Euskaltzaindiaren Hiztegia

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ra.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

gutartean sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB: 60; ETC: 151

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: gutasun iz. cualidad del nosotros; Adorez: 0, Labayru: 0; NolaErran: 0 / Euskalterm: 0.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta jasotzekoa da, nitasun formarekin egin den bezala.

Jatorrizko forma

guti, gutxi

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar. 'gutxi' / AS: gutiz gehienak 'ia denak'.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: guti edo aski, gutien ustean .

Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Ipar. Ik. gutxi

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

gutixko, gutiz gehienak

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: GUTI BADA GUTI Por poco que sea. "Guti bada ere guti, ez da utzi behar, si peu qu'il se soit" Dv. Guti bada guti, emendatuz doatzila. Prop 1881, 193. Berak ere lan berri zerbaiten egiten; handi edo ttipi, guti bada guti, bethi zerbait. Arb Igand 30. Guti bada guti, zonbat atsegin eman daukun guti horrek. JE Ber 84. Azkaindar batek egun nahi dio lan hori, guti bada guti, errextu. Zerb Azk 111. Bieri ere berea uzten, guti bada guti! Larre ArtzainE 294. v. tbn. HU Aurp 219. Ox 203

Ez dugu aurkitu guti bada guti formarik.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

guti bada guti 7: Herria 6, Xipri Arbelbide (“berak ere lan berri zerbaiten egiten, handi edo ttipi, guti bada guti, beti zerbait; ez balitz ere egiteko dituzketen predikuak ahalaz Eskuara garbiz egitea baizik!”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da, bereziki Iparraldean; jasotzekoa izan liteke azpisarrera gisa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoaguti sarreran.

Erabileremu dialektala

Ipar.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

gut(x)i(-)aski 6: FIr 4 ("dela k... pikor tipi bat, dela azi edo zizari, guti aski bidea esteko eta mutur aldera gelditzen dena gaiztatzeko", "gauza zalla eri-handi baten ezagutza guti aski ilundurik dagonean, noraraño dagon ilundurik jakitea [...] ikusi eta ikasi dutanez, eri-handi gehienen buruak guti-aski ilundurik dagotzi", "ezagutza guti-aski galtzen dutenak"), Etcham ("Entzuleak guti-aski / hor ditu inarrosi"), Ldi IL ("Gure ustez, euskal-errotak ur gutxi-aski darama leen ere, ta abertzaletasun-apurrak [...] albora uzteko ez gaude"); gut(x)i edo aski 36: EZ Man I 2 ("Sentituren du iustuak ere garratztasuna, / Bekhatuen satisfatu ez baldin badu pena, / Edo guti edo aski / zorraren arauera, / Iaunak behatzen duela merezi harenera", "Ezen eztik nihoiz uzten bekhatu nabarbena / Eman gabetarik guti edo aski den pena"), Dv Lab ("bazkak khutsatzen dituzte guti edo aski, batzuetan hainitz"), HU 10 (adib.: "hamar egunez, guti edo aski iraun du lur-ikarak", "Halere azken eguneraino, guti edo aski, zerbeit egin du"), JE 9 (adib.: "Eskoletan guti edo aski burua alhatu dutenek ez dakite gehiago phesta zer den"), Zerb 4 (adib.: "Orduan bere baitan sartu zen guti edo aski eta othoitzean hasi"), Lf Murtuts 6 (adib.: "San Frututsu'ren izena guti edo aski andeatu eta markestu dute"), JEtchep ("Denak guti edo aski eri, bixtan da"), Zait Plat ("Eztabaida galdu ondoren, beti oi da, izan ere, gutxi edo aski esateko, guziak obekienik ioanik ere"), Ardoy SFran 2 (adib.: "Eskualdun guziek beren barnean guti edo aski daukaten bihotzeko kexua").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

