du: «‘desvís’».

8.4.4.43. 8/2017 Legea, abuztuaren 3koa, Balear Uharteetako Irisgarritasun Unibertsalari buruzkoa[893]

1. artikulua.— Xedea eta definizioak

2. Lege honen ondorioetarako, honako hauek honela ulertzen dira:

e) Komunikazioa: igorle baten eta hartzaile baten artean informazioa trukatzeko prozesua. Mezua hautemateko erabiltzen den zentzumenaren arabera, komunikazioa honelakoa izan daiteke:

1) Entzunezkoa: mezua entzumenaren bidez hautematen den komunikazioa.

2) Ukimena: mezua ukimenaren bidez hautematen den komunikazioa. Barnean hartzen ditu braille irakurketa-idazketa sistema, sinboloak eta grafikoak erliebean, letra larriak esku-ahurrean, ukimenezko alfabeto daktilologikoa edo esku-ahurrean eta ukimenezko euskarria duen zeinu-hizkuntza.

3) Ikusizkoa: mezua ikusmenaren bidez hautematen den komunikazioa. Barnean hartzen du sistema grafiko alfabetikoa eta sinbolikoa, zeinuen, letren, grafismoen, sinboloen eta antzeko beste adierazpenen bidez irudikatzen dena edozein euskarri material, elektroniko edo telematikotan; argi-seinaleak, hau da, lurraldean, eraikuntzan eta garraioan arrisku- edo larrialdi-abisua ematen duten argi-errotuluak edo argiak, eta zeinu-hizkuntza.

n) Zeinu-hizkuntzak: gor zeinugileen keinu- eta ikus-modalitateko hizkuntza-sistemak, zeinak gor-itsuek ere erabiltzen baitituzte beren egoera sentsorialaren arabera egokituta.

q) Laguntza-bitartekoak: ingurunearen eta desgaitasuna duten pertsonen arteko bitartekari gisa jarduten duten laguntzak, bizi-kalitatea hobetzeko edo autonomia pertsonala areagotzeko aukera ematen dietenak. Erabilera partikularreko laguntza-bitartekoak beharrezko elementutzat jotzen dira, eta ezin da mugatu horien erabilera, salbu eta segurtasun- edo osasungarritasun-arrazoiengatik edo erregelamendu bidez ezarritako beste arrazoi batzuengatik. Laguntza-bitartekoak honela sailkatzen dira:

2) Laguntza pertsonala: desgaitasuna duten pertsonei produktu eta zerbitzuen erabilera, komunikazioa edo mugikortasuna errazteko edo bermatzeko prestatutako pertsona, hala nola zeinu-hizkuntzaren interpretea, gidari-interpretea edo laguntzaile pertsonala.

x) Ikusizko komunikazioan laguntzeko produktuak: ikusmen-desgaitasuna duten pertsonei ikusmen-informazioa hautematen eta ulertzen laguntzeko metodo espezifikoak. Honako produktu hauek sartzen dira:

2) Ikusizko informazioa soinu-hizkuntza bihurtzen duten laguntza-produktuak: gailuak, ekipoak, tresnak, baliabide teknologikoak, programarioa eta ikusizko informazioa soinu-hizkuntza bihurtzen duen eta ikusmen-desgaitasuna duten pertsonei informazio hori eskuratzeko aukera ematen dien beste edozein laguntza.

VI. KAPITULUA
Irisgarritasuna jendearentzako arreta-zerbitzuetan eta zerbitzu publikoen emaileengan

26. artikulua.— Irisgarritasunaren eta diskriminaziorik ezaren oinarrizko baldintzak zerbitzuetan

2. Ikus-entzunezko komunikabideek zeinu-hizkuntzaren audiodeskripzio-, azpititulazio- eta interpretazio-sistemak txertatuko dituzte pixkanaka, programazioa irisgarri jartzeko, Balear Uharteetako Ikus-entzunezkoei buruzko urriaren 1eko 5/2013 Legean ezarritakoaren arabera.

7. Jendeari arreta emateko zerbitzuak eskaintzen dituzten administrazio publikoek zeinu-hizkuntzaren interpreteak izango dituzte, batez ere osasun-arloan (ospitaleak, larrialdiak), betiere erregelamendu bidez ezarritako proportzioan eta lanpostuetan.

VII. KAPITULUA
Irisgarritasuna komunikazioetan eta informazio-transmisioan

30. artikulua.— Jendearen eskura dagoen informazioa

1. Administrazio publikoek edo, hala badagokio, zerbitzu publikoen emaileek erraztasunak emango dizkiete desgaitasuna duten pertsonei, zertarako eta jendearen eskura dagoen informazioa iristeko eta erabiltzeko entzunezko, ukimenezko eta ikusizko komunikazioa konbinatzen duten sistemak eta bitartekoak erabiliz. Era berean, sustatu egingo dute interes publikoko testu garrantzitsuak eta maiz erabiltzen diren formularioak eskain daitezen irakurketa errazeko formatuan eta zeinu-hizkuntzako bideoetan.

8.4.4.44. 1/2018 Legea, martxoaren 5ekoa, Balear Uharteetako Aholku Kontseiluko kidego eta eskala propioei buruzkoa[894]

[…]

Sartu diren eginkizunen artean, […] honako hauek nabarmendu behar dira: kontsulta-organo honek sortzen dituen testuak berrikustearekin zerikusia duten jarduerak koordinatzea, besteak beste, administrazio-dokumentuak zuzentzea, irizpenak zuzentzea eta itzultzea, eta instituzioaren doktrina edo funtzionamendua zabaltzeko argitalpenak prestatzea, eginkizun horiek arduraldi berezia eskatzen dute, dokumentazioaren bolumena eta sortzen diren testu juridikoen garrantzia kontuan hartuta. […]

1. artikulua.— Aholku Kontseiluko legelaria ez den berezko funtzionarioen kidegoetako eta eskaletako sailkapen-taldeak sortzea eta integrazioak

1. Aholku Kontseiluko berezko kidego hauek sortuko dira:

a) A taldea:

1) A1 azpitaldea. Azpitalde honetan sartzeko, beharrezkoa da graduko unibertsitate-titulu ofiziala edo titulu baliokideak izatea, lege-mailako arau batek beste unibertsitate-titulu ofizial bat eskatzen duenean izan ezik.

Azpitalde honetakoak dira goi-mailako kidegoa eta goi-mailako teknikarien kidegoa, hizkuntza-aholkularitza, dokumentazio eta argitalpenen eskalakoa.

Goi-mailako kidegoaren eginkizunak dira legelarien kidegoarekin lankidetza teknikoko jarduerak egitea, ponentziak prestatzeko eta dokumentazioa ikertzeko.

Goi-mailako teknikarien kidegoak, hizkuntza-aholkularitzaren, dokumentazioaren eta argitalpenen eskalak, honako eginkizun hauek betetzen ditu: osoko bilkurak, irizpenak, argitalpenak eta bestelako dokumentazioa prestatzen laguntzea; testuen hizkuntza-berrikuspena eta itzulpena egitea; Aholku Kontseiluaren webguneko testuak eta materiala egiten parte hartzea; eta bere kidegoaren eginkizunen berezko goi-mailako aholkularitza ematea.

8.4.4.45. 2/2018 Legea, apirilaren 13koa, Balear Uharteen Memoria eta Aitorpen Demokratikoei buruzkoa[895]

III

Errepresioa diktadura frankistan eta klandestinitatean zehar

[…]

Barruan eta erbestean, balear uharte guztietako intelektualek lan egin zuten balio demokratiko unibertsalak eta gure kultura- eta hizkuntza-identitatea gordetzeko. […]

8.4.4.46. 3/2018 Legea, maiatzaren 29koa, Gizarte-ekintzaren Hirugarren Sektoreari buruzkoa[896]

16. artikulua.— Balear Uharteetako administrazio publikoekin lankidetzan aritzen diren Balear Uharteetako hirugarren sektore sozialeko antolakundeen betebeharrak

1. 1.- Erantzukizun publikoko zerbitzu sozialen horniduran Balear Uharteetako administrazio publikoekin elkarlanean aritzen diren edo interes orokorreko bestelako jarduera sozialetan lankidetzan diharduten Balear Uharteetako hirugarren sektore sozialeko antolakundeek honako betebehar hauek izango dituzte:

k) Ahalegina egitea herritarrei bakoitzak aukeratutako hizkuntza ofizialean arreta emateko.

8.4.4.47. 7/2018 Legea, uztailaren 31koa, Balear Uharteetan Laneko Segurtasuna eta Osasuna sustatzekoa[897]

Azken xedapenetako seigarrena.— Maiatzaren 22ko 30/2009 Dekretua aldatzea, zeinak prozedura onetsi baitzuen Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoko Administrazioaren zerbitzuko bitarteko funtzionarioak hautatzeko

1. Aldatu egiten da Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoko Administrazioaren zerbitzuko bitarteko funtzionarioak hautatzeko prozedura onetsi zuen maiatzaren 22ko 30/2009 Dekretuaren 4. artikulua, eta honelaxe geratzen da idatzita:

«4. artikulua. Aparteko prozedura.

8. Lehiaketa bidezko aparteko prozeduran, baremoak, egoki izanez gero, egokiak izan daitezkeen merezimenduez gain, honako hauek ere jaso behar ditu:

b) Administrazio orokorreko edo bereziko kidego edo eskalan sartzeko eskatzen dena baino katalanaren ezagutza-maila altuagoa izatea, bai eta lortu nahi den poltsako atxikipen-taldea edo -azpitaldea den ere.

9. Hautaproben bidezko aparteko prozeduran, honako arau hauek bete behar dira:

c) Ezartzen den proban lortutako puntuazioari gehitu behar zaio Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoko Administrazioko kidego, eskala eta/edo espezialitateetan sartzeko eskatzen direnak baino altuagoak diren katalanaren ezagutza-mailak egiaztatzeari esleitzen zaion puntuazioa.

8.4.4.48. 1/2019 Legea, urtarrilaren 31koa, Balear Uharteetako Gobernuari buruzkoa[898]

II. KAPITULUA
Araugintza-prozedura

2. atala
Prozedura arrunta

60. artikulua.— Arau-inpaktuaren azterketaren memoria

2. Arau-inpaktuaren azterketaren memoriak eduki hauek izango ditu:

g) Prozedura izapidetzen ari den organoaren iritziz garrantzitsua den beste edozein alderdi, hizkuntza-arlokoak barne, bai eta indarrean dagoen legerian aurreikusitako inpaktuaren beste ebaluazio batzuk ere.

8.4.4.49. 9/2019 Legea, otsailaren 19koa, Balear Uharteetako haurren eta nerabeen arretari eta eskubideei buruzkoa[899]

3. artikulua.— Adingabearen interes gorena

2. Kasuan-kasuan adingabearen interes gorena interpretatzeko eta aplikatzeko, irizpide orokor hauek hartu behar dira kontuan, betiere aplikatu beharreko legeria espezifikoak ezarritakoak eta kasuaren inguruabar zehatzen arabera egokitzat jo daitezkeen beste batzuk alde batera utzi gabe:

d) Adingabearen identitatea, kultura, erlijioa, usteak, orientazio eta identitate sexuala edo hizkuntza babestuko dira; adingabeak ez du inolako diskriminaziorik jasango arrazoi horiek edo beste edozein direla-bide, ez eta dibertsitate funtzionalagatik ere, betiere haren nortasunaren garapen harmonikoa bermatzeko.

5. artikulua.— Administrazio-jardunaren printzipio gidariak

1. Botere publikoen administrazio-jardunaren printzipio gidariak, adingabeei dagozkienez, honako hauek dira:

c) Botere publikoek berdintasun-printzipioa bermatu behar dute, eta adingabeenganako diskriminazio oro ezabatu behar dute hauek direla-eta: jaiotza, sexua, sexu-orientazioa, genero-identitatea, genero-adierazpena, arraza, jatorri nazionala, etnikoa edo soziala, erlijioa, sinesmena, ideologia, iritzia, kultura, hizkera, hizkuntza, tasun fisiko, psikiko edo sentsoriala, gaixotasuna, egoera ekonomikoa edo beste edozein inguruabar pertsonal, familiar edo sozial diskriminatzaile.

10. artikulua.— Adingabeei buruzko arauak interpretatzea

2. Botere publikoek berdintasun-printzipioa bermatu behar dute, eta berdintasuna bermatuko dute sexu bietako adingabeen ezberdintasunean, betiere diskriminazio oro ezabatzeko hauek direla-eta: jaiotza, sexua, sexu-orientazioa, genero-identitatea, genero-adierazpena, arraza, jatorri nazionala, etnikoa edo soziala, erlijioa, sinesmena, ideologia, iritzia, kultura, hizkera, hizkuntza, tasun fisiko, psikiko edo sentsoriala, gaixotasuna, egoera ekonomikoa edo beste edozein inguruabar pertsonal, familiar edo sozial.

I. KAPITULUA
Eskubide eta askatasun zibil eta politikoak

16. artikulua.— Diskriminaziorik ezerako eskubidea

1. Botere publikoek berdintasun-printzipioa bermatu behar dute, eta adingabeenganako diskriminazio oro ezabatu behar dute hauek direla-eta: jaiotza, sexua, sexu-orientazioa, genero-identitatea, genero-adierazpena, arraza, jatorri nazionala, etnikoa edo soziala, erlijioa, sinesmena, ideologia, iritzia, kultura, hizkera, hizkuntza, tasun fisiko, psikiko edo sentsoriala, gaixotasuna, egoera ekonomikoa edo beste edozein inguruabar pertsonal, familiar edo sozial.

2. Botere publikoek modu aktiboan identifikatu behar dituzte diskriminazio-faktoreak murrizteko edo ezabatzeko babes-neurri bereziak jaso behar dituzten adingabeak, banaka edo taldean.

V. KAPITULUA
Osasuna eta osotasuna, indarkeriaren aurkako prebentzioa eta babesa

1. atala
Osasuna sustatu eta bermatzea

29. artikulua.—Osasuna sustatzeko askatasuna

1. Balear Uharteetako lurraldean dauden adingabe guztiek osasun-zerbitzu publikorako irispide librea dute baldintza berberetan, edozein dela ere haien jaiotza, sexua, sexu-orientazioa, genero-identitatea, genero-adierazpena, arraza, jatorri nazionala, etnikoa edo soziala, erlijioa, sinesmena, ideologia, iritzia, kultura, hizkera, hizkuntza, tasun fisiko, psikiko edo sentsoriala, gaixotasuna, egoera ekonomikoa edo beste edozein inguruabar pertsonal, familiar, sozial edo administratibo.

VIII. KAPITULUA
Kultura, aisia, kirola eta ingurumena

43. artikulua.— Kultura iristeko eskubidea

Administrazio publikoek, beren eskumenen eremuan, beren ekimenez edo beste erakunde publiko edo pribatu batzuekin lankidetzan, honako hauek sustatu behar dituzte:

e) Balear Uharteetako hizkuntza koofizialak ezagutzea eta normaltasunez erabiltzea, eta inor ezin da diskriminatu hizkuntzagatik.

I. KAPITULUA
Xedapen orokorrak

97. artikulua.— Babes-neurri bat duten eskubide espezifikoak

Babes-sistemaren mende dagoen haurra edo nerabea, lege honek eta gainerako ordenamendu juridikoak haur eta nerabe guztiei aitortzen dizkieten eskubideekin batera, honako hauen titularra da espezifikoki:

g) Beren kultura- eta hizkuntza-identitatea errespetatuz gizarteratzea erraztuko duten bitartekoak izateko eskubidea.

V. KAPITULUA
Zaintza eta tutoretzarako xedapen erkideak

6. atala
Egoitza-harrera

170. artikulua.— Egoitza-harrerako zentroen sailkapena eta mota

2. Egoitza-arretako programa-motaren arabera, egoitza-harrerako zentroak honako hauek izan daitezke:

b) Bidaiderik gabeko adingabe atzerritarrentzako harrera-zentroak: hizkuntza-, kultura- eta gizarte-desberdintasunek eragindako gizarteratzeko zailtasunen ondorioz babesgabetasuna duten eta egoitza-baliabide espezifiko bat behar duten adingabe atzerritarrak hartzeko zentroak. Pertsona horiei atzerritartasunaren arloko araudi espezifikoa aplikatzen zaie, batez ere egonaldia egiteko eta erregularizatzeko administrazio-jarduketei dagokienez.

