Tr. Hallamos el part. gainera en Hiriart-Urruty, Barbier y Orixe, y la forma de futuro gainerako en Goyhetche.
sense-1
1.
(Urt, Dv, H, A; gaineraSP, Dv),
ganeratuPoner(se) encima; echar(se) encima; sobrevenir; elevarse, llegar a lo alto; poner por encima (de). "Élever, monter en haut. Eltzea gainera dut, j'ai mis le pot au feu. Gainerako da, il montera dessus" SP. "Adlevare" Urt I 189. "Arriver au haut d'un endroit" Dv. "Bi brinkoz gainerako nauk (Gy), en deux bonds je monterai là-haut" Ib. s.v. gainerako. "1. se placer sur, monter dessus. Gaiñera hakio, mets-toi sur lui, monte-lui dessus, [...]; 2. arriver sur, atteindre en haut" H. Tr. De uso casi general (pero no lo encontramos en la tradición suletina); es especialmente frecuente en autores del s. XIX. En DFrec hay 18 ejs.
Abariziosoentzat bitzten da su handia / eta bertza gaiñeratzen. EZMan I 107.
Bethi gaineratzen den olioak errepresentatzen du emetasuna. SPPhil 229 (He 231 gaiñ aldea atxiki).
Galerazi dituzun guziak elkar artu ta gañerako zaizkitzu batbatean ta lertuko zaituzte. MbIArg I 145.
Bota, oroát, lenik olio, gañetik ur edo ardo, ikuskozu alaére gañerátzen olioa. LE(
inBOEanm 640
).
Oni [Jesusi] herioaréki / gaitz guziak gañerátu. LEKop 97.
Zakurrak gañeratzen / zaizka gaisoari. ItFab 91.
Godoak azpiratu eta Arabeak gañeratu izan ziranetik. IztC 279.
Estrabon [...] eta beste askok, jarri izan zituztenean Españako menastak beste guztiai gañeraturik. 'Antepusieron'
.Ib. 60.
Bi brinkoz gaiñerako nauk hire bizkarra-gaiñdi. Gy 42.
Bere desleialkeriagatik oni zeruak gañeratu zion kastigu izugarria. ArrMay 164.
Ez da nekerik berarengana jo ez duanik, ez da lanbiderik gañeratu ez zaionik. AnabUsauri 98.
Antonioren gañean jarri [zan] ta ebain-ebain egiteko asmo onarekin. Pirmin ere gañeratu zitzaion Antoniori. Ib. 20.
Ontzia iñoiz murgilduz iñoiz gaiñeratuz. OrMi 147.
Nimestarrak gaiñera zitzazkionan nongo erritarra zen yakin-miñez. Ib. 14.
Illunabarra gaiñera zaie. OrEus 423.
Egoera larria gaiñeratu zaizu. NEtxLBB 28.
Kanpora atera zanean, zalapartan asi zan [amorraia]; da ez al nuan gaiñeratu, pita autsi ta elur-gaiñera erori zan. JAzpiroz 150.
Ustegabeko gertakari bat azken orduan gaineratu zitzaukun batez. LarreArtzainE 226.
v. tbn. Jnn SBi 87. Ill Testim 26. Berron Kijote 202.
azpiadiera-1.1
(Con reduplicación intensiva). Nola ez baitzuten oraino etxe guzia ikusia, abiatzen dire, barne bat mia, bertzea mia. Gain gainera direnean, [...]. "Dans l'étage supérieur"
.BarbLeg 131.
azpiadiera-1.2
(Tras tema nominal nudo)."
Mendi gaiñeratu zenean, quand il fut parvenu au haut de la montagne"H.
Ur gañeratuz <-c> izurdeak saltatzen. EZMan II 17.
Lurra baino gorago, odei-gaineratuak, ginala esan zitekean. AArdi 119.
Asiera nik emon nai neuke / oiñak lur-ganeratuta. Ayesta 38.
Berriz Oihamileko hegi gaineratzearekin, berotuak eta ozenduak ziren gure erasia eta kalapitak.LarreArtzainE 15.
azpiadiera-1.3
(Tras gen.). Olioa likore guzien gañeratzen bait da. LEUrt 255 (v. tbn. ms. 91r).
[Mirua] hegal-ukhaldi batez da haren [arratoiaren] gaiñeratua. Gy 66.
Hiltzeko tresnaren gainera denean, nahi izan da jendeari azken aldikotz mintzatu. HUAurp 48.
Oinen ganeratu zan. AzcPB 136 (v. tbn. oiñen ganeratu en A BeinB 85).
sense-2
2."Ensorbecerse, [...] gañeratu
"Añ.
sense-3
3.Añadir, agregar.v. gehitu. Tr. Propio de la tradición meridional desde la 2.a mitad del s. XIX. Es especialmente frecuente en el s. XX.
--Baita beste zerbait bere esan gura deusku: --gaiñeratu eban Arnoldok-- [...]. AgAL 65.
Aragia gutxitan jaten degula? gaineratu zuen beste norbaitek. AArdi 13.
Onelaxe gañeratu zion: --Izadia bear guztietarako lain bai da. AnabUsauri 102.
Ganeratu zituan osalariyak beste uarpen batzuk eta alde-egin eban. KkAb II 52.
Zuzenbideari [...] maitasarrea ezarri, erantsi ta gañeratu bear zaio. EguzkGizAuz 190.
Ta gañeratu zion: "Baña nere aurpegia ez duzu ikusi al izango". OlEx 33, 20 (Ur berriz esan zuen, Dv erran zuen oraino).
Gaineratu behar dut egungo Irlandarak ez dazagula gehiago pronombreak infixatzeko jarraidura. MdePr 220.
"Andere Isabelak dei egin dautzu arratsaldean..." eta isilune baten ondoren gaineratu zuen "Theresaren bila joana zinelarik". MdeHaurB 10.
Udara honetarako beste lan bat gaineratu ez balidate, datorren urrilean edo bukatuko nituzkeen presta-lan guziak. Muj(
inMEIG I 95
).
Metatutako egurrai, egur barriak gaiñeratuaz. ErkiagArran 90.
Samariatik banandu ta Judari gaiñeratutako iru barrutiak. Ker1 Mach 11, 34 (Ol itsatsi
).
Alferrik zen askorekin Amaenwr (alemana) nintzela esatea: German gaineratu behar. MIH 187.
Gezurra dioela erantzun lezaiokeenari, hauxe gainerako dio: [...]. MEIG VII 32.
v. tbn. Ldi IL 93. Ir YKBiz 55. Etxde JJ 188. Vill Jaink 44. Osk Kurl 169. Onaind STeresa 126. Ganeratu: Bilbao IpuiB 32.
azpiadiera-3.1
Aumentar. Beste... (zor) askoz andiagoak dauzkagu gure gañ, ta dire gure pekatuakin gañeratzen ditugunak. ArrCDoc 93 (ap. DRA).
Zere orrenbeste gaitz-bide eta eskandalorekiñ gañeratu dezun zor neurrigabea. ArrMay 65.
sense-4
4.
(Dv→A(-iñe-)). "Rester en surplus. Gaineratu ziren pusketarik eraman zituzten zazpi otharre betheak (HeH), et des morceaux qui restèrent, ils emportèrent sept paniers pleins"Dv.
sense-5
5.Rebasar, superar, sobrepasar.v. gaindu. Guk, gure probintziyan, gañeratzen degu neurri ori beste irurogei geiagokiñ. IArtItzald II 41.
Berak gaineratu etzitzakean erakutsiak sofistek gaineratzea ere etzitzaiokean eder eta on Platoni. ZaitPlat 117.
v. tbn. Osk Kurl 82.