guti aski 6: Lf 2 ("aitor dugu kapituluak guti aski nahasiak direla", "Kuskak [...] arruntago emaiten du kanpuz, hazkarrago, bortitz aire batez, gura mintza, jestua errex, guti aski jauzteko, ez haalik irurikorra, bezperako hasarren bultak aise ahanzten"), Herr 1957-1996 bitarteko 4 ("hiru kosmolari horiek ukan zuten zonbeit buru-hauste, muntadura batzu guti aski makurtuak izanez", "Haste hartan izan zen osagarrian guti aski hunkia", "Lan-eskasa guti aski eztitu omen da azken denbora hotan", "japones batzuek erosia zuten etxe hori, aintzineko jabea guti aski partzuer geldituz"); guti edo aski 12: Herr 1944-1973 bitarteko 4 ("denak guti edo aski ukitu gaituena", "Guti edo aski nahasiak girela diote", "aintzur giderra bezain lodia zen, bainan behera lodixagoa, guti edo aski kakotua, eta behereko kako hori suan gogortu", "gehienak, oro guti edo aski, gisa batez edo bertzez, Rusiari edo Amerikari baitira lotuak"), Zabal 1973 ("Gauza jakina da munduko estado gehienetako poliziak preso-politikoak guti edo aski, gaizki erabiltzen eta torturatzen dituela"), Ardoy GH 1973 ("Aski zauku mementoan jakitea, guti edo aski mahometano badira jende horiek, aski urrun daudela haatik Cordobatik"), Lantziri 4 ("legez bortxatuak izan dira guti edo aski eskolatuak izaitera", "Burgesia zen herri guztietan, hau guti edo aski eskolatua baitzen, honek kontrolatzen zuen bizi zen tokietako herrigidaritza edo administrazionea", "Hirurogei bat harriz osatua da, bizpahiru ilara guti edo aski kontzentrikotan finkatuak direnak eta guti edo aski bakoiztuak"), SoEg ("ezinbertze horrek zaurtu dauta guti edo aski bihotza"), Leon ("Jaun Otso, guti edo aski abokata, / mintzazu zen, denak ixildu-eta").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

guti-aski : DRA (adib. gisa, bastante, ni poco ni mucho; eta gutidaski: bastante); guti edo aski : PMuj DVC (más o menos) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

guti sarrerari dagokion azpisarrera.

[guti] gutien ustean adb. Ipar. eta Naf. Gutxien uste denean. Ausikiko gaituzte gutien ustean: ausikiko gaituzte gutxien uste dugunean.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adibide soil gisa utzi, azalpena kenduta.

Eratorri egokia

oinarri hobetsia gutxi den arren, eratorri hau Iparraldekoa denez, bigarren mailako guti formaren gain eraikia proposatu da

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-sko/-xko

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: 'ia denak'.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

azalpenaren forma aldatzeko eskatuz, ez baita beti pluralean ageri, gehienetan hala ageri bada ere; cf. jende gutiz gehiena, Arabako probintzia gutiz gehiena bezalakoak (gutiz gehien forman eskaintzekoa da, lantaldearen ustez).

Eratorri egokia

oinarri hobetsia gutxi den arren, orain arte behintzat Iparraldean bakarrik erabili denez, bigarren mailako guti formaren gain eraikitako eratorria proposatu da, marka hauekin emateko:

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

gehienak, ia denak

Euskaltzaindiaren Arauak

gutiziarazi, gutiziaraz, gutiziarazten. du ad.

Atzizkien araberako erabakiak

-tsu

Euskaltzaindiaren Arauak

gutiziatu, gutizia(tu), gutiziatzen. 1 du ad. 'biziki desiratu'. 2 da/du ad. 'gutiziaz bete'.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

gutiziatu, gutizia(tu), gutiziatzen

Euskaltzaindiaren Arauak

h. gutiziatsu.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-os(o)/-tsu

Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-a org. eratorpenean

Euskaltzaindiaren Arauak

h. gutiziatsu.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-os(o)/-tsu

Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-a org. eratorpenean

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: Ik. gutxi / HiztEn: + / LurE: Ik. gutxi / ElhHizt: - / EskolaHE: Ik. gutxi.

Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma

Ik. gutxi.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: gutun-azal.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexiaren atalean jasotzekoa da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexiaren atalean jasotzekoa da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexiaren atalean jasotzekoa da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexiaren atalean jasotzekoa da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexiaren atalean jasotzekoa da.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

gutuneria behin jaso da: H. Knörr ("Odon Apraizen argitaratuak eta argitaragabeak laster izango ditugu kalean, haren gutuneria eta euskaltzale andana batek eskaini gorazarre-liburuarekin batera").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

ez dugu gutuneria aurkitu ap. DFrec; AB38; AB50; HiztEn; LurE; Euskalterm // 'correspondencia' itzulitakoak: bidaritza : AB50 2; eskutizketa : Euskalterm 2; idatzizko harreman : AB50 1; korrespondentzi(a) : AB50 1; Euskalterm 1; posta bidezko : Euskalterm 3 (por correspondencia); postatruke : AB50 1.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

gutuneria : HiruMila // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt; ElhHizt;EskolaHE; Lur EG/CE eta EF/FE; Casve EF; HaizeG BF; Lh DBF; DRA; PMuj DVC.

