Jatorrizko forma

ahur (esku-barren, -naba).

Euskaltzaindiaren Arauak

1 g.er. 'laua, zelaia'. 2 Zub. 'ibarra'.

Forma baten adiera(k)

1 (g.er.) laua, zelaia; 2 (Zub.) ibarra.

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar. eta Naf. h. labana.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: nabari izan da/zaio/du ad.: nabari da zer gertatzen zaigun; nabari zaio ez dela hemengoa; ez dut uste nabari ez dugun hutsa huts dei daitekeenik.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

nabari izan.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: da/zaio/du ad.: nabari da zer gertatzen zaigun; nabari zaio ez dela hemengoa; ez dut uste nabari ez dugun hutsa huts dei daitekeenik.

Esapideei dagokien sistematika

izan.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

nabari sarrerari dagokion azpisarrera.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

nabariaraz, nabariarazten.

Aditz-erregimena

du ad.

Maiztasuna

g.er.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-gaitz.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-ki.

Kategoria

adlag.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

nabaritasun 4: Oihenart Taldea ("Buru desarmonikoa -garezur luzea eta aurpegi zabala-, nabaritasun guttiko begizubiak, sudur herstua, irteera guttiko masailezurrak eta okotza oso irtena"), Elhuyar 1981 ("T>Tg-ko trantsizioen nabaritasuna disoluzioetan"), Zinetika ("Honen nabaritasunik garrantzitsuena isotopo nahasteen azterketetatik sortu dira [sic]"), J. Madariaga ("Arazo hau zehaztasun handiz uler dezagun, ez dugu oraindik nabaritasun argirik").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

nabaritasun : AB38 1 ('notoriedad'), HiztEn, Euskalterm 10 ('notoriedad' 3, 'evidencia' 6, 'trivialidad' 1) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

nabaritasun : HiruMila (1 notoriedad, 2 evidencia), ElhHizt (1 evidencia, certidumbre manifiesta; 2 Fil. evidencia), Lur EF/FE (évidence), PMuj DVC: nabaritasun (1 notoriedad, publicidad; 2 evidencia, certidumbre manifiesta) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Ongi eratua da

forma berri, ongi eratua (sistemaren araberakoa).

Euskaltzaindiaren Arauak

nabaritu, nabari(tu), nabaritzen. du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

nabaritu, nabari(tu), nabaritzen.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: nabarmen izan da/du ad.: udaberriaren zantzu garbiak nabarmen zirenean; giro eta joera baten ezaugarriak nabarmen dituzte aurpegian.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

nabarmen izan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

argumentu bakarreko perpausetan da ad. motakoa da (8 aldiz jaso da: Or Eus, Mde Pr 2, MEIG 5); argumentu bikoetan du ad. motakoa (4 aldiz ageri da: NEtx LBB, MEIG 3); testuinguruak: a) da laguntzailearekin: Or Eus: "Banabarrez (babarrun) bildur bage bete daite eltzea: ez baitzan leengo jorran nabarmen barea"; Mde Pr: "Batzu haren gogo-barruan baizik ez dira gertatzen; bestetzu kanpoko zeretan, haren baranoko gauzetan nabarmen dira", "Uda, bizi betearen aroa alegia; engoitik nabarmen da haatik laster datorren udazkena, hil-aroa"; MEIG: "udaberriaren zantzu garbiak nabarmen zirenean", "Hau bezain nabarmen baita lehenbizikoan gaur'en ondoan gertakizun den etena edo ebakidura eta, hor gertakizun eta bigarrenean ezinkizun dena", "Ez zaigu falta ez urritasunik ezta ere, hau hori bezain nabarmen ez bada ere, gehiegizko aberastasunik", "guztiok dakigu (...) nabarmen dela aste-egunen izenetan ere, bestetetan ez ezik, Bizkaiko euskalkiaren bereizkuntza", "Aski nabarmen dela deritzat ezin dezakegula hutsune hori etxeko gaiez bete"); b) du laguntzailearekin: NEtx LBB: "Emakumearen begiak, gizakume egarria nabarmen dute"; MEIG: "Giro eta joera baten ezaugarriak nabarmen dituzte aurpegian", "Etxegarai anaiek eta hauei ez zaie nabari Campionek nabarmen duen ajea", "Euskalerriko oroitarri zaharrak, oso nabarmen dute, gauzak geometri-neurrietan sartzeko asmoa"); c) laguntzailerik gabeak dira beste bi: BEnb NereA: "Emakumia lurbira ziar dabil modia begira, nundi edo andi elduko iaku modua dauan tokira; jantziko iaku, naiz-ta nabarmen izan, modien jazkera, modan balego zorioneko litzake gure euskera", "Emakumia mundu guztian dabil modiai begira; nundi edo andi elduko iaku modia dagon lekura; jantziko iaku, naiz-ta nabarmen izan, modien jazkera, barre egin arren bere itxurai bape ez dautsa ardura".

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

argumentu bakarreko 13 kasu jaso dira, denak da laguntzailearekin; eta argumentu biko bakarra, zaio laguntzailearekin; ik. testuinguruak: a) da laguntzailearekin: B. de Arrizabalaga: "guzurrezko muga horreek nabarmen dira Euskalerriaren berezko batasunaren aurrez-aurre"; J. Setien: "paraje bakoitzean nabarben diren gauzak laguntza onak dira: adibidez mendi, baso, dorre, etab."; Elhuyar: "nabarmen da, hain zuzen ere, memorion abiadura motela"; PAlt: "ritmoa beti gailentzen da eta somatzen, honako bertso honetan edo harako hartan (fonetika aldakuntzak egin gabe irakurtzen bada) hain nabarmen ez bada ere"; OinEntz/3: "kontserbadoreen arteko agintaritza txandaketa nabarmen izan da"; J.A. Arrieta: ""emergentzia osoko egoera" delakoan oinarriturik eman dut honako esku-kolpe hau: "ez-gaitasun nabarmena" zuengan guztiz nabarmena dela nabarmen bait da"; X. Lete: "Hortan, Prat de la Riba-ren aintzindaritza nabarmen zen"; Euskadi Obrera 1977: "Azpimarkatu behar diren gauzarik inportanteenetako bat, nabarmen izan zen batasun tinkoa da, euskal partidu gehienen artean"; LMuj: "(...) Miralles, Miramon, Morlans, Amourous gisakoak nabarmen direlarik"; Balea eta euskaldunak: "Baleen artean, txipantzeen eta gizakumeen artean nabarmen den bezala, jokaera homosexualak ere ikusi ahal izan dira"; I. Acha: "Lehenengo bietan burruka giroa da nabarmen; hirugarrenean, berriz, itsasuntzi eta marinelen sinbologia nagusitzen da"; J.A. Lakarra: "Nabarmen da Arzamendi (1981) [1985ko hitzaurrean errepikatua] izen eta urtekako sailkapen hutsa dela, gehienik ere eskema balioa izan dezakeena"; b) zaio laguntzailearekin: Oihenart Taldea: "Jatorria dela eta, bi motako noblezia nabarmen zaigu: bereiz itzazu biak".

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

nabarmen izan : HiztEn ("da, zaio edo du ad.), LurE (adib. "Udaberrian zantzu garbiak nabarmen zirenean") // Ez dugu erregimenari buruzko informaziorik aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

EuskHizt: nabarmen izan (AS; adib. bana eskainiz mota biei: "Udaberriaren zantzu garbiak nabarmen zirenean"; "Etxegarai anaiei ez zaie nabari Campionek nabarmen duen ajea") // ElhHizt: nabarmen izan (AS, mota biak adieraz banatuz: 1 notarse; ser obvio, ser evidente, estar a la vista; adib.: Egun hartan udaberri hasi berriaren zantzu garbiak nabarmen ziren; (...) 2 Notar, apreciar, percibir, advertir. adib.: Bere obrak nabarmen du klasikoen eragina") // EskolaHE: nabarmen izan (AS; adib.: "Udaberriaren zantzu garbiak nabarmen zirenean") // DRA: nabarmen izan (adib. Ol Gen 48,56: "Gosetea, bazterralde orotan nabarmen zanean, Yose'k aletegi guziak iriki zitun") // Ez dugu aurkitu erregimenari buruzko informaziorik ap. HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, PMuj DVC.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: da/du ad.: udaberrian zantzu garbiak nabarmen zirenean; giro eta joera baten ezaugarriak nabarmen dituzte aurpegian.

Esapideei dagokien sistematika

izan.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

nabarmen sarrerari dagokion azpisarrera.

