OEHko datuak [laburduren azalpena]

elkarren buruz-buruko 1, Or Aitork ("Ahal au ere nigan aldakor arkiturik, adimenera igo nintzan, eta oituzko bururapena oildu nuan, elkarren buruz-buruko iduripenak aizatuz" #mdash# substrahens se contradicentibus turbis phantasmatum).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

buruz(-)buruko 10: IBe ("Zerutiar Jerusalenen ez da leku bereziren beharrik izango Jainkoaren presentzia izateko; buruz burukoa izango da Jainkoarekiko komunikazioa"), A. Alonso 4 (adib.: "Bigarren Mailako Buruz-buruko Txapelketaren irabazlea", "Urte honetan agur esan zion pilota profesionalari gipuzkoako buruz buruko figurarik nagusienetako batek"), Pocahontas ("Buruz buruko borroka izan zuten"), A. Sokarros ("Gillaume Durand eta Alain Duhamel kazetariek zuzendutako buruz buruko horretan jorratutako aipagaietan polemikarik ez zen batere izan"), J. Elosegi ("Marco baloiaren jabe haizenean buruz burukoan saia hadi, ea eslalonen bat ateratzen zaian"), MAtx ("Europako erakundeetan parte hartzeko bideak eta Estaduarekin buruz-buruko harremanak eta elkarlankidetza"), X. Amuriza ("Xalbadorren eta Uztapideren arteko buruz-burukoa egin zen eta Uztapide emon genduen txapeldun").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

buruz buruko : Euskalterm 3 (horietan buruz buruko partida #mdash# eskuz eskuko partida, banakako partida eta manimano sinonimoekin, buruz buruko defentsa #mdash# defentsa indibidual sinonimoarekin) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

buruz-buruko : PMuj DVC (1 opuesto, contrario, enfrentado; 2 adversativo; 3 buruz-buruko: gudu desafío, duelo, combate) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ko.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

buruz buru sarrerari dagokion azpisarrera.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

OEHko datuak [laburduren azalpena]

BURUZ GAIN EGIN Sobrepasar. Anitz urte baño len buruz-gañ egiten diote bere zor zar ta berriak. Mb IArg I 80. "Buruzkain egin (G-to), sobreponerse a alguien" A.

LB: 0; EPG: “eta esan nion: "Ene Jainko, lotsa gorritan nago begiak zuregana jasotzeko; geure bekatuek buruz gain egin digute eta gure errua zerurainokoa da.” (Elizen arteko Biblia), “Begira! Ez al zabiltza kezkaz buruz gain eginda, hainbat arazo, eginkizun eta buruhauste?” (Pello Zabala); ETC: “Ene Jainko, lotsa gorritan nago begiak zuregana jasotzeko; geure bekatuek buruz gain egin digute eta gure errua zerurainokoa da” (Elizen arteko Biblia), “Hainbeste opari egiten zuen ezen hartzailea buruz gain eginda geratzen baitzen, baina hura bera ez zegoen inoiz guztiz pozik, ze gutxiegi iruditzen zitzaion beti, eta hitz goxoekin barkamena ere eskatzen zuen gainera” (Ibon Uribarri).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: 0; Adorez: 0 ; Labayru: 0

[buru] buruz gain 1 adb. Buruaren gainetik. Buruz gain labana luze bat jaurti zuen airean. 2 adb. Ahalbideen gainetik. Buruz gain egin: gainditu. Anitz urte baino lehen buruz gain egiten diote bere zor zahar eta berriek. Buruz gain ibili: erabat lanpeturik ibili. Gure buruz gain bizi nahiak egiten du gure malurra.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da eta azpisarrera gisa jasotzekoa. Adibidea, beraz, buruz gain azpisarreratik kentzekoa da. Bide batez, proposatu da buruz gain pasatu azpisarrera ere jasotzea.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa buru, gain eta egin sarreretan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

BURUZ GAIN b) (-aiñ BN, R ap. A , buruzkain G ap. A ). Por encima de las posibilidades. "Buruzkain, meterse en los asuntos fuera del alcance de uno. Buruzkain dabil (G), anda metido en más asuntos [de los] que le permiten las fuerzas" A.

LB: “Gizajo hark ez zekien trikornioa nola jantzi ere. Buruz gain zebilen” (Ladron Arana); EPG: “Beste herri askotan bezala Zumaian ere aldi hartan herioak bere atzaparretan jende asko atxiki zuen eta sendagileak buruz gain zebiltzan lanarekin” (Gotzon Garate); ETC: “Pintorea nauk, buruz gain nabilek lanez...” (Koldo Izagirre), “Beste herri askotan bezala Zumaian ere aldi hartan herioak bere atzaparretan jende asko atxiki zuen eta sendagileak buruz gain zebiltzan lanarekin” (Gotzon Garate), Joxan Elosegi (“Oso gazte nintzela azaldu zitzaidan intuizio ilun, sakon, soil eta baliotsua, ene aurrean zirriborroan azaltzen ari zen bizitzak neure buruz gain ibiltzeko moduren bat bilatu ezik zentzurik izango ez zuelakoa”), “Fabrikaren zabaltze-planak eta enpresaren eguneroko zereginak bateratu beharrak biderkatu egiten zituen nire lanak, eta batzuetan buruz gain nenbilela sentitzen nuen” (Xabier Mendiguren), “Buruz gain zebilen.” (Ladron Arana).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: 0; Adorez: 0; Labayru: 0.

[buru] buruz gain 1 adb. Buruaren gainetik. Buruz gain labana luze bat jaurti zuen airean. 2 adb. Ahalbideen gainetik. Buruz gain egin: gainditu. Anitz urte baino lehen buruz gain egiten diote bere zor zahar eta berriek. Buruz gain ibili: erabat lanpeturik ibili. Gure buruz gain bizi nahiak egiten du gure malurra.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Esapidea da eta azpisarrera gisa jasotzekoa. Adibidea, beraz, kentzekoa da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa buru, gain eta ibili sarreretan.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

buruz gain egin aztertzean buruz gain pasatu ere azpisarrera gisa jasotzea proposatu da, pilotaren inguruko adibide batekin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa buru, gain eta pasatu sarreretan.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar. 'buruzagitza'.

Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Ipar. Ik. buruzagitza

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-go/-tza

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-sa.

Kategoria

iz.

Diakronia

Zah.

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar. 'buruzagitza'.

Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Ipar. Ik. buruzagitza

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tasun/-tza

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

buruzagi(tu), buruzagitzen.

Erabileremu dialektala

batez ere Zub.

Aditz-erregimena

da ad.

Forma baten adiera(k)

nagusitu.

Zerrendakoa da hobestekoa, hedatuena baita

cf. buruzagigo, buruzagitasun

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tza/-go, -tasun

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-xka.

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

buruzagia (gutxiesgarritzat hartua).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-zale.

Kategoria

izond.

Erabileremu dialektala

Bizk.

Forma baten adiera(k)

berekoia.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-zale-keria.

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-zale-tasun.

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

buruzgainka.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

itzulipurdia (cf. buruz gain adlag. arautua, azpisarrera gisa).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ka.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

buruzgain sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

adlag.

Forma baten adiera(k)

itzulipurdika.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

adlag.

Forma baten adiera(k)

aurka.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

gurutzeari buruzki dabiltzanak.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

izond.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

tematsua.

Euskaltzaindiaren Arauak

Gip. h. burubide.

Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Gip. Ik. burubide

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: astegun buruzuri.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

astegun buruzuri