Zerrenda osagarriak

EEgunk: "alde biko, alde anitzeko".

Eraikuntza librea, lexikalizatu gabea

eraikuntza librea da.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Euskara batuan hobestekoa

Ik. aldez aurretik.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

alde 2 sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Euskara batuan hobestekoa

Ik. aldez aurretik.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

alde 2 sarrerari dagokion azpisarrera.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

LBeh (2014-04-03): alde batera eta bestera 39: Elhuyar 3 (adib.: “Hortaz, presa bat egiteak eragiten du presatik alde batera eta bestera gelditu diren populazioak bakartuta gelditzea”), Consumer 3 (adib.: “Jakinaraz iezaiozu eserita joan behar duela, burua alde batera eta bestera etengabe mugitu gabe”), Berria 22 (“Bai, baina ez leku bakarrean. Beraz, beharrezkoa da alde batera eta bestera ibiltzea azterketa sakona eta egokia egiteko”), EiTB 6 (adib.: “Markagailua alde batera eta bestera desorekatu da”), Argia 3 (adib.: “Alde batera eta bestera zabiltza dokumentala aurkezten, arrakasta izan duenaren seinale”), DiarioVasco 2 (adib.: “Arreba Madalenak «au ere gurean ikusi bear» esaten omen zuen. Eta alde batera eta bestera negar batean omen zebillen”). // alde batera eta bestera 220.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: alde batera eta bestera 124: Berria 7, Fernando Rey 11, Oskar Arana 11, Josu Zabaleta 5, Pello Lizarralde 5, Joxemari Iturralde 4, Ibon Uribarri 4, Jokin Urain 4, Rafa Egiguren 3, Jon Muñoz 3, Josu Landa 3, Joseba Sarrionandia 3, Iñaki Mendiguren 2, Pello Salaburu 2, Karlos Zabala 2, Patxi Iturritegi, Juan Kruz Igerabide, etab. // alde batera eta bestera 145.

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

adib: alde2 1 iz. Zerbaiten zatia, beste zati bati edo batzuei kontrajarria; gauza edo puntu bati buruz, haren ingurua; inguru horretatik nolabait bereizten den zatia. Ik. aldetik 4; aldean 2; aldean 3; aldera. Mendiaren alde honetan. Goiko, beheko, eskuineko aldea (Ik. behealde; goialde...). Infernu hartan egongo dira kondenatu guztiak alde guztietarik suz inguratuak. 2 iz. (Bereziki bi zati bereizten direnean). Txanponaren bi aldeak. Alde batean eta beste aldean. Alde batetik bestera igarotzen du. Alde batera eta bestera begiratzen dugula. Ni alde batetik joan nintzen eta bera bestetik etorri. Bi aldeetako euskaldunen batasuna. Itzultzen dute orria beste aldera. || Uraz beste aldean. Itsasoz beste aldera joan ez dadin. Mendiez hemengo aldean // def: [s.u. bat] batera eta bestera adb. Alde batera eta bestera. Ik. batetik bestera. Batera eta bestera begiratzen dute eta burua goratzen dute. Umea, beroaren beroz, arterik hartu ezinik, batera eta bestera, ohean zebilen.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da; eta erabilia.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Lokuzio oso erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa, batera eta bestera arautua bezala.

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

Adibide gisa ematekoa da alde sarreraren barruan.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa bat sarreran.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