Sektore jakin bateko informazioa

Admin. eremukoak: AgAld hitz-bilduma: correspondencia: harremanak; idatzizko harremanak; servicio de correspondencia: bidaritza-zerbitzu; bidalgo // HezkAdmin: korrespondentzia, gutuneria ; correspondencia postal: postazko korrespondentzia, posta-truke // AdminEL: eskutitzak; correspondencia oficial: agintaritzaren eskutitzak // Ez dugu aurkitu ap. AdmMila, EurItune, LurraldeAntol, AdmHizt.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

correspondencia, correspondance formen ordainak hiztegietan: bidaritza : PMuj DCV; eskütizka : Casve FE; gütün trük : Casve FE; gutunak : ElhHizt; Casve FE (gütünak); HaizeG FB; T-L LFB (-th-); korrespondentzia : ElhHizt; letrak : HaizeG FB; T-L LFB; postatruke : ElhHizt; HiruMila // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE.

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: correspondencia; gutuneriaren irteera: salida de correspondencia; gutuneriaren sarrera: entrada de correspondencia. / Katal: Gutuneria: Correspondencia.

Ongi eratua da

forma berri, ongi eratua, lantaldearen ustez: onarpen eske aurkeztua.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-teria.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

gutunak, gutun saila.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

gutunontzi (eta -txo) B-EB 2: E. Urkiola ("gutunontzitxoa harrezkero amaraunen bizitoki bihurtu zan"), Ke arteko egunak ("gutunontzietako txartelak errepasatzen ditu").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

gutun-ontzi : AB38 1; gutunontzi : HiztEn // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, LurE, Euskalterm.

Sektore jakin bateko informazioa

HitzIrud: "gutunontzia = buzón".

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

gutun-ontzi : HiruMila, PMuj DVC; gutunontzi : ElhHizt, Casve EF (gütünuntzi) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal buzón / boîte aux lettres formen ordainak: buzoi : Lur EG/CE eta EF/FE; gutunontzi : HiruMila, ElhHizt, Lur EG/CE, XarHizt; postontzi : HiruMila, ElhHizt, Lur EG/CE eta EF/FE // HiruMila: buzón de correos: postontzi; buzón nocturno: gau-buzoia // Casve FE: Ø // HaizeG FB: Ø // T-L LBF: Ø // PMuj DCV: 1 conducto de desagüe: ixurbide, ur-odi; 2 sumidero: xurruta, txurrusta, xurrutegi, zurrutegi, ur-zulo, ur-obi, ur-leize; 3 b. de cartas: buzoi, idazki-kutxa, karta-kutxa // Azkue Aurkibidea: Ø.

Zerrenda osagarriak

HitzIrud: "gutunontzia = buzón".

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-ontzi.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

postontzia.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

AS: 'pixka bat, xorta bat'.

LBeh (2013-06-10): gutxi batzuk 874: Deia 12 (Adib.: “Batzuek esan dute zinismo ariketa huts bat izan dela negar hori, malko horiek erabat faltsuak direla idatzi dute beste batzuek, politika balioesteko seinalea ikusi dute gutxi batzuek eta ez da falta emakumeen sentsibilitate bereziaz idatzi duenik”), Elhuyar 70 (adib.: “112. elementuaren kasuan, milisegundo gutxi batzuk baino ez du irauten”), Consumer 26 (adib.: “Nolanahi ere, merkatuan askozaz ere aukera zabalagoa dago baina, ongi ez ezagutzearren edo eroso jarduteagatik, espezie gutxi batzuk aukeratu ohi du jendeak”), Berria 404 (adib.: “nahikoa luke bi hautagaiak berdinduta azaltzen diren estatu gutxi batzuk bereganatzea”), EiTB 144 (adib.: “atentatua gertatu baino ordu gutxi batzuk lehenago”), Jakin 44 (adib.: “enpresa gutxi batzuk ziurtatzen dutela argitalgintzaren zatirik handiena”), Argia 134 (adib.: “Ezagutzen ditugun gauza guztiek lege sinple gutxi batzuen arabera funtzionatzen dute”), DiarioVasco 40 (adib.: “metro gutxi batzuk kendu zizkion Xabier Lasa azpeitiararri”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: gutxi batzuk : Berria 194, Asisko Frantzizko 13, Jon Muñoz 8, Oskar Arana 5, Patxi Zubizarreta 5, Karlos Zabala 5, Joan Mari Irigoien 5, Joxan Elosegi 5, Unai Iturriaga 4, Edorta Jimenez 4, Bat-bateko bertsolaritza 4, Imanol Zurutuza 4, Urtzi Urrutikoetxea 4, Elizen arteko Biblia 4, Patxi Zubizarreta 4, Fernando Morillo 4, Rafa Egiguren 3, Iban Zaldua 3, Ibon Uribarri 3, Jon Alonso 3, Xabier Kintana 3, Iñaki Heras.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

adierazle egokia da, eta horren premia dago. Honekin batera, bakar batzuk azpisarrera gehitzea ere proposatu da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

azpisarrera gisa sartzekoa gutxi sarreraren barruan.