VI. KAPITULUA
Adingabe arau-hausle barneratuen eskubideak eta eginbeharrak Diziplina-araubidea

219. artikulua.— Barneratze-zentroetan barneratutako adingabe arau-hausleen eskubideak

1. Barneratze-neurriren baten pean diren adingabe arau-hausleek eskubidea dute beren nortasuna eta ideologia-askatasun zein erlijio-askatasuna errespeta dakizkien; orobat, neurriaren edukiak eragiten ez dizkien gainerako eskubide eta interes legitimoak ere edukiko dituzte, batez ere adingabetasun zibilari dagozkionak eta Adingabeen Erantzukizun Penala arautzen duen urtarrilaren 12ko 5/2000 Legearen 56. artikuluak aipatzen dituen eskubide guztiak, eta, horien artean, honako hauek zehazki:

o) Adingabeek informazio pertsonal eta eguneratua eskuratuko dute, euren eskubide eta betebeharrei buruz, beraien egoera pertsonal nahiz judizialari buruz, zentroan adingabeak izan eta zentro horren barne-funtzionamenduaren gaineko arauei buruz, bai eta eskubide horiek guztiak gauzatzeko prozedura zehatzei buruz ere, batik bat, eskaerak, kexak edo errekurtsoak aurkezteari begira. Informazio hori adingabe arau-hausleei eman behar zaie zentroan sartzen diren unean, eta haiek ulertzen duten hizkuntza batean eman behar zaie, eta haiek ulertzeko duten gaitasunera edo haien beharrizan berezietara egokitutako formatu, hiztegi eta idazkeran.

8.4.4.50. 11/2019 Legea, martxoaren 8koa, Balear Uharteetako Boluntariotzari buruzkoa[900]

7. artikulua.— Boluntariotzaren jarduketa-eremuak

Ondorengo hauek jotzen dira boluntariotzaren jarduketa-eremu:

d) Kultura-boluntariotza: kulturarako eskubidea sustatzen eta defendatzen duten programak eta, bereziki, pertsona guztien kultura-integrazioa, kultura-identitatea, ondarea eta katalana, Balear Uharteetako berezkoa, sustatzea eta babestea, eta kultura-bizitzan parte hartzea.

8.4.4.51. 12/2019 Legea, martxoaren 12koa, Herri-kontsultei eta Partaidetza-prozesuei buruzkoa[901]

I. KAPITULUA
Xedapen orokorrak

4. artikulua.— Printzipio orientatzaileak

1. Hauek dira herritarren parte-hartzea bideratzen duten printzipioak:

l) Irisgarritasuna, diskriminazio teknologikorik eza eta bitartekoen eta hizkeren egokitzapena. Parte hartzeko bideek eta bitartekoek ez dute bazterketa-faktore izan behar herritarren sektore jakin batzuentzat.

II. KAPITULUA
Herritarren parte-hartzea sustatzea

8. artikulua.— Herritarren parte-hartzea sustatzeko neurriak

f) Irisgarritasun fisiko, sentsorial eta kognitiborako neurriak, bai eta bitarteko eta hizkerak gaitasun desberdinetara egokitzeko neurriak ere, bereziki teknologia berriei dagozkienez.

8.4.4.52. Balear Uharteetako Parlamentuaren Erregelamenduaren Erreforma, 2019ko martxoaren 19koa[902]

2. artikulua

1. Katalana, Balear Uharteetako berezko hizkuntza, eta gaztelania Balear Uharteetako Parlamentuko hizkuntza ofizialak dira.

2. Parlamentuak zeinu-hizkuntzaren interpreteen zerbitzua bideratu eta bermatuko du osoko bilkuretan eta berak antolatzen dituen bilera eta ekitaldi publiko garrantzitsuetan.

III. KAPITULUA
Eztabaidak

80. artikulua

3. Esku-hartzeak norberak egingo ditu ahoz, salbu eta esku hartu behar duenak zeinu-hizkuntza erabili behar badu; kasu horretan, interpreteen edo bitarteko teknologikoen laguntza izango du. Hizlariak tribunatik edo jarlekutik egin ahal izango du hitz.

8.4.4.53. 16/2019 Legea, apirilaren 8koa, Eivissa Hiriko Hiriburutzaren Estatutu Bereziari buruzkoa[903]

4. artikulua

1. Katalana, Balear Uharteetako berezko hizkuntza, Eivissako Udalekoa ere bada.

2. Eivissako Udalak katalanaren eta gaztelaniaren erabilera bermatuko du, Konstituzioaren eta Estatutuaren esparruaren barruan.

3. Eivissako Udalak katalanaren, Balear Uharteetako berezko hizkuntzaren, erabilera normalizatuko du, bere eskumenen eremuan, indarrean dagoen araudiaren arabera.

8.4.4.54. 18/2019 Legea, apirilaren 8koa, Balear Uharteetako Kultura-ondare Immateriala babesteari buruzkoa[904]

II

[…]

[…] Eta, bestetik, 148. artikuluak ezartzen du autonomia-erkidegoek eskumenak beregana ditzaketela, 16. apartatuan adierazten den bezala, Autonomia Erkidegoaren intereseko monumentu-ondarean, eta Autonomia Erkidegoaren kultura, ikerketa eta, hala badagokio, hizkuntzaren irakaskuntza susta ditzaketela, artikulu bereko 17. apartatuaren arabera.

[…]

3. artikulua.— Kultura-ondare immaterialaren eremuak

Kultura-ondare immateriala, bereziki, honako eremu hauetan agertzen da:

a) Ahozko komunikazio, tradizio eta adierazpideak, hizkuntza eta haren hizkuntza-modalitateak eta -berezitasunak barne, kultura-ondare immaterialaren bide gisa, bai eta toponimia tradizionala, lurraldearen izendapen geografikoetarako tresna gisa ere.

7. artikulua.— Administrazio publikoen jarduketak

1. Balear Uharteetako administrazio publikoen eginbeharra da kultura-ondare immateriala sustatzea, administraziooi dagozkien eskumen-esparruetan, ondare hori erabat ager dadin Balear Uharteetako gizarte- eta kultura-eremuetan, eta, horrela, ondare horrek etorkizunean iraungo duela bermatzeko.

2. Aurreko apartatuan aurreikusitakoarekin bat etorriz, administrazio publikoek honako helburu orokor hauek lortu behar dituzte:

f) Jardun- eta laguntza-ildo espezifikoen bidez, uharte bakoitzak edo uharte guztiek berezkoak dituzten kultura-adierazpen immaterialen trukea eta ezagutza sustatzea, bai eta kanpo-proiekzioa eta katalanez hitz egiten duten gainerako lurraldeekiko eta Estatuko gainerako lurraldeekiko harremana ere.

8.4.4.55. 1/2020 Legegintzako Dekretua, abuztuaren 28koa, Balear Uharteetako ingurumen-ebaluazioari buruzko Legearen testu bategina onesten duena[905]

I. KAPITULUA
Plan eta programen ingurumen-ebaluazio estrategikoa

17. artikulua.— Ingurumen-ebaluazio estrategiko arruntaren, ingurumen-ebaluazio estrategiko sinplifikatuaren eta ingurumen-adierazpen estrategikoaren aldaketaren izapideak, dokumentazioa eta epeak

4. Jendaurrean jarriko da, Balear Uharteetako Aldizkari Ofizialean iragarkia argitaratuz. Organo substantiboak iragarki hori argitaratuko du bere webgunean eta eragindako uharteko edo uharteetako katalanezko eta, hala badagokio, gaztelaniazko hedapen handieneko egunkarietako batean.

II. KAPITULUA
Proiektuen ingurumen-inpaktuaren ebaluazioa

21. artikulua.— Ingurumen-inpaktuaren ebaluazio arruntaren, ingurumen-inpaktuaren ebaluazio sinplifikatuaren eta ingurumen-inpaktuaren adierazpenaren aldaketaren izapideak eta dokumentazioa

3. Jendaurrean jarriko da, Balear Uharteetako Aldizkari Ofizialean iragarkia argitaratuz. Organo substantiboak iragarki hori argitaratuko du bere webgunean eta eragindako uharteko edo uharteetako katalanezko eta gaztelaniazko hedapen handieneko egunkarietako batean, eta behar diren neurriak hartuko ditu publikoaren artean ahalik eta zabalkunderik handiena bermatzeko, batez ere garrantzi handieneko proiektuetan.

8.4.4.56. 3/2020 Legea, abenduaren 29koa, Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoaren 2021. urterako aurrekontu orokorrei buruzkoa[906]

Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoak onetsitako neurrien ondoriozko onura fiskalen zenbatekoa, 2021eko ekitaldiko aurrekontuan eraginarekin, 73,40 milioi eurokoa da, betiere azken urteotan guztiotan tributu-figura bakoitzerako ezarritako onura fiskalen arabera, zeinak indarrean egon baitira 2020. urtean.

1. Pertsona fisikoen errentaren gaineko zerga.

2021erako aurrekontu orokorren lege-proiektuan ez da ezein aldaketarik aurreikusten PFEZari aplikatu beharreko onura fiskalen araubidean, eta, beraz, onura fiskalen mota bi mantentzen dira: batzuk kenkarien bidez aplikatzen dira, eta beste batzuek gutxieneko pertsonalaren eta familiarraren kalkuluan eragiten dute.

Lehenengoei dagokienez, eta Tributu Administrazioko Estatu Agentziak (TAEAk) 2018ko ekitaldiko (behin betiko datuak) eta 2019ko ekitaldiko (behin-behineko datuak) PFEZaren aitorpenei buruz emandako datuak ikusita, 2022an aitortu beharreko 2021eko ekitaldirako indarrean dauden kenkari autonomiko jakin batzuen kostua honako hau da:

[…]

– Katalana sustatzeko xedea duten erakunde jakin batzuei egindako dohaintzen kenkaria: 0,02 milioi euro.

[…]

– Atzerriko hizkuntza bat eskolaz kanpo ikasteko gastuengatiko kenkaria: 0,10 milioi euro.

[…]

5. Aniztasunari arreta ematea

5.1. Haur eta Lehen Hezkuntzarako laguntza

B. Beste gastu batzuk.

Pedagogia terapeutikoko edo entzumen eta hizkuntzako urteko modulua: 1.041,96 euro.

[…]

5.2. Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzari laguntzea (1. eta 2. zikloak).

B. Beste gastu batzuk.

Pedagogia terapeutikoko edo entzumen eta hizkuntzako urteko modulua: 1.041,96 euro.

[…]

7. Heziketa-zikloak

7.3. Beste gastu batzuk.

– Zeinu-hizkuntzaren interpretazioa.

8.4.4.57. 4/2021 Legea, abenduaren 17koa, Berreskuratze, Eraldaketa eta Erresilientzia Planaren esparruan Europako funtsekin finantzatu behar diren jarduketak eta proiektuak exekutatzeko ezohiko eta premiazko neurriei buruzkoa[907]

Bosgarren xedapen gehigarria.— Bitarteko funtzionarioak hautatzea premia larri eta geroraezineko kasuetan

1. 2021. eta 2022. urteetan, salbuespen gisa eta behar bezala arrazoituta, bitarteko funtzionarioen indarreko lan-poltsak agortzen badira, zeinak osatu baitziren Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoko Administrazioaren zerbitzuan diharduten bitarteko funtzionarioak hautatzeko prozedura onetsi zuen maiatzaren 22ko 30/2009 Dekretuan aurreikusitako prozeduretako edozeinen bidez; edo beste lan-poltsa baterako deialdia eragozten, zailtzen edo eraginkortasunik gabe uzten duen beste edozein arrazoi gertatzen bada, orduan funtzio publikoaren arloan eskumena duen saileko titularrak ebatzi ahal izango du, aldez aurretik Zerbitzu Orokorren Mahai Sektorialari jakinarazita, ezohiko prozedura sinplifikatu bat aplika dadila bitarteko funtzionarioak hautatzeko; prozedura horretan, gutxienez, honako merezimendu hauek baloratu beharko dira:

b) Administrazio orokorreko edo bereziko kidego edo eskalan sartzeko eskatzen dena baino katalanaren ezagutza-maila altuagoa izatea, eta lortu nahi den poltsako atxikipen-taldea edo -azpitaldea, bai eta administrazio-hizkerako katalanaren ezagutzaren ziurtagiria ere.

8.4.4.58. 5/2021 Legea, abenduaren 28koa, Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoaren 2015erako Aurrekontu Orokorrei buruzkoa[908]

A. Araugintza-eskumena duten zergak

1. Pertsona fisikoen errentaren gaineko zerga.

2022. urterako aurrekontu orokorren lege-proiektuan, soilik aurreikusten da ohiko etxebizitzaren errentamenduagatiko kenkari autonomikoa aldatzea, zeina baita kolektibo jakin batzuen aldekoa; aldaketa honetara dator: kenkariaren kolektibo onuradun berri gisa Familiari Laguntzeko uztailaren 13ko 8/2018 Legearen 7.7 artikuluan aurreikusitako guraso bakarreko familiak sartzea. Hortik kanpo, ez dago aldaketarik PFEZri aplikatu beharreko onura fiskalen araubidean.

– Araudi autonomikotik eratorritako onura fiskalak:

Ikusiz Tributu Administrazioko Estatu Agentziak (TAEAk) 2019ko ekitaldiko (behin betiko datuak) eta 2020ko ekitaldiko (behin-behineko datuak) PFEZaren aitorpenei buruz emandako datuak ikusita, 2022an aitortu beharreko 2022ko ekitaldirako indarrean dauden kenkari autonomiko jakin batzuen kostua honako hau da:

[…]

– Katalana sustatzeko xedea duten erakunde jakin batzuei egindako dohaintzen kenkaria: 0,02 milioi euro.

[…]

– Atzerriko hizkuntza bat eskolaz kanpo ikasteko gastuengatiko kenkaria: 0,10 milioi euro.

5. Aniztasunari arreta ematea

5.1. Haur/lehen hezkuntzarako laguntza

B. Beste gastu batzuk.

Pedagogia terapeutikoko edo entzumen eta hizkuntzako urteko modulua: 1.073,22 €.

5.2 Derrigorrezko bigarren hezkuntzari laguntzea (1. eta 2. zikloak).

B. Beste gastu batzuk.

Pedagogia terapeutikoko edo entzumen eta hizkuntzako urteko modulua: 1.073,22 €.

8.4.4.59. 1/2022 Legea, martxoaren 8koa, Balear Uharteetako Hezkuntzari buruzkoa[909]

I

[…]

Hezkuntza-zentroak gure gizartearen kultura-aniztasunaren isla dira; izan ere, gure gizartean askotariko balioak, kultura desberdinak, erlijio, ohitura edo hizkuntza desberdinak biltzen dira, zeinak dibergentetzat har baitaitezke. Kultura-aniztasunetik eta integraziotik haratago doan hezkuntza sustatu beharko da, elkarrizketaren, bizikidetzaren eta errespetuaren ondoriozko hezkuntza, zeinak ahalbidetuko baitu lurralde berean bizi garen kultura guztien arteko benetako trukea. Ataza hori ikuspegi inklusiboaren eta kulturarteko hezkuntzaren esparruan bakarrik egin ahal izango da, gure gizartean benetako integrazioa eta harrera lortzeko helburuarekin, gure kultura propioa errespetatuz.

[…]

Inklusio-printzipioaren barruan, Balear Uharteetan, hizkuntza-ofizialtasun bikoitza duen erkidegoa denez, erronka berezia da ikasleen hizkuntza-inklusioa. Hain zuzen ere, Balear Uharteetan herritartasuna erabat gauzatzeko, hezkuntza-sistemak bermatu behar du derrigorrezko hezkuntza amaitzean herritar guztiak gai izango direla bi hizkuntza ofizialak zuzen erabiltzeko. Egoera soziolinguistikoa kontuan hartuta, eta gizarte-bizitzaren esparru askotan gaztelaniaren nagusitasuna oso handia denez, beharrezkoa da hezkuntza-sistemak katalanaren ohiko erabileraren eta erabilera funtzionalaren behar adinako lekua bermatu behar izatea, betiere Balear Uharteetako Autonomia Estatutuaren 4.3 artikuluan jasotzen den bi hizkuntza ofizialen ezagutza-eskubidea bermatzen laguntzeko modu gisa.