LBeh (2014-04-03): alde batetik bestera 217: Aizu! (“Jendea dagoen bakoitzean joaten dira alde batetik bestera”), Deia 2 (adib.: “Krisi bat behar da lubaki horretan alde batetik bestera igarotzeko”), Elhuyar 8 (adib.: “ubide guztiek badituzte alde batetik bestera gurutzatzeko zubiak”), Consumer 4 (adib.: “Alde batetik bestera eraman eta egun osoan zehar gure pisuari eusten diote”), Berria 103 (adib.: “Sri Lankan alde batetik bestera askatasunez mugitzeko eskubidea maiz urratzen zaie”), EiTB 45 (adib.: “Realak alde batetik bestera mugitzen zuen baloia”), Jakin (“Etxebarreko hilerri harresi gainean alde batetik bestera ibilita”), Argia 36 (adib.: “Ahoan alde batetik bestera zarabilen tabako xehatuarena gainzuritzeko egokia”), DiarioVasco 17 (adib.: “afaria eta edaria doan izan zituzten eta gustura ibili ziren gaztetxoak alde batetik bestera, lagunartean eta dantzan”). // alde batetik bestera 527.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: alde batetik bestera 225: Berria 63 (adib.: “Duen kasta atera, eta Bereikua dantzan jarri zuen kantxaren alde batetik bestera”), Herria (“Ximeleta baten hegalkada bakar batek sekulako zirimola altxarazten ahal omen dik lurraren alde batetik bestera...”), Joseba Sarrionandia 15 (adib.: “Ataurrean, kalearen alde batetik bestera zeuden harlauzak kontatu zituen, aldebatetik bestera hamahiru, bestaldetik bueltan berriro kontatuta hamaika”), Bernardo Atxaga 11 (adib.: “Badakizu zenbat ibili behar den miradorearen alde batetik bestera joateko”), Lopez de Arana 10 (adib.: “Bidearen erdian tomate-pote pitzatu bat alde batetik bestera zebilen”), Rafa Egiguren 7 (adib.: “Panpina ematen duzu alde batetik bestera, dingili-dangolo, pareta jo arte”), Xabier Paya 6 (adib.: Oso urduri dago; arnasestuka dabil alde batetik bestera, presaka), Karlos Zabala 10, Ilaki Mendiguren 3, Ramon Saizarbitoria 3, Elizen arteko Biblia 3, Xabier Mendiguren Elizegi 3, Josu Zabaleta 3, Luis Elberdin 3, Sonia Gonzalez 3, Irene Aldasoro 3, Ana Urkiza 2, Ramuntxo Etxeberri 2, Inazio Mujika Iraola 2, Anton Garikano 2, Joxe Austin Arrieta, Jokin Urain, etab.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da; eta asko erabilia.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Lokuzio oso erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa batera eta bestera arautua bezala.

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

Adibide gisa ematekoa da alde sarreraren barruan.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa bat sarreran.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: alde egin

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Botoen berri emango da adostasunik gabeko erabakietan

alde egite forma hobetsi dute 4 kidek, aldegite lotua batek.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-egite.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Esapideei dagokien sistematika

eragin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

alde 2 sarrerari dagokion azpisarrera.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu alde zahar sarrerarik.

alde zahar 1957: Aizu 67, Argia 152, Berria 799, Deia 38, DiarioVasco 253, Euskal Herriko Agintaritza, EiTB 327, ElCorreo, Elhuyar 4, Elkar 79, Erlea 4, Consumer 21, Goiena 13, HABE 6, Jakin 8, Karmel 2, Laneki 7, UEU 6, Uztarria 169.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

alde zahar 720: Berria, Herria, Aingeru Epaltza, Joxemari Iturralde, Migel Angel Mintegi, Fernando Morillo, Rafa Egiguren, Iban Zaldua, Unai Iturriaga, Edorta Jimenez, Harkaitz Cano, Pako Aristi, Txema Ramirez de la Piscina, Aitor Arana, Xabier Olarra, Patxi Iturritegi, Ramuntxo Etxeberri, Felipe Juaristi, Urtzi Urrutikoetxea, Bernardo Atxaga, Anjel Lertxundi…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Oso erabilia da eta generiko gisa jasotzekoa izan liteke, nahiz eta hiri batzuetan beste izendapen batzuk dituen.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa alde sarreran.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

alde 1 sarrerari dagokion azpisarrera.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

alde-alde zer balio du soineko horrek?

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: - / EskolaHE: AS

Atzizkien araberako erabakiak

-n bikoiztapenekin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

alde 1 sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-tik bikoiztapenekin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

alde 2 sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

atera 17 Sacar (diferencia, ventaja). v. 1 eraman (3), kendu. * Tarteka, erlojuari begiratzen zion bere laguneri zein aldea atera zien ikusteko. Anab Aprika 81. Ez ditut [zure argiak] behar adina ezagutzen, baina uste ahal duzu zinetan alde handia ateratzen didazunik gai horretan? MIH 216.

LB: 521 “Manex Agirrerekin buruz burukoa jokatu zuen Pereak, eta, azkenean, hamar puntuko aldea atera zion” (Aizu), “Iruñean, Geroa Baik 1.600 botoko aldea atera zion Amaiurri” (Argia); EPG: 204 “Hiru bat metroko aldea ateratzen zion...” (Iñaki Mendiguren); ETC: “PPk ia 2.000 botoen aldea atera zion Gipuzkoan PSE-EEri orain dela lau urte.” (Berria).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: jokalari arabarrak bi puntuko aldea atera zion nafarrari: la jugadora alavesa sacó una ventaja de dos puntos a la navarra; Adorez: sei tantoren aldea atera zion: le sacó una venaja de seis tantos; Labayru: Egundoko aldea atera dio: Le ha sacado una ventaja enorme

atera 7 du ad. (Esapideetan). Ez dute hitzik atera: ez dute ezer esan. Mesedez, ez zaratarik atera. Iritsi orduko argazkiak ateratzen hasi zen. Gero okerrik gerta ez dadin, orain kontuak atera. Sei tantoren aldea atera zion. Bere burua onez atera nahi duenak. Dirua bildu zuten meza bat ateratzeko. Gure bekatuen zorrak atera behar ditugu. Den guztia ezerezetik atera zuelako deritzo "egilea" Jainkoari. [alde1] aldea atera Sei tantoren aldea atera zion. Hautagai errepublikanoak puntu baten aldea ateratzen dio demokratari. Lehen ziabogan bost segundoren aldea atera zion Arkotek Zierbenari. Bi punturen aldea ateratzen diete donostiarrek madrildarrei.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabat ezabatzekoa da adibidea, lehendik jasoa baitago azpisarrera gisa alde sarreran. Ezabatu atera 7 adiera.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

alde 1 sarrerari dagokion azpisarrera.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa da atera sarreran ere.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa alde eta egon sarreretan.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

LBeh (2014-04-03): aldebakarrez 3: Berria 2 (“Aurten udalak aldebakarrez erabakiko du jai batzorderik ez dela izango”, “Halaber, probintziak ez dauka bere kabuz, aldebakarrez, independentzia aldarrikatzerik”), Argia (“Hori guztia ezker abertzaleak aldebakarrez erabakia”); aldebakar 9: EiTB (“administrazioa-hiritarra prozesu aldebakarra”), Jakin (“ETAko militante izandako bati sari bat esleitzea ez zen ongi txertatzen errelatu historiko aldebakarraren eskeman”), Argia 6 (adib.: “Aldebakarrean hasi zen bidea, inoren zain geratu gabe”, “Eta besteek definitu eta gainera inposatu nahi duten espazio politiko aldebakarra nolabait status quoaren estatusa da eta Estatua bera da”), DiarioVasco (“Akordio honek puntu positiboak baditu, baina ETAk aldebakarretik eta baldintzarik gabe armak uzten ez dituen bitartean ezinezkoa da guk bat egitea”); aldebakarreko 97.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: aldebakar 6: Joxe Azurmendi (“Ortega-k askotan ematen du inpresioa, bere azkeneko irakurketatik eta interesetik abiatu, eta horrek buruan piztarazi dizkion ideiak azkeneraino gogoetatzen dituela, zoli, sarkor eta aldebakar pijo, koherentziaren preokupaziorik gabe, edo astirik gabe inguruko edo atzoko bere interes eta ideiekin kontrastatzek”), Ibon Uribarri 4 (adib.: “baieztapen aldebakarrez”, “Bitxia da, ordea, paralogismo transzendentalak itxura aldebakarra soilik sortu izana gure pentsatzearen subjektuaren ideiari dagokionez”), Isabel Arrigain (“harremana aldebakarra da, zeren, hizkuntzen estudioak hotsen fisiologiari argibideak eskatzen badizkio ere, gero horrek ez baitizkio emate”); aldebakarreko 13.

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: unilateral. h. alde bateko, alde bakarreko, bere kasa. Israelgo Gobernua neurri unilateralak ezartzen hasiko da*[e.] Israelgo Gobernua alde bakarreko neurriak ezartzen hasiko da. // Israelgo Gobernuak neurri unilateralak hartzea ez da konponbidea*[e.] Israelgo Gobernuak bere kasa neurriak hartzea ez da konponbidea.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es unilateral / fr unilatéral: Elhuyar: aldebakarreko; alde bateko, aldebakar, alde bakarreko; unilateral / Nolaerran: alde bakarreko, alde bateko, unilateral / Zehazki: alde bakarreko, alde bateko; alde bakarreko, aldebakar, unilateral / Labayru: alde bakarreko, alde bateko, aldebakar / Adorez5000: aldebakarreko, aldebateko, aldebakar, unilateral.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

cf “aldebakarreko izond.” arautua.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da, eta aldebakarreko izond. arautuarekin batera jasotzekoa. Gainera, beharrezkoa da aldebakartasun forma onartu ahal izateko.

LBeh (2014-04-03): aldebakartasun 41: Berria 16 (adib.: “Aldebakartasunari eustea da garrantzitsua”), EiTB 7 (adib.: “faktore erabakigarri bat dago, aldebakartasuna, euren kabuz hartzen dituzte erabakiak eta eta diote ETAri itxaroten”), Jakin (“erantzukizun sozialen azalpen eta estrategien aldebakartasunaren sinonimo jotzen dutelako borondatezko printzipio hori”), Argia 17 (adib.: “Horiek horrela, birgogoratu beharko genuke gure apustuaren ezaugarri nagusietako bat aldebakartasuna dela, besteak beste, oso garbi genuelako –eta daukagu– Estatuak ez duela inongo interesik gatazka politikoari irtenbide demokratikoa emateko”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: aldebakartasun 17: Berria 16 (adib.: “Eta euskal politikan oro har sumatzen duzu aldebakartasunez jokatzeari uko egiteko jarrera?”), Joxe Azurmendi (“Baina arraza edo herri arimari gagozkiola behinik behin, aldebakartasun hauek azentuetan problemarik gabe esplikatzen dira Ortega-ren estiloarekin”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es unilateralidad / fr unilatéralité: Elhuyar: aldebakartasun / Nolaerran: - / Zehazki: aldebakartasun / Labayru: aldebakartasun, aldebatekotasun / Adorez5000: aldebakartasun, aldebatekotasun.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da, eta jasotzekoa.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

aldebana, aldebanatzen.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-banatu.

Aditz-erregimena

da/du ad.

Txostenaren laburpena

MatHizt: aldeberdin.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ez dugu aldeberdin, aldebereko, aldekide, ekilatero, kolateral, kolineal, lerrokide formarik aurkitu gure corpusean.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

EB ager. banakoak dira: aldeberdin (Elhuyar: "Balio hauek hiperbola aldeberdinaren ekuazioan ordezkatuz, ondoko hau izango dugu"); aldekide (UZEI: "Berdin jokatu da zoy planoan triangelu aldekidea marrazteko nahiz zox planoko beste forma poligonala egiteko"); lerrokide (A. Sarriegi: "Gainera, 1.2b. irudian P indar aplikatuarekin lerrokide izan behar duela ikusten da"). Ez dugu aldebereko, ekilatero, kolateral, kolineal formarik aurkitu gure corpusean.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

albokide : Euskalterm 5 ("albokide, kolateral"; bigarren mailako albokideen arteko oinordetza, eragin albokideak, zirkulazio albokide); aldeberdin : AB38 6 ('equilátero'), HiztEn, Euskalterm 4 ("aldeberdin, aldekide"; 'equilátero'; poligono a., triangelu a.); aldekide : AB38 15 ('equilátero'), HiztEn, Euskalterm 3 ('equilátero'); ekilatero : AB38 1, HiztEn ("ik. aldekide"); kolateral : Euskalterm 4 (fidantza kolateral, linea kolateral); kolineal(tasun) : Euskalterm 3 ("kolineal, lerrokide"; "kolinealtasun, lerrokidetasun"; transformazio kolineal); lerrokide(tasun) : AB38 2 ('colineal'), Euskalterm 5 ('colineal'; bektore lerrokideak, plano lerrokideak, puntu lerrokideak).

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-berdin: marratxoz lotua proposatu da, bahuvrîhiak hala eskaintzen direlako gehienetan; kontuan izatekoa da, hala ere, angeluzuzen loturik idatzia arautu dela.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

alde 2 sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH argitaratuan ez du ez sarrera ez azpisarrerarik; corpusean aldebiko 1 jaso da (JMB: "Ara emen, aurrez eta egaletik, nolakoa dirudin Montsouen billatu izan zan aldebiko esku-aizkora batek, Passemardek argitaratua").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

EB dira aldebiko 1 (M. Etxaide: "Tardigrada. Animalia zelomatuak, ez-segmentatuak eta aldebiko simetriadunak") eta bilateral 3 (Elhuyar biologi taldea, UZEI eta J.A. Berriotxoa).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

aldebikari : HiztEn ("iz. eta izond. Hizkl. Artikulagunearen bi aldeetatik aireak ihes eginez artikulatzen den kontsonante aldekaria"); Euskalterm 1 (Hizkl.); aldebiko : AB38 2; HiztEn; LurE (ik. aldebiko simetria s.u. simetria); Euskalterm 21; aldebikotasun : Euskalterm 2; bilateral : DFrec 1; AB50 1; HiztEn ("ik. aldebikari"); Euskalterm 2; bilateralismo : Euskalterm 1.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

alde biko / aldebiko; bilateral; aldebikari beste hiztegietan: HiruMila: alde bitako lehia ('concurrencia bilateral") / aldebi(ta)ko; ø; ø. // ElhHizt: ø; ø; aldebikari (Hizkl.). // EskolaHE: ø; ø; ø. // EuskHizt: ø; ø; ø. // PMuj DVC: alde-biko; ø; ø. // DRA: ø; ø; ø. // Casve EF: ø; ø; ø.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

bilateral / bilatéral formen ordainak: ElhHizt: "1 bi aldeko; alde biko. 2 (Ling.) aldebikari. // HiruMila: aldebiko. // PMuj DCV: bi-aldeko. // Casve FE: (qui a deux côtés) bigaintidün; (qui engage deux parties) bialdetako. // T-L LFB: bi aldetako. // Ez dugu aurkitu Lur FE eta HaizeG hiztegietan.

Erdaretako formak

es bilateral formaren erdaretako ordainak: fr (DLLF): bilatéral; it (L. Ambruzzi): bilaterale; ca DCC: bilateral; en (Collins): bilateral; de (Slaby-Grossmann): zweiseitig, bilateral.

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "alde biko, alde anitzeko". / HezkAdmin: aldebiko: bilateral.

Eraikuntza librea, lexikalizatu gabea

eraikuntza libre gisa uztekoa da.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-biko.

aldebiko adj. Alde bi dituena, alde biri dagokiena; alde bik egina. Hartarako, aldebiko batzordea eratuko dute urtarrilean.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu aldebikotasun formarik.

aldebikotasun 68: Argia 18, Berria 43, Deia, EiTB 3, Elkar, Consumer, Laneki.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

aldebikotasun 2: Berria, Jon Alonso.

Erabilia da eta, beraz, jasotzekoa.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: †  ik. alde egin / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma

Ik. alde egin.

Esapideei dagokien sistematika

egin.

Euskaltzaindiaren Arauak

aldehido Kim.

Txostenaren laburpena

ik. informazioa s.u. aldeberdin.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-kide.

Jakite-arloak

Tekn.

LBeh (2014-04-03): aldekotasun 61: Deia 2 (adib.: “Indarkeriaren arrimuan aritu direnen aldekotasuna bilatzeko asmoz, printzipio etiko eta demokratikoak murriztu, lausotu behar ote ditugu?”), Consumer 14 (adib.: “Sinets dezagun, beraz: zapore gaziaren aldekotasuna eskuratu dugun zerbait da eta, horrenbestez, joera hori heztea, aldaraztea erabat posible dugu”), Berria 18 (adib.: “egia modu indartsuz aurkezten bazen aldekotasunak irabaziko zituen”), EiTB (“Horretarako, ‘guztion aldekotasuna’ bilatuko dutela nabarmendu du, gai sozial eta politikoetan”), Jakin 18 (adib.: “lehen une batean irakurketa positiboa eta aldekotasuna berretsita, jarraian zehaztapenak egiteari ekiten zaio”), Argia 6 (“Horretarako gizartearekin lan egin behar dugu, gero eta aldekotasun gehiago lortzeko”), DiarioVasco 2 (adib.: “Horrelako jende asko dago Euskal Herrian, eta oso positiboa da horien ekarpena, baina hizkuntzak funtsean behar duena da ikastea eta erabiltzea, eta hori lehengo mezuak, aldekotasun bat aldarrikatu arren, ez du ziurtatzen”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: aldekotasun 6: Berria 3 (adib.: “Eta nazio auzia jendearen aldekotasuna lortuz irabaziko dugu”), Iñaki Segurola (“gose horren putzaz oharkabean oharturik, aldekotasun ideal eta atxikimendu platonikotik bizi da berez”), Edorta Agirre (“Begetarianismoaren aldekotasuna”), Andres Urrutia (“Ezkontzaren aldekotasuna, ohitura onen sustapena, gizartearen nahia, orok nahi dute seme-alaba naturalak legezkoekin pareka ez daitezen”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da, eta ongi eratua.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

aldenaraz, aldenarazten.

Aditz-erregimena

du/dio ad.

Euskaltzaindiaren Arauak

aldendu, alden, aldentzen. da/du ad.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

adierak emateko eskatuz: "1 'urrutiratu'. 2 Bizk. 'galdu': erlojua aldendu zait".

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

aldendu, alden, aldentzen

Forma saihestekoa

Saih. Ik. alderik alde.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

aldentze 2: Separación. Aldentze garaia danean, eriotza gure artean negarra ixuriaraztera datorkenean. JBDei 1919, Arraiak ura bezala maite / baizenduan zure lurra, / ta bere mugaz aldentze orrek, / ematen zizun beldurra. Basarri;

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

aldentze 12: Berria 6 (adib.: “Bizitzan pairatu eta konpondu ditugun arazoen ondoan jarri eta gain-gainetik aztertu, aldentze prozesu hori herstura kentzeko modu lagungarria baita”), EiTB 5 (adib.: “Urriaz geroztik espetxean zen 50 urteko gizonezkoa, Mari Puy Perezengandik aldentze agiria urratu zuelako, eta poliziak armak atzeman zizkiolako”), Argia (“Zapatisten ibilbidea ezagutzen duten adituek nabarmendu dituzte: Congreso Nacional Indígena (CONI) erakundearen barne jarraitzea, Mexikoko eta mundu osoko mugimendu sozialekin zubi berriak eraikitzeko erabakia, alderdi politiko mexikar guztiekiko aldentze kritikoa eta Gobernuari eskua zabaltzea berriro San Andresko itunak markatu bideari ekiteko”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

aldentze 11: Berria 3 (adib.: “Horietatik 247 kasutan emakumeak babesteko aldentze aginduak emanda zeuden erasotzaileen aurka”), Xabier Olarra 2 (adib.: “Biak mutanteak ziren - argitu zuen Gregek -, aldentze horiez kargu hartuz estutu nuenean.”), Iñaki Mendiguren (“Lana zerbait arrunt eta morroi-neskameei zegokien gauzatzat hartzeko ikuspegi helenikotik aldentze iraultzaile hau ez zen ezarriko San Benediktoren Erregelak ez balu santifikatu izan.”), Isabel Arrigain (“aldentze horrek ondorio bereziak ekarri bide zituen hizkuntza horien bilakaeran”), Juan Kruz Igerabide (“Ezuste hura ez zen izango hainbestekoa, hobeto ulertuko nuen, baldin eta aldez aurretik Idoiari halako aldentze bat-edo nabaritu izan banio, ni ez onartze bat, edo txortan egiteko gogorik eza, edo nik ahal dakit zer”), Xanti Iruretagoiena (“inolako aldentze akademikorik azaldu gabe”), Imanol Unzurrunzaga (“Nahimen librea ongi aldaezinetik aldendu eta ondasun aldakorretara bihurtzean datza gaitza; eta aldentze eta bihurtze honi, behartuta ez baina nahita gertatzen delarik, gertutik jarraiki zaio miseriaren zigor duin eta zuzena”), Josemari Iturralde (“aldentze hura ezin zela miliatan adierazi“).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

-tze.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB: 60, ETC: 176

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: alderagarri; Adorez 0, Labayru: alderagarri: 1 comparable; 2 accesible; NolaErran: 0; Euskalterm: 0

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia era jasotzekoa, konparagarri formarekin egin den bezala.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-keta/-kizun/-tze.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

erkaketa.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: alderako izlag.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

gehitzeko eskatuz: "1 adlag. '-en truke'. 2 izlag. '-en aldeko': Baalen alderako gurpena."

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: AS

Diakronia

Zah.

Forma baten adiera(k)

-en alde, -en aldeko.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

alderantzira.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

ifrentzua, atzeko aldea.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu alderantzi(ka)tu formarik.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

alderantzikatu 5: G. Nazabal ("Alhagen filosofo arabiarrak, bere aldetik, kabila baten iluntasunean, barrunbea ixten zuten pezoen arteko zirrikitu batetik kanpoko irudi bat, alderantzikatua, pasatu eta paretan proiektatzen dela deskubritzen du"), Artearen Historia/DBH ("Honek zulo txiki bat zuen alde batean eta kanpoko argia bertatik sartzen zen, kanpoko objektuak kontrako aldean islatuz, alderantzikaturik"), NaturZ/DBH ("Altuera jakin batera iritsitakoan [tropopausa], joera alderantzikatu egiten da, eta tenperaturak berriz goraka hasten dira"), Matemática 1998 ("Agerian denez, ustekabez beteriko marrazkia da. Goiko erdiaren zatia ez da inola ere beheko erdiaren irudi alderantzikatua"), Manhattan Transfer ("Handik saltzaile ibiltari bat igarotzen zen puxika gorriak, horiak eta arrosak atzetik hegan zekartzala, alderantzikatutako mahats-mordo bat bailitzan"); alderantzitu 1, HezkSaila 1985 ("Eta horrela jarraituko dute denek harik eta bikote guztiak beren ordena alderantzitu arte"); alderanztu 3: B. Arana M. ("Kadentzia guzti hauek kadentzia ez-perfektu bilaka daitezke akorde bat edo gehiago alderanzten badugu"), ELA/STV 1992 ("Geldierazi beharra dago bada jasaten ari garen ekonomi gainbehera eta joera hori alderanztu eta enpleguaren eta gizarte-aurrerabidearen helburua lehen mailan jarriko duen politika batetan inplikatu beharra aldiberean"), OinElektr/BBB ("Alderanzgailua: Biegonkorreko irteeraren tentsio-maila alderanztu egiten du alde batetik, eta bestetik seinalea indartu").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

alderantzikatu : AB38 9 (hauetan 1 azukre alderantzikatu; 1 tentsioa alderantzikatu), HiztEn (eta erliebe a.: AS), Euskalterm 12 (hauetan akorde a., akorde itzulikatu sinonimoarekin; bilbe alderantzikatu; begi alderantzikatu, ez-zuzeneko begi sinonimoarekin; mikroskopio alderantzikatu; mugimendu planetarioa alderantzikatu; kaxa alderantzikatu; martxaren noranzko alderantzikatu; txondar alderantzikatu, pila sinonimoarekin; piramide alderantzikatu; faila alderantzikatu) // Ez ditugu aurkitu ap. DFrec, AB50, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

alderantzikatu : ElhHizt (alderantziz jarri: invertir), HiruMila (Mat. invertir, poner al revés), PMuj DVC (invertir); alderanztu : PMuj DVC (invertir, poner al revés) // Ez ditugu aurkitu ap. EIH, EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Osaerak zalantza sortzen du

Eratorri berriak dira alderantzikatu hau eta alderantzitu, baina oinarri gabeak; lantaldearen ustez hobestekoa da inbertitu mailegua.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

adierazle egokia eta erabilia.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

alderantzikatu, alderantzika, alderantzikatzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Forma baten adiera(k)

alderantziz ipini.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

korronte elektrikoa alderantzikatu.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ra.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

alderantzi sarrerari dagokion azpisarrera.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Forma saihestekoa

Saih.: Ik. inbertsio.

Euskaltzaindiaren Arauak

alderatu, aldera, alderatzen 1 zaio ad. 'hurbildu' Anton. aldaratu. 2 du ad. 'erkatu'.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

alderatu, aldera, alderatzen

Forma baten adiera(k)

'hurbildu' (anton. aldaratu 'urrundu', q.v.)

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-tze.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-kari.

Kategoria

izond.

Forma baten adiera(k)

alderdikoia.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

jokabide alderdikaria.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-kide.