OEH - Bilaketa

4772 emaitza t bilaketarentzat

Sarrera buruan (64)


Sarrera osoan (485)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
amultsu.
etimologikoa
Etim. De amore (> amol- ) + -tsu.
sense-1
(L, BN; Urt I 379, Lar, Dv, H (L, BN); -ls- Ht VocGr 432, Lecl), amoltsu (L, B; H; -ls- SP), amutsu (Lar, Hb), amulzu (BN; VocBN ) Ref.: A (amoltsu , amultsu, amulzo); Lh (amultsu); Izeta BHizt2 .
Amoroso, afectuoso, amable, cariñoso (aplicado tanto a personas como a acciones, comportamientos...). "Aimable, courtois" SP. "Complaisant, amulsua, jauskorra " Ht VocGr 341. "Amoroso" , "cariñoso", "delicioso" Lar. "Tendre, complaisant" Lecl. "Doux par caractère, affectueux" Dv. "Affectueux, bienveillant, doux" H. "Dócil, amable, cariñoso" A. " Amultsue ta xaloa gure amatxi xaarra " Izeta BHizt2. . v. amodiotsu. Tr. Propio de la tradición septentrional --no suletina--, y alto-navarra; en textos más occidentales se encuentra en Larramendi, y con más frecuencia desde finales del s. XIX, generalmente en autores vizcaínos: D. Agirre, Echeita, Eguzkitza... La forma amol(t)su aparece en Axular, Aleson, Pouvreau, Larramendi y Lizarraga de Elcano; tbn. se encuentra en Duvoisin, en la traducción de la obra de Fénelon; por lo demás, parece predominar amultsu. Hay amutsu en D. Agirre. En DFrec hay un ej. de amoltsu y 2 de amultsu.
O Iongoiko amulsua. EZ Man I 39. Espiritu amulsua. Ib. 40. Guztiekin behar da izan solhasturi amoltsu eta arronter. Ax 327 (V 216). Amorio desordenatuak [...] amoltsu eta bakezko zirenak ere [...]. Ib. 352 (V 234). Lais zeritzan emazte eder bat, famatua, amoltsua eta plazer egillea, eta bere ofizioaren baliatzen ongi ziakiena. Ib. 388 (V 254). Feliperi zertako, / biotz amoltsu zuenak, / berzek baño geiago / bizi merezi zuenak? Aleson 29ss. Zer erran nahi du ohore begitartetsu eta gonbidatze amolsu horrek? SP Imit IV 1, 3 (Ch gonbiatze guziz samur, Mst khümitü hañbeste amurioz betherik daguen hunek, Ol dei laztan). Begitarte amolsuaz. Ib. 14,3. Biltzarre arraia, konpainia amolsua. SP Imit III 47, 2. Gure salbatzaillea ezin konsidera diteke obra amolsuago, ez eta bihotzgarriago batetan, hau den baino. SP Phil 170. Zure gisa egin nazazu / Pazient, humil, amulsu. 117. Mundu guztian eztelarik Eskualduna baino jendaki edo leinu nobleagorik [...], bakean bakezkoagorik eta amultsuagorik. ES 399. Hitz samur, ezti eta amultsu horiez. Ch IV 1, 1. Izango gera [...] seme egiazko, amoltsu, fiñ, leial, betikoak. Lar SermAzc 57. Jainko amulsu hark. He Gudu 75. Artiki zuen behatze amultsu bat. Lg II 264. Ama amultsu eta urrikalmenduz bethea. Ib. 103. Bihotz amultsua. Ib. 118s. Ez da nihon halako [...] aita amultsurik. Ib. 111. Zure bisaia amultsua. Brtc 149. Miletan murmuratu ere naiz zure probidentzia amultsuaren kontra. Ib. 203. Baliatuko naiz, Jauna, zure deitze ezti, gonbidatze amultsuez. Ib. 247. Hitz amultsu hauk aditurik / Nola bizi etsaikoan? Monho 134. Oi! Jesus amultsua. Dh 108s. Edifikatuko ditu bere lagunak bere karitate amultsuaz. JesBih 419. Ez arren, ez, oi nere Jabe amultsu maithatia! Dv LEd 230 (Cb Eg II 129 nere Jaun amorosoa). Entzuten dut Jaunaren dei amultsua. Ib. 43. Emaiten diotza artharik amulsuenak. Laph 121. Bere behatze eztienarekin, bere botz almultsuenarekin. Ib. 172. Sartu ginen biak Azkaingo herri amultsuan. Elzb PAd 29. Saindu amultsua, [...] Zu zare oraino bizi heien baithan. Zby RIEV 1908, 417. Lokharri hain maite, ezti eta amultsu horiek berek, badute etsai bat trenkatzen dituena, eta hura da heriotzea. Lap 48 (V 26). Oh Ama guziz amultsua! OrrSerm 286. Aita guziz amultsuak. Arb Igand 9. Orhoit zaite Frantziako erregea, eta erregetan amultsuena, izan zela gisa hortan tratatua bere suietez. Elsb Fram 101. Irri-barre amutsuagaz. Ag AL 43.
( s. XX) Hitz goxo amultsuak. JE Bur 178. Esker onak ematen diozka [...] guzieri egin darokigun ikustate amulsuaz. Lander RIEV 1911, 593. Zeruko Ama bigun, amultsu, gozo ta [...]. Eguzk LEItz 122. Esker amultsuenak emanik. Zub 17. Eta bizkarrian emaiten dako zartako amultsu bat. Ib. 66. Ihardeste amultsu batek eztiarazten du hasarrea. Zerb IxtS 58. Bihotz zabal amultsua! Lf Murtuts 46. Gizona eta haurra pintatuko zituen elkarren besoetan, bere oroimen amultsua gidari. Mde HaurB 109. Neskatilla amultsua. Erkiag Arran 184. Mintzokera amultsuaz. Ib. 98. Semeen gurasoetara joera eztela gurasoena semeekiko bezain indartsu eta amultsua. Vill Jaink 166. Zeren Jaungoiko amoltsu, / zeren Jesus amoretsu, / zeren Kristo bedeinkatu / [...]. Azurm HitzB 49. Espos leiala eta aita amultsua... Xa Odol 245. Urrundik deitzen dut xixtuz. / Ardi gaixoak ihardetsiko / derauta bee amultsuz. Ib. 97.