[…]

Hezkuntza, beraz, pertsona guztien eskubidea da, bizitza osoan zehar bermatuko dena eta haien garapen pertsonal, emozional eta profesionalaren alderdi guztiei erantzungo diena. Botere publikoen funtsezko betebeharretako bat da hezkuntzarako eskubide hori modu eraginkorrean bermatzea eta hezkuntza-sistemaren kalitatea hobetzeko beharrezkoak diren eskuarteak ematea, honako hauek ahalbidetzeko: ezagutzak eguneratzea, hezkuntza-tresna berriak ezartzea, irakasleen prestakuntza hobetzea, hezkuntza-zentroen kudeaketa arin eta eraginkorra, hezkuntza-erkidego osoaren parte-hartze eta erantzunkidetasun handiagoa, eta hezkuntzaren eta gizartearen interesen eta gainerako eragileen arteko zubi eraginkorrak ezartzea, betiere kalitatezko hezkuntzaren abantailak herritar guztiengana hel daitezen, edozein izanik ere herritar horien jatorria, eta kontuan hartu barik zein diren haien kultura, hizkuntza, genero edo erlijioko gaitasunak eta ezaugarriak.

[…]

Hezkuntza-politika publikoak ezinbestekoak dira matxismoari aurre egiteko eta sortzen diren desberdintasun-egoerak salatzeko eta arintzeko. Emakumeen eta Gizonen Berdintasunari buruzko uztailaren 28ko 11/2016 Legean adierazten den bezala, emakumeen eta gizonen berdintasunaren printzipioa eta sexuagatiko edozein diskriminazio-motaren berariazko debekua jasota daude zenbait arau juridikotan. Inoiz baino beharrezkoagoa da hezkuntzak genero-ikuspegia aintzat hartzea, genero-estereotipoak eta -rolak eta sexu-orientazioa eta -identitatea alde batera utzita pertsonaren garapen integralean oinarritutako hezkuntza-eredua lortzeko. Hezkuntza-sistemaren zutabeetako batek hezkidetza izan behar du. Hezkuntza-politika publikoek, hezkidetza ezinbesteko tresnatzat hartuta, indarkeria matxisten prebentzioan eta aniztasun afektibo-sexualaren errespetuan lan egitera bideratu behar dituzte ahaleginak. Hezkidetza-eskolen esparruan, hizkuntzaren erabilera ez-sexista eta emakumeen eta gizonen irudi plurala, askotarikoa eta estereotiporik gabea erreproduzitzea sustatuko da. Era berean, arreta berezia jarriko zaio zeharkakotasun- eta intersekzionalitate-printzipioari hezkuntza-politika publikoen esparruan.

[…]

II

[…]

Dokumentu hori Illes per un Pacte plataformak egindako lanean oinarrituta egin zen; plataforma horrek hezkuntzaren eremuan eragina duten Balear Uharteetako berrogei gizarte-erakunde baino gehiago biltzen ditu. Dokumentuak araudi bat eskatzen du, gehiengo sozialak onar dezakeena, hezkuntza-sistemaren benetako beharrizanak asetzea ahalbidetuko duena eta kalitatezko hezkuntza bultzatuko duena. Hezkuntza horrek oinarri hauek izango ditu, besteak beste: kalitatezko eta ekitatezko hezkuntza sustatu beharra, balio zibikoetan oinarritutako hezkuntza berreskuratzea, hezkuntza-erkidegoaren parte-hartze demokratikoa, ikaskuntza-prozesua hobetzera bideratutako prestakuntza-ebaluazioa, curriculumen deszentralizazioa eta konpetentzien araberako curriculum-ikuspegia, irakaskuntza-ataza duintzea, hezkuntza-azpiegituren hobekuntza, katalana hezkuntza-sistemaren komunikazio-hizkuntza gisa eta gizarte-kohesioari eusteko funtsezko elementu gisa onartzea, eskola-arrakasta eta bizikidetza hobetzeko planak, prestakuntza eta baliabide didaktiko eta teknologikoak hezkuntza-beharrizan berrietara egokitu beharra, eta zentroen sare publikoa sistemaren oinarrizko elementutzat hartzea, betiere irakaskuntza itunduarekin batera, zertarako eta horrek guztiak ahalbidetu dezan hezkuntza kalitatezko zerbitzu publiko gisa hartzea.

[…]

III

[…]

Atariko tituluak legearen xedea ezartzen du, hezkuntzarako eskubide konstituzionala promulgatzen du, berdintasun-baldintzetan egikaritu behar dena, Balear Uharteetako Gobernuak bermatu behar duena, eta Balear Uharteetako hezkuntza-sistemaren printzipio orokorrak, pedagogikoak eta antolakuntzakoak ezartzen ditu. Apartatu honetan nabarmentzen da hezkuntza-sistemari ematen zaion kontsiderazioa, zeina baita tresna nagusia izatea Autonomia Estatutuak Balear Uharteetako herritarrei bi hizkuntza ofizialak ezagutzeko bermatzen dien eskubidea bermatzeko; hain zuzen ere, autonomia-estatutua da esparrua, zeinean ulertu behar baitira legeak hezkuntza-sisteman hizkuntza ofizialak erabiltzeari buruz jasotzen dituen xedapenak.

[…]

VI. titulua Balear Uharteetako hezkuntza-sistemaren elementu espezifiko propioei buruzkoa da. Hala, eskolako hizkuntza-eredua sartu da, zeinak jarraitzen baitio Autonomia Estatutuak eta Balear Uharteetako Hizkuntza-normalizazioari buruzko apirilaren 29ko 3/1986 Legeak zehazten dutenaren arabera hizkuntza-bateratze edo elebitasun integraleko ereduari. Hizkuntza ofizialen ikaskuntzan eta atzerriko hizkuntzetako hizkuntza-gaitasunen eskuratzean oinarritzen da, eta Balear Uharteetako hizkuntza propioa irakaskuntzaren hizkuntza egituratzaile gisa erabiltzea sendotzen du. Horrela, jarraipena ematen zaio pixkanaka ezartzen ari den eredu bati, zeina koherentziaz kokatzen baita Estatuak eta, zehazki, Hezkuntzari buruzko maiatzaren 3ko 2/2006 Lege Organikoak definitutako arau-esparruan.

Hizkuntza-ereduaren helburua da ikasleek, irakaskuntza hastean beren ohiko hizkuntza edozein dela ere, katalana eta gaztelania normaltasunez eta behar bezala erabili ahal izatea bermatzea, eta derrigorrezko eskolaldiaren amaieran gutxienez atzerriko hizkuntza baten ezagutza bermatzea eta, aldi berean, Estatutuaren aginduz ezarritako hizkuntza-normalizazioko prozesuaren berezko helburuak betetzea. Hala, autonomia-estatutuaren arabera, bermatzen da oinarrizko hezkuntza amaitzean ikasle guztiek bi hizkuntza ofizialak erabat eta modu baliokidean menderatu beharko dituztela eta atzerriko hizkuntza batean hizkuntza-gaitasunak eskuratu beharko dituztela. Jurisprudentzia konstituzionalak behin eta berriz bermatutako eredua da, Konstituzio Auzitegiaren abenduaren 23ko 337/1994 epaiaz geroztik. Epai horrek, gaztelania irakaskuntza- eta ikaskuntza-hizkuntza gisa erabiltzeari kalterik egin gabe, aukera ematen du, aldi berean, katalana desabantaila-egoeran jartzen duten desoreka-egoera historikoak eta gaur egungoak konpentsatzeko, eta hori orain arte lortutako emaitzek justifikatzen dute.

IV

[…]

Lege hau bat dator sinplifikazio-printzipioarekin, herritarrei laguntzen baitie araudi osoa eta herritarroi eragiten dieten arau-neurriak hobeto ezagutzen eta ulertzen. Lege horrek aukera emango du ondorengo araudia garatzeko, sinplifikatzeko eta hari koherentzia handiagoa emateko. Arau-testu bat da, arau argiak dituena eta errazago bete ahal izateko hizkera eskuragarria duena.

[…]

1. artikulua.— Legearen xedea

1. Lege honen xedea da: Balear Uharteetako unibertsitateaz kanpoko irakaskuntzako mailetan hezkuntza-sistema arautzea; hezkuntza-erkidegoaren parte-hartzea sustatzea; hezkuntza-arrakasta eta -ekitatea eta aukera-berdintasuna ahalbidetzea, ikasle guztiak beren ikaskuntza-maila onenera irits daitezen; herritar guztiei bi hizkuntza ofizialen ezagutza bermatzea; zentroei autonomia handiagoa ematea, eta ebaluazioa instituzionalizatzea, betiere eskumen propioen arabera eta Espainiako hezkuntza-sistemaren esparruan.

2. Lege honen xedapenek eta lege hau garatzen duten arauek Balear Uharteetako berezko hezkuntza-eredu bat definitzen dute, zeina baita interes publikokoa, parte-hartzekoa, kalitatezkoa eta ekitatezkoa, bai eta aukera-berdintasuna ere.

3. Hezkuntza-sistema da Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoak duen tresna nagusia Balear Uharteetako Autonomia Estatutuaren 4. artikuluan jasotako mandatua gauzatzeko, betiere bi hizkuntza ofizialen ezagutza ziurtatzeko beharrezkoak diren neurriak hartzeari dagokionez. Horregatik, aipatutako mandatua betetzeko, ulertu behar da ezen hizkuntza ofizialen erabilerari, haien ikaskuntzaren ebaluazioari eta hezkuntza-sistemaren arrakastaren ebaluazioari buruzko xedapen guztiak helburu horretara bideratuta daudela.

4. Lege honen aplikazio-eremutik kanpo geratzen da Balear Uharteetako unibertsitate-sistema, zeinak araudi espezifikoa baitu.

3. artikulua.— Printzipio orokorrak, pedagogikoak eta antolaketakoak

1. Honako printzipio orokor hauek arautzen dute Balear Uharteetako hezkuntza-sistema, Espainiako Konstituzioak eta Balear Uharteetako Autonomia Estatutuak definitutako balioen esparruan:

j) Hezkuntza-sistemak badu erantzukizunik bermatzeko ikasle guztiek gaitasuna dutela derrigorrezko irakaskuntzaren amaieran bi hizkuntza ofizialak zuzentasunez eta arintasunez erabiltzeko, bai ahoz, bai idatziz.

t) Balear Uharteetako lurraldearekiko, ondarearekiko, kulturarekiko, historiarekiko, hizkuntzarekiko eta tradizioekiko konpromisoa.

w) Balear Uharteetako katalana ardatz izango duen sistema eleaniztuna eraikitzea.

II. KAPITULUA
Haur-hezkuntza

6. artikulua.— Haur-hezkuntzaren helburuak eta printzipioak

2. Haur-hezkuntzak lagunduko du umeengan gaitasunak garatzen, betiere hauek egin ahal izateko:

f) Komunikazio-trebetasunak garatzea zenbait hizkeratan, adierazpidetan eta bi hizkuntza ofizialetan.

g) Atzerriko hizkuntza batean hastea.

h) Trebetasun logikoetan eta matematikoetan, irakurketan eta idazketan, mugimenduan, keinuan eta erritmoan, eta ikusizko lengoaietan, plastikoetan eta musikaletan hastea.

III. KAPITULUA
Oinarrizko hezkuntza

12. artikulua.— Lehen hezkuntzaren helburuak eta ezaugarriak

1. Lehen hezkuntzaren helburua ikasle guztiei prestakuntza integrala ematea da, zeinak haien nortasuna erabat garatzen lagunduko dien eta, curriculumean finkatutako konpetentzien arabera, ahalbidetuko dizkien honako hauek:

b) Hizkuntza ofizialetan eta atzerriko hizkuntza batean, ikasle bakoitzari dagokion mailan, ahozko adierazpenari eta ulermenari, idatzizko adierazpenari eta irakurritakoaren ulermenari buruzko trebetasunak eta gaitasunak eskuratzea eta garatzea.

14. artikulua.— Derrigorrezko bigarren hezkuntzaren helburuak eta ezaugarriak

1. Derrigorrezko bigarren hezkuntza etaparako ezarritako konpetentziak eskuratzera bideratuko da, eta ikasle guztiei honako hauek ahalbidetuko dizkien hezkuntza ematea du helburu:

a) Oinarrizko kultura-elementuak eskuratzea, bereziki Balear Uharteetako kultura propioa aipatuz, batez ere hizkuntzari, arteari, zientziari, humanistikari eta teknologiari dagokienez.

f) Trebetasun eta konpetentzia kulturalak, pertsonalak eta sozialak garatzea, alde batetik, hizkuntza ofizialen mintzamenean eta ahozko ulermenean, idazmenean eta irakurmenean betiere, nahitaezko eskolatze-aldiaren amaieran, behar den maila lortzeko hizkuntzon erabilera normal eta zuzena bermatze aldera, eta, bestetik, gutxienez, atzerriko hizkuntza baten maila ertaineko erabilera bermatzeko; horiek ez ezik, egokia bada, oztopoak kentzea ahalbidetzen duten ikaskuntza-diseinu unibertsaleko sistemak nahiz edozein motatako neurri inklusiboak ezarriko dira, eta ikasle guztientzako laguntzak sortuko dira, askotariko gaitasunetan arreta berezia jarriz.

m) Balear Uharteetako erkidegoko kide izatearen kontzientzia hartzea eta erkidego horren hizkuntza-, historia-, lurralde-, arte-, kultura- eta ingurumen-ondarea ezagutzen eta balioesten laguntzea.

V. KAPITULUA
Lanbide-heziketa

22. artikulua.— Hasierako lanbide-heziketa

6. Ezartzen diren curriculum propioetan, konpetentzia profesionalekin lotutako moduluez eta prestakuntza lantokietan egiteko modulu batez gain, honako hauek jasoko dira: laneko arriskuen prebentzioari eta informazioaren eta komunikazioaren teknologiei buruzko prestakuntza; bi hizkuntza ofizialen eta, gutxienez, atzerriko hizkuntza baten ezagutza indartzea; ekonomia jasangarrirako ekimen ekintzailea eta balioak sustatzea; ingurunea eta langileen duintasuna errespetatzea, eta Europar Batasunak ezarritako jarraibideen esparruan aurreikusten den prestakuntza.

VI. KAPITULUA
Helduen etengabeko hezkuntza

30. artikulua.— Helduen hezkuntzaren helburuak eta eremuak

3. Helduen hezkuntzako programek, bigarren aukerako prestakuntza-ekintzen esparruan, hauek txerta ditzakete: irakaskuntza formalaren eremua (unibertsitateaz kanpoko titulazio ofizialak lortzeko) eta irakaskuntza ez-formalaren eremua (proba libreak eta sistemaren ibilbideetara sartzeko probak prestatzera bideratuak); heldu berriak gizarte-ingurunean sartzea erraztera bideratutako prestakuntza-ekintzak; baita, ezartzen diren baldintzetan, onarpen ofiziala duten hizkuntza-ikastaroak egitera bideratutakoak edo oinarrizko araudiak ezartzen dituen zehaztapen-tresnei buruzko prestakuntzako eta lanbide-heziketako beste jarduera batzuk ere.

VII. KAPITULUA
Araubide bereziko irakaskuntzak

34. artikulua.— Araubide bereziko irakaskuntzen ezaugarriak

Araubide bereziko irakaskuntzak hizkuntzen irakaskuntzei, arte-irakaskuntzei eta kirol-irakaskuntzei dagozkie.

35. artikulua.— Hizkuntzen irakaskuntzak

1. Hizkuntzen irakaskuntzen helburua ikasleak hizkuntza desberdinen erabilera egokirako gaitzea da, hezkuntza-sistemaren ohiko etapak alde batera utzita.