Euskaltzaindiaren Arauak

Ik. EArauak 23.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

nabarmenaraz, nabarmenarazten.

Aditz-erregimena

du ad.

Euskaltzaindiaren Arauak

nabarmendu, nabarmen(du), nabarmentzen, da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

nabarmendu, nabarmen(du), nabarmentzen.

Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak

-n(du)+g-.

Atzizkien araberako erabakiak

-ki.

Euskaltzaindiaren Arauak

adlag.

Atzizkien araberako erabakiak

-txo.

Kategoria

adlag.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

nabarri (G? ap. A; Lar, Añ), nabar-harri (Hb ap. Lh). 1. "Jaspe" Lar y Añ. "Mármol, jaspe" A. v. harnabar. Eta murruaren ekidantza nabarriz zen. TB Apoc 21, 18 (He, Ur (G), Dv, IBk jaspe (h)arri, Ur (V) arri nabarrezko, Ol yaspi-arri, Ker jaspi-arri, IBe jaspe). Arrobi bat, nabarri beltz bikañenetakoa iori ematen debana. Izt C 53. Zeintzubetan ateratzen dituzten kolore guztietako nabarri eder anitz. Ib. 56. Latiñez nabarri landu batean, ermitatxoaren atalburuban. Aran SIgn 96. Nabarrizko etxekida andi ta galanta. EE 1883b, 65. v. tbn. IPrad EEs 1915, 121. 2. "(G-to), lugar donde hay muchas piedras" A.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Ez dugu aurkitu ap. ZTC-EPG.

Tradizioak baztertu duen forma

Hiztegi arruntari dagokio (mineralogian ez da erabiltzen), eta hor ere hedatu gabea da, eta baztertua.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-harri.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Mineralak.

nabarrismo 8: Xabier Letona 2 (“nabarrismoaren jarrera instituzionala”, “nabarrismo eskuindarraren maltzurkeria agerian utziz”), Urko Apaolaza 4 (“’navarrismo praderista’ deituko duguna”, “navarrismo praderista alde batean”, “frankismoko navarrismo Delburgotarra”, “kritika eragin du navarrismotik urrun dauden zenbait historialariren artean”), Patxi Telletxea (“navarrismoa, integrismo katolikoa ereinez egun batean edo bestean”), Bixente Serrano Izko (“jo gintuen bere navarrismoarekin bat egiten ez dugunok”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: nabarrismo 1, Berria (“Askotan esaten dut: UPNri nabarrismoan irabazi behar zaio”).

LB: 270; ETC: 247

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: nabarrismo iz. (Pol.) navarrismo / Adorez: 0 / Labayru: 0 / NolaErran: 0.

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "nabarrismo".

Erabilera oso urriko forma

hedatu gabea.

Forma onartzeko eragozpenak aipatu ditu lantaldeak

Bebil.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Politikaren eremuan erabilitako hitza. Berriak eman dion definizioa egokia da: ‘Nafarroa Garaiaren nortasuna Espainiaren barnean garatu eta Euskal Herriko beste herrialdeetatik bereizi nahi duen jarrera politikoa’. Lehengo bilera batean nabarrista baztertu zen, baina berreskuratzekoa da, ez baitago beste hitzik/modurik kontzeptu hori izendatzeko.

Jakite-arloak

Pol.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB: 59, ETC: 123.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: nabarrista izond. (Pol.) navarrista; Adorez: 0, Labayru: 0, NolaErran: 0. / Euskalterm: 0.

Teknizismo hiztegi honen mailari ez dagokiona

Ez sartzea erabaki da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

nabarrismo forma aztertzean, hau ere sartzea proposatu da. Ez dago kontzeptu hori adierazteko beste hitzik.

Jakite-arloak

Pol.

Euskaltzaindiaren Arauak

nabartu, nabar(tu), nabartzen. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

nabartu, nabar(tu), nabartzen.

Euskaltzaindiaren Arauak

Bizk. 'lau hortzeko golde-mota'.

Erabileremu dialektala

Bizk. batez ere.

Euskaltzaindiaren Arauak

Zub. izond.

Erabileremu dialektala

Zub. batez ere.

Kategoria

izond.

Forma baten adiera(k)

barrukotasuna (eta ondorioz ausartasuna) agertzen duena.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Batez ere Zub.

Maiztasuna

g.er.