Harremana

    Hiztegia letraka
    Ikus halaber
    1 arrasto.
    Tr. Usado al Sur desde Lazarraga (errastruan) y al Norte desde Etcheberri de Ziburu (arrastoari jarraiki, arrastotik jarraiki). Los vizcaínos usan gralmente. errastu (pero cf. arrasto en Agirre y arrastu en Moguel y Alzola); hallamos erresto en Lizarraga de Elcano, Afrika (42), Bordel y D. Agirre (Ioan 268), herresto en Barbier, Arradoy y Xalbador, errestu en Legaz, arresto en AR y rastro en Irazusta. En DFrec hay 17 ejs. de arrasto, 1 de arrastu y 1 de arrestru .
    1. (gral.; SP, Lar, Añ (G), Dv, H), arrastro (V-gip, S; O-SP 225), arrastu (SP, Añ), arresto, errastu (Añ (V)), erresto (V, G, B; Aq, Añ; h- L, BN, S), errestu, rastro Ref.: A; Lrq ( arrastro ); Iz ArOñ; Iz Als ( arrastuk ); Etxba Eib ( arrastrua ); Asp Leiz2 ( miñarrasto ); Gte Erd 258; Elexp Berg; ZestErret .
     Rastro, huella, vestigio, pista; indicio. " Arrastua, trace de cheval, lièvre ou autre bête" SP (que cita a O; en O-SP, Oihenart corrige arrastro por arrastua ). "Rastro, vestigio" Lar. "Assomo, señal" Ib. "Xazilla, señal que deja la carga sobre la tierra, señalea, arrastoa " Ib. "Carril" Aq 1095. "Rastro" Añ. "Rastros, reliquias: (c.) ondakiñak; (V) enparauak, errastuak; (G) arrastoak; (AN) ondarrak " Ib. "Trace du pied, piste, marque" Dv. "Trace, vestige" H. " Jendi pasaubitako arrastuk aitzin, rastros de haber pasado gente en la peña" Iz Als. " Miñarrasto, dolorcillo" Asp Leiz2. " Ez dago aren zuntzarrik (AN-gip), arrastotik (G-azp), eztaukagu txarruen arrastorik be (V-arr-gip)" Gte Erd 234. AxN explica narrio (93) por arrasto; oin hatza (481) por oiñarrasto y hildoa (470) por gold-arrastoa.
    Bizitza gaizto pasatuaren rastroak eta relikiak kentzeko. Iraz 40 (Cb CatV 54, Oe 144, CatLlo 76 errastu, Añ CatAN 55 arrasto, Legaz 46 errestu ). Oik guziak, bihotz arro, burua goratu naiez dabillenaren arrastoak dira. Mb JBDev 147. Geldituko da [oiala] lensu bezala [...] bere materi-kutsu ta odol-arrasto zikin zenbaitekin. Mb IArg I 279. Alde guztietatik zenbat milagrozko señale, zenbat arrasto santu. Cb SIgn 43. Bizitza geisto igaroaen errastu ta sustraiak kenzeko. Oe 144. Etzuen aurkhitzen hetan bere obraren arrastorik eta seinalerik. Lg I 27. Lohikeriako tentazioniak [...] direla zunbait aldiz leheneko bizitze gaistuaren arresto batzu. AR 396. Igaroten da kolpea eta geldituten da ondokoaren ondakiña, errastua, mina. Añ GGero 383. Sendátzea istántean osokí, gaitz errestorik utzi gabe. LE Ong 111r. Lenengoa da igarotako bizitza gaiztoaren arrasto eta kutsu gaiztoak kentzea. AA I 539. Eramaten bada [erbi-zakurra] eizera eta oartzen bada arrastoaz. Ib. 400. Ez dala arkitzen gure lekuetan idoloen arrasto edo aztarnarik. AA II 5. Arrasto oetatik atera ditekeala, dioe Doktoreak, otso [=ordikeria] zarra edo otsakumea zan. AA III 371. Non ta zertan arkituko det nik zugan Kristauaren siñalerik edo arrastorik txikiena ere? Ib. 276. Garbituten dau arimia Extrema unzinoeko Sakramentubak leenagoko pekatubak itxi deutseezan zetaka, ondokin ta errastu gaistuetati. fB Ic III 276. Zilhora gan yenden oiñen bideko arrastoak, / Dire oro haratekoak. Gy 123. Hurbill balinbada halako tokirik, / Ez bide, ez bidexka nihora ez dutenik, / Ez-eta giza oiñ arrastorik. Ib. 183. Hedatu izan ziren Bordele alderat / Arrastoak kausitzen aski urrunerat. Hb Esk 49. Lehen guduak zuen Rodriges ehortzi; / Kasik haren harmadak arrasto ez utzi. Ib. 50. Bakhotxak bere ubela gordetzen du eta oro behar bezalakoak dire! Burdin gorri arrastoa garraiatzen ez duten guziak behar bezalakoak! Hb Egia 36. Hori gertatu balitz, izanen ziren soldadu eta Apostolu hilak; atzemanen ziren guduko arrastoak. Ib. 86s. San Franziskoren azken oñ-arrastua Españan arkitzen da Perpiñanen. Bv AsL 133. Beste arkaitz batian erakusten dira demoniuaren arrastuak. Ib. 184. Ustez ixillik zebillen baño / utzi ditu arrastuak. PE 140. Bañan illaz bat, aurten zan jaio bere antzean, / Arrastorikan utzi gaberik bukatzeko. AB AmaE 159. Ikusten baitut harrinaren gainean, arrastoetarik, eian bestiak edo gizonak ibili diren. Lap 60 (V 31). Txakurrak billatu ebazan oñatz, sen edo arrastoak urrintxora eruan genduzan. Ag AL 38.
    (s. XX) Lurdesko urak [...] miñaren arrastorik utzi gabe sendatu dituela. Goñi 101. San Antonioren ermintta ondoan dagon arri batek oñarrasto garbia ageri du. JMB LEItz 93. Erhoturik ibilia nun haren ondotik, eta herrestorik ere ez dinat nihun atzeman. Barb Sup 73. Bere baez talde zikiñ ua yoka, argorri koloreko pirrillak, iduriak eta arrasto argiak ematen zituen aizaroetan. Or Mi 76. Mutikoa leen agiri zan tokira eldu zanean, etzan iñun aren arrastorik. TAg Uzt 40. Gaztelu arren arrastorik ez gelditzea Jaungoikoak nai izan zun. Etxde AlosT 106. Inguruan odol-arrasto batzuek ikusi. NEtx Antz 139. Sarkalde Europan aspaldi-aspaldian bizi omen ziren Lapon ala Mogol antzeko gizenden arrastoak direla. Mde Pr 271. Breizera ez duzute lehenago Galian mintzatzen zen kelteraren arrasto bat. Ib. 282. Zenbait tokitan galduta ibilli zen elurrezko maindire zurian bidearen arrastorik ezin topa. Etxde JJ 233. Bidean utzi dugu gure arrastoa. / Nahi duena gure atzean bijoa! Arti MaldanB 231. Mingañean ez zeukan errearen arrastorik. Anab Aprika 32. Aizeak berarekin zeraman gatz-arrastua. Lurrak berak gatz-kutsua izaten du an. Ib. 94. Ibilli nintzan batera ta bestera Nemexio ikusten ote nuan, bañan arrastorik ez. Ugalde Iltz 25. Moralidade delako orren arrastorik geldituko bada gizartean. Vill Jaink 87. Ziur ekian Nikanor-ek ezbearraren errastua ta aztarrena arek agertuko ebana. Erkiag BatB 99. Bordan ez dugu hiltzalearen arrastorik atzeman. Larz Senper 56. Ez naban [txoriaren] errasturik be aurkitzen. Alzola Atalak 47. Zeru urdiña, laiño arrastu barik. Ib. 82. Besoa arrastoz betea, esku muturra ubelez lotua. Lab SuEm 168. Ur saindu horrek bere bekatuaren herrestoa kentzen ahal zuenaz geroztik. Ardoy SFran 201. Hil hobi huntan noizbait norbait balabila / zure izaitearen herrestoen bila. Xa Odol 208. Beti kurri dabiltza / oihanean gaindi, / basurde-herrestoa / hor nahiz ikusi. Xa EzinB 63. Eskaleretan gaindikan zuen [ohoinak] / arrastoa're utzia. Mattin 38. Plaiaren bakardadeak ematen ez ziguna: maitasunaren arrastoa. Lasa Poem 58. Ondoratzea nun gertau zan arrastua arkituta eukan talaieruak katalejoakaz. Etxabu Kontu 133. Etzerate oraintxe-oraintxe sartuak etxe ortara zuek! Zuen berreun urtez gorako arrastuak bazeudek emen! Ataño TxanKan 27. Erbi-arrastoa billatu du elurretan. TxGarm BordaB 119. Maria aurdun zegoan eta aur galtzeko arrastoak asi zitzaizkion. JAzpiroz 210. Hemen dauzkagu [beilari] heien herrestoak toki orotan. Larre ArtzainE 322. Gaurko pistetan bezela, zapatillak iltze txikiekin. Eun buelta eman arren, etzan arrasto txiki bat ere ikusten. Albeniz 165. Ez dira, noski, horietakoak Sardà i Salvany-en harako Pekatua da liberalkeria hura irakurri zutenak, hazi horren arrastorik gelditzen baldin bada. MEIG IX 43. Haitz-zuloetan arkitzen ditugun Kantauri lurreko arrastoak. Ib. 119 (en colab. con NEtx).
    (En contextos negativos). Nada de, ni rastro de, ni asomo de. " Gauza askoren arrastoik gabe geldittu gea " ZestErret.
    Onelakuak adietan emoten dabe Fediaren arrasturik eztaukela. CrIc 142. Ez eguala kriaturaren errasturik Jaungoikoaren entendimentuti kanpora. fB Ic I 10s (H da como de fB: Ez da kriaturaren arrastorik. 'Il n'y a pas [de] trace de créature'). Lekuko abitantek / nahasten zituzten, / titulu errestorik / nehon ezpaitzuten. Bordel 155. Orrenbeste onren artean etzuela Bernardatxok arrokeriaren arrastorik ere sentitzen. Goñi 59. Sareak botatzeko arrain arrastorik eztan tokira. Inza Azalp 60. Ez dut zorion-arrastorik sentittu, bere eza ta gabea baizik. Txill Let 24. Urrutiko mendi ta muñoak lau-lauak, koska ta konkorren arrastorik gabe taiuan. Ib. 27. Makiña bat aldiz okertzen da gizadia betiko okerbideetan barrena, ta alere, arrastorik ere ez ikasteko. Ib. 100. Zentzu arrastorik duan katoliko batek. Basarri 121. Eizaren arrastorik ez dute izan urte guzian. Ib. 123. Obligazioaren arrastorik ezta iñondik iñora emen nabari. Vill Jaink 80. Bere denboran ez duela gizon baten ahulezia herrestorik ezagutu. "Trace d'une faiblesse humaine" . Ardoy SFran 281s. Jin zen azkenean azaroaren hemeretzia, bainan Xina-tar tratulari herrestorik ez ageri. Ib. 262. Hemen formaren arrastorik ez dut ikusten. Lasa Poem 96. Bi urte etxetik aldegiñik eta noiz jirako giñan arrastorik ere ez. AZink 102. Leioa iriki ta jarri giñan begira. Etzan ezeren arrastorik. BBarand 52.
    2. Distancia.
    Leku batzubetan ikusiko duzu leihorrat zarela bi lekoa eta izanen duzu lau brasa eta hainitz lekutan menturaz izaren zare lekoa baten arrastoa zabal. INav 134. Egizu komudela batetik bertzera musketa tiro baten arrastoa. Ib. 130.
    3. Casta, linaje. "Que era arrastro gaiztoa, que quiere decir en romance mala casta" (Guesálaz, 1690). ReinEusk 157.
    4. Línea, raya.
    Egiten du bere sorginkerietako zuen zigor batekin inguruko arrasto alik zabalen bat. Mb IArg I 376. Asten da bere zigor berarekin arrasto zenbait eta beste gauz egiten ta ots egiten dio bere deabru adiskideari. Ib. 376. Amaika lan emandakoak, erriak erdibitzeko arrasto oiek. Ldi IL 44. Muga orrek ez du zuiñik edo arrastorik, ez mugarririk. Or QA 144. Bi aldetan arrasto bana egiten zan, andik asera emateko. JAzpiroz 124. Eskolan nenbilela ohartu nintzen batipat, paper, liburu, edozein hutsarte zuri arrastoz betetzen bainituen. MEIG I 65. Egitekoa, mukuluei begira burutu behar da, eta ez paper gainean sortzen diren arrastoen laguntzaz. MEIG IX 136 (en colab. con NEtx).
    (Fig.).
    Eta argitaratzaileak lau arrasto larriz itxuratzen digun Zabala gizonaren irudiak soil-soilik ez du esku-hutsik utziko liburuaren eroslea. MEIG III 97. Ez da hotzik nabaitzen honek [Rosselini-k] lau arrastoren bitartez erakusten digun 1944eko Genovan. MEIG I 196.
    5. arraztu.
    " Ehunen arraztua, environ cent" SP (s.v. ehun ). Cf. ARRASTOAN.
    6. Ruido. "Le bruit du vent, le sifflement, haizearen harrabotsa, arrastua, azantza, histua " Darthayet Manuel 209.
    7. (V, G; -ua det.V-gip) Ref.: A; A EY III 370 .
     (Interj. usada como eufemismo de arraio ). "Erderazko itz 'rayo', euskeraz tximista izanarren, euskaldun askok, gogaldi txarrez daudenean, arraioa esaten dute; eta itz oni gogortxo eritzita beronen ordez itzestali auek darabilzki erriak: arrano (Vc, G-goi) [...], arrasto (V, G), arrastua (V-gip)" A EY III 370.
    8. rastro.
    Rastro, mercado de compraventa.
    Badakarzkigu iru erloju Rastro zokoan atxemanak. Izeta DirG 92. Atera zen nagusia bere morroiakin eta goan ziren Rastrora. Ib. 89.
    ARRASTOA HARTU.
    Encontrar el rastro, la pista. " Txakurrak beriala artu eben arrastrua, baña ez eben jaso erbirik, los perros enseguida señalaron el rastro, pero no levantaron la liebre" Etxba Eib.
    Ni nas justizijako aguazila. Artu dot arrastuba, ta esan jaku onuntz etorri dala barberu ondo apaindu bat. Mg PAb 190. Zakurrak arrastoa artzen zutenean, korneta jotzen zuan zakurrekin zebillenak. BBarand 60.
    (Pl.).
    Erbi baten arrastoak artu orduko. Ataño TxanKan 74.
    ARRASTOA ATERA.
    Descubrir el rastro, la pista.
    Nunbaitetik atera zuten arrastoa Piarres an zela ezkutatua. Etxde JJ 191. Txakurrok joan ziran arrastoan araiño eta an zebiltzan arrastorik atara ezinda. And AUzta 57.
    (Fig.).
    Asi dira izketan. Nere lagun orrek berea gogoan, ea ezeren arrastorik ateratzen ote zuan. BBarand 82.
    ARRASTOA BOTA.
    "Firma bota. Adinekoek erabiltzen zuten" ZestErret .
    ARRASTOA EMAN, ARRASTOAK EMAN.
    a) Dar signos.
    Damutasunaren arrasto txikienik ere etzuen eman. Lard 443.
    b) Dar pista, pistas. " Arrasto bat emain dautsut [sic] (S)" Gte Erd 258.
    Dena dela, bai Urtziak eta bai Jainko izenak ez ote digute ematen alako arrastoren bat euskaldun zaharren Jainkoarekiko siñestea zer moduzkoa izan ziteken susmatzeko? Vill Jaink 22.
    ARRASTOA ERABILI.
    Seguir el rastro.
    Beste zakur batzuek / ere tajuzkuak / ikusi izan ditut / erbitarakuak; / egunez erabiltzen / gabeko arrastuak. Uzt Sas 114.
    ARRASTOA ERAKUTSI.
    Mostrar la línea a seguir.
    Goizean goiz askotan bi ganadu-aldi, bi pare lotuta, soroan lurra maneatzen buelta ta buelta. Ni bezelako mutil txikiren bat aurrean arrastoa erakusten. Albeniz 19.
    ARRASTOA ERAMAN.
    Llevar un asunto.
    Nik zuzen eamango det / nere arrastua, / oberik botatz'ez badezu / nik daukat ostua. Uzt LEG I 182.
    ARRASTOA GALARAZI.
    Despistar, hacer perder la pista.
    Ezdau inos enzun txakurrak urrian ditubenian azerijak bota daruazala atzeti edo allapeti aiziak, onen atsak aztu eragiteko txakurrei oñatzetan usain egin daruena, edo eurok lakuak esan oi dabeen legez, arrastuba galerazoteko? Mg PAb 174. Herbi gaixoa lekhora, / Ihes-lekhu xerkatzera. / Xilora itzuri badoa. / Gal-arazten ere diote arrastoa. Gy 221.
    ARRASTOAN.
    Siguiendo el rastro. "Rastrero, perro, arrastoan dakiena, dabillena " Lar.
    Zakur isteriak [...] guzietan arrastoan dabiltza. Mb OtGai III 235. Aurretik arrastuan / azerik zaunkatzen / altxatuko zirenik / etzuen pensatzen. EusJok 73. Txakurrok joan ziran arrastoan araiño eta an zebiltzan arrastorik atara ezinda. And AUzta 57. Arrastoan [zakur] batzuek / tronpatzen baitia: / Ahuntza utzi-eta / segi azeria. Mattin 110. Erbiak, gordeta dagoan lekutik, ikusten badu bere arrastoan datozela, azkar anka egiten du. TxGarm BordaB 121.
    Erabilten gaitu [fraileak] ilabetan / bere tripearenzat errastruan. Lazarraga B15, 1182v (los editores glosan 'bere tripa betetzeko gauzak bilatzen').
    (Andar, etc.) pegado, siguiendo de cerca. " Arrastuan, environ, circum, circa" SP.
    Ezkontzeko itza eman ondoan ez ibilli elkarren arrastoan bezala: bego bakoitza bere etxean. AA I 604. Ekusten du, neke dala leiala izatea bere gogo, itz eta obretan besteren arrastoan onela dabillena. Ib. 575. Txirrita baitzan onera maiz-xamar etortzen zana, eta nik uste det danak aren arrastuan ibiltzen zirala. Salav 44.
    " Arrastuan jun, aurrez nekazaritzako lanabesen batek lurrean egin duen errenkan joan. Golde-arrastuan junber " ZestErret.
    ARRASTOAN JARRI.
    Encarrilar.
    Gaiñera zazpi ordeko sortu / eta jarri arrastoan, / eskerrik asko, guraso maitek, /gozatu urte askoan. Insausti 35.
    ARRASTOAN SARTU.
    "Meter el animal en el surco o hacerle andar pisando la raya del Are o de cualquier otro apero" Gketx Loiola. "Entrar en el surco, por ejemplo un arado" Elexp Berg.
    "Entrar en seso, formalizarse, entrar en vereda, meter en varas. Urteak badituk ik arrastoan sartzeko " Gketx Loiola. " Andreak sartu bearko au i arrastoan " Ib. " Gure mutil gazte au kostako jaku arrastuan sartzia, gaizki oittua dago ta " Elexp Berg. " Ai da pixkana pixkana gure mutilla arrastuan sartzen " ZestErret. " Attak nolako lana izate zuan gu arraston sartzeko " Ib.
    Seguir un camino.
    Oraindik segi nai nuke. Bueno, sartu nadin nere arrastoan. BBarand 72.
    Familiarizarse, hacerse con.
    Izardi faltik naiz-ta ez izan / bizkarrean da kolkoan. / Alare pozik lapitz-arrian / bein sartzean arrastoan. Insausti 33. Bai arrastuan sartu're bapo / naiz-ta len izan zabarrak, / zaildu ziraden gerri maxkalak, / ankak eta atzaparrak. Ib. 114. Baña postura txarrean ibiltzen nintzan: lan asko eta ezin arrastoan sartu. Albeniz 69.
    (Con demostrativo).
    Ala ere, Goierri au bertsolari-leku koxkorra zalako orduan-edo, urteak joan ziran aurreneko arrasto ortan Joxe Migel sartzerako. Insausti 207.
    ARRASTOARI JARRAIKI, ARRASTOARI JARRAITU.
    Rastrear; seguir de cerca. "Rastrear, [...] arrastoari, aztarnari jarrai " Lar.
    O zuzia, erran zioten, / zaren gure gidari, / bozik iarraikiko gaizko / zure arrastoari. EZ Noel 64. Arrastoari jarraituko diogu ta berriz ere billatuko degu. TxGarm BordaB 122.
    (Pl.).
    Nor dauka Jesu-Kristok beretzat? Haren arrastoei darraizkotenak, haren exenpluak imitatzen dituztenak. Dh 254. Jarrai ditzaiegun / Zintzo zuzenkiro / Zure arrastoai / Leialtadean, / Bizitu gaitezen / Oitura zarrakin. AB AmaE 116. Arrastoai zearo / txakurrak jarraitu. Ayesta 112.
    ARRASTOA SEGITU.
    Seguir el rastro.
    Arrastoa segituz / amak dau billatu. Ayesta 42.
    ARRASTOKO.
    "Persona de carácter, de valor. Arrastokoa izan emakumea ta, gizonaren aurrean ez kuxkurtu " Gketx Loiola.
    ARRASTO-ONDOAN.
    Tras la pista, siguiendo el rastro.
    Orain joan giñezkek arrasto ondoan ere. Ori [erbia] puska batean ez dek gordeko. TxGarm BordaB 122.
    ARRASTORA BILDU.
    Traer al orden.
    Ogei urteko mutillari pixka bat utzi ezkero katetik, zeiñek bildu arrastora? Insausti 55.
    ARRASTORA EZ IRITSI.
    No llegar a la suela del zapato.
    Ez aita ta ez seme, / ain gutxi lagunik, / nere arrastotara / iritxitzen danik; / Asteasun etzeok / galtzak jazte'itunik, / opizio onetan / autsiko naunik. Gaztelu ( in Tx B III 25 ).
    ARRASTOTIK IRTEN.
    Salirse del surco. " Erdi lotan zebillen labrantzan eta goldiak joanaldixak eitte zittuan arrastotik urtenda " Elexp Berg. Cf. ARRASTOAN SARTU.
    ARRASTOTIK JARRAIKI.
    Seguir de cerca. " Arrastotik narraio, je le suis à la piste (EZ)" H.
    Gurutzeari halakotz arrastotik narraio. EZ Man II 54. Zure manu sakratuei narraien arrastotik. Ib. 79. Halaberki arrazoin da zuri ere ondotik / gizonen oztea hurbill darraitzun arrastotik. Ib. 86.
    ARRASTOZ ARRASTO.
    Siguiendo el rastro.
    Egin zuela Santo Tomasek hau guk ekusteko, aski da beraren oñen arrastoz arrasto ibiltzea ta aditzen ditugun berriak ekustea. Mb IArg II 29.

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    pin up casino- Online casino in India

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper