Euskaltzaindiaren Hiztegia

Adiera mugatzeko zailtasunak

erabilera-adierak argitzeko daude

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Jakite-arloak

Tekn. (Gram.)

Adiera(k) edo arlo semantikoa

cf. adizlagun / adberbio banaketa: 1. biak jasoko dira, zein bere lekuan, eta aditzondo gehituz; 2. EGLUren bereizketa ikustea komeniko da, definizio zehatzagoetara jotzean

Euskaltzaindiaren Arauak

adjudikatu, adjudika, adjudikatzen. du ad.

Nazioarteko forma da, euskal baliokidearekin batera onartzekoa

Zerrendako forma onartuaren parekoak

esleitu ordain egokia den ikus (eta izendatu)

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

adjudikatu, adjudika, adjudikatzen

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-dun: hiztegitik baztertzekoa litzateke, -dun osaerako hainbat bezala; baina adjudikatario-rekin lehian egon liteke, eta hau baino erabiliagoa izan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB: 76: a) laguntzaile, ondoko 27: Elhuyar (“Karlos Ibarguren Donostia Ospitaleko Larrialdiak saileko mediku adjuntua da gaur egun”), Elkar (“nire adjuntuak miretsi egiten nau”), Euskaltzaindia 25 (“idazkari adjuntua”), b) Hizkl. 49: Euskaltzaindia 2 (“Jarraian, egitura predikatibo hori Gutiérrezek aipatzen dituen FV2k, "Aditamentoak" edo zirkunstantzialak diren adjuntuek, osatu eta ezaugarrituko dute: postposizio sintagmek”), UEU 47 (“Ekialdeko hiztun batzuek aldaera «zorrotzagoa»dutela ikusi dugu: TZE adjuntuetan eta TZEKO osagarrietan subjektu isilek ez duteirakurketa askerik, eta kontrol irakurketa baimentzen dute bakarrik”); ETC: 134: a) laguntzaile, ondoko: 14 (“Goizeko ordu guztiak adjuntu batekin pasatzen ditut, berak gainbegiratzen du nire lana”, “Indiako Armadako Buru Adjuntu ohia NBEren Babes Indarren Misioko buru ohia Jugoslavian”), b) Hizkl. 113 (“Sintagma lokatiboak adjuntu gisa sailkatu ohi dira, eta ez halabeharrez argumentu gisa”), c) Mat. 7: (“Adjuntu hitzak badu beste esanahi bat ere Aljebra Linealean”); eta adjunto 2, a) laguntzaile, ondoko: (“Oraingo irakasle kontratatu doktoreak, gehienak urte mordoaren esperientziarekin,« adjunto» bihurtzen ditu, behin-behineko kategoria eta hasi berrientzat pentsatua”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: adjuntu 1 izond. (Mat.) adjunto, -a matrize adjuntua: matriz adjunta; 2 iz. (Hizkl.) adjunto; Adorez adjuntu iz. eta izond. 1) (Mat.) adjunto/ta; 2) (Hizkl.) adjunto/ta; Labayru 0; NolaErran: 0.

Erdaretako formak

es adjunto; fr adjoint:Elhuyar: 1 adj. [unido con otra cosa] erantsi, gehitu, gaineratu según consta en la documentación adjunta: erantsitako agirietan jasotakoaren arabera; 2 adj. (Mat.) adjuntu matriz adjunta: matrize adjuntua; 3 adv. erantsi, atxiki, honekin batera doan(a) adjunto le remito una muestra de nuestras novedades: honekin batera doakizu gure nobedadeen lagin bat; adjunto se envían los informes recibidos hasta la fecha: honekin batera bidaltzen dizkizugu gaur arte jasotako txostenak; 4 adj./s. laguntzaile, ondoko le nombró director adjunto de su gabinete: kabineteko zuzendari laguntzaile izendatu zuen; 5 adj./s. (Enseñ.) alboko adjunto interino: alboko bitartekoa; 6 s.m. (Ling.) adjuntu . // Adorez: 1 adj. erantsi, gehitu, gaineratu ; en paquete adjunto: pakete erantsian; 2 ondoko, aldameneko, laguntzaile ; adjunto al gerente: kudeatzailearen ondokoa; adjunto de dirección: zuzendariaren ondokoa; director adjunto: zuzendari-laguntzailea. 3 m. accesorio: eranskailu, eranskin, gehigarri, emendakin . 4 adv. -ekin batera ; le remito adjunto: honekin batera igorri dizut. 5 m. (Mat.) adjuntu . // Labayru: 1 adj. Unido a otra cosa erantsi(ta), gehitu(ta), ga(i)neratu(ta)/gaineratu(ta), -(r)i eutsi (contiguo). El verbo eutsi se usa en su forma sintética. Los documentos adjuntos los entregaremos mañana: Bihar aurkeztuko ditugu agiri erantsiak. Adjunto les envío el certificado de nacimiento: Idazki honi dautsala, jaiotza-ziurtagiria joatzue. 2 adj., s. (Persona) que ayuda a otra lagun(tzaile), ondoko, alboko, albesteko, kide (socio).Adjunto a la dirección: Zuzendariaren ondokoa. Es gerente adjunto de una empresa importante: Enpresa garrantzitsu bateko gerente-laguntzailea da. // NolaErran: 1 adjectif laguntzaile – lagüntzale (ZU) 2 nom masculin | nom féminin mairie auzapezorde (BL) – aüzapezorde (ZU) axuant (BL) – alkateorde (MD) ici comme ailleurs le choix du Maire et des adjoints a eu lieu à la suite des élections denetan bezala egin da hemen ere auzapez eta axuanten hautaketa hauteskundeen ondotik. // Euskalterm: adjuntu (Hizkl., Mat.); ondoko (kargua); alboko (Hezk. ‘adjunto contratado’). // ZTHB-Mat: adjuntu .

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta sarrera gisa jasotzekoa. Hizkuntzalaritza eta Matematika arloetakoa dela adieraziko da.

Jakite-arloak

Hizkl. eta Mat.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

adlatibo 12: J.M. Irazola (“Berriz ere gogoratuz hona hemen Izen berezien deklinabidekera: Kont. amaituak / Bok. amaituak / Nominatiboa / Ergatiboa / Datiboa / Genitiboa / Komitatiboa / Instrumentala / Genitibo TD / Inesiboa / Adlatiboa / Ablatiboa / Partitiboa”, “Instrumentala, inesiboa, adlatiboa”, “Nominatiboa / Ergatiboa / Datiboa / Genitiboa / oraintsuago / Instrumentala / Inesiboa / adlatiboa / Partitibo-ablatiboa”), Eutsi/1 (“Adlatibo soila: Iruñera(t); Donostiara(t); Hurbiltze adlatiboa: Iruñerantz; Donostiarantz; Muga adlatiboa: Iruñeraino; Donostiaraino”, “Adlatiboaren gainean eraikia: Iruñerako; Donostiarako”), R. Gomez (“Adlatibo singularrak, jakina denez, -ara forma du”), GomenErab (“euskara batuan, hainbat idazlek, hobe beharrez, arauera forma hautatu dute, arau-ren adlatiboa delakoan, hitzak lortua zuen idazkera-batasuna hautsiz”), E. Lopetegi (“Adlatiboa [-tzera] eta inesibo mugagabea [-tzen] oso hurbil daude”, “Bizkaieraz inesiboa erabiltzen da, adlatiboa baztertuz”, “Adlatibo bukatuzkoa”).

Sektore jakin bateko informazioa

EGLU-I, 252: adlatibo; eta 265: "norabide zuzenezkoa (-rantz)" — tauletan hurbiltze adlat.; 265: "adlatibo bukatuzkoa (-raino)" — tauletan hurbiltze adlatiboa, muga adlatiboa.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

adlatibo: HiztEn, HiruMila, ElhHizt (adlatibo soil, muga-adlatibo, hurbiltze-adlatibo, adlatiboaren gainean erakia) // Ez dugu aurkitu ap. LurE.

Erdaretako formak

fr (DLLF): Ez dugu aurkitu, baina Lafitteren Grammaire Basquen: adlatif ; en (wikipedia): allative, it (Wikipedia): allativo, de (Wikipedia): Allativ.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Euskaltzaindiaren Arauak

izond. Gram.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

a) Kategoriak eta arloa honela aipatzeko eskatuz: «izond. eta iz. Hizkl.» eta b) azpisarrera gisa erantsiz: hurbiltze-adlatibo, muga-adlatibo.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Kasuen izenak.

Maileguen egokitzapen sistematikoa

-dl-/-ll.