Erabileremu dialektala

Heg.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: GUTXI EDO ASKO, GUTXI EDO ASKI. Mucho o poco, más o menos. Konsiderazioari gutxi edo asko jarraio gabe, laster pekatura biurtuko zerate. Gco I 393. Guztiak gitxi edo asko edan dabeela. fB Olg 48. Bazkak kutsatzen dituzte guti edo aski, batzuetan hainitz. Dv Lab 218. Eskoletan guti edo aski burua alhatu dutenek ez dakite gehiago phesta zer den. JE Bur 91. Basa dentista harek etzakiela hortzen antolatzen, guti edo aski atheratzen balin bazazkiten ere. Ib. 193. Puntuak beti lotu egiten du gutxi edo asko. Or Poem 519. Denak guti edo aski eri, bixtan da. JEtchep 103. Eta zenbait kalapita erabilirik, horra nun guti edo aski arrañatzen giren. Etchebarne 102v. tbn. Vill Jaink 143. Gutxi edo aski: Zait Plat 151. Guti edo asko: Mde Pr 204. Gitxi edo asko: Echta Jos 124. Guti edo aski: HU Aurp 123. Lf Murtuts 3. Zerb IxtS 62. Ardoy SFran 285.

adib: gutxi 3 (Adizlagun gisa). Gutxi edaten du. Gutxi landutako idazlana. Gutxi balio duten liburuak. Gutxi axola dio. Puntuak beti lotu egiten du, gutxi edo asko. Gure iritziak denborak gutxi edo gehiago aldatzen baditu ere. Haietako askok pairatu beharko dute ez gutxi. Oso gutxi daki horretaz. Hain gutxi maite badugu. Ahal bezain gutxi.

gutxi edo asko 22: Deia 2, HABE, Berria 6, EiTB, Jakin 5, Argia 4, Laneki, Erlea, DiarioVasco.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

gutxi edo asko 14: Berria 5, Jon Muñoz 3, Hasier Etxeberria 2, Xabier Mendiguren Elizegi, Jenaro Garate, Andoni Egaña, Fernando Rey.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: adib.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa gutxi-asko bezala.

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

adibide gisa eskaintzekoa, gutxi sarreran.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa gutxi sarreran.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Idazkera egoki(en)a eskainiko da

grafia honen aldeko dira batzordekide gehienak, baina ez denak: gutxi gora-behera eta gutxi-gorabehera formen aldekorik ere bada, azentu-unitatean oinarrituz

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ko.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

gutxi sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

izlag.

Euskaltzaindiaren Arauak

EArauak 25 (II.2.c): "Marrarekin idaztekoak [dira (...)] seme-alabak, zuri-gorri moduko elkarteak (...) gutxi-asko. Ikus AAAren 2. atala".

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

dvandva.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

gutxi sarrerari dagokion azpisarrera.

Maiztasuna

g.er.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Atzizkien araberako erabakiak

-ago

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

gutxi sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: GUTXIAGO IZAN Ser menos, ser inferior. Cf. GEHIAGO IZAN. Sinetsten ezpaduzu guziak baino gutiago zarela. SP Imit II 2, 2. Soldaduz eta harmaz gutiago izan arren. ES 113. Apaiz asko txit erraz eskribitzera nere konsejuz egin dira: zu gutxiago etzera. Cb EBO 28s. Gutxiyo danak gaizki ematen du / geiago dana tentatzen. Tx B I 225. Ia Europan nun diran gu baño gitxiago jakintza-zaletasunian. Kk Ab II 106. Eibar-en be, gutxiago ez izatearren edo, amaika badira kaleko bautizu ori artutakoak. SM Zirik 56. Eta ni beti izan naz bestiek baño gitxiago ez izetekue. Gerrika 27. Bere idazlanak beti izan dira gihar, zorrotz eta trinkoak, eta oraingo liburua ez da gutxiago. MIH 333. v. tbn. It Fab 59. Ag G 319. Lab EEguna 102. Vill Jaink 161. Zait Plat 129. Balad 213. Gutiago: Brtc 76. Hb Esk 54. Gitxiago: JJMg BasEsc 173. Bilbao IpuiB 150. Gutxigo: ArgiDL 127. JAIraz Bizia 61

adib: gutxiago 1 Errazago eta neke gutxiagorekin. Hitz gutxiagotan esateko. Gutxiagok uler dezaten. Orain gutxiago idazten du. Ez dik gutxiagoan emango. Gutxiagotan entzun ditugu horrelakoak. Ez zuen gutxiagorik merezi. Arta gutxiagoz antolatuak. Bere idazlanak beti izan dira zorrotz eta trinkoak, eta oraingoa ez da gutxiago.

gutxiago izan 1731: Aizu 16 (“Emakume izateagatik gutxiago izatea”), ElCorreo (Etxean, aldiz, askoz gutxiago dira euskaraz aritzen direnak”), Deia (“Donostiak ez baitu Bilbok baino gutxiago izan nahi”)…

Beste (edozein) iturritako erabilerak

gutxiago izan : Berria (“Denboraldian bere herkideak baino gutxiago da”), Xanti Iruretagoiena (“trebetasunez edo talentuz gutxiago zirelako”), Asisko Frantzizko (“aberastasunean bere hirikidea baino gutxiago bazen, gehiago zen eskuzabaltasunean”), Joseba Urteaga (“Barnetegian ezin zuten esan ni besteak baino gutxiago nintzenik, nik lur-jabeen eta botikariaren alabek adina nuen”), Iñaki Iñurrieta (“gutxiago baitzen indarrez”)…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa gehiago izan bezala.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa gutxiago sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ko: -ago-ko.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

gutxi sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: GUTXIAGO(TA)RAKO EZ IZAN No ser para menos. Ez da gitxiagotarako. JJMg BasEsc 60. Sartzen jakon biotzeraño, ez zan gutxiagorako. Etxba Ibilt 463. Berak be monja edo beste bideren bat artu biarko ete eban, ez zan gitxiagorako burubide ain aldrebes ori eta. Gerrika 114. Ango jendeak sentitu zuan, baña neuk ere negar egin nuan, eta etzan gutxiagotarako ere. Albeniz 195 v. tbn. Gutxiagorako: Munita 80. NEtx Antz 59. Gutxiagotarako: NEtx Antz 156. TxGarm BordaB 90. Insausti 28. Gutxigotako: Insausti 53. Gitxiagotarako: Ag AL 141. Gitxiagorako: Bilbao IpuiB 17. Gutxiyotako: Sor Bar 69

gutxiagorako ez izan 3: Deia (“Balentria gutxiagorako ez dela dirudi”), Berria 2 (“Moreno «oso kontent» agertu da, eta ez da gutxiagorako, ez baita zinemaren garairik onena”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

gutxiagorako ez izan 1, Berria (“Ikustekoa izan zen jokalarien ospakizuna partida amaieran: gutxiagorako ez zen”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da eta gutxiagorako ez izan forman jasotzekoa izan liteke.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa gutxi sarreran.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Euskaltzaindiaren Arauak

gutxiagotu, gutxiago(tu), gutxiagotzen. du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

gutxiagotu, gutxiago(tu), gutxiagotzen

Euskaltzaindiaren Arauak

gutxiarazi, gutxiaraz, gutxiarazten. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

gutxiarazi, gutxiaraz, gutxiarazten

Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak

-i(tu)+a-

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Atzizkien araberako erabakiak

-egi

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Forma onartzeko eragozpenak aipatu ditu lantaldeak

lantaldeak aipatua du aurrerago ["intsufizientzia* e. gutxiegitasun (baldin onartuko balitz)"]; forma berria da, egokia; baina bidea egin gabea.

Txostenaren laburpena

Ik. OEH argitaratuan s.v. gutxi. Kopuruak OEH / EEBS segidan: gutxien 220 / 65 (B 65 / 6, G 55 / 6, IE 68 / 3, EB 32 / 50); gutxiena 115 / 28 (B 2 / 0, G 51 / 7, IE 58 / 3, EB 4 / 18); gutxienik 134 (B 0 / 0, G 28 / 0, IE 104 / 0, EB 2 / 1). Cf. infra gutxiena.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

gutxien (eta albait g., a(ha)lik (eta) gut(x)ien / gitxien, den / dan gut(x)ien, denik gutxien, gitxien, gut(t)ien, gutxiñ) 220: B 65 (Añ 8, Mg CO 4, JJMg BasEsc, fB 12, Astar II, Ur 6, AB AmaE 2, Ag 5, A BeinB, Kk Ab 4, Enb 3, Otx 3, Eguzk GizAuz 4, Erkiag Arran, Akes Ipiña 2, Bilbao IpuiB 4, SM Zirik, BEnb NereA, Alzola Atalak 2); G 55 (Mb IArg II, Cb Eg 7, Gco I, Sor 4, Arr 5, Urruz Urz, Apaol, Moc Damu, A Ardi 3, Ag G 3, Iraola 2, Ill Phil, EusJok II, Noe, Or Eus, Tx B I, Ldi IL, TAg Uzt 4, NEtx 3, Munita 2, Txill Let, Anab 2, Basarri 2, Uzt Sas 2, Zait Plat, Vill Jaink, MAtx Gazt 2); IE 64 (EZ 2, Harb 2, Ax 6, O Pr, SP 5, Gç, Ch 2, He Gudu, Lg 3, Mih 3, Monho, Dh 4, MarIl, Gy 7, Hb 4, Dv 6, HU 5, Etcham, FIr 3, Zerb 2, Mde Pr 3, Xa Odol); Zu 4 (Tt 3, Ip Dial); EB 32 (MIH 8, MEIG 15, Mde HaurB 5, Osk Kurl 4); gutxiena (eta albait g., a(ha)lik (eta) gut(x)iena, dan / den gitxiena / gut(x)iena, denik (eta) gutxiena, gitxiena, gut(t)iena) 115: B 2 (Añ GGero); G 51 (Gco 3, AA 5, It 5, Izt C 5, Lard, Arr 2, Aran SIgn 2, Urruz Urz, Goñi 3, Inza Azalp, Alz Ram, Ldi IL, Ir YKBiz 2, JAIraz Bizia 2, NEtx 8, Or QA, Anab Poli 2, Uzt Sas, Vill Jaink, Salav 3, Lab SuEm); IE 58 (Lç 3, Ax 3, Gç, SP Phil 4, He Gudu 4, Lg 8, Mih, Dh 14, JesBih, Hb 4, Dv 3, Elzb PAd, Jnn SBi, HU 5, JE Bur 2, Barb 2, Lf Murtuts); EB 4 (MIH, MEIG 3); beste 2 den gutxien(a) dudazkoak dira (Ax, Ch); gutxienik (eta dan / den gut(x)ienik, gut(t)ienik, gutieñik) 134: G 28 (Mb IArg 6, Urruz Zer, Mok, Ldi IL 4, Or 9, Zait Plat 3, Vill Jaink 2, Gazt MusIx 2); IE 102 (EZ Man I 2, Harb 2, SP Phil 2, Gç 2, Ch 4, He Gudu 2, Lg 6, Dh 2, CatLuz 2, MarIl 2, Jaur 2, Bordel 4, Gy 4, ECocin 2, Laph 2, Zby 2, Jnn SBi 2, Arb Igand 3, HU 22, JE 18, FIr 2, Zub 2, Mde Pr 2, Zerb Azk 4, Larz 3, Xa Odol 2); Zu 2 (Tt Onsa); EB 2 (MEIG).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

gutxien (eta gitxien, gut(t)ien, gutxiñen) 65: B 6 (Kk Ab II, Akes, Onaind, A. Arejita, S.T. Rekalde, Olerti 1985); G 6 (Aranzazu 1936, B. Gerra, B. Larraul, Jaukol Ipui, J.L. Iriarte, M. Ugarte); IE 3 (JE EuskG, Arti Dekam, Hiriart-U); EB 50 (Azurm, J.M. Arrieta 2, J.A. Agirre, J.M. Torrealdai 3, OinEntz/3, L. Haranburu A., M. Haranburu, B. Bakaikoa, P. Arregi, K. Zuazo, J.M. Larrarte, M. Pagola, M. Murua, GizarteZ/OHO, HizkLiter/BBB/1, Zientzia eta teknika 1986, R. de Rijk, M. Zalbide, K. Bizkarra 4, EuskEgoeraIpar, HezkSaila 1981, J. Urrutikoetxea, X. Gereño 3, I. Aldabe, Sinonimoen hiztegia, J. Arregi, I. Sarasua, A. Gorrotxategi, I. Elias, J.M. Iturralde, Hitz-Elkarketa/1, I. Urbieta, M. Landa, Egin 1984, Basarri, P. Zelaia, Egunk 1990 2, EHAA 1988, J. Erzibengoa, P. Chavarri, J. Otaegi); gutxiena (eta gitxiena, gut(t)iena, gutxina) 28: G 7 (Zink Crit, El Pueblo Vasco 1935, G. Ansola, MItziar, Ataño TxanKan, Lab TOE, Manzi); IE 3 (Haurren arthatzeaz, Eskual 1919, Herr 1987); EB 18 (Karmel 1975, L. Haranburu A., M. Haranburu 2, B. Bakaikoa, P. Larretxea, Txill, Hizkuntza/OHO, I. Iñurrieta, P. Berasategi, Oihanaren deia, D. Urbistondo, Etxde, Argia 1982, X. Lete 2, ZArg 1974, M. Urkola); gutxien-gutxienik EB 1 (Azurm).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

gutxien : DFrec 8, AB50 4, HiztEn, LurE (AS; "hori da gutxiena"), Euskalterm 3 (hauetan g.-eramaile 'portador minoritario'; g. goleatu); gutxiena : DFrec 6, Euskalterm (seihilabeteko g. 'mínimo semestral'); gutxienik : AB50 1 ('por lo menos'), HiztEn (AS; 1 gutxien; 2 gutxienez) // Ez dugu aurkitu ap. AB38.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

gutien : Casve EF (gütien), HaizeG BF, Lh DBF, DRA; gutiena : PMuj DVC; gutienik : Casve EF (gütienik), PMuj DVC; gutxien : EuskHizt (1761; gutien 1621), HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE, DRA, PMuj DVC; gutxiena : EuskHizt (s.v. gutxien, adibideen artean: "Usterik gutxiena zuten lekura eramaten zituela"), HiruMila (s.v. gutxien, adibideen artean); gutxienik : EuskHizt (1635; gutienik 1627; 1 gutxien; 2 -1686 - G. er. gutxienez), HiruMila (1 ik. gutxienez; 2 ik. gutxien), ElhHizt (AS), EskolaHE // Ez dugu aurkitu ap. Lur EF/FE.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: AS / ElhHizt: + / EskolaHE: AS

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-en(a)/-enik adlag.ei txosten sistematikoa dagokie

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

gutxi sarrerari dagokion azpisarrera.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

gutxi sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan gutxiena azpisarrera; a) 'lo menos que es posible' EZ Eliç ("Zure odolaren / xortarik gutienak"), Ax ("Hobe da bethiere ahalik eta gutiena bekhatutan egoitea"), Lg ("Egin dakion minik gutiena"), Lard ("Gitxiena uste zezaketen lekutik"); (v. tbn. gitxiena uste en NEtx LBB; gutxiena uste en Gco, AA, It Fab, Goñi, Alz Ram, Ir YKBiz, JAIraz Bizia, Vill Jaink, Uzt Sas [gutxina], Berron Kijote; gutxiena ustian en Uzt Sas), Jnn SBi ("Ahalik denborarik guttiena hartzen zuelarik"), FLV 1988 (Larrainzar, 1905: "Gauza gutirena eskatu dizakena J[aun]ak gure entendimentuari da siñistatzea"), Goñi ("Usterik gutxiena zuten lekura eramaten zituela"), (v. tbn. usterik gutxiena en AA III, It Fab, NEtx Antz; usterik gitxiena Izt C, NEtx LBB), NEtx Antz ("Gutxiena palta egiten dutenean, bi aur batera"), MIH ("Bat nentorren Txillardegirekin, baina hori zen gutxiena"), OA ("Gutxiena ezagutua oi dana"), MEIG ("Nahiz horien artean galdera osoak [bai-ala-ezkoak] guttienak diren"); b) 'por lo menos, como mínimo' Tt Arima ("Zointan baitzen gutiena, sei ehun mila arima"), Iraz ("Urtean bein gutxiena konfesatzea"), Zab Gabon ("Bada gutxiena irurogei urte"), v. tbn. AA III, Echve Imit, gütiena: Bp, CatLan.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

gutxiena (eta guti- 4, gitxi- 1) 26: a ) iz. + g. : Zink Crit ("zertan duan nekerik gutxiena"), Lab TOE ("baso ta mendi gutxiena dagon lekuan"), G. Ansola ("Gerra irabaztea da gudaburuzagien estratejia, bañan gidari onak begiratzen dio sarraskian ahal den mutil gutxiena galtzeari"), I. Iñurrieta ("Oinak ia lurretik altxa gabe, saltoka ez baina ia tarraska, pausuan bertan ahal den indarrik gutxiena eginez"), ZArg 1974 ("Usterik gutxiena dugunean gerta ohi gara besteren beharrean"), Etxde ("usterik gutxiena dezunean eskuratuko zaizkitzu zure ametsetako amasei ontzakoak"), B. Bakaikoa ("Ipar Amerika eta Bretainia Handia ziren erakunde publikoek ekonomian parte guttiena hartzen zuten Estatuak"), Herr 1987 ("laborari familietan da beti haur gehiena. Langile familietan gutiago, eta nausi edo kadre familietan gutiena"), P. Larretxea ("Horiek dira denborarik guttiena daramatenak..."); b ) adlag.: El Pueblo Vasco 1935 ("Andoaingo euzko antzerkitara edozein alderditakuak juan oi dira. Biar bada abertzaliak gutxiena"), M. Haranburu 2 ("Ongi begiratuko dituzu eta guttiena zein gustatzen zaizun esango didazu", "Zein da guttiena gustatzen zaizuna?"), X. Lete 2 ("Kazkazuri zen bezelakoa izatea genuke gutxiena", "txukuntasun hori da gutxiena pentsamoldea bera aztertu eta juzgatu nahi badugu"), L. Haranburu A. ("Inesen lagunak, familia, ene etxetik at egiten zuen bizitze hura ez nuen ezagutzen, baino hori zen gutiena"), Karmel 1975 ("Izena gitxiena da"), b' ) MItziar ("Gaur onela bizi bear degu; aldan gutxiena nekatuaz eroxo eroxo!"), Txill ("Biena-Budapest-eko gobernuek ez zuten ahalik gutxiena baizik laguntzen"), Hizkuntza/OHO ("Bestetik ahal den gutxiena idatzi behar da liburuan"), M. Urkola ("Alaere, labur laburki bederen, egoera ori zerbait agertu nai dut, teoritik teorira al dan gutxina ibilli gaitezen"), D. Urbistondo ("Lurralde hau lehorra izanik, hostoek eguzkiari ahal den gutxiena begiratu nahi diote"), Argia 1982 ("ikasleak ahal zen gutxiena ordainduz, irakasleok ia kobratu gabe"); b'' ) Manzi ("gutxina usten zuten garaian eta tokian azaltzen zan"), Ataño TxanKan ("gutxiena uste zan orduan azaltzen itun txuriak edo beltzak"), P. Berasategi ("taiu guztietako eritziak erabiliko ziren [...] zemairik handieneko anatema eta argudioz, gutxiena espero zenean"), Oihanaren deia ("Beraz, gutxiena uste zuenean, berriz otsoak ihesari eman zion").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

gutxiena : DFrec 6 // Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

den gutiena : Lh DBF (adib. gisa); gitxiena : PMuj DVC (lo menos, la menor cantidad posible); gutiena : PMuj DVC (1 lo menos, la menor posible; 2 el/la/lo menor); gutxiena : PMuj DVC (adib. gisa) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Casve EF, DRA.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: adib. / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eratorri-sare sistematikoki osatzekoak

-a adizlagungilea (cf. gehiena).

Kategoria

adlag.

Forma baten adiera(k)

gutxien.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS: gutienean / EuskHizt: AS: gutienean / HiztEn: AS / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

gutxi sarrerari dagokion azpisarrera.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Forma arautuaren azalpenaz oharra

s.u. gehieneko aipatuak aipa litezke hemen ere, besteak beste: iz. / g.er. / "Bada gehieneko eta gutxieneko bat".

[gutxi] gutxieneko 1 adj./iz. Izan daitekeen gradu, kopuru edo balio txikiena duena edo iritsi duena. Gutxieneko ahaleginari gehieneko etekina atera. Bi urte markatu behar genituzke gutxieneko kontuan: 1848 eta 1870. Bada gehieneko eta gutxieneko bat. || Ez dakigu denak bat diren edo beren artean bereiz daitezkeen, baina hori da gutxienekoa: hori da gutxien axola duena.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpiadieran ageri den gutxienekoa izan azpisarrera bihurtu eta horra eraman adibidea, baina azalpena kenduta.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak

-ts(i)+g-.

Euskaltzaindiaren Arauak

gutxietsi, gutxiets, gutxiesten. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

gutxietsi, gutxiets, gutxiesten

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

gutxi sarrerari dagokion azpisarrera.

Erabilera-oharrak

du, zuen laguntzaileekin erabiltzen da.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

gutxik egin du hil ez nauenean; gutxik egin zuen, nihaur ere ez bainintzen negarrez hasi.

Euskaltzaindiaren Arauak

adlag.

LBeh (2014-04-03): gutxinaka 67: Berria 36 (adib.: “Aldizkariak hasieran tradiziotik kanpo zeuden komikiak oinarrizko gaitzat zeuzkan arren, gutxinaka idazle, marrazkilari eta argazkilari berrien lanak argitaratzen hasi zen”), EiTB 20 (adib.: “Guztira, 100.000 bat ikasle gutxinaka hasiko dute ikasturtea irailean zehar”), Argia 3 (adib.: “Gutxinaka baina beti gehituz”), DiarioVasco 8 (adib.: “gutxinaka produktu gehiago azaltzen joango direlarik”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: gutxinaka 29: Berria 19 (adib.: “George Bush presidenteak soldaduen kopurua gutxinaka murrizteko asmoa agertu du behin baino gehiagotan”), Iban Zaldua (“egunkariko zuzendariak ez zuela gutxinaka pozoitu”), Mikel Hernandez Abaitua (“kamamila epeldu egin da, gutxinaka edaten dut”).

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

cf gutxika arautua.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da eta erabilia, pixkanaka bezala.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Atzizkien araberako erabakiak

-an

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Euskaltzaindiaren Arauak

gutxitu, gutxi(tu), gutxitzen. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

gutxitu, gutxi(tu), gutxitzen