2. Hizkuntzen irakaskuntza arautuek ziurtagiri homologatuak lortzera bideratzen dute, ordenamenduan Hizkuntzen Europako Erreferentzia Marko Bateratuaren arabera zehazten diren mailetan antolatzen dira, eta hezkuntza presentzialaren, hezkuntza erdipresentzialaren eta hezkuntza ez-presentzialaren modalitateetan eskaintzen dira.

3. Hizkuntzen irakaskuntza arautuak, irakaskuntza presentzialen modalitatean, hizkuntza-eskola ofizialetan ematen dira. Sustapena egingo da bigarren hezkuntza ikasten ari diren ikasleek hizkuntzen irakaskuntza arautuetako maila ezberdinetako probetarako tutoretza eta prestakuntza jaso ahal izan dezaten eta probok egin ahal izan ditzaten.

4. Hezkuntza-administrazioari dagokio hizkuntzen irakaskuntza arautuetako oinarrizko mailen curriculumak eta hizkuntza-eskola ofizialek bete beharreko betekizunak zehaztea.

5. Hezkuntza-administrazioari dagokio hizkuntzen irakaskuntza publikoa sustatzea hizkuntza-eskola ofizialen bidez.

I. KAPITULUA
Hezkuntza-administrazio autonomikoaren, Balear Uharteetako Unibertsitatearen eta beste unibertsitate-instituzio batzuen arteko lankidetza

40. artikulua.— Lankidetzaren helburuak eta ezaugarriak

1. Hezkuntza-administrazioa eta Balear Uharteetako Unibertsitatea lankidetzan arituko dira hezkuntza-sistema hobetzen laguntzen duten aspektuetan eta, batez ere, honako eremu hauetan:

e) Irakaslana egiteko behar den hizkuntza- eta komunikazio-konpetentzia bermatzea.

j) Jarduera akademikoa, autonomia-erkidegoko hizkuntza ofizialetan ez ezik, atzerriko hizkuntzetan indartzea.

II. KAPITULUA
Beste administrazio batzuekiko lankidetza eta elkarlana

48. artikulua.— Beste administrazio autonomiko batzuekiko elkarlana

2. Sailak, bere eskumenen arabera, Balear Uharteekin hizkuntza- eta kultura-loturak dituzten erkidego eta lurraldeekin lankidetza-hitzarmenak sinatzea sustatu ahal izango du, hizkuntzaren irakaskuntzaren eta interes komuneko beste hezkuntza-gai batzuen arloan.

I. KAPITULUA
Hezkuntza-erkidegoa

50. artikulua.— Ikasleen eskubideak eta eginbeharrak egikaritzeko bermea

2. Balear Uharteetako Gobernuak bermatuko du aukera-berdintasunean hezteko eskubidea egikaritzea, eta beharrezkoak diren neurriak hartuko ditu ikasleek dituzten hasierako desabantaila ekonomiko, sozial, kultural, linguistiko edo pertsonalak konpentsatzeko.

51. artikulua.— Ikasleen eskubideak

1. Ikasleek hezkuntza-eremuan dituzten eskubideak eta askatasunak honako hauek dira:

f) Irakaskuntzan zeinu-hizkuntza erabiltzea, bai eta braille irakurketa-idazketaren kodea zein ikaskuntza-zailtasunetan laguntzeko beste eskuarte batzuk ere, baldin eta inguruabar pertsonalak direla-eta horiek guztiak behar badira.

52. artikulua.— Ikasleen eginbeharrak

Hezkuntza-prozesuan, ikasleek honako eginbehar hauek dituzte:

j) Hezkuntza-erkidegoko kide bat ere ez diskriminatzea jaiotza, arraza, generoa, hizkuntza, sexu-orientazioa, erlijioa, iritzia, gutxiengoetako kide izatea edo aniztasun funtzionala dela-eta, ez eta beste edozein inguruabar pertsonal edo sozialengatik ere.

I. KAPITULUA
Irakaskuntzako funtzio publikoaren ezaugarriak

84. artikulua.— Eginkizun espezifikoak dituzten lanpostuak

5. Hezkuntza-administrazioak, garatzen den araudiaren arabera, beste herrialde batzuetako irakasleak sartu ahal izango ditu, funtzionarioentzat eskatzen den titulazio berarekin, bai hizkuntzak irakasteko, bai atzerriko hizkuntza batean garatzen diren beste irakasgai batzuk emateko.

6. Salbuespen gisa, beste herrialde batzuetako profesionalak kontratatu ahal izango dira arte-irakaskuntzetarako eta hizkuntzen irakaskuntzetarako, irakasle espezialista gisa, Estatuko oinarrizko araudian aurreikusitako baldintzetan, baina ez dute nahitaez bete beharko oro har ezarritako titulazio-baldintza.

II. KAPITULUA
Sartzea eta betetzea

85. artikulua.— Irakaskuntzako funtzio publikoan sartzea

2. Edozelan ere, katalanez dakiela egiaztatu beharko da, erregelamenduz ezarritako moduan.

IV. KAPITULUA
Irakasleen Erregistro Orokorra eta konpetentzien aitorpena

99. artikulua.— Konpetentziak aitortzea

2. Hezkuntza-arloan eskumena duen sailburuak honako eskudantzia hauek izango ditu:

d) Hala badagokio, hizkuntza-eskakizunak eta eska daitezkeen beste batzuk ezartzea irakaskuntzako funtzio publikoan lanpostu jakin batzuk betetzeko.

I. KAPITULUA
Balear Uharteetako irakaskuntzako zentroen sarea

107. artikulua.— Zentro publikoen tipologia

2. Balear Uharteetako unibertsitateaz kanpoko irakaskuntza-zentro publikoek honako tipologia hauetako bat har dezakete, haiek baimenduta dituzten ikasketen arabera:

k) Hizkuntza-eskola ofizialak (HEO).

II. KAPITULUA
Eskolatze ekitatiboa

112. artikulua.— Hezkuntza-laguntzako beharrizan bereziak dituzten ikasleen eskolatze orekatua

3. Hezkuntza-laguntzako beharrizan espezifikotzat hartuko dira hezkuntza-beharrizan bereziak dituzten ikasleei eragiten dietenak, bereziki honako hauek: mugikortasun murriztua, aniztasun intelektuala edo sentsoriala, espektro autistaren nahasmenduak, hizkuntzaren eta komunikazioaren garapenaren nahasmenduak, jokabidearen nahasmendu larriak, nahasmendu mental edo endekapenezko gaixotasun larriak eta minoritarioak; ikasteko zailtasun espezifikoak dituzten ikasleak; adimen-gaitasun handiak dituzten ikasleak; baldintza pertsonalak edo eskola-historia dituzten eta curriculum-desfase esanguratsua duten ikasleak; hezkuntza-sisteman berandu sartzen diren ikasleak; bi hizkuntza ofizialak ezagutzen ez dituzten ikasleak; egoera sozioekonomiko eta soziokultural txarrenetatik eratorritako hezkuntza-beharrizanak dituzten edo eskola uzteko arriskua duten ikasleak; eta araudiak onartutako beste egoera batzuk.

IV. KAPITULUA
Hezkuntza-proiektua

122. artikulua.— IHPk jaso beharreko aspektuak

2. IHPk honako hauek barne hartuko ditu: pedagogia-antolamenduaren irizpideak; hezkuntza-lehentasunak eta -planteamenduak; zentroaren ezaugarri diren oinarrizko printzipio eta irizpideak, hezkuntza-arloko esku-hartzeari, orientazioari, tutoretzari, ebaluazioari, eta curriculumen zehaztapenari eta garapenari dagokienez, betiere irisgarritasun unibertsala bermatzen duten diseinu unibertsaleko edo planteamenduko eredu alternatiboen arabera; antolaketa-egitura propioa definitzen duten irizpideak; hizkuntza-proiektua; hezkuntza-inklusioko prozedurak; elkarbizitzaren ikaskuntzan, berdintasunean, hezkidetzan eta genero-identitateen errespetuan nagusi diren balioak eta helburuak; zentroan eta ikasleen ingurune pertsonalean eta sozialean ingurumen-jasangarritasuna sustatzeko irizpideak; hezkuntza-erkidegoaren parte-hartzea eta lankidetza sustatzeko irizpideak; zentroaren eta gizarte-ingurunearen arteko harremana eta zentroko irakasleen etengabeko prestakuntza taxutu behar dituzten ildoak, bai eta zentroaren antolamendu- eta funtzionamendu-arauak eta hura ezaugarritzen duten beste jarduketa eta ezaugarri batzuk, eta hezkuntza-proiektua zabaldu, haren jarraipena egin, eta hura ebaluatu eta berrikusteko neurriak ere. Era berean, hobekuntza-plan bat jasoko du, zeinak ahalbidetuko baitu hezkuntza-kalitatea eta -ekitatea eta eskola-arrakasta sustatzeko behar diren neurriak hartzea.

V. KAPITULUA
Curriculumaren garapena

123. artikulua.— Hezkuntza-curriculuma

3. Ematen diren ikasgaien eta arloen curriculumak, eta Balear Uharteetako hezkuntza-sisteman hezkuntzaren helburuak lortzera bideratutako beste edozein jarduerak, honako helburu hauek izango dituzte:

f) Natura-ingurunea, historia, kultura, hizkuntza, uharte-modalitateak, bertako uhartearen antropologia eta nortasuna eta Balear Uharteen multzoa ezagutzea, balioestea eta errespetatzea, berezko ondare gisa eta kultura unibertsalaren esparruan.

g) Espainiako Estatuaren hizkuntza- eta kultura-aniztasuna errespetatzeko eta aitortzeko prestakuntza, bai eta eleaniztasun horren izaera aberasgarria ere, kultura desberdinen arteko harremanak ezartzeko oinarri gisa.

h) Katalanaren ikaskuntza eta erabilera sustatzea, komunikaziorako ez ezik, Balear Uharteetako nortasun kultural eta historikoa interpretatzeko eta transmititzeko eta gizarte-kohesiorako ezinbesteko elementu gisa.

i) Gaztelania ikastea, Estatu osoko hizkuntza ofizial gisa, komunikatzeko eta hizkuntza horretan adierazitako kultura iristeko.

j) Atzerriko hizkuntza bat gutxienez ikastea, gero eta lotura handiagoa duen mundu honetan hizkuntza-gaitasun handiagoa duten herritarrak prestatzeko bitarteko gisa.

VI. KAPITULUA
Zentro publikoetako zuzendaritza eta gobernu-organoak

134. artikulua.— Irakasleen klaustroa

2. Klaustroaren eskumenak dira:

a) Zuzendaritza-taldeari zentroaren hezkuntza-proiektua, antolamendu- eta funtzionamendu-erregelamendua, hizkuntza-proiektua eta erabakitzen diren zentroaren beste proiektu batzuk egiteko proposamenak aurkeztea, baita urteko programazio orokorra ere.

I. KAPITULUA
Hizkuntza-eredua

135. artikulua.— Hizkuntza-ereduaren printzipioak

1. Balear Uharteetako eskolako hizkuntza-ereduak printzipio hauek ditu:

a) Komunikazio-konpetentzia eskuratzea katalanez (Balear Uharteetako hizkuntza) eta gaztelaniaz, derrigorrezko hezkuntzaren amaieran ikasle guztiak gai izan daitezen bi hizkuntzak erraztasunez erabiltzeko, ahoz zein idatziz.

b) Hizkuntza-konpetentzia ertaina eskuratzea, gutxienez atzerriko hizkuntza batean, derrigorrezko irakaskuntzaren amaieran.

c) Ikasleek lehen irakaskuntza beren hizkuntzan jasotzeko duten eskubidea, hizkuntza hura autonomia-erkidegoko hizkuntza ofizialetako bat bada.

d) Katalana, Balear Uharteetako berezkoa, gizarte-kohesiorako tresnatzat hartzea hezkuntza-jardueretan eta jarduera osagarrietan, bai eta adierazpide normaltzat ere hartzea komunikazioetan eta administrazio-eremuan.

e) Hizkuntzak eraginda, ikasleak ez direla diskriminatzen eta zentro eta ikasgela-talde desberdinetan ez direla bereizten bermatzea.

f) Hizkuntza-harrera Balear Uharteetako hezkuntza-sisteman berandu sartzen diren ikasleentzat, arreta berezia katalanari jarriz, zeina baita Balear Uharteetako berezkoa.

g) Irakaskuntzako zentroek autonomia pedagogikoa izatea beren hizkuntza-proiektua indarrean dagoen araudiaren esparruan egiteko eta ezartzeko, besteak beste, derrigorrezko hezkuntza amaitzean ikasle guztiei bi hizkuntza ofizialen ezagutza ziurtatze aldera.

h) Balear Uharteetako irakasleen beharrezko hizkuntza-gaitasuna egiaztatzea.

i) Katalanak uharteetan dituen modalitateak erabiltzea, Balear Uharteetako Autonomia Estatutuaren 35. artikuluan ezarritakoaren arabera.

2. Balear Uharteetako Gobernuari dagokio, bere eskumenen esparruan, hizkuntzen irakaskuntzaren curriculuma zehaztea, zeinak barnean hartzen baititu helburuak, konpetentziak, edukiak, ebaluazio-irizpideak eta metodologia didaktikoa.

3. Katalana izango da gutxienez eskola-ordutegiaren erdian erabiliko den irakaskuntza- eta ikaskuntza-hizkuntza, betiere hizkuntza-normalizazioaren helburuak lortzen direla bermatzeko. Helburu horretarako, eta derrigorrezko irakaskuntzak amaitzean bi hizkuntza ofizialetan komunikatzeko konpetentzia osoa eta baliokidea eskuratuko dela bermatzeko, proportzio hori handitu ahal izango da irakaskuntzako zentro bakoitzaren erabakiz, hizkuntza-proiektua onetsiz. Gaztelania, irakaskuntza- eta ikaskuntza-hizkuntza gisa, irakaskuntzako zentro bakoitzaren erabakiz ere erabili ahal izango da, haren hizkuntza-proiektua onetsiz, batez ere beharrezkotzat jotzen denean nahitaezko irakaskuntzak amaitzean bi hizkuntza ofizialetan komunikatzeko konpetentzia osoa eta baliokidea eskuratuko dela bermatzeko. Irakaskuntzako zentroetan hizkuntzak erabiltzeko baldintzak erregelamendu bidez garatuko dira, lege honetan aurreikusitako irizpide eta printzipioen arabera.

136. artikulua.— Zentroaren hizkuntza-proiektua

1. Irakaskuntzako zentroek, beren autonomiaren esparruan eta hezkuntza-proiektuaren zati gisa, hizkuntza-proiektu bat egingo dute, non jasoko baita zer tratamendu emango zaien zentroan hizkuntzei. Proiektu hori ingurumariaren aldagaien arabera diseinatuko da, ikasleek bi hizkuntza ofizialetan eta, gainera, gutxienez, atzerriko hizkuntza batean aurreikusitako hizkuntza-konpetentziak lor ditzaten.

2. Zentroaren hizkuntza-proiektuak zehaztuko du zein den lege honetan ezarritako hizkuntza-ereduaren printzipioen aplikazioa, eta, besteak beste, jasoko du zein diren hizkuntzen irakaskuntzaren oinarri diren planteamendu didaktikoak eta irizpide metodologikoak, zein diren hizkuntzak irakasteko prozesua zentroaren errealitate soziolinguistikora egokitzeko irizpideak, eta zein diren hizkuntza-proiektuaren jarraipena eta ebaluazioa egiteko irizpideak eta tresnak.

3. Zentroaren hizkuntza-proiektuan zehaztuko da zein den hizkuntzaz bestelako arlo, eremu, ikasgai, modulu edo proiektuen irakaskuntza- eta ikaskuntza-hizkuntza, lege honen 135. artikuluan ezarritako printzipio eta irizpideekin bat etorriz.

4. Hezkuntza-administrazioak sistema bat ezarriko du zentroaren hizkuntza-proiektuak ebaluatzeko, hezkuntza-ikuskatzailetzak gainbegiratuta, proiektu horiek berrikusi eta egokitu ahal izateko, betiere ikasleek komunikazio-konpetentzian eta hizkuntza-normalizazioan ezarritako helburuak lortzen dituztela ziurtatze aldera.

