Zuzena al da honek guztionek idazkera erabiltzea?

Zein da zuzena?

Zenbat balio du kilo batek mahats / kilo bat mahatsek?

Kilo batek mahats / kilo bat mahatsek bi euro balio du.

Badakigu Emakume ederra bihurtu eta Emakume eder bihurtu bezalako esaldiak egokiak direla; baina badirudi Euskaltzaindiak ontzat ematen dituela Emakume eder bat bihurtu bezalakoak ere. Horrela al da?

Hurrengo hiru esaldi hauetatik zein dira zuzenak?

Nahikoa lan duzue umeak zaintzen.

Nahiko lana duzue umeak zaintzen.

Nahikoa lana duzue umeak zaintzen.

Arrunta al da (onargarria?) -(r)ik partitiboaren erabilera ezezko esaldietan, zenbatzaile zehaztugabe batek laguntzen duen sintagman? Esaterako, Ez dugu hainbeste arazorik izan / Ez dugu hainbeste arazo izan.

Zenbait, hainbat + mugatu pluralaren erabilera okerra (batez ere a berea duten hitzetan) gero eta zabaltzenago ari da: zenbait animaliek, hainbat gauzek, zenbait elizek…

Zein da zuzena: sustrai eta guzti atera zuen arbola ala sustraiak eta guzti atera zuen arbola?

Aitak auto berria erosi du (zuzen)

Aitak auto berri bat erosi du (oker)

Normalean auto bakarra izaten dugu; beraz bat, sarriegitan, batere beharrik gabe erabili ohi dugu. Baina, halabeharrez, bigarren automobila balitz, Aitak beste auto bat erosi du izango litzateke esaldi zuzena, ezta?

“Bat bakarrik agertzen denean eta beste hitzaren agerraldi baten eraginpean dagoenean, gaur egun ere forma mugatuan gertatzen da, batez ere Hegoaldean, eta badirudi horrelakoak gomendatu behar direla euskara baturako (batarengan eta bestearengan, batari nahiz besteari...)” dio arauak.

NOR kasuan, agian, ez da hain arrotza gertatzen, baina beste kasuetan urrunegi doala iruditzen zaigu. Adibideak:

Batek (batak!) ostikoa eman dit eta besteak masailekoa.

Bati (batari!) ezetz esan diot eta baietz besteari.

Bi lagunen etxeetan izan naiz; batenean (batarenean!) hamaiketakoa egin dut eta bazkaria bestearenean.

Batekin (batarekin!) badakit zer egin, baina bestearekin ez.

Batengana (batarengana!) pozik joaten naiz, ez ordea bestearengana.

Hau guztia moldea kasu-marka guztietan erabili behar al da? Alegia, horietan guztietan, horiengan guztiengan, horienganako guztienganako…?