Jakite-arloak

Tekn.: berez, adiabatiko bezain teknizismoa da; baina hizkuntzari dagozkionak "hurbilago" sentitzen ditugulako edo, sarbide oparoagoa ematen diegu; nolanahi ere, erabiltzekotan, forma hori dagokio, eta ez besterik.

administradore iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, administradorek euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. administratzaile].

administradore 10: Berria (“Zeren eta egia esango dizuet, nire ordenadoreez arduratzen den enpresak, etxepeko administradoreak edo ez dakit zein elkartek (Gure Esku Dago, adibidez) nire datuekin egingo duenak ez dit beldurrik ematen”), Deia 3 (“haietako bat, Josepha Ignazia, 1745ean jaio zen, eta Juan Bernardo Amitesarobe donostiarra izan zuen atautxi, hain juxtu, Elamako burdinolan administradore zena”), DiarioVasco 2 (“San Agustin eliza, administradorearen etxea, Enobietako urtegia eraikiarazi zuen ingeniariaren etxea?”), EiTB (“Badiolak adierazi duenez, administradore judizialek asteartean jasoko dute Realeko kontseiluak osatu duen txostena haiek eurena egin dezaten”), Jakin 2 (“Eta, gero, Don Jose Maria Zirarda administradore izendatu zutelako. Zirarda gotzaina zen Santanderren, eta hemengo administradore izendatu zuten, hango ardura utzi gabe”), Karmel (“Administradore izatea lortu eban laster Sabin gazteak”); administratzaile 1652.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

administradore 7: Herria (“Alabainan, 10 administradore horietan”), Berria (“The Washington Post egunkariaren arabera, Paul Bremer Washingtonek Iraken ezarritako administradoreak estrategia hori proposatu zion Etxe Zuriari suniten babesa jaso ahal izateko”), Matias Mugica (“Printzearen administradoreak ere bai, printzearen lekaioek ere bai”), Juan Garzia 2 (“Administradore kargua eskaini nionan, hi ostera ikusi beharrez”), Iñigo Aranbarri (“Irakurlea ezustean harrapatu, eta asko izan ziren hiztegietan esanahiaren bila hasi zirenak: adizlagun, adjektibo, adjudikatu... administradore”); administratzaile 178.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Debekua bere horretan uztea proposatu da. Datuak ikusita, badirudi administratzaile formak bere bidea egin duela, baina oraindik ere badira administradore erabiltzen jarraitzen dutenak.

Forma saihestekoa

Saih. Ik. administratzaile.

Euskaltzaindiaren Arauak

administrari 'administrazioko langilea': administrariak, administrari laguntzaileak.A104: "Administrazio-hizkeran aski zehaztuak daude "administrari" eta "administrari laguntzaile" langile­-kategoriak. Zerrenda honetan ematen denaren arabera ("administrari = administrazioko langile"), ordea, administrazioan diharduten guztiak lirateke "administrari". Zerrendan datorren definizioa anbiguoa da, gutxienez" (1994-05-18).

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-ari/-tzaile.

Forma baten adiera(k)

'administrazioko langilea'

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: aministraritza / EuskHizt: †  Ik. administrazio / HiztEn: Ik. administrazio / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-tza.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Izenondo erreferentzialak

-ibo izond. erref.

Kategoria

izond.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Zuzenbide administratiboa.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

administratu, administra, administratzen. du ad.

Euskaltzaindiaren Arauak

administratzaile 'administratzen duena'.

Forma baten adiera(k)

'administratzen duena'. ik. administrari

Erabiltzekotan, forma horretan erabiltzekoa da

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehitzeko eskatuz: administrazio-kontseilu .

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu administrazio(-)ebazpen formarik.

administrazio-ebazpen 102: Estatuko Aldizkari Ofiziala 38, Berria 2, Deustuko Unibertsitatea 36, EHAA 13, Gomylex 7, Nafarroako Aldizkari Ofiziala 5, Laneki.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Ez dugu aurkitu administrazio(-)ebazpen formarik.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da eta, beraz, azpisarrera gisa jaso liteke.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa administrazio sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu administrazio(-)egintza formarik.

administrazio(-)egintza 164: Estatuko Aldizkari Ofiziala 74, Deustuko Unibertsitatea 58, Nafarroako Aldizkari Ofiziala 14, EHAA 7, Gomylex 6, EiTB 2, Berria, UEU, Laneki.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Ez dugu aurkitu administrazio(-)egintza formarik.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da eta, beraz, azpisarrera gisa jaso liteke.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa administrazio sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu administrazio(-)espediente formarik.

administrazio(-)espediente 56: Estatuko Aldizkari Ofiziala 16, DeustukoUnibertsitatea 13, Nafarroako Aldizkari Ofiziala 10, Gomylex 3, Berria 3, EiTB 3, Elkar 2, UEU 2, EHAA, Consumer, Argia, Laneki.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Ez dugu aurkitu administrazio(-)espediente formarik.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da eta, beraz, azpisarrera gisa jaso liteke.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa administrazio sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB: 84; ETC: 77

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: administrazioaren isiltasun, administrazio-isiltasun silencio administrativo; Adorez: administrazio-isiltasuna : silencio administrativo; Labayru: 0, NolaErran: 0; Euskalterm: administrazioaren isiltasun, administrazio-isiltasun silencio adminitrativo.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Terminoa da eta azpisarrera gisa jasotzekoa. Bide batez, isiltasun sarreran administrazioari dagokion adiera berria gehitzea komeni da (cf RAE).

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa administrazio eta isiltasun sarreretan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB: 86; ETC: 157

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: administrazio-kontratu contrato administrativo; Adorez: 0, Labayru: 0; NolaErran: 0; Euskalterm: administrazio-kontratu (TN).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Terminoa da eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa administrazio eta kontratu sarreretan.

administrazio(-)prozedura 369.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

administrazio(-)prozedura 1.

adib: erruztatu2 iz./adj. Zuz. Prozedura penaletan, delitu batez akusatua dena. Prozedura penala amaitu eta epaiak erruztatuak kondenatzen baditu, administrazio prozedura artxibatu egingo da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Oso erabilia da, eta azpisarrera gisa jasotzekoa, Zuz. markarekin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa administrazio eta prozedura sarreretan.

Jakite-arloak

Zuz.

LBeh (2013-06-10): administrazio publiko 31: Berria 19, EiTB 4, Argia 6, DiarioVasco 2; herri(-)administrazio 89.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: administrazio publiko : Berria 147, Pello Salaburu 6, Koro Navarro 2, Josu Zabaleta, Iñaki Iñurrieta, Migel Angel Mintegi, Iñaki Heras, Antton Olano, Andres Urrutia; herri(-)administrazio 48.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es administración pública / fr Administration; fonction publique: Elhuyar: administrazio publiko, herri-administrazio / Nolaerran: administrazio / Zehazki: Administrazio Publikoa / Labayru: herri administrazio | arduralaritza | administraritza / Adorez5000: herri administrazioa.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da, eta horren premia dago.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

azpisarrera gisa sartzekoa administrazio sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

admititu (eta admitiu) 3: LE Prog 2 ("anitz animale bi oñetakoak [...] ain konsolaturik bizi dire nola ezpaliz berze bizirik baizik au, ta aisa admiti lezakete edozein bekatu obeki, ezi ez trabaju edozein, trukadan", "ezta an admitizen baizik sandu dena"), JJMg BasEsc ("Ezkontzako berba, ariñ emon, ta damutubetatik, urteten ebeelako auzi, ta beste kalte askok, urten eban Karlos 4, lege batek aginduten ebala, ez eleisako, ez bestelako juezak admitiu eijeela esposaleen gañeko demandarik, baldin persona, atarako lizenzija eukeenak izatiaz ostian, esponsal, edo ezkonduteko berbaak eskritura publikuagaz egiñak ezpaziran") // Ik. OEH argitaratuan ametitu sarrera.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

admititu 4, A. Gabikagogeaskoa ("nozio bat hain unibertsalki eta iraunkorki onartua dela admititurik ere, hau ez litzateke argudio ahul bat besterik izango", "... hau diot, posibletzat admitituko bagenu suposamen arras ulertezin eta bitxi hori", "Hitlerrengan, defentsa-mekanismo hau ezin irrazionalagoa da, zeren berak badituela xalo bai xalo admititzen duen asmo berberak ukateaz akusatzen ditu bere etsaiak", "Freuden hipotesia zuzena balitz, bultzadura suntsikorren intentsitateak #mdash#geure buruaren edo besteen aurka#mdash# gutxi gorabehera konstante iraun beharko lukeela admititu beharko genuke") // ametitu 37 aldiz ageri da.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

admititu : AB50 1, HiztEn (ik. onartu) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

admititu : EIH (e. ametitu), EuskHizt (ik. ametitu), HiruMila; admitiezin : HiruMila, PMuj DVC (admiti-ezin: inadmisible); admitigarri : HiruMila, PMuj DVC (admisible) // Ez dugu aurkitu ap. ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: e. ametitu / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Maileguaren beste forma, gaizki edo erdizka egokituaren ordez

Ik. ametitu (eta hobestekoak: onartu eta).

Maileguen egokitzapen sistematikoa

-dm-/-m-.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

zo(h)i (eta lur zohi) 17 ager., EZ 4 ("Fiñean hil gogorrak dauntza mobimendu gaberik, Eztutela zohiaren baizen berze galderik", "Lekhuaren eredura hartzen dugu zohia, eta ez damu dugula bedinkatu hobia", "O Iongoiko Aita Adam lurretik formatua, eta Eüa haren saihetz hezurrez moldatua lur zohitik illkhi dena gero ere lurrera, epheak iragan eta bihurtzen da berera", "O Iongikom zeñen guztiz manamendu hertsiaz, defuntuak ohoratzen baitire lur zohiaz"), Cb Eg II ("Ta nola buztin puska bat erosi duenak, nai duena orrezaz egin dezakean, edo ontziak, edo zoiak, edo bazterrera bota nai badu: ala Zuk, Jauna, nizaz nai zun guzia egin dezakezu"), Mg PAb ("Zoijak txikartu biar dira atxurraz"), Izt C (zerrendatu batean), Apaol 2 ("Txendorraren garaiko aldean ikusten zan etxabola bat, iru pago adarrekin egiña, eta garoz azpitik eta zoiez gañetik estalia", "Auzera danian artuak erein zituztek, eta ik oraindikan zoi bat bakarrikan ez duk itzuli"), Dv LEd ("Hala-nola buztin pozi bat erosten duenak, nahi duena haretaz egin baitezake, edo untziak, edo zohiak, edo bazterrera bota nahi badu; orobat zuk-ere, Jauna, nitaz nahi duzun guzia egiten-ahal duzu"), JE Bur 2 ("Begien aitzinean daukat bertzalde nola, noizetik noizera, arkhina aski tinkatu zenean eta loditu, palaz urratzen zuten, zohikatuz; zohiak gero metatzeko", "Zohiak bazagoden gero xutik hegika, uda guzian, iguzkiak idortzen zituela"), Or Mi 2 ("Zoi-tartean xir-xirka ari ziren kirkirrak", "nire lanak etxalde ontan irabazi ditun zoi ta zotalak kontatu ezkero, nire izerdi-tantak kontaturik leudekek"), Otx ("naiz-ta etxe au zoiez eta zotzez egiña ixan"), Uzt Sas 2 ("Lauko zoia izaten zan jeneralean, iru edo lau bat zoi soro zabalean"); soi Zav Fab ("Andik, guraso au il ezkero, aren esanen ganera semeak lana bero bai bero egiten abiatu dira: mastui atxurtu, soiak apurtu, ta azpiko lurrak ganera"); zoizar Zait Sof ("Lurra, berriz, elkor, zoizar ta itzegabi-eza").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

pezo 4 ager., NekazArkit 2 ("Errioxa Arabarrean zura eta pezoarekin jokatuz egindako eraikin apur-apurrenetakoa da", "Hala ere, bere saihets batean halako material-ahulezia agertzen du, zurezko bilbadura eta pezoarekin"), GizarteZ/OHO ("Barrualdean etxeek pezo edo adreiluzko orma lodiak dituzte muturreko tenperaturetatik babesteko"), G. Nazabal ("Alhagen filosofo arabiarrak, bere aldetik, kabila baten iluntasunean, barrunbea ixten zuten pezoen arteko zirrikitu batetik kanpoko irudi bat, alderantzikatua, pasatu eta paretan proiektatzen dela deskubritzen du"); pezu X. Goia ("Materiala: lurra, adreilua eta pezua"); zohi J. Kalzada ("Etxeak ttipiak ziren, lauzaz eginak; teilatua lastozkoa nahiz zohizkoa izan ohi zen"); zohikatz BiziJator ("lurrazalaren barnean aurkitzen diren substantzia organikoak, esate baterako, zohikatza, harrikatz- eta petrolioi-hobiak, etab.").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

adoba : HiztEn, LurE, Euskalterm 3; adobe : AB38 1 ('adobe'); pezo : HiztEn, Euskalterm 6 (hauetan p.-horma 3: 'tapia'); zohi : AB38 1 (tepe), HiztEn // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

adoba : EskolaHE, DRA (1 remiendo; 2 condimento; 3 panal de avispa; 4 adobe), PMuj DVC (1 panal de avispa; 2 adobe, ladrillo crudo; 3 ocasión; 4 remiendo; etab.); pezo : HiruMila (1 adobe; 2 corpulento, ta), ElhHizt (adobe: masa de barro), Lh DBF (baradeau, tranchée ou mur de pisé qui soutient un terrain élévé), DRA (1 corpulento; 2 adobe), PMuj DVC (adobe, ladrillo crudo, tabicón); pezu : Casve EF (tranchée); zohi : EuskHizt, HiruMila (tepe, pedazo de tierra, terrón de césped), ElhHizt: (1 tepe, tormo, terrón; 2 adobe), EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE (1 tepe; 2 adobe / 1 morceau de terre couvert de gazon; 2 brique cru; 3 mûr), Casve EF (1 mûr; 2 motte de terre), HaizeG BF (motte de gazon), Lh DBF (1 tranche de terre élévée avec son gazon, motte de gazon, dont onf se sert pour éléver des clôtures en terre avec baradeaux; 2 tranche de terre que renverse la charrue; 3 sorte de brique faite de terre grasse et de paille), DRA (1 tepe; 2 maduro; eta zoi: 1 tepe, tormo...; 2 especie de ladrillo, hecho de tierra y paja: adobe; 3 leño [...] que lleva cada pescador de merluza...; 4 raja; 5 compañeros layadores; 6 caspa de la cabeza; 7 soga), PMuj DVC (zoi: 1 tepe, tormo...; 2 leño de merluceros para recoger el aparejo; 3 raja,...; 4 layador, compañero; 5 caspa de la cabeza; 6 tabique, adobe, ladrillo crudo; 7 maduro...).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

nerabe 2 aldiz jaso da (A Ardi: "Eta bereala zutitu ta amar nerabe azkarrak (...) dantzasoka eratu zuten"; "nerabetan, mutil zirala, txiroxko ziran"); norhabe behin (JesBih: "handiak dire adin guzietako presunek eta bereziki norhabe gazteek kongregazione huntan aurkhituko dituzten abantailak").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Azkueren bakarraz besteak EB dira: adoleszente 6 (M. Aramendi, J. Arregi, UZEI); adoleszentismo 17 (J. Arregi 15, J.M. Torrealdai, P. Iztueta: adoleszentisma); adoleszentzia (eta adoleszentzi garai) 3 (J. Arregi); adolezente 1 (J. Agirre); adolezentzia aro 1 (J. Lasa); nerabe [iz.] 1 EB (J. Lasa); [izond.] 3 (Txillardegi, M. Legasse, J.M. Irigoien); nerabetasun 1 (K. Bizkarra); nerabezaro 1 (B. Aztobiza); nerabezutu 1 (A in Euskera 1927).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

adoleszente : AB50 2; HiztEn ("(iz. eta izond.) Adoleszentzian dagoen pertsona"); Euskalterm 1; adoleszentaro : HiztEn ("ik. adoleszentzia"); Euskalterm 1; adoleszentzia : HiztEn ("(iz.) Haurtzaroaren eta heldutasun arteko adin-tartea. Bertan pubertaroko aldaketa-multzoa gertatzen da eta lehen izandako oreka aldatu egiten da"); Euskalterm 3 (eta aurre-adoleszentzia); nerabe : LurE/EskolaHE ("(adj. eta iz.) Mirabe, zerbitzaria // Gaztea"); HiztEn ("(iz. eta izond.) 1 Adoleszentea. 2 Mirabea, zerbitzaria"); nerabe aro : LurE/EskolaHE ("Giza bizitzaren haurtzaro ondoko aldia (12 urtetik 20 arte gutxi gorabehera)"); nerabezaro : AB38 1; HiztEn ("Adoleszentzia"); Euskalterm 1; norabe : HiztEn ("ik. nerabe").

Erdara/euskara hiztegietako datuak

a) adolescencia / adolescente-ren ordainak hiztegietan: ElhHizt: adoleszentzia, nerabezaro / adoleszente, nerabe. // HiruMila: "1 (época) nerabezaro. 2 (cualidad de adolescente) nerabetasun" / gaztetxo, nerabe. // Lur EF/FE: nerabezaro / nerabe. // Lur EF/FE: gaztaro / nerabe. // Casve FE: (âge) gaztaro, gaztezaro; (état) gaztetarzün, morrointarzün / gazte, morroin. // HaizeG FB: gaztetasun, gaztaro, morrointasun / gazte, morroin. // T-L LFB: gaztetasun, gaztaro, gazte-denbora / gazte. // PMuj DCV: "1 (cualidad) gaztetasun; llegar a la ad. gaztetu. 2 (época) gaztaro, gaztezaro; en la ad. gaztetan; desde la ad. gaztetandikan. 3 (conj.) gazteria, gaztedi" / "joven gazte; muchacho giza-seme; muchacha giz-alaba, neska; defecto de ad. gaztekeria". // BeraLzM: gaztaro, gizaro; morroin-adin, neskame adin. // Azkue Aurkibidea: morroin-adin, morrointasun.

Erdaretako formak

es adolescencia; fr (Le Petit Robert): adolescence; it (L. Ambruzzi): adolescenza; ca (DCC): adolescència; en (DEIL): adolescence; (Webster): adolescence, adolescency; de (Slaby-Grossmann): Jünglingsalter // Backfischalter // Teenagerzeit (engl.) // Jungend; es adolescente; fr (Le Petit Robert): (n.) adolescent, -ente; it (L. Ambruzzi): (agg. e s.) adolescente; ca (DCC): (adj. m. f.) adolescente; pt (Eurodiccionario): adolescente; en (DEIL): (adj. /s.) adolescent; (Webster): adolescent; de (Slaby-Grossmann): (adj.) Jünglings- // halbwüchsig // jung // neu // (m.) Jüngling // Knabe // (f.) junges Mädchen // (Jur.) Jungendlicher (14-18 Jahre Deut) // Heranwachsender (18 bis 21 Jahre Deut) // (mpl) Jungendliche.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Maileguaren aldean hobestekoa

Ik. nerabe (eta, dagokionean, gaztetxo ere erabil daiteke).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Maileguaren aldean hobestekoa

Ik. nerabezaro, nerabetasun.

Euskaltzaindiaren Arauak

Adonis: EArau82 (la-fr-es Adonis).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Adonis: A. Arana ("Gorputzez ez zen Adonis, baina ni neu ere ez naiz halakoa inoiz izan"); X. Olarra ("unibertsitatean nengoela “Adonis” tankeran argazkia egin zidaten eguna"); adonis: B. Atxaga ("Horien kristoak adonisak bezalakoak iruditu zitzaizkidan").

Erdaretako formak

OfQuLF: beau jeune homme || Adonis || personnage mythologique reconnu pour sa beauté.

Euskaltzaindiak euskara baturako proposatua

forma egokia da, lantaldearen ustez, eta onartzekoa, nahiz ez den asko hedatu.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Izen propiotikoak.

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "adoptatu (umeak, ez erabakiak), adopzio. Erabakiak hartu egiten dira".

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

adopta, adoptatzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Maileguaren adiera-erabileremuak, eta ordainak

seme edo alabatzat hartu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu adoptatzaile formarik.

adoptatzaile 51: Deustuko Unibertsitatea 18, Euskal Herriko Agintaritza 7, Consumer 10, Espainiako Gobernua 8, Gomylex, Laneki 7.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

adoptatzaile 5: Berria 4, Iñaki Heras.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta jasotzekoa.

Zerrenda osagarriak

EEgunk.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

adopzio-legea.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

izond.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Jainkoa bakarrik da adoragarria.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

adoraraz, adorarazten.

Aditz-erregimena

du ad.

Euskaltzaindiaren Arauak

adoratu, adora, adoratzen. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

adoratu, adora, adoratzen

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa emateko eskatuz: adore eman .

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Esapideei dagokien sistematika

eman.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

adore sarrerari dagokion azpisarrera.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-gabe.

Kategoria

izond.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

adoregabe(tu), adoregabetzen.

Atzizkien araberako erabakiak

-gabe-tu.

Aditz-erregimena

da/du ad.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

adore(tu), adoretzen.

Aditz-erregimena

da/du ad.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

-z librea.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

adorna, adornatzen.

Erabileremu dialektala

Heg.

Mailak

Beh.

Forma baten adiera(k)

apaindu.