5. Hezkuntza-ikuskatzailetzak zentroen hizkuntza-proiektuak egiteko prozesuak gainbegiratuko ditu, eta ebaluatuko du zein izan diren proiektuok emaitza akademikoetan eta ikasleen kohesio- eta inklusio-prozesuetan izandako eragina eta ezarpena. Ezarritako helburuak lortuko direla bermatzen ez badute proiektuok, horiek aldatzeko eskatuko du.

137. artikulua.— Hizkuntza-harrerako programak

1. Hezkuntza-administrazioak Balear Uharteetako hizkuntza ofizialak ezagutzen ez dituzten ikasle berantiarrei zuzendutako hizkuntza-harrerako programak arautuko ditu, ikasleok curriculum-edukiak iristeko behar dituzten trebetasunak emateko eta ikasle horiei benetako inklusio akademikoa eta soziala bermatzeko.

2. Irakaskuntzako zentroek arreta linguistiko eta pedagogikoa eskainiko dute, hizkuntza-urritasuna duten ikasle berantiarrak eraginkortasunez sar daitezen ikaskuntzan, betiere zentroaren hizkuntza-proiektuaren arabera. Horretarako, hezkuntza-administrazioak emandako baliabideak izango dituzte, eurenak osatzeko.

138. artikulua.— Langileen hizkuntza-eskakizunak

1. Balear Uharteetako Gobernuak ezarriko du zein betekizun bete behar diren hizkuntza-gaitasuna katalanez egiaztatzeko Balear Uharteetako zentro publiko zein pribatuetan irakaskuntza-eginkizunak betetzeko.

2. Sailak ezarriko du zein izango diren betekizunak Balear Uharteetako irakaskuntzako zentroetan katalana irakasteko.

3. Balear Uharteetako Gobernuak ezarriko du zein betekizun bete behar dituzten irakasleek hizkuntza-gaitasuna atzerriko hizkuntzan egiaztatzeko bai zentro publikoetan, bai pribatuetan, baldin eta irakasleok hizkuntzaz bestelako arloak atzerriko hizkuntzan ematen badituzte Balear Uharteetan.

4. Hezkuntza-administrazioak irakasleen hizkuntza-gaitasuna eguneratzeko behar diren neurriak hartuko ditu.

5. Irakaskuntzako zentroetako irakasle ez diren langileek hizkuntza-gaitasun egokia izango dute dagozkien eginkizunak behar bezala betetzeko.

III. KAPITULUA
Irakasleak prestatzea

143. artikulua.— Irakasleen hasierako prestakuntza

3. Hasierako prestakuntzako ikasketa-planek, prestakuntza zientifikoaz gain, honako hauek ere bermatuko dituzte: aspektu psikopedagogiko eta didaktikoetan beharrezkoak diren konpetentziak eskuratzea, bi hizkuntza ofizialak jakitea, atzerriko hizkuntza bat jakitea, informazioaren eta komunikazioaren teknologiak menderatzea, taldean lan egitea eta irakaslana egiteko gizarte- eta tutoretza-trebetasun egokiak izatea.

II. KAPITULUA
Hezkuntza-sistemaren ebaluazioa

160. artikulua.— Irakaskuntzako zentroen ebaluazioa

7. Zentroaren ebaluazioak kontuan hartuko du, era berean, ea betetzen den zentroaren hezkuntza-proiektuan jasotako hizkuntza-proiektua eta zenbat doitzen zaien proiektu hori lege honetan hizkuntza-ereduari buruz ezarritako xedapenei.

Zortzigarren xedapen gehigarria.— Curriculum-material didaktikoak

1. Irakaskuntzako zentroetako koordinazio didaktikorako organoek irakaskuntzetan erabiliko diren testuliburuak eta bestelako curriculum-material didaktikoak hautatuko dituzte, beren hezkuntza-proiektuaren arabera. Material horiek editatzeko eta hartzeko ez da aldez aurretik hezkuntza-administrazioaren baimenik eduki behar. Edozelan ere, zurruntasun zientifikora eta hezkuntza-administrazioak ikasleen adinerako onetsitako curriculumera egokituko dira, eta Espainiako Konstituzioan, Balear Uharteetako Autonomia Estatutuan eta lege honetan ezarritako printzipioak, balioak, askatasunak, eskubideak eta eginbeharrak sustatuko dituzte. Era berean, gizonen eta emakumeen arteko berdintasuna sustatuko dute, hizkuntzaren erabilera ez-sexista eta sexu-orientazio eta -identitatearekiko errespetua bermatuko dituzte, ez dute estereotipo sexistarik edo diskriminatzailerik izango, eta Genero-indarkeriaren aurka oso-osoko babesa emateko neurriei buruzko abenduaren 28ko 1/2004 Lege Organikoan eta Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako uztailaren 28ko 11/2016 Legean ezarritako printzipio eta balioetara egokituko dira.

8.4.4.60. 4/2022 Legea, ekainaren 28koa, Uharteetako Kontseiluei buruzkoa[910]

53. artikulua.— Hizkuntza-araubidea

1. Katalana, Balear Uharteetako hizkuntza propioa den aldetik, uharteetako kontseiluetakoa ere bada. Katalana da, beraz, uharteetako administrazioan eta haren mendeko erakundeetan oro har eta normaltasunez erabiltzen den hizkuntza.

2. Jarduera instituzional eta administratibo guztietan katalanaren eta gaztelaniaren erabilera erregelamendu organikoan edo xedapen espezifikoetan arautzen da, betiere herritarrek hizkuntza aukeratzeko duten eskubidea errespetatuz, eta autonomia-estatutuan eta autonomia-erkidegoko legeetan xedatutakoarekin bat etorriz.

3. Autonomia-estatutuan ezarritakoaren arabera, uharteetako kontseiluek neurriak hartuko dituzte beren eskumenen eremuan katalana normalizatzeko, eta administrazio-hizkeraren kalitatea zainduko dute.

8.4.4.61. 5/2022 Legea, uztailaren 8koa, Balear Uharteetako Gazte-politikei buruzkoa[911]

II

[…]

Eta hori guztia katalanaren erabilera eta ezagutza sustatuz, Balear Uharteetako Autonomia Estatutuaren eta Balear Uharteetako Hizkuntza-normalizazioari buruzko apirilaren 29ko 3/1986 Legearen arabera. Abiapuntua hauxe da: baldin eta bermatu behar bada gazteek bizitza sozialean, kulturalean, politikoan eta ekonomikoan erabateko parte-hartze demokratikoa izango dutela, ezinbestekoa da lurraldeko bi hizkuntza ofizialak ezagutzea. Ildo horretatik, legeak aurreikusten du administrazio publikoek beharrezko antolamendu- eta prestakuntza-jarduerak egin behar dituztela katalanaren ezagutza eta erabilera errazteko, eta legeak gazteen sektore publiko zein pribatuari helarazten dio gazteen hizkuntza-eskubideen bermea, eta, bereziki, katalanez jabetzeko eskubidea eta hizkuntza hori aktiboki eta pasiboki erabiltzekoa.

Edozelan ere, lege honek errespetatu egiten du autonomia-estatutuak uharteetako kontseiluen eskumenei dagokienez duen zentzu eta espiritua, alde batera utzi gabe Gobernuak eremu horretan dituen koordinazio-eskudantziak eta irakaskuntzaren eta enpleguaren arloko betearazpen-eskudantziak.

III

[…]

III. titulua gazte-politika hutsei buruzkoa da, eta lau kapitulu ditu. Lehenengoan, politika horren helburu orokorrak adierazten dira, zeinak baitira gazteen bizi-baldintzak hobetzea, helduarora igarotzeko dauden beharrizanei erantzutea, haien bizipenak eta esperientziak erraztea, eta bizitza politikoan, ekonomikoan, sozialean eta kulturalean integrazio eta parte-hartze eraginkorra sustatzea. Era berean, politika horiek gidatu behar dituzten printzipio gidariak adierazten dira, eta aurreko legean aurreikusitakoei (unibertsaltasuna, zeharkakotasuna, plangintza, koordinazioa eta berdintasuna) honako printzipio berri hauek gehitzen dira: osotasuna, hurbiltasuna, belaunaldiartekotasuna, ekitatea, erantzukidetasuna, gardentasuna eta kontuak ematea, intersekzionalitatea, eta hizkuntza-araubidera egokitzea. Era berean, gazte-politiken edukiari heltzen dio, eta helburu orokorra —gazteen bizi-kalitatea hobetzea, bereziki gizarte-bazterketako egoeran daudenena— eta espezifikoak adierazten ditu. II. kapituluak beren-beregi aipatzen du zein eremuri eragin behar dien lehentasunez gazte-politikak: gazteen emantzipazioa —bereziki aipatuta hezkuntza eta prestakuntza, enplegua eta etxebizitza—, bizitza osasungarriaren sustapena, ahalduntzea eta parte-hartzea, eta gazteen eskubideen bermea eta jokabideen eta balioen sustapena.

[…]

IV

[…]

Kalitate-printzipioari dagokionez, kontuan hartu dira lege-aurreproiektuen forma eta egiturari buruzko jarraibideak, Gobernu Kontseiluaren 2000ko abenduaren 29ko erabaki baten bidez onetsiak. Sinplifikazioari dagokionez, hizkera laua aukeratu da, teknizismorik gabea, eta arau-multzo bakar batean bateratu da gazte-politiken erregulazioa, kontuan hartu barik zein den politika horiek gauzatzen dituen administrazio bakoitzaren saila.

[…]

I. KAPITULUA
Printzipioak eta eduki orokorra

24. artikulua.— Printzipio gidariak

Balear Uharteetako edozein administrazio publikok egiten duen gazte-politikaren printzipio gidariak honako hauek dira:

j) Intersekzionalitatea. Gazte-politikei heltzeko, unean-unean dauden desberdintasun-ardatzen arteko interakzioa hartu behar da kontuan, hala nola generotik, jatorritik, hizkuntzatik, klase sozialetik, askotariko gaitasunetatik, sexualitatetik edo aniztasun etnikotik eratorritakoak, besteak beste.

k) Hizkuntza-araubidera egokitzea. Gazte-politikak autonomia-estatutuaren 4. artikulura egokitu behar dira, eta kontuan izan behar dute, estatutu beraren 35. artikuluaren arabera, katalana normalizatzea Balear Uharteetako autonomia-erkidegoko botere publikoen helburuetako bat dela.

25. artikulua.— Gazte-politiken edukia

Administrazio publikoen gazte-politikek lege honen 5. artikuluko eskubideen erabateko garapena bermatu behar dute, bereziki gizarte-bazterketako egoeran dauden gazteen artean, eta, horregatik, helburu hauek izan behar dituzte:

m) Kulturarako irispidea bermatzea eta gazteen sorkuntza eta hizkera artistiko eta sortzaileen garapena laguntzea, bereziki katalanez egindakoena, betiere gizarte berritzaile baten esparruan.

n) Katalanaren eta Balear Uharteetako kulturaren ezagutza eta erabilera indartzea gizarteratzeko tresna gisa, eta haien sustapena, errespetua, elkar ezagutzea eta kultura-trukea sustatzea.

s) Gazteen mugikortasun-, topaketa- eta truke-programak bultzatzea Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoan, katalanez hitz egiten den lurraldeetan, Espainiako Estatuko gainerako lurraldeetan eta mundu osoan, bereziki Europan eta Mediterraneoko Arkuan, betiere Balear Uharteetako gazteek beste kultura-errealitate batzuk ezagutu ahal izan ditzaten.

II. KAPITULUA
Gazte-politiken lehentasunezko eremuak

1. atala
Gazteen emantzipazioa

27. artikulua.— Hezkuntza eta prestakuntza

Administrazio publikoek, beren eskumenen eremuan, hezkuntzaren eta prestakuntzaren arloan bultzatzen dituzten gazte-politikek honako helburu eta jardun-ildo hauek izan behar dituzte, hurrenez hurren:

j) Katalana, Balear Uharteetako hizkuntza propioa dena, ezagutzeko eta erabiltzeko jarrera positiboa hartzea, eta, oinarri horretatik abiatuta, hizkuntza-aniztasunarekiko eta hizkuntzak ikasteak dakartzan abantaila pertsonal, akademiko, profesional eta ludikoekiko jarrera positiboa izatea.

4. atala
Gazteen eskubideen bermea

35. artikulua.— Gazteen eskubideak bermatzea

Balear Uharteetako Gobernuak, uharteetako kontseiluek eta toki-administrazioko erakundeek eskubideen bermearen arloan bultzatzen dituzten gazte-politikek honako helburu eta jardun-ildo hauek izan behar dituzte:

k) Hizkuntza-eskubideak bermatzea sektore publikoak zein pribatuak sustatu eta gazteei zuzendutako politika, zerbitzu eta jarduketetan.

l) Behar adina baliabide jartzea katalanez ez dakiten gazteek autonomia-estatutuaren 4.2 artikuluak aitortzen dien eskubidea egikaritu ahal izan dezaten eta hizkuntza ondo menderatu ahal izan dezaten.

II. KAPITULUA
Balear Uharteetako Gazteriaren Kontseilua

1. atala
Xedapen orokorrak

59. artikulua.— Helburua eta eginkizunak

1. Hauek dira Balear Uharteetako Gazteriaren Kontseiluaren xedeak:

i) Balear Uharteetako kultura sustatzea, bereziki katalana eta kultura, berezko nortasun-ezaugarrien adierazgarri eta gizarteratzeko tresna gisa, eta, hizkuntzaren kasuan, sustapen pertsonal, akademiko eta laboralerako tresna gisa.

I. KAPITULUA
Gazte-politiketako eta gazteriaren eremuko profesionalak

78. artikulua.— Gazte-politiketako eta gazteriaren eremuko profesionalak

3. Gazteentzako zerbitzuen sistema publikoaren antolamenduak behar adina langile izan behar ditu, zerbitzuak ematerakoan efizientzia, eraginkortasuna eta kalitatea bermatzeko beharrezkoak diren prestakuntza, titulazioa, ezagutzak, gaitasunak, hizkuntza-gaitasuna eta lan-egonkortasuna eta gizarte- eta lan-aintzatespena lortzeko.

II. KAPITULUA
Gazte-politikak gauzatzeko tresnak

1. atala
Gazte-zerbitzuak

82. artikulua.— Gazteentzako informazio- eta dinamizazio-zerbitzuak

3. Gazteentzako informazio- eta dinamizazio-zerbitzu publikoen funtzionamenduak bat etorri behar du Balear Uharteetako hizkuntza-erabilerak arautzen dituen araudiarekin.

4. atala
Gazte-ekipamenduak

93. artikulua.— Definizioa

1. Gazte-ekipamenduak informaziorako eta/edo dinamizazio soziokulturalerako gune zibikoak dira, zeinak zuzentzen baitzaizkie gazteei soilik; ekipamenduok badituzte azpiegiturak eta baliabideak, eta haien helburua hauxe da: parte-hartzea, informazioa, gazteen elkarte-sarearekiko lankidetza eta gazteentzako arreta sustatzea. Hezkuntza-aisialdiko instalazioak ez dira ekipamendutzat hartzen.

3. Uharteetako kontseiluek erregelamenduz ezarriko dute zein diren ekipamenduon tipologia eta ezaugarriak, ea ekipamendu horiek hizkuntza-erabilerak araudira egokitzen diren eta, hala badagokio, zein diren gune horietara bideratuko diren langileak, Gobernuak, berriz, printzipio orokorrak arautu ahal izango ditu.

5. atala
Gazteentzako zerbitzu eta ekipamenduen zentsua

95. artikulua.— Gazteentzako zerbitzu eta ekipamenduetarako laguntza publikoa

3. Gazte-politikak gauzatzeko tresnei administrazioak eman beharreko laguntza ekonomikoa zehaztu behar duten irizpide orokorrak gazteriaren arloan eskumena duen uharte-organoaren edo organo autonomikoaren dirulaguntzen urteko deialdietan finkatzen dira, eta gizarte-beharrizanaren, hizkuntza-beharrizanaren eta lurralde-berrorekaren irizpideei erantzun behar diete.

II. KAPITULUA
Arau-hausteak eta zehapenak

101. artikulua.— Arau-hauste oso astunak

1. Arau-hauste oso astunak dira gazte-zerbitzuak ematen dituzten pertsonek, antolakundeek eta erakundeek honako kasu hauetan egindakoak:

d) Zerbitzuak ematean, honakoak sustatu edo dakartzaten jarduketak egitea: arrazakeria, xenofobia, emakumeen aurkako indarkeria edo, oro har, genero, arraza, jatorri, adin, iritzi, erlijio, egoera zibil, sinesmen, sexu-aukera, desgaitasun, hizkuntza edo beste edozein inguruabar pertsonal edo sozial; edo balio demokratikoen aurkako bestelako portaera batzuk egitea eta, bereziki oinarrizko eskubideen eta askatasun publikoen aurkako portaerak egitea.

Azken xedapenetako lehenengoa.— Gazte-politikak lantzeko Sailarteko Batzordearen antolamendua eta funtzionamendua arautzen dituen uztailaren 26ko 39/2013 Dekretua aldatzea.

5. Honelaxe aldatzen da 39/2013 Dekretuaren 5. artikulua:

«5. artikulua. Osoko bilkura

2. Honako hauek izango dira osoko bilkurako kideak:

— kide bat, hizkuntza-politikaren arloan eskumenak dituen sailekoa.

8.4.4.62. 6/2022 Legea, abuztuaren 5ekoa, Balear Uharteetako Artxiboei eta Kudeaketa Dokumentalari buruzkoa[912]

2. artikulua.— Definizioak

Lege honen ondorioetarako, hona hemen definizio batzuk:

m) Dokumentua: ahozko edo idatzizko hizkuntzaren edozein adierazpen, dela naturala, dela kodetua, eta edozein adierazpen grafiko, soinuzko edo irudizko, edozein izanik hura biltegiratuta dagoen euskarri materiala. Kanpoan geratzen dira edizioetatik jatorrizkoak ez diren aleak, bai eta editatutako sorkuntza- eta ikerketa-lanak ere, edo ondare bibliografikotzat soilik jotzen direnak.

8.4.4.63. 7/2022 Legea, abuztuaren 5ekoa, Balear Uharteetako Zientzia, Teknologia eta Berrikuntzari buruzkoa[913]

I. KAPITULUA
Balear Uharteetako Zientzia, Teknologia eta Berrikuntza Ekosistemaren gobernantza (ECTIB)

1. atala
ECTIBeko organo eskudunak

11. artikulua.— Ikerketaren, garapenaren eta berrikuntzaren arloan eskumena duen/duten saila/k

2. Ikerketaren, garapenaren eta berrikuntzaren arloan eskumena duen sailak honako eginkizun hauek izango ditu:

l) Balear Uharteetako ondare zientifikoa, teknologikoa, kulturala, artistikoa eta linguistikoa zaintzea, gehitzea eta aberastea.

8.4.4.64. 10/2022 Legea, abenduaren 23koa, Balear Uharteetako Haur eta Gazteentzako Hezkuntza-aisialdiari buruzkoa[914]

II

[…]

Balear Uharteetako Autonomia Estatutuaren 30. artikuluak eskumen esklusiboa ematen dio Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoari honako gai hauetan: kirol eta aisialdian; kirol- eta aisialdi-jardueren sustapen, plangintza eta koordinazioan (12. apartatua); gazterian; gazteriari zuzendutako politika, plan eta programen diseinu eta aplikazioan (13. apartatua); gizarte-ekintza eta -ongizatean (15. apartatua), eta adingabeen babesean (39. apartatua). Era berean, Estatutuaren 35. artikuluaren arabera, autonomia-erkidegoak eskumen esklusiboa du katalana irakasteko, Balear Uharteena berarena baita; katalanaren erabilera normalizatzeak, berriz, erkidegoko botere publikoen helburuetako bat izan behar du.

[…]

Aipatutako aisialdiaren arloko araudiaz gain, lege hau egitean bereziki kontuan hartu dira honako hauek: 8/2021 Lege Organikoa, ekainaren 4koa, Haurrak eta Nerabeak Indarkeriaren aurrean osorik babestekoa; 9/2019 Legea, otsailaren 19koa, Balear Uharteetako Haurren eta Nerabeen Arretari eta Eskubideei buruzkoa; 3/1986 Legea, apirilaren 29koa, Balear Uharteetako Hizkuntza Normalizazioari buruzkoa; eta, berdintasunaren eta aniztasunarekiko errespetuaren balioak sustatzeari dagokionez, 8/2016 Legea, maiatzaren 30ekoa, lesbiana, gay, trans, bisexual eta intersexualen eskubideak bermatu eta LGTBI fobia desagerrarazteari buruzkoa; eta 11/2016 Legea, uztailaren 28koa, Emakumeen eta Gizonen Berdintasunari buruzkoa.

[…]

V

[…]

Legearen aplikazio-sektoreak ere zehazten dira —hezkuntza-aisialdiko prestakuntza, eta prestakuntza hori ematen duten eskolak, haur eta gazteen hezkuntza-aisialdiko jarduerak, hezkuntza-aisialdiko profesionalak, eta haur- eta gazte-instalazioak—, eta eremu horietako jarduketak eraendu behar dituzten printzipio gidariak eratzen dira: ekitatea, gizonen eta emakumeen arteko berdintasuna, eta sexu-orientazioarekiko, genero-adierazpen edo -identitatearekiko errespetua; jarduerak eta zerbitzuak parte-hartzaileen adinera eta inguruabarretara egokitzea; kalitatea; giza eskubide unibertsalen sustapena, berrikuntza, ikerketa eta ekintza; ebaluazioa eta autoebaluazioa, zerikusia duten instituzioekiko lankidetza eta koordinazioa, eta katalana sustatzea hezkuntza-aisialdiko jardueren komunikazio-hizkuntza gisa.

[…]

Azken bi xedapen iragankorren gaiak hauek dira: haur eta gazteen hezkuntza-aisialdiko prestakuntza-eskoletako irakasleek katalanaren ezagutzak egiaztatzeko duten betebeharra betetzeko epea, bai eta aurreko araudiaren arabera gazte-aterpetzat hartzen diren instalazioei aplikatu beharreko araubide iragankorra ere.

[…]

Azken xedapenetako lehenengo hiruren bidez, zenbait dekretu aldatzen dira. Azken xedapenetako lehenengoak aldatu egin du 15/2003 Dekretua, otsailaren 14koa, Balear Uharteetako Haurren eta Familien Kontseilua sortu, eta organoaren osaeran Hizkuntza Politikarako Zuzendaritza Nagusiko kide bat eta Balear Uharteetako Gazteriaren Kontseiluan dauden aisialdiko erakundeetako bi ordezkari sartzeko funtzionamendua arautzen duena. Garrantzitsua da gazteen aisialdiaren sektorea haurren eta nerabeen interesak defendatu nahi dituen kontseilu horretan ordezkatuta egotea.

[…]

Era berean, azken xedapenetako hirugarrenak abuztuaren 3ko 26/2018 Dekretua aldatzen du, zeinaren bidez Mallorcako Uharte Kontseiluari eskualdatzen baitzaizkio Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoko Administrazioak gazteriaren eta aisialdiaren arloan dituen berezko eskumenei datxezkien eginkizunak eta zerbitzuak, eta zehazten du ezen Balear Uharteetako Gobernuak uhartez gaindiko zerbitzuak baino ez duela ikuskatzeko ahala izango, eta uharteetako kontseiluen esku uzten dituela honako hauei buruzkoak: aisialdiko eta gazteentzako instalazioak, hezkuntza-aisialdiko jarduerak, prestakuntza-eskolak, eta haur eta gazteen hezkuntza-aisialdiko prestakuntza-ikastaroak. Azkenik, hamaikagarren xedapen gehigarria txertatu da dekretuan, betiere hezkuntza-aisialdiko jardueretako zuzendaritza-langileek zein begiraleek katalan arloko prestakuntza izan dezaten aurreikusteko.

[…]

VI

[…]

[…] Azkenik, kalitate- eta sinplifikazio-printzipioak betetze aldera, testua hizkera ulergarrian egitea erabaki da, eta lege bakar batean bateratu da hezkuntza-aisialdiaren lege-erregulazioa, betiere hura kontsultatu eta aplikatu ahal izateko.

3. artikulua.— Printzipio gidariak eta jardun-ildoak

1. Lege honen printzipio gidariak dira:

i) Katalana komunikazio-hizkuntza izatea hezkuntza-aisialdiko jarduera eta zerbitzuetan.

I. KAPITULUA
Administrazio eskudunak

8. artikulua.— Administrazioen arteko koordinazioa eta lankidetza

2. Balear Uharteetako administrazio publikoek lankidetzan jardun behar dute haur eta gazteen hezkuntza-aisialdiko zerbitzuak, jarduerak eta instalazioak errazago egin daitezen. Era berean, administrazio bakoitzak ingurumenaren, mugikortasunaren, hizkuntza-politikaren, hezkuntzaren, gazteriaren, kirolaren eta lurralde-antolamenduaren arloetan eskumena duten sailak koordinatu behar ditu, helburu berarekin, besteak beste.

12. artikulua.— Definizioa

1. Haur eta gazteen hezkuntza-aisialdiko prestakuntzatzat hartzen da hezkuntza ez-formalaren eremua, zeinaren helburua baita haurren eta gazteen aisialdia egoki erabiltzera bideratutako jardueren eta tekniken bidez ikastea eta gaitasunak eta trebetasunak eskuratzea, betiere lege honen 3. artikuluan ezarritako printzipio gidarien eta jardun-ildoen esparruan.

2. Prestakuntza horren ezaugarriak eta hartzaileak kontuan hartuta, uharteetako kontseiluek bereziki zaindu behar dute prestakuntza arautzen duen araudia betetzen dela, batez ere prestakuntza hori ematen duten eskolek bete behar dituzten betebeharrei eta irakasleen prestakuntzari dagokienez, bai eta lege honetan eta garapen-araudian ezarritako kalitate-printzipioei eta -betekizunei dagokienez ere.

3. Haur eta gazteen hezkuntza-aisialdiko prestakuntzak kontuan izan behar du adingabea dela interes gorena, eta kontuan hartuko ditu, gainera, genero-ikuspegia, gizonen eta emakumeen arteko berdintasuna, indarkeria-mota ororen prebentzioa, bereziki indarkeria matxistena, eta garapen afektibo-sexuala.

4. Haur eta gazteen hezkuntza-aisialdirako prestakuntzak bermatu behar du prestakuntza hori jasotzen duten pertsonek jarrera positiboak hartzen dituztela katalanaren erabilera eta Balear Uharteetako kultura eta ingurunearen ezagutza errazteko.

13. artikulua.— Haur eta gazteen hezkuntza-aisialdiko prestakuntza-eskolak

1. Haur eta gazteen hezkuntza-aisialdiko prestakuntza-eskolak dira helburu hauek dituztenak: haur eta gazteen hezkuntza-aisialdiko eremuan lan egiten duten langileak gaitzea, eta, erregelamenduz ezarritako programa ofizialekin bat etorriz, haur eta gazteen hezkuntza-aisialdiko jardueren begirale- eta zuzendari-diplomak lortzeko eman behar dituzten ikastaroak ematea, betiere diplomok uharteetako kontseiluen ardura duten sailek luzatu behar dituztelarik. Erregelamendu bidez arautu behar da, era berean, zeintzuk diren katalanaren betekizun akademikoak eta ezagutza-betekizunak eskola horiek ematen duten prestakuntzan parte hartzeko.

14. artikulua.— Prestakuntza-eskola bat eratzeko betekizunak eta beste betebehar batzuk

3. Erregelamendu bidez zehaztu behar da zeintzuk diren eskolek funtzionatzeko bete behar dituzten betekizunak, zeinek, gutxienez, hauek izan behar baitituzte:

b) Proiektu pedagogiko bat izatea, gutxienez honako hauek jasoko dituena: eskolaren xedeak eta helburuak, eman nahi dituen ikastaroak, plangintza didaktikoa, ikaskuntza-metodologia, eta ikasleen eta prestakuntza-prozesuaren jarraipena eta ebaluazioa egiteko tresnak. Proiektu pedagogikoak gizonen eta emakumeen arteko berdintasuna jaso behar du printzipio orokor gisa, eta neurri zehatzak ezarri behar ditu hezkidetzari eta indarkeria matxistak desagerrarazteari dagozkienez, bai eta eskolaren funtzionamenduaren eta ematen duen irakaskuntzaren hizkuntza-aspektuak aurreikusi ere.

d) Gutxienez hiru irakaslez osatutako klaustro bat izatea; klaustro horrek, erregelamenduz ezarritako betekizun akademikoak betetzeaz gain eta gutxienez katalanaren B2 maila egiaztatua izateaz gain, hezkuntza-aisialdiko jardueren zuzendariaren diploma edo haur eta gazteen hezkuntza-aisialdiko jarduerak zuzentzeko eta koordinatzeko profesionaltasun-ziurtagiria izan beharko du, garapen-araudian ezartzen den proportzioan.

7. Informazio-errotulazioan, adierazleetan eta instalazioetako hizkuntza-paisaia osatzen duten gainerako elementuetan, finkoetan nahiz behin-behinekoetan, katalanak agertu behar du beti. Era berean, jendearen eskura egon behar duten dokumentuek gutxienez katalanez idatzita egon behar dute.

21. artikulua.— Hasteko eta garatzeko beharrezko betekizunak

3. Haur eta gazteen hezkuntza-aisialdiko jarduerek erregelamenduz jarduera-mota bakoitzerako zehazten diren baldintzak bete behar dituzte, eta, edozelan ere, honako hauek:

a) Hezkuntza-proiektu bat izatea, honako hauek jasoko dituena: hezkuntza-aisialdiko jardueren diseinua, justifikazioa, helburuak, komunikazio-hizkuntza (atzerriko hizkuntzan murgiltzeko proiektuak izan ezik), jarduera-programa, hartzaileak, denboralizazioa, giza baliabideak, baliabide materialak eta ebaluazioa. Hezkuntza-proiektua urtekoa edo jarduera baten espezifikoa izan daiteke, edo urtebetekoa ez den aldi baterako zenbait jarduera barne har ditzake.

23 artikulua.— Definizioak

1. Haur- eta gazte-instalazioak haurrak eta gazteak hartzera berariaz bideratutako azpiegiturak dira, betiere haur eta gazteen hezkuntza-aisialdiko jarduerak garatzeko, edo gazteei aldi baterako ostatua emateko lan- edo prestakuntza-arrazoiengatik. Kanpoan geratzen dira haur eta gazteentzako orientazio esklusiborik ez duten instalazioak, zeinak geratzen baitira kasuan kasuko eraikuntza- edo jarduera-motaren berezko araudiaren mende.

2. Halakotzat hartuak izateko, haur- eta gazte-instalazioek helburu pedagogiko edota sozial argia izan behar dute, eta helburu hori hezkuntza-proiektuan eta ohiko jardueran islatu behar dute.

3. Haur- eta gazte-instalazioak iraunkorrak edo sasoikoak izan daitezke, eta honela sailkatzen dira: gaua igarotzeko eta ez igarotzeko instalazioak.

4. Haurrak eta gazteak hezkuntza-aisialdiko jardueren esparruan hartzen dituzten eta gaua igarotzeko aukera ematen duten instalazioen artean, honako hauek hartzen dira kontuan:

a) Aisialdirako aterpea: gazteei eta gazte-taldeei erabilera kolektiboko logelen bidez ostatua emateko erabiltzen den establezimendua, zeinak eskaintzen baititu beste erabiltzaile batzuekin partekatutako zerbitzuak eta espazioak, betiere autoantolaketa eta elkarreragina errazteko.

Aterpe horiek gehienez 150 plaza izan ditzakete Mallorca uhartean, 80 plaza Menorca eta Eivissa uharteetan, eta 60 plaza Formentera uhartean. Muga horiek ez zaizkie aplikatuko hezkuntza-aisialdiko ibilbideagatik berezi-bereziak diren instalazio publikoei.

b) Haur- eta gazte-kanpamentua: aire zabaleko ekipamendua, non ostatua kanpin-dendetan edo antzeko beste elementu eramangarri batzuetan egiten den, zenbait elementu finkorekin, behar bezala egokituta egon behar duelarik haur eta gazteen hezkuntza-aisialdiko jarduerak eta aisialdiko jarduerak garatzeko.

c) Kolonien etxea: hezkuntza-aisialdiko jardueretan eta aisialdiko jardueretan parte hartzen duten haurren edo gazteen taldeei ostatua ematera bideratzen den establezimendua, zeinak bete behar baititu erregelamendu bidez zehazten diren baldintzak.

d) Gazteen aterpea: hiriguneetatik kanpo eta natura-ingurunean kokatutako eraikina, non ostatu-zerbitzua espazio batean edo batzuetan ematen den, espaziook konpartimentatuta egonda edo egon barik.

e) Erregelamendu bidez ezartzen diren beste batzuk.

5. Lana edo prestakuntza dela-eta gazteei aldi baterako ostatua emateko erabiltzen diren instalazioen artean, gazteen egoitzak daude, hau da, ikasketak edo lana direla-eta familiaren etxetik kanpo aldi baterako ostatua hartu behar duten gazteentzako establezimenduak.

6. Gaua igarotzeko aukerarik ematen ez duten instalazioetan, oro har, honako hauek sartzen dira, nahiz eta honako hauek eduki ahal izan:

a) Baserri-eskolak: nekazaritza- eta abeltzaintza-tekniketan aisialdian lan didaktikoa egiteko espazio nahikoak eta egokiak eskaintzen dituzten eraikinak.

b) Natura-gelak: natura-ingurunearen ezagutzan eta ingurumen-hezkuntzan aisialdiko lan didaktikorako instalazio nahikoak eta egokiak eskaintzen dituzten eraikinak.

c) Prestakuntza-aisialdiko haur- edo gazte-zentroak: jabetza publikoko edo pribatuko lokalak edo eraikinak dira, zeinek hartzen baitituzte haurrak eta gazteak aisialdian heztea helburu duten edo hezkuntza-aisialdiko jarduera jarraituak egiten dituzten irabazi-asmorik gabeko erakundeak.

7. Haur- eta gazte-instalazioek, lege honetaz gain, haiei dagokien sektoreko legeriak ezarritako betekizunak bete behar dituzte, bereziki hauei buruzkoak: erabiltzaileen segurtasuna, higiene- eta osasun-baldintzak, ingurumenekoak, hirigintzakoak eta arkitektonikoak, larrialdi-planak ezartzeari buruzkoak, eta irisgarritasun unibertsala bermatzen dutenak. Era berean, informazio-errotulazioan, adierazleetan eta instalazioetako hizkuntza-paisaia osatzen duten gainerako elementuetan, finkoetan nahiz behin-behinekoetan, katalanak agertu behar du beti. Era berean, jendearen eskura egon behar duten dokumentuek, hala nola prezioen zerrendak, erreklamazio-orriak eta barne-araubideko erregelamenduak, gutxienez katalanez idatzita egon behar dute.

26. artikulua.— Abian jartzeko betekizunak eta funtzionamendua

4. Bermatu behar da ezen instalazioko langileek erabiltzaileak katalanez artatu ahal izango dituztela.

II. KAPITULUA
Prestakuntza haur eta gazteen hezkuntza-aisialdian

31. artikulua.— Definizioa

Haur eta gazteen hezkuntza-aisialdiko zerbitzuak dira lege honetan aurreikusitako jarduera guztiak, bai eta arlo horretan egin daitezkeen beste guztiak ere, baldin eta administrazio publikoek, beren eskumen-eremuaren arabera, zerbitzuok modu erregularrean eta jarraituan ematen badituzte, lege honen 1. artikuluan ezarritako helburuak betetzeko. Administrazioek bereziki jagongo dute ezen katalana kalitatezkoa, segurua eta komunikazio-hizkuntza izango dela, eta ekitate-baldintzak zainduko dituzte haiek bultzatzen dituzten jardueretan parte hartzeko.

II. KAPITULUA
Arau-hausteak

53. artikulua.— Arau-hausteak, oro har, haur eta gazteen hezkuntza-aisialdiaren arloan

1. Oro har, haur eta gazteen hezkuntza-aisialdiaren arloko arau-hauste arinak dira honako ekintza edo ez-egite hauek, betiere astuntzat edo oso astuntzat jo behar ez badira:

h) Zentroan edo establezimenduan ikurrak, iragarkiak edo jendaurrean nahitaez erakutsi behar den dokumentazioa gutxienez katalanez ez erakustea ikusteko moduko leku batean; uko egitea nahitaezko informazioa edo dokumentazioa emateari, edo indarreko araudian eskatutako formalitateak bete gabe haiek erakustea.

3. Oro har, haur eta gazteen hezkuntza-aisialdiaren arloko arau-hauste oso astunak dira honako ekintza edo ez-egite hauek:

f) Gazteentzako zerbitzuak ematean edo gazteentzako jarduerak egitean, honakoak sustatu edo dakartzaten jarduketak egitea: arrazakeria, xenofobia, emakumeen aurkako indarkeria edo, oro har, sexu edo genero, jatorri, adin, iritzi, erlijio, egoera zibil, sinesmen, genero, sexu-aukera, dibertsitate funtzional edo kognitibo, hizkuntza edo beste edozein inguruabar pertsonal edo sozial, edo balio demokratikoen aurkako bestelako portaerak egitea eta, bereziki oinarrizko eskubideen eta askatasun publikoen aurkako portaerak egitea.

54. artikulua.— Arau-hauste espezifikoak haur eta gazteen hezkuntza-aisialdiko prestakuntzaren arloan

2. Haur eta gazteen hezkuntza-aisialdiko prestakuntzaren arloko arau-hauste astunak dira honako ekintza edo ez-egite hauek, betiere oso astuntzat jo behar ez badira:

e) Honako informazio hauek biltzen dituzten dokumentuak ez aurkeztea: aurkeztutako erantzukizunpeko adierazpenari edo hasieran aurkeztutako dokumentazioari buruzko edozein aldaketaren berri ematen dutenak; urteko programazioa; jardueraren urteko laburpena; lineako irakaskuntzaren ehunekoaren adierazpena; eskolako irakasleen zerrenda; metodologia; proiektu pedagogikoaren hizkuntza-aspektuak; eta ikasturte bakoitzeko ebaluazio- eta komunikazio-irizpideak, erregelamendu bidez ezartzen den edukiarekin. Ez aurkeztutzat joko da garapen-araudian ezarritako aurkezpen-epetik hiru hilabete igarota aurkezten den dokumentazioa.

57. artikulua.— Arau-hauste espezifikoak haur- eta gazte-instalazioen arloan

1. Haur- eta gazte-instalazioen arloko arau-hauste arinak dira honako ekintza eta ez-egite hauek, betiere astuntzat edo oso astuntzat jo behar ez badira:

b) Lege honen 23.5 artikuluan ezarritakoa ez betetzea, betiere informazio-errotulazioak, instalazioko hizkuntza-paisaia osatzen duten gainerako elementuek eta aipatzen den gainerako dokumentazioak zein hizkuntzatan egon behar duten agertzen denari buruz.

Hirugarren xedapen iragankorra.— Haur eta gazteen hezkuntza-aisialdiko prestakuntza-eskoletako irakasleek katalanaren ezagutzak egiaztatzeko duten betebeharra betetzeko epea

Haur eta gazteen hezkuntza-aisialdiko prestakuntza-eskolek bi urteko epea dute, lege hau indarrean jartzen denetik, lege honen 14. artikuluko 3. apartatuaren d) letran irakasleei ezartzen zaien katalanaren ezagutza-baldintza betetzeko.

Azken xedapenetako lehenengoa.— Balear Uharteetako Haurren eta Familien Kontseilua sortu eta haren funtzionamendua arautzen duen otsailaren 14ko 15/2003 Dekretua aldatzea

Aldatu egiten da Balear Uharteetako Haurren eta Familien Kontseilua sortu eta haren funtzionamendua arautzen duen otsailaren 14ko 15/2003 Dekretuaren 2. artikuluaren 1. apartatua, eta honela geratzen da idatzita:

«1. Balear Uharteetako Haurren eta Familien Kontseilua honela osatu behar da:

»d) Kideak.

[…]

»Hizkuntza Politikarako Zuzendaritza Nagusiko ordezkari bat.

[…]».

Azken xedapenetako bigarrena.— Gazteriari buruzko uztailaren 26ko 10/2006 Legea partzialki garatzen duen uztailaren 6ko 23/2018 Dekretua aldatzea

27. Uztailaren 6ko 23/2018 Dekretuari hamaikagarren xedapen gehigarria gehitzen zaio, eduki honekin:

«Hamaikagarren xedapen gehigarria. Katalanezko prestakuntza, katalanez hitz egiten den lurralde batean derrigorrezko bigarren hezkuntza egin ez duten zuzendarientzat edo begiraleentzat.

»Balear Uharteetako administrazio publikoek katalanaren ikastaroak sustatuko dituzte, bai eta hura erabiltzea faboratzen duten jarrera positiboak eta katalanaren hizkuntza-modalitateak ere, eta Balear Uharteetako berezko kultura eta ingurunea ezagutzeko ikastaroak sustatuko dituzte haur eta gazteen hezkuntza-aisialdiko jardueren zuzendari edo begiraleen artean, baldin eta horiek derrigorrezko bigarren hezkuntza katalanez hitz egiten den lurralde batean egin ez badute».

8.4.4.65. 11/2022 Legea, abenduaren 28koa, Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoaren 2023rako Aurrekontu Orokorrei buruzkoa[915]

Azken xedapenetako laugarrena.— Ekainaren 6ko 1/2014 Legegintzako Dekretua aldatzea; izan ere, haren bidez onesten da Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoaren lege-xedapenen testu bategina, Estatuak lagatako tributuen arloan

6. Aldatu egiten dira testu bategin horren 4 bis artikuluaren 1. eta 3. apartatuak, eta honela geratzen dira idatzita:

«1. Aurreko 4. artikuluan aipatutako ikasketak egiten dituzten seme-alabek atzerriko hizkuntzak eskolaz kanpo ikasteko egindako gastuen kontzeptuagatik, ikaskuntza horretarako erabilitako zenbatekoen % 15 kenduko da, gehienez 110 euro seme-alaba bakoitzeko».

«3. Edozelan ere, kenkari hori aplikatzeko, zerga-oinarri osoak ezin du 52.800 euroko zenbatekoa gainditu baterako tributazioaren kasuan, ez eta 33.000 eurokoa banakako tributazioaren kasuan ere; dokumentu bidezko justifikazioan, berriz, justifikazio hori norberari dagozkion fakturen edo dokumentu baliokideen bidez egin daiteke, eta dokumentuok Tributuen Administrazioaren eskura mantendu behar dira».

8.4.4.66. 2/2023 Legea, otsailaren 7koa, Balear Uharteetako Jarduera Fisiko eta Kirolari buruzkoa[916]

I

Benetan, oso onartuta dago jarduera fisikoa eta kirola oinarrizko tresna direla gizarte-kohesiorako. Haien balioak hizkuntza unibertsalaren parte dira, eta bakea, munduko kultura guztien arteko batasuna eta, batez ere, pertsona guztientzako ohitura osasuntsu eta osasungarriak sustatzeko balio dute. Era berean, gaur egun gizartean balio positiboak transmititzeko bitarteko garrantzitsuak dira, eta Balear Uharteetako ekonomiari bultzada handia ematen diote.

VIII

Eta sinplifikaziokoa, hizkuntza erraza eta ulerkorra aukeratu delako.

2. artikulua.— Definizioak

Lege honen ondorioetarako, honako hauek honela ulertzen dira:

a) Jarduera fisikoa: egoera fisikoa hobetzea eta mantentzea helburu duen gorputz-mugimendua. Jarduera bat da, zeinak sustatzen baititu pertsonen osasuna eta ongizatea eremu fisikoan, psikologikoan eta sozialean. Hura administrazio publikoek eta, oro har, gizarteak interes orokorreko xedetzat hartzen dute.

b) Kirola: lehiaketetarako erregelamendu-esparruaren barruan dauden kirol-modalitateetako bati lotutako jarduera, zeinak helburu baititu, besteak beste, prestakuntza integrala, aisialdia, gizarte-harremana, kirol-errendimendua hobetzea, bai eta pertsonen osasuna eta egoera fisikoa eta psikologikoa hobetzea eta mantentzea ere.

c) Kirol-modalitatea: autonomia-erkidegoko edo estatuko kirol-administrazio eskudun baten aitorpen ofiziala duen kirol-jarduera oro.

d) Kirol-espezialitatea: kirol-modalitate bat egiteko dauden arau-moduetako edozein.

e) Jarduera fisikoaren egilea: banaka edo taldeka, lege honetan ezarritako baldintzetan jarduera fisiko bat egiten duen edozein pertsona fisiko.

f) Kirolaria: banaka edo taldeka, lege honetan ezarritako baldintzetan kirola egiten duen edozein pertsona fisiko.

g) Kirol-zerbitzua: norberaren edo besteren konturako jarduera ekonomikoa, zeina baita jarduera fisikoa eta kirola egiteko aholkularitza eta laguntza ematea, betiere ezagutza eta teknika espezifikoak aplikatuz.

h) Kirol-zerbitzuen kontsumitzailea edo erabiltzailea: jarduera fisikoaren egilearen edo kirolariaren baldintzak betetzen dituen eta kirol-zerbitzuren baten hartzaile den edozein pertsona fisiko.

i) Kirol federatua: kirol-federazio baten babesean eta arau-esparru baten barruan kirola egitea, zeinak baititu helburuen artean —jarduerak eginez eta lehiaketak antolatuz— prestakuntza integrala, aisialdia, gizarte-harremanak, kirol-errendimendua hobetzea, eta kirola egiten duten pertsonen osasuna eta egoera fisikoa eta psikologikoa hobetzea.

j) Eskola-adineko kirola: nahitaezko eskolatze-etapan herritarrei zuzendutako jarduera fisiko eta kirol-jarduera antolatua, zeina egiten baita eskola-orduetatik kanpo, hezkuntza- eta prestakuntza-orientazioaren mende dagoela.

k) Goi-mailako eta goi-errendimenduko kirola: kirol-lehiaketako mailarik altuena lortzera bideratutako kirol-jarduera.

l) Goi-mailako kirolariak: Estatuko kirol-araudian ezarritako irizpideen arabera, Kirol Kontseilu Gorenak xede horrekin hartutako indarreko ebazpenetan sartuta dauden kirolariak.

m) Goi-errendimenduko kirolariak: Estatuko edo autonomia-erkidegoko araudian ezarritako goi-errendimenduko irizpideak betetzen dituzten kirolariak.

n) Kirol-teknifikazioa: kirol-garapenaren etapa, goi-errendimenduaren aurrekoa, non maila teknikoa eta lehiakortasuna hobetzen diren, betiere laguntza-bitarteko egokiak bermatuz eta kirolariek prestakuntza integrala lor dezaten zainduz.

o) Kirol-jarraipena: kirol-garapenaren etapa, kirol-teknifikazioaren aurrekoa, non jarduerak egiten diren baldintza fisikoak eta/edo gaitasun tekniko-taktikoak direla-eta gainerakoekiko nabarmentzen diren kirolariak detektatzeko, kontrolatzeko, zaintzeko eta aldian behin haiei laguntzeko.

p) Unibertsitate-kirola: kirol-jarduera antolatua, unibertsitate-erkidegoko kideek soilik egina, betiere unibertsitate bakoitzak onesten dituen kirol-programen arabera.

q) Kirol ez-federatu antolatua: federazio ez diren erakundeek antolatutako kirol-jarduera oro.

r) Aisialdiko kirola: antolatu gabeko kirol-jarduera oro, helburu ludikoa duena eta kirol-erakundeetatik kanpo egiten dena.

s) Kirol egokitua: desgaitasun fisikoak, psikikoak, sentsorialak edo mistoak dituzten pertsonek kirola egin ahal izateko sortu diren kirol-jarduera federatu, federatu gabe edo aisialdiko guztiak.

5. artikulua.— Helburuak

Balear Uharteetako administrazioek, beren eskumenen esparruan, jarduera fisikoa eta kirola sustatuko dituzte, eta haien jarduna babestuko dute, betiere kalitaterik handiena eta bikaintasuna lortzeko, bai eta kirolarien, jarduera fisikoaren egileen eta erabiltzaileen leialtasuna lortzeko ere, eta sedentarioak jarduten hasteko, osasunarekin eta segurtasunarekin bateragarria den praktikaren bidez, administraziook honako helburu hauek dituztela:

d) Jarduera fisikoa eta kirola sustatzea, gizarteratzeko eta gizarte-kohesiorako tresna gisa, eta katalanez jendarteratzeko esparru gisa.

I. KAPITULUA
Pertsona guztientzako jarduera fisikoa eta kirol-jarduera

22. artikulua.— Katalana sustatzea jarduera fisikoaren eta kirolaren bidez

1. Katalanak kirol-jardueretan egon behar du Balear Uharteetako berezko hizkuntza ofiziala den aldetik berari dagokion moduan, betiere parte hartzen duten pertsonek, bereziki haurrek eta gazteek, jendarteratze-espazio bat izan ahal izan dezaten, jarduera ludikoaren bidez hizkuntzaren ikaskuntza eta erabilera indartzeko.

2. Administrazio publikoek zaindu behar dute jarduera fisikoetan eta kirolean katalanaren normalizazioaren printzipio estatutarioarekin bat etorriz jarduten dela.

II. KAPITULUA
Xedapen espezifikoak

1. atala
Federazio-lizentzia

55. artikulua.— Federazio-mailako kirol-lizentzien formatua.

2. Lizentziak katalanez emango dira; izan ere, katalana Balear Uharteetako berezko hizkuntza da; edozelan ere, edozein federaziok bi hizkuntza ofizialetan ere eman ahal izango ditu lizentziok.

I. KAPITULUA
Xedapen erkideak

1. atala
Kirol-erakundeak

69. artikulua.— Estatutuak

3. Eraketa-akta, estatutuak eta horiekin lotutako gainerako dokumentu guztiak gutxienez bi hizkuntza ofizialetako batean idatzi behar dira.

V. KAPITULUA
Kirol-instalazioetako ikusleak eta haien erabiltzaileak

145. artikulua.— Ikusleen eta erabiltzaileen eskubideak eta betebeharrak

1. Kirol-instalazioetako ikusleek eta erabiltzaileek eskubide hauek dituzte:

g) Informazioa bi hizkuntza ofizialetan erabiltzeko eta jasotzeko eskubidea izatea, betiere horrek diskriminaziorik eragin gabe.

146. artikulua.— Kirol-instalazioen erabiltzaileen eskubideen eta eginbeharren arautze espezifikoa

1. Kirol-instalazioen titularrek edo jabeek instalazioa erabiltzeko arauak onetsi beharko dituzte, betiere erabiltzaileen eskubideak eta betebeharrak ezartzeko; arauok zehaztapen hauek bete beharko dituzte:

2. Informazio hori erabiltzaileen eskura jarri behar da, gutxienez hizkuntza koofizialetako batean.

I. KAPITULUA
Xedapen orokorrak

148. artikulua.— Kirol-zerbitzuen kontsumitzaileen edo erabiltzaileen eskubideak

1. Kirol-zerbitzuen kontsumitzaileek edo erabiltzaileek eskubide hauek izango dituzte:

h) Kirol-zerbitzuekin lotutako informazioa eta dokumentazioa jasotzeko eskubidea, bai eta ahozko komunikazioak jasotzekoa ere, gutxienez katalanez.

2. Artikulu honetan araututako eskubideek ez dituzte eragotziko kontsumoaren arloan, hezkuntzaren arloan, hizkuntzaren arloan eta turismoaren arloan indarrean dagoen araudiak onartzen dituen eskubideak eta betebeharrak.

II. KAPITULUA
Arau-hausteak

196. artikulua.— Arau-hauste astunak

Honako hauek dira arau-hauste astunak:

g) Jaiotza, arraza, hizkuntza, sexua, sexu-orientazioa, genero-identitatea, erlijioa, iritzia edo beste edozein tasun edo inguruabar pertsonal edo sozial dela-eta diskriminazioa eragiten duten portaerak, zeinek eragozten baitute kirol-jardueretan aritzea edo parte hartzea edo kirol-instalazioetara edo lehiaketa-eremuetara sartzea.

8.4.4.67. 3/2023 Legea, otsailaren 17koa, Menorca Biosfera Erreserbarena[917]

VI

[…]

I. titulua xedapen orokorrei buruzkoa da, hala nola objektua, xedeak, helburuak, eremua, inspirazio- edo lotura-printzipioak. Legearen xedea hauxe da: Menorcako antolamenduaren, kudeaketaren eta garapen jasangarri eta harmonikoaren eredua sendotzea, sakontzea eta iraunaraztea, haren ondare natural, paisajistiko, historiko, linguistiko eta kulturala —material eta immateriala— babestea, erreserbarako gizarte-konpromisoa eta adostasun politikoa eguneratzea eta berritzea, eta herritarren ongizatea lortzea. […]

[…]

2. artikulua.— Helburua

Legearen helburua hauxe da: Menorcako antolamenduaren, kudeaketaren eta garapen jasangarri eta harmonikoaren eredua sendotzea, sakontzea eta iraunaraztea, haren ondare natural, paisajistiko, historiko, linguistiko eta kulturala —material eta immaterial— babestea, eta herritarren ongizatea eta oparotasuna lortzea.

5. artikulua.— Printzipio inspiratzaileak

1. Hauek dira Menorca babestu, antolatu eta kudeatzeko printzipioak, betiere Menorca biosfera-erreserba eta garapen iraunkorra den aldetik:

u) Menorcako gizartean sustraitutako kultura propioa aitortzea, eta Menorcako instituzioek eta Menorcako berezko hizkuntza den katalanaren erabilera babesteko eta hedatzeko herritarrek duten konpromisoa, betiere katalanaren gizarte-balorazioa sustatuz eta uhartearen hizkuntza-aberastasuna eta kultura-ekarpenak babestuz.

8.4.4.68. 4/2023 Legea, otsailaren 27koa, Balear Uharteetako Gizarte-prestazio Ekonomikoei buruzkoa[918]

Azken xedapenetako seigarrena.— Balear Uharteetako enplegu publikoan behin-behinekotasuna murrizteko premiazko neurri berrien ekainaren 13ko 6/2022 Lege Dekretua aldatzea

1. Aldatu egiten da Balear Uharteetako enplegu publikoan behin-behinekotasuna murrizteko premiazko neurri berrien ekainaren 13ko 6/2022 Lege Dekretuaren hamahirugarren xedapen gehigarriaren 3. puntua, eta honela geratzen da idatzita:

«3. Bi urteko epea igarota, ez bada egiaztatzen sartzeko eskatzen den katalanaren ezagutza-maila, pertsona horiek lanpostutik kenduko dira, beren eginkizunetara egokitzen ez direlako; horretarako, kontraesaneko prozedura erabiliko da, eta langileen ordezkaritza-organoei entzungo zaie. Lanpostutik kentzeak pertsona haiei dagokien hautaketa-prozesuan lortutako lanpostua uztea eta lanpostu hori galtzea dakar».

2. Balear Uharteetako enplegu publikoan behin-behinekotasuna murrizteko premiazko neurri berrien ekainaren 13ko 6/2022 Lege Dekretuaren hamahirugarren xedapen gehigarriari 4. puntua gehitzen zaio, eta honela geratzen da idatzita:

«4. Pertsona horiek nahitaez parte hartu beharko dute Hizkuntza Politikarako Zuzendaritza Nagusiak eta Administrazio Publikoen Balear Eskola Nagusiak aldi horretan egiten dituzten katalanezko proben deialdi guztietan, betiere kidegoan, eskalan eta espezialitatean sartzeko eskatzen den mailari dagokion katalanezko ezagutza-ziurtagiria lortzeko; edo eskalan, azpieskalan, klase edo kategorian, edo eskuratu den lanbide-kategorian sartzeko. […]».

8.4.4.69. 6/2023 Legea, martxoaren 16koa, Balear Uharteetako Merkataritza bultzatzeko Udal-eremuei buruzkoa[919]

Bigarren xedapen gehigarria.— Emakumeen eta gizonen arteko berdintasuna

Emakumeen eta Gizonen Berdintasunari buruzko uztailaren 28ko 11/2016 Legearen arabera, berdintasun eraginkorra lortzea Balear Uharteetako Gobernuak bere gain hartutako helburu bat da Balear Uharteetako gizarte osoarentzat. Horrenbesterekin, berdintasun eraginkor hori lortzen laguntzeko, lege hau saiatu da generoan oinarritutako diskriminaziorik gabeko hizkera erabiltzen, eta horretarako hizkera inklusiboa erabili du femeninoa zein maskulinoa erabil daitekeen nomenklatura guztietan. Era berean, legeak bermatu du ezen emakumeek eta gizonek modu orekatuan parte hartuko dutela merkataritza-sustapeneko udal-arloetako ordezkaritza-, kudeaketa- edo zuzendaritza-organoetan; organo horiek, edozelan ere, bermatu beharko dute, beren estatutuen bidez, organo horiek osatzen dituzten emakumeak egon-egongo direla eta benetako erabaki eraginkorrak hartzen egongo direla, betiere gai horri buruz indarrean dauden arauetan xedatutakoaren arabera.

8.4.4.70. 7/2023 Legea, martxoaren 22koa, Balear Uharteetako Erkidegoei zein Balear Uharteetako lurraldetik kanpo dauden erkidegoei buruzkoa[920]

1. artikulua.— Xedea eta aplikazio-eremua

1. Lege honen xedea hau da: indarrean dagoen araudiaren arabera, Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoak autonomia-erkidegotik kanpo ezarritako balear edo uhartetar erkidegoekin dituen harremanen esparrua arautzea; aldi baterako edo iraunkorki atzerrian bizi diren edo lekuz aldatu diren uhartetarrekin dituen harremanen esparrua arautzea; bai eta, Balear Uharteetako lurraldetik harago, eta xedapen honen eraginpean dauden neurrian, Balear Uharteetako jendearekin, hizkuntzarekin, kulturarekin eta historiarekin jatorrizko lotura emozionalak edo afektiboak dituztela egiaztatzen duten pertsonekin dituen harremanen esparrua arautzea ere.

3. artikulua.— Helburuak

Lege honen helburuak honako hauek dira:

h) Eskubidea aitortzea Balear Uharteetako jendearekin, hizkuntzarekin, kulturarekin eta historiarekin jatorrizko lotura emozional edo afektiboak egiaztatzen dituzten pertsonei, lurraldetik kanpo finkatutako balear edo uhartetar erkidego bateko kide izan edo ez, Balear Uharteetako gizarte- eta kultura-bizitzan laguntzeko eta partekatzeko.

6. artikulua.— Laguntza instituzionala

1. Balear Uharteetako Gobernuak eta administrazio autonomikoak lurraldetik kanpoko uhartetar erkidegoak babesten dituzte honako helburu estrategiko hauek lortzeko:

i) Balear Uharteetako berezko hizkuntza den katalanaren ikaskuntzari, kontserbazioari eta transmisioari ekitea aipatutako erkidegoetako kideen artean, bereziki gazteenen artean.

11. artikulua.— Laguntza instituzionala

1. Balear Uharteetako Gobernua ahalegintzen da Balear Uharteetako lurraldetik kanpo dauden uhartetarrek gauzatu ahal izan ditzatela indarrean dagoen araudiak kanpoan bizi direnei aitortzen dizkien eskubideak, batez ere eremu politiko, administratibo, zibil, sozial eta linguistikoan, eta behar diren ekintzak sustatzen ditu eskubide horiek egikaritzeko Balear Uharteetan bizi diren balearrek dituzten baldintza berberetan, eta genero-berdintasunaren, tratu-berdintasunaren eta diskriminaziorik ezaren printzipioaren arabera.

3. Balear Uharteetako Gobernuak, era berean, laguntza instituzionala eman behar die Balear Uharteetako jendearekin, hizkuntzarekin eta kulturarekin jatorriz lotura emozional edo afektiboak dituztela egiaztatzen duten balear lurraldetik harantzagoko pertsonei, kontuan hartu barik zein den haien egungo nazionalitatea eta Balear Uharteetako lurraldetik kanpo finkatutako balear edo uhartetar erkidego bateko kide diren edo ez; laguntza horren helburua, berriz, hauxe izango da: ekimenak edo jarduketak abiarazi edo gauzatzea, betiere itsasoz haraindiko balear emigrazioaren legatua erreibindikatzeko, eta legatu horri datxekion ondare material eta immaterial oro babesteko eta zabaltzeko, belaunaldiz belaunaldi transmititze aldera, edo ekimen horietan parte har dezaten.

5. Balear Uharteetako Autonomia Erkidegoko Administrazioko sailek eta kasu bakoitzean inplikatutako sektore publiko instrumentaleko enteek ahalbidetu behar dute ezen lurraldetik kanpoko uhartetarrek eta Espainiako lurraldetik kanpoko pertsonek aukera izango dutela prestakuntza-espazioetan sartzeko, ahal dela urrutitik, lege honetan aurreikusitako helburuak betetzea faboratzen duten gai guztietan, baldin eta haiek guztiek egiaztatzen badute jatorrizko lotura emozional edo afektiboak dituztela Balear Uharteetako jendearekin, hizkuntzarekin eta kulturarekin, kontuan hartu barik zein den haien egungo nazionalitatea eta Balear Uharteetako lurraldetik kanpo finkatutako balear edo uhartetar erkidego bateko kide diren edo ez.

8.4.4.71. 8/2023 Legea, martxoaren 27koa, Eraldaketa Globalerako Lankidetzari buruzkoa[921]

VII

[…]

Kalitate-printzipioari dagokionez, kontuan hartu dira lege-aurreproiektuen forma eta egiturari buruzko jarraibideak, Gobernu Kontseiluaren 2000ko abenduaren 29ko erabaki baten bidez onetsiak. Sinplifikazioari dagokionez, hizkera laua eta ulergarria aukeratu da.

3. artikulua.— Printzipioak

Eraldaketa globalerako lankidetza-politika bideratzen duten printzipioak honako hauek dira:

n) Ekitatea. Lankidetza-jardueren oinarria da, besteak beste, sexuagatik, genero-identitateagatik, sexu-orientazioagatik, etnia- edo arraza-jatorriagatik, hizkuntza- eta kultura-identitateagatik, adinagatik, ideologiagatik edo erlijioagatik ez diskriminatzea. Justiziaren arloan aurrera egiteko, pertsonen, herrialdeen eta lurraldeen desberdintasunak eta bazterkeria erreproduzitzen dituzten egiturazko oztopoak ezabatu behar dira. Horregatik hartuko da ekitate-printzipioa, tratu-berdintasuna gainditzen duena eta emaitzetan berdintasuna lortu nahi duena.

4. artikulua.— Ikuspegiak

Eraldaketa globalerako Balear Uharteetako lankidetza-politika lau ikuspegi hauetan oinarrituko da, eta ikuspegi horiek indartu eta osatu egingo dira:

a) Giza eskubideen ikuspegia.

Lankidetza-politikak pertsona guztien giza eskubide guztiak gauzatzean oinarrituko dira, Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsalarekin eta aplikatzekoak diren nazioarteko tratatuekin eta giza eskubideen hautazko protokoloekin bat etorriz, eta arreta berezia jarriko zaie, besteak beste, jatorria, sexua, sexu-orientazioa, genero-identitatea, erlijioa, aukera politikoak, estatus soziala, hizkuntza eta kultura direla-eta diskriminazio, bazterketa edo marjinazio handiena jasaten duten biztanleria-taldeei. Azken batean, erabateko aukera-berdintasuna lortzeko borroka.

Ikuspegi horren arabera, Balear Uharteetako lankidetzaren eragile guztiek horren jakitun izan behar dute, eta beren gain hartu behar dute eskubideen, betebeharren eta erantzukizunen titular gisa duten zeregina.