v. tbn. Jaur 407. Hb Egia 54. Jnn SBi 44. Etcham 161. Iratz 174. Ibiñ Virgil 118. Larre ArtzainE 106.
azpiadiera-1.1
(Tema nudo; uso pred.).
[Seme gaztea] izan daiela [...] obediente guratsoei, amolsu, gusto egin naia manatzen diotenei (119-120). LE-Ir. Jaunak errespondatuzió amóltsu: [...]. LE Ong 14rs. Itzgébek erranik / amóltsu eméki, / Nazaretha joanik / Jesus ona aiéki. LE Kop 40. Lehen obran [kreatzean] boteretsu, / Bigarrenean [salbatzean] amultsu / Agertzen da Jainkoa. Monho 152. Izan zaite bihotzez ezti eta amultsu. MarIl 34. Othoitzten dugu emaiteaz grazia, gaudezentzat amultsu eta eroriak haren borondate saindura. Jaur 188. Lagunaren alderat bethi amultsu, bere alderat bethi garratz. Laph 71s. Iñazio zonbatenaz amultsuago, Franzizko hanbatenaz bihurriago. Ib. 124. Au ta alabea guztiz pozik eta amultsu (amable) egoten zirean Dariren berbak entzuten. Echta Jos 330. Etorriko naiz iluntze betez, kantari eta amultsu: / Zure esku xaharreri emanik musu ta musu. Iratz 134. Nahiz gazteagoek elerti hori luzaz gutietsi zuten, gero eta amultsuago aztertzen dugu gaur. Mde Pr 235. Ager gaitezen amultsu / haren aurrean. Xa EzinB 75.
azpiadiera-1.2
Haize amoltsuek, iguzkiaren erregarriengatik leku hartan beiratzen zuten hozgune goxo bat.Dv Telem (ed. 1996), 6.
azpisarrera-1
AMULTSURIK. Amorosamente, cariñosamente. v. amultsuki.
Zuk, Jauna, enzun ezazu / Ene oihua amulsurik. (In Hm 169 ).
azpisarrera-2
AMULTXU (Forma con palat. expresiva). "Amultxu (Almandoz). [...] Más delicado y fino que amultsu. Amatxi gorki amultxue da. Amultxue, amultsue baño geio da" Izeta BHizt2.
Amoltxua zarreki (104). LE-Ir.
amultsu
<< amuarrain 0 / 0 amurri >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper