anega.
Etim. Cf. la forma castellana hanega; v. DCECH s.v. fanega.
(V, G, AN-larr; O-SPAdSP, Urt II 339, Lar, VP 4v, , Hb, H (V, G)), anea (G-azp), enea (G-azp) Ref.: A; Etxba Eib (anegia); Ibarra Dima ; Elexp Berg ; Gte Erd 23, 195 y 294; ZestErret (anea) .
Fanega, medida de capacidad para áridos. " Anega, c'est une mesure à grain [...] plus grande qu'un boisseau" O-SPAd 876. "Mesure qui contient sei gaitziru, plus grand qu'un boisseau. Anega baten ereintza " SP. "Arare 10 medimna ex jugere, lurzathitik, phezatik hamar erregu, anega biltzea " Urt II 339. " Neurri andi bat amabi anegakoa " Lar (s.v. cahiz). "Mesure de grains, environ 45 kilos en poids ou quatro [sic] arrobas" H. " Zenbat anega gari artu dozu aurten? " Etxba Eib. . " Enea bat arto zazpi pezetan saltzen genun (G-azp), anega bat arturun (V-arr)" Gte Erd 23. " Bi anea artorekin joan zen (G-azp), [...] anega bat auts iruntzi bear da zerua irabazteko (V-arr), [...] anega bat auts (G-azp)" Ib. 195. v. arroa, lakari. Tr. Documentado en textos meridionales desde mediados del s. XVIII. Además del gral. anega , hay anea en Txirrita y BasoM. Salvo en el ej. de Berrondo (Kijote 111 gari-anega bi), en el resto de los ejs. documentados el sintagma que expresa la cantidad precede siempre al árido: anega bat gari, hiru anega arto...
Zazpi mill anega gari. Mb IArg I 198. Lau bat anega gari. Mg CO 90. Emon biar deustazuz beste lau anega, [...], denpora gitxiren buruban etorriko natxatzu amabi anegen dirubaz. Ib. 91. Etxe ladrilluzkua / ez badago garbi / duda baga egongo da / anega bat ardi. DurPl 83. Anega bi gari, lau anega artoale, arroa erdi urdai. VMg 38. Eman bearko diola [...] urtean onenbeste edo ainbeste anega-gari iru dukatean anega. AA II 191. Eun anega gari. JJMg BasEsc 202. Eskatuten deutzuz beste batek anega bi edo iru gari, nai arto. Astar II 170. Gipuzkoako mugapean badirala alor asko ta asko, [gari] anega batekin ogei ta amar artzen dituztenak. Izt C 27. Garia geiago biltzen da emeretzi milla anegataraño, artoa baino! Ib. 188. Ogei anega arto bazeuzkala saltzeko. Ib. 181. Egunoro bear ziran eunda berrogeita amar anega ogi-irin obenekotik, eta irureun anega bastoxeagotik. Lard 210. Anega bat garagar eman zion. Ib. 161. Eta Migel morroia gaztaña-morkotsak jaulkian anega bat kabituko zuan danbolin batera. Zab Gabon 33. Arto igartuan urun / anega batean / azokan sartuten da / zazpigaz partean. Azc PB 239. Berreun anega gari. J.B. Ayerbe EEs 1912, 62. Imineagaz neban urre gorria / anegeagaz neban urre zuria. Balad 45. Indarrez alabatzen / du alegiñian: / iru anega baietz / eraman gañian. Noe 67. Arroa bi maats-legor ta zara bete (bi anega) garien ordain. (Quijote IX). Ldi RIEV 1929, 209 (Or ib. 7s lau erreu garirekin). Zenbat anega arto batu ebala uste dozue? Kk Ab II 143. Baserritar-maizter bakotxak urteoro estaduari onenbeste edo ainbeste anega emon bearko leuskioz. Eguzk GizAuz 123. Aletan bere etekiña, amazazpi anega eman izan omen zituan. Munita 51. Aldi atan Isasin larogetamar anega gaztaiñe artzean eudiela. Akes Ipiñ 24. Bai onenbeste anega gari, bai onenbeste idi edo umerri. Ib. 25. Jaso bear zuen anega bat gari bizkarrera. And AUzta 37. Gure gazte-denboran gariak anegako berrogeitamar errial balio zuan. Ib. 46. Neurririk aundienari anea esaten zioten. Ura neurtzeko kaja bat izaten zuten, oso egoki egiña. BasoM 46. Garia oso ederra daukat / ia dago-ta eldua, / ainbat anega badira aurten, / ori da nire gogua. FEtxeb 78. Gaztaiñik onena eraman da alare, zortzi edo amar pezta anega saltzen zan. BAyerbe 19.
Gustijak alkar arturik konponduten dira eztabeela arto edo gari anegia onenbeste baño gitxijaguan salduko.Astar II 173. Gaztelatik datorren anega gariak ozta ozta pisatzen du larogei ta bi edo iru libra. Izt C 27. Ogei pezeta anea artua, / lau duro t' erdi iriña, / berrogeitaño iritxiko zan / danak ezkondu bagiña. Tx B II 156. Artu dauan larimiña edo anega-gari bakotxean. Eguzk GizAuz 52. Neuk emongo deutsudaz arto-anega batzuk! Bilbao IpuiB 172.
ANEGA-ERDI (anea erdi V-gip, G-azp), ANEGERDI (Añ). Ref.: Elexp Berg; ZestErret. Media fanega. v. anerdi.
Zuaitz oetatik badira asko ta asko, anega bana ale ematen dabeenak, eta bataz-beste anega erdi bana geienak urtabe onean. Izt C 152. Alakok erregu (anega-erdi bat) batño erein zuen babaz. "Sembró media fanega de habas" . Or Eus 49. Anega erdiko zorroak anegarik ezin artu. (V-ger-gip) 'Se dice de personas que aspiran a lo que no pueden' . A EY III 171. Pisurik etzegoan; neurriko ontziak bai. Anega erdikoak ogei kilotik etzuten alde aundirik izaten. BBarand 90.
ANEGA-ERDIKO. "Media fanega, recipiente ya en desuso que servía para medir granos. "Anea-erdikuak ogetalau-ogetasei kilo gari inguru artzen zittuan, segun ze gari klase, umedadia eta abar. Neurriari anega erdi eta ontziari anega erdiko, baina biak zentzu bietan ere bai" Elexp Berg.
Neurririk aundienari anea esaten zioten. Ura neurtzeko kaja bat izaten zuten, oso egoki egiña; anea erdikoa izena. Ura bi aldiz beteta osatzen zuten anea bat. BasoM 46.
ANEGA-ERDIKOKADA (V-gip ap. Elexp Berg). Cantidad contenida en media fanega. "Anegia da bi aneaerdikokara" Elexp Berg.
ANEGA-LAURDEN. "Ferrado, medida de Galicia, anega laurdena" Lar.
Aita jauna neriak / niri eman zidan / imiñan (anega-laurdena, celemín) dotia. Etxde AlosT 96.

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper