OEH - Bilaketa

64 emaitza nabaritu bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
nabaritu.
tradizioa
Tr. Poco documentado al Norte, aunque se encuentra en textos de todas las épocas desde la primera mitad del s. XVII. Al Sur lo emplean autores del s. XX, sobre todo de la segunda mitad, y se encuentra abundantemente documentado. En textos meridionales nabaitu es la forma más gral., seguida en menor frec. de nabaritu, y alternando ambas variantes en algunos autores. Nabaritu es la forma más documentada en textos septentrionales; hay además nabaditu en Duvoisin (Gen 42, 1), Laphitz, Joannateguy y en Prop ((1908, 109); sg. DRA se encuentra tbn. en Herria (10-9-1968), pero la ref. es incorrecta), nabaitu en Joannateguy y Casenave, y nabarritü en un texto suletino de GH (1931, 447). Salvo errata, hay sust. vbal. nabartze en Oskillaso (Kurl 130). En DFrec hay 29 ejs. de nabaritu y 15 de nabaitu, todos ellos meridionales.
sense-1
1. (L, BN-ciz, Ae, Sal, S; O-SP 231, SP, VocBN , Dv, H), nabaitu (G-bet, AN-gip, B, R), nabaditu (Ht VocGr 416, Lecl, Dv, H), nabartu (BN-baig; H), nabarritu (Arch UFH) Ref.: A (nabaritu, nabaitu, nabartu); A Apend; Izeta BHizt (nabaitu); Gte Erd 121 .
(Aux. trans.; tbn. impers.). Advertir, percibir, notar, sentir, darse cuenta; vislumbrar, distinguir. "Apercevoir, découvrir de loin. Arranoak nabaritu duenean. Begiak nabari ahal dezan guzia " SP. "Remarquer" Ht VocGr 416. " Hatzetarik nabaritu dut hemen iragan dela, j'ai connu par ses traces [...]. Nabaritzen badut ene etxean sartu haizela!, si je m'aperçoit, si je connais par quelque moyen que [...]! Nabaritu duzu gaurko gabean uria egin duela?, [...]. Eztuzu nabaritu argi hori, habarrots hori [...]?, [...]. Zure urhatsa nabaritu du[d]an bezain sarria laster egin, sitôt que j'ai distingué votre pas [...]" H. " Ama dala nabartzen ari da (BN-baig), empieza a manifestar que es madre, está embarazada" A. " Ezta nabaritzen izkirio-arroltzeak diren edo usoenak (Ae), no se distingue o aprecia, si..." A Apend. " An amaren palta ederra nabaritzen da (AN-gip)" Gte Erd 121. Debido a una errata de la edición o a un descuido, Azkue da la forma nauritu, citando a Etcheberri de Ziburu (Noel 50). Lhande da "Nabari (L) sentir, percevoir, ressentir. Var. de nabaritu", quizás por nabari izan. v. nabari izan.
Arranoa dathorreño xoriak dik kantatzen, / nabaritu duenean ordean duk ixilltzen. EZ Man I 45. Ezen begiak nabari ahal dezan guztia / gauza xoill itsusia da. Ib. 104. Ardiats diezadazu grazia herioa aitziñetik senti eta nabaritzeko. EZ Man II 174 (v. tbn. Noel 50). Orai nabaritu doa / kurutze misterioa. 'Voici que paraît' . O Po 64. Eztuzea ordian hautemaiten edo nabaritzen zien aldian diren Ainguru eta Arkanjelu salduak? AR 255. Bainan ikhusi baitzituzten ioaiten batzuek, eta bertze hainitzek ere nabaritu, laster egin zuten hara. "Et cognoverunt multi" . HeH Mc 6, 33 (Dv nabaritu; He, TB ezagutu, Leon asmatu). Nabaritu zueneko Jesus. HeH (ap. Dv, que traduce "dès qu'il entendit que Jésus était là"). Hau nolatsukoa den nabaritzeko, izpirituz igan nadiela zeruko gortera. Dv LEd 48. Nabari baleza gobernadoreak [...]. "Et si hoc auditum fuerit a praeside" . Dv Mt 28, 14. Zeruko gauzen nabaritzeko nihor ez da gai. Dv Imit 109 (ap. DRA). Karrikan iragaitean, etxe batetarik nabaditzen ditu garrasia batzu. Laph 76. Nere sabelean daukadan haurrak, nabaitu edo sumatu dueneko hemen zarela [...]. Jnn SBi 38 (307 sumaturik edo nabaditurik). Ülhain batek nabaritü zian bere idi bat bestiak beno gizentzenago zeiola. Ip Hil 193. Nabaritü zien han, harroka artian, Maria Birjinaren imajina eder bat. Ib. 200.
( s. XX) Nabaitzen dira tronpeta soñuak urrun samar. Ill Pill 20. Osaba apezak nabaritü zialarik Graxik Dominixeri egiten zian sua. Const 35. Nere begiak Jesus / an ez dute ikusten, / oro bat sentzukiyak, / ez dute nabaitzen. ArgiDL 160. [Neska] bi nabaitu nituen / esanaz elkarri: [...]. Tx B III 36. Nabaitzen didazu, ama, zer esan nai dedan? Alz Ram 79 (v. tbn. 91). Alde guzietarat bea, etzuen gudularik nabaitzen. FIr 142. Kanpak joten diñardubela nabaitzen dot. Otx 168 (83 nabattu). Ostatura iristean, nabaitu zuten Maria ta Yosek Yesus aurra etzetorrela. Ir YKBiz 34n (459 nabaritu ). Egunerokoan ezartzeari buruz utsuneren batzuk nabaitu izan dirala-ta. EAEg 19-11-1936, 337. Hormaren barruan oraindik beste leze edo zulo barneago bat nabaritu genuen. Mde Pr 112s ( HaurB 49 nabaitu ). Mediumekiko batzarretan nabaritzen diren "hilen arimak". Ib. 345. Barruti bazterreko bidean erromes bat nabaitu zun [...] berari so. Etxde JJ 238. Gogoko tokian ezpaita aldapik nabaitzen. Ib. 89. Garbi nabaitzen zitzakion an zerebilzkien arloengandik urrun zeukana burua. EG 1956 (5-6), 24. Erotzen ari naiz, bai; neuk nabaitzen dut. Txill Let 88. Eta ezkututik bi gizonen izketa-otsa nabaitu det. NEtx Antz 21. Jentea batera bestera nabaritzen eban tontor artatik. Erkiag Arran 186 (BatB 186 nabaitu). Gaur nabaitu dot, lenengoz, aurton, neguaren otza. Gand Elorri 172. Motorraren soñua nabaritu det. Anab Aprika 71 (v. tbn. Poli 94). Ankak, egurrezkoak balira bezela nabaitu nituan. Ugalde Iltz 17. Uretatik irtetzean, alako ozkirri bat nabaritu du. Vill Jaink 71. Amarrak aldera nabaitu zuten atea yoka. Izeta DirG 27. Asmo txarrik nabaitzen badiozu, astindu zure ukabillak. Errekastoaren marmar bizia. MAtx Gazt 75. Ez nuan beñere soldataren usairik ere nabaitzen. Salav 35. Nabaitu al dituk tiroak, Pedro? Ib. 49. Gure biziak bere azken-muga urreratzen nabaitzen du. NEtx LBB 7. Badiagü basurde [...] basollar, ürzo eta trida [...]. Phitz egon nabaitzeko / hegalak eta adarrak. Casve SGrazi 58. Lenengo tragoxkan, ura zala nabaritu zuan. Berron Kijote 192 (189 nabaitu). Burruka-zarata nabaritu zuan alde artara joan zan. Ib. 180. Atzean utsa nabaitu ta, burua biurtuaz zer jazoten zan konturatu giñanean. Etxabu Kontu 30. Nere sorbaldan zerbait gauza zorrotza nabaitu nuan. AZink 105. Larrialdi hurbilik nabaritzen ez zutenez gero, ez ziren sobera kezkatu. MEIG VII 41. (MIH 318 nabaitu) Ez da azter-sail gehiegirik [...] horren pareko goraldirik nabaritu zaionik Francoren [...] garaietan. MEIG VIII 85.

v. tbn. Arb Igand 151. A Ardi 130. Lh Yol 36. Eguzk GizAuz 167. SMitx Aranz 133 (225 nabaitu). Munita 76. Azurm HitzB 29. Nabaitu: Ag G 315. EgutTo 8-10-1918 (ap. DRA). ForuAG 319. Moc Damu 34. Jaukol Biozk 94. Enb 110. Laux BBa 98. Aitzol in Ldi UO 6. Lek EunD 21. ABar Goi 26. TAg Uzt 161. Zait Sof 63. Basarri 72. Onaind in Gazt MusIx 148s. Lab SuEm 181. Olea 19. Ataño TxanKan 214.
azpiadiera-1.1
Ver.
Zarren mai luzean, ogei ta sei bat atso-agure nabaritu nituen. A Ardi 64. [Itz] izardun [...] oriek 145-garren orrialdeko Geigarrian nabaritu zenetzazke azalduak. Ib. X. Ez al dek, Antton, nabaritu, nork oratu dion gaur aurren-aurrena ardo-bonbilari? Ib. 36.
azpiadiera-1.2
Oír.
Zer itz oargarri nabaitu didazu, ba? '¿Me has oído?' . Zait Sof 80.
azpiadiera-1.3
(Aux. intrans.). Advertir, percibir, darse cuenta.
Ongi nabaritu zen Azkue horretaz, baina, [...] ez zion atezulorik ireki bere isuriari. MEIG VII 35.
sense-2
2. Poner de manifiesto.
Gizonen saldukeri ta gaiztokeria nabaritzen dituan edesez. "Resaltan" . Zink Crit 47n.
sense-3
3. (AN-larr).
"Sobresalir, distinguirse" Asp Leiz. En AxN se explica nabarbendurik (434; cf. ej. s.v. nabarmendu), por nabariturik.
azpisarrera-1
EZIN NABARITUZKO. "Incompréhensible" Dv.
nabaritu
0 / 0 aditu >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper