7.1. Europako Kontseiluko Batzar Parlamentarioa

7.1.1. Cirili txostena eta 928. gomendioa: 1981eko urriaren 7ko gomendioa, Europako hizkuntza gutxituen eta dialektoen hezkuntza- eta kultura-arazoei buruzkoa[104]

Batzarrak,

1. Kontuan hartuta oso garrantzitsua dela, Europaren bilakaerarentzat eta Europaren inguruko ideientzat, Europako kultura guztiekin, eta, bereziki, hizkuntza-identitateekin, errespetua izatea eta horien garapena orekatua izatea;

2. Kontuan hartuta desberdintasun handiak daudela, demografiari dagokionez, egoera soziologikoari dagokionez, hizkuntzen normalizazioari dagokionez, hizkuntza horien erabilera pribatu edo publikoari dagokionez, eta hezkuntza lortzeko nahiz komunikabideetan lekua izateko aukerei dagokienez, konponbideek kasuan kasukoak eta bereziak izan behar dute, ezin baita konponbide orokorrik eman;

3. Kontuan hartuta hizkuntza bakoitzaren tratamendu zientifikoak, giza tratamenduak eta kultura-tratamenduak honako printzipio hauek izan behar dituztela oinarrian:

 Kautotasun zientifikoari zor zaion errespetua.

 Haurrak bere hizkuntza erabiltzeko duen eskubidea.

 Giza erkidegoek euren hizkuntza eta kultura propioak garatzeko duten eskubidea.

4. Ministroen Batzordeari gomendioa luzatzen dio, horrek azter dezan ea aukerarik dagoen, estatu kideetako gobernuek, baliabiderik egokienak erabilita, jarraiko neurriak har ditzaten:

1. Zientziaz denaz bezainbatean, eta, kasua denean, ohiko izenarekin bat etorrita, toponimiaren forma egokiak ezari-ezarian bereganatzea, lurraldean jatorrizkoak diren hizkuntzak horretarako abiapuntu izanik, lurralde hori txikia izan arren.
2. Gizakiaz denaz bezainbatean, haur-hezkuntzan ama-hizkuntza arian-arian barneratzea (eskolaurrean, ahoz dialektoa erabiltzea; lehen hezkuntzan, ama-hizkuntzaren forma normalizatuak barruratzea, eta, lehen hezkuntza horretan ere, gutxika-gutxika baina jarraitutasunez, ama-hizkuntzarekin batera, herriko hizkuntza nagusia sartzea).
3. Kulturaz denaz bezainbatean, hizkuntza gutxitu normalizatuen toki-erabilerari errespetua izatea eta erabilera horrentzako laguntza publikoak ematea, erabilera hori ohikoa izan dadin lurralde zehatz horietako goi-mailako hezkuntzan eta masa-komunikabideetan, betiere hizkuntza horiek zein erkidegotan hitz egin eta erkidego horiek hala nahi dutenean.
4. Politikaz denaz bezainbatean, lurraldeek euren hizkuntza propioa baldin badute, eta, lurraldeok zein estaturen barruan egon eta estatu horretan, nolabaiteko administrazio-egitura badute, lurralde horietan ezarritako botereek hizkuntza hori aitortzea hizkuntza ofizial edo koofizial moduan.

5. Aurretiaz aipatu a, b, c eta d apartatuetan zein proposamen jaso eta proposamen horiek Europako eremuan abian jartzeaz denaz bezainbatean, gonbita luzatzen dio Ministroen Batzordeari, horrek azter dezan ea aukerarik dagoen, eremu honetan gertatuko berrikuntzak bildu eta horien gaineko informazioa zabaltzeko.

7.1.2. 1492. gomendioa, 2001eko urtarrilaren 23koa, Gutxiengo Nazionalen Eskubideei buruzkoa[105]

[…]

9. Bestalde, Albania, Andorra, Belgika, Bulgaria, Estonia, Georgia, Grezia, Irlanda, Letonia, Lituania, Moldova, Polonia, Portugal, Errusiar Federazioa, San Marino, Eslovakia eta Turkiak ez dute sinatu ez berronetsi Hizkuntza Erregional eta Gutxituen Europako Gutuna (ETS 148 zenbakia).

10. Batzarrak ohartarazten du ezen Europar Batasunaren Oinarrizko Eskubideen Gutunak, 2000ko abenduan Nizako goi-bileran onartuak, ez duela gutxiengoen eskubideen gaia jorratzen, eta bere burua mugatzen du 22. artikuluan hauxe adieraztera: “Batasunak errespetatu egiten du kultura-, erlijio- eta hizkuntza-aniztasuna”.

12. Beraz, Batzarrak gomendatzen hauxe gomendatzen dio Ministroen Batzordeari:

12.5. Bultza ditzala Hizkuntza Erregional eta Gutxituen Europako Gutuna oraindik berronetsi ez duten estatuak gutun hori berronets dezaten, eta bultza ditzala estatu kideak eta etorkizunean kide izan daitezkeen estatuak gutun hori egoki aplikatzeko;

12.6 gehitu ditzala Europako Kontseiluaren gidalerro orokorren giza eta finantza-baliabideak, aipatutako bi tresna horiek aplikatuz;

12.8 dei diezaiola Ministroen Batzordeari lehentasun handia eman diezaion Gutxiengo Nazionalen Babeserako Esparru Konbentzioaren Aholku Batzordeak eta Hizkuntza Erregional eta Gutxituen Europako Gutunaren Adituen Batzordeak emandako irizpen eta txostenak eztabaidatu eta onartzeko, eta prozedura egoki bat sor dezala horiek arin argitaratzeko eta zabal-zabal hedatzeko;

12.13. Europan erabiltzen diren zeinu-hizkuntzei eman diezaiela Hizkuntza Erregional eta Gutxituen Europako Gutunak emandako babesaren antzekoa, agian gomendioa onartuz estatu kideentzat;

12.14. argitara ditzala Hizkuntza Erregional eta Gutxituen Europako Gutunaren Adituen Batzordeak aurkeztutako txostenak.