Agintea adierazteko, bi esaldi-mota aurkitu ditugu: Ez ezazula hori egin! eta Ez dezazula hori egin! Biak dira zuzenak euskara batuan?
Ez. Galderako lehenengo adibidea ez da zuzena.
Euskaraz aginduak bi modutara eman daitezke, baina ez dira elkarrekin nahasi behar:
a) Agintera-formak erabiliz (eta horiek dira benetako aginterazko formak): ezak/ezan, ezazu, ezazue (eta hirugarren pertsonakoak: beza, bezate). Horiek ezin dira erabili mendeko perpausetan, horiei ezin zaie atzizkirik erantsi: *egin ezazuela; *eros ezaala... (> egin ezazu, eros ezak/ezan…).
b) Subjuntiboko formak baliatuz: a) <subjuntiboa + -(e)n>, 1. pertsonan: egin dezagun, eraman dezadan; b) <subjuntiboa + -e)la>, 3. pertsonan: egin dezatela, egin dezala. Arau horrek berdin balio du ezezkoetan ere, agintera-formaz ala subjuntiboz eman nahi dugun:
*ez ezazuela egin > ez ezazue egin / ez dezazuela egin;
*ez ezazula pentsa > ez ezazu pentsa / ez dezazula pentsa…
Horrez gainera, ikus hauek ere: "Aditzaren jokabidea: subjuntiboa (eskatu, agindu, gomendatu, proposatu, aholkatu …dadila /dadin)" (JAGONET), "Aditzaren jokabidea: subjuntiboa (opa diogu zeruan goza dadila / goza dadin)" (JAGONET), "Aditzaren jokabidea: subjuntiboa eta -tzeko (gogoratzeko / gogora nadin / gogora nadila esatera etorri)" (JAGONET), "Aditzaren jokabidea: agindu (isil gaitezela/isil gaitezen agindu digu)" (JAGONET), "Aditzaren jokabidea: subjuntiboa (joan zaitezen esan dit / joan zaitezela esan dit)" (JAGONET), "Aginduak ematea: ez ezazu / *etzazu" (JAGONET).
Data: 2020-05-14
Zalantza-mota: morfologia > aditz-jokoa, sintaxia > aditza
Unitate-mota: hitzak-aditzak > adizki jokatuak, hitzak > menderagailuak
Orrialde honetako dokumentu, zerrenda eta datu-baseak Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten mende daude.