1.
(Lcc, Urt II 76),
materi,
mateir. Materia, tema."Demuestra, materia irakutstekoa
"Lcc.
Baskoek [...] duten bere lengoajian [...] zerbait doktrina eta [...] kantatzeko eta denbora igaraiteko materia. E 7s.
Bere predikazionean traktatzen duen materiaren araura. LçIns A, 1r.
Gizonaren azken fiñez hartzen dut materia. EZMan I 41.
Zeren materia haur baita hain handia eta luzea. Ax 339 (V 226).
Zure kanten materia. Gç 111.
Asko liburu handiren bethetzeko materiarik aski. ES 190.
Igandean nolabait eskapatuko naz ni emendik, eta egongo gera biok mateir orren gañean.
DonGut
115 (cf. ib. 115 igandean bien artean disponituko degu
).
Engana ez zaitezen hain materia inportantean. Brtc 165.
Zu zaitut materia, monsieur Iharasarry. Iraultza 79.
Materia eder batez / nahi niz egün minzatü. Xarlem 1490.
Erlixioneko materietan jakintsun. Jaur 407.
Zer suiet edo materia aphez baten kaskoaren eta astien okupatzeko!Gy VIII.
Meditazioneen materia berezia. Lap 240 (V 108).
v. tbn. He Gudu 137. Tt Arima 3. MarIl 129. En DFrec hay 12 ejs. de materia.
azpiadiera-1.1
Materia, motivo. Zuezaz gloriatzeko materia handia dut. "J'ai de quoi"
.Lç2 Cor 7, 4 (He burupe, TB arrazoin, Ker bide; IBk, IBe harrobide
).
Bizitze guztian dugun materia frankorik / behin eta berriz ere zuen laudatzekorik. EZMan II 137.
Ediren bezate zure baithan bere bozkarioaren materia. Gç 54.
azpiadiera-1.2
Materia, cuestión, asunto. Eraki ote digon inori falso testimoniorik materi grabean edo gauza andian. OA 167.
[Bekhatua mortala da] noiz ere materia handia baita. CatLav 164 (V 84).
Mortal da osoki borontario eta materia inportantaren gañian denian. CatLan 112.
v. tbn.
CatAe 54. CatSal 55. CatR 55.
sense-2
2.
(Lcc, HtVocGr 383, VocBN). Materia, material."Materia"Lcc.
Zurez, harriz eta bertze añhitz materiaz. Mat 103.
Dirade espiritu sollak gorputzik eta materiarik batere bage. BerDoc 139r.
Sakramendu haren lehen materia eta kanpotikoa. TtOnsa 22.
--Zein da Konfirmazioniaren materia? --Krisma saintia. Bp I 64.
Ezta beraz kürütxiaren materia adoratzen?Bp II 51.
Hala nola egiazko filosofian materia eta forma baitira gorphutzaren lehen hatsapenak. ES 127.
Izarrak baiño materia lodiago batetarik egiñak [kometak]. HePhil 178 (SP 176 materia).
Zerén gu bekála gizón zire ta materia berékoak. LEProg 114.
Materiaz egina den mundu hunen mugetan. Lap 4 (V 4).
Bizigabeko materia. VillJaink 152.
Materia utsaren eta bizitzaren artean ba-da leize bat. Ib. 64.
azpiadiera-2.1
Material (de obra).
Leiho horien materiak herriak fornitzen dubelarik, lekat entreprenura izaren den obligatua harri guzien xuritzera. (1763). SenperEus 153.
Eskalanpu egiliak / ebasten tü materiak. Etch 306 (tbn. en ChantP 182 y Or Eus 281).
sense-3
3.
(V, AN-larr, B; Lcc, SP, VocBN, Añ (V))
Ref.:
A;
AspLeiz2(materittu)
. Pus."Podre"Lcc, Añ.
"Postema"Añ.
Baldin senti badiozute abzes bilduma edo materiarik duela. Mong 591.
Zauri izugarriak, usteltasunak edo materi loi itsusiak ere. MbIArg I 128.
Sarnaz, materiyaz eta kostraz beterik. Zuzaeta 65.
Usteltasun o materiari erran nion: zu zara nere aita.
FamInst
861.
Zeinbat materija atsitu, zeinbat usteltasun. fBIc II 234.
Deus ez zinuten hatzeman odolztaturik, materiaz guti edo aski bederen zikindurik?HUAurp 185.
Ez zauririk, ez materirik, ez oñazeririk, etzitzaion ezertxo-re gelditu. Goñi 57.
Pikorño bat jadanik matariak horitzen hasia. JEMed 47.
Ez dakit ote diran / materi biurtu.AZink 174.
sense-4
4."Exemple d'écriture"SP(→)vEys.
azpisarrera-1
MATERIAZKO.
Material. Ontasun partikular eta materiazko guzietara. SPImit III 53, 3 (Ch munduko).
Materizko lanetan ari dan langillearen tresna. Vill(
inGandElorri 14
).
Materiazko estalki gogorrean barrena. VillJaink 58.