1.
amatxu.
Dim. de ama.
.
v. amatto.
Tr. Propio de la tradición meridional. Aparece tratado como nombre propio, sin artículo (aunque cf.
gaurko amatxoak en Vill
Jaink 76).
Amatxok gero egingo deutsa / aia semetxoari.
Acto 469s.
Eta nun trilletan dan sukaldeko atea, / Zabaltzera joakon amatxo atsuaz.
AB AmaE 378.
Tubal aita naiz, zerutik nator / amatxo osatutera.
Ib. 11.
Ta zeiñ aitatxo ta amatxo baiño geiago?
Ag AL 153.
Euren amatxo negarrez etorrela ikusi ebenean [...].
Ib. 156.
Aurtxoa berriz galdezka dabil: / Amatxok zer du begitan?
JanEd II 107.
Amatxok maite duan lez bere semea / artzaiok maite dute beren artaldea.
Jaukol Biozk 96.
Atozkit semetxu, atoz amatxoren / magalera.
Ib. 76.
Ixan zaite, oi neure neskatil argija! / maitatzen dodan amatxu baxen leguna.
Laux BBa 46.
Bai, bañan ezin aztu det nere amatxo zana.
Lab EEguna 113.
Ene amatxu galdutiagaz / Batera galdu dodaz danak.
Enb 165.
Amatxok gero / biguin koxua / emango ta egin llo-llo.
EA OlBe 29.
Onezkoak egizkizu amatxorekin.
Etxde AlosT 63.
Amatxoganako dezun erdeñu ta zapuzkeria aditzera eman nai nizun.
Ib. 63.
Nere amatxo maite maitearentzat eta nere arreba Kataliñentzat.
JAIraz Bizia 88.
Nik eginen diot otoi amatxori etxean ar zaitzan.
Etxde JJ 246.
Oraindik ere eztute emen / beren izkuntza utziya, / pena da nolanai utzitzia / amatxok erakutsiya.
Uzt Noiz 129.
Zure amatxo bere / bete lai eskerrez.
FEtxeb 156.
v. tbn. TP Kattalin 178. Munita 29. Mde Pr 70. Anab Poli 137. NEtx Antz 10. Basarri 5. MAtx Gazt 17. Amatxu: Bilbao IpuiB 262. BEnb NereA 43.
(Como vocativo).
Zuretzat eta Josepherentzat / ditut, Amatxo Birjiña, / ollo-saldatxo, egazti, arrai, / arraultza, talo, gaztaña.
Echag 107.
Ai, amatxo! Noizbait emen zeranean! Oh zenbat kezka eman didazun!
Arr GB 66.
Baña esadazu, amatxo, nola daude orañ gauza guziak onen eder?
Ib. 56.
Ai nere amatxo maitea! esan zion Desditxadok guziz estu eta larri.
Ib. 69.
--Zergaitik negar, neure amatxo? --esan eban Riktrudisek.
Ag AL 11.
Ez, amatxo, enaz bilddurtuten.
Echta Jos 97.
Bai, amatxo, badakit.
Ag G 293.
--Esan, amatxo; zer da aingerua? / Nun daude aingerutxoak?
Jaukol Biozk 92.
Esan amatxo: aingerutxoak / egoa urrezko ba-dute, / zeru urdiñean urre-dirdira / nik nola ikusten ez-ote?
Ldi BB 20.
Zerua azpitik orrein ederra / dalarik, amatxo maite, / ai nere poza, zeru-gainkia / ikustera aal-ba-ningoke!
Ib. 22.
Ama! Amatxo! Egia esaidazu... Gaizki al zaude?
Alz Ram 77.
Bitartean, amatxo, ar zazu zure semearen laztan bero maitetsua.
Ib. 69.
Ama! Amatxo nerea!
Ib. 91.
Bai, amatxo, bai, aguantatu dit / osasuna ta biziyak.
Tx B I 42.
Ama; amatxu. Entzun dodanez, bakandereak andra gustijen ganian egon gura ei dau.
Otx 127.
Arren da arren, amatxo, zure barkapena.
JAIraz Bizia 89.
Bai, amatxu! --erantzun eutsen biak batera.
Bilbao IpuiB 263.
Amatxo, zure seme leialak / lan da lan zertan dabiltza?
AZink 75.
v. tbn.
JanEd II 48. Etxde AlosT 26. NEtx LBB 130.
Neure biotzeko Amatxo zarra, / Antxiñako ama Euskera.AB AmaE 3.
(Ref. a la Virgen María).
Karmengo Andra Maria, / Amatxo maitagarria.
Enb 107.
Bestelako unkigarria izaten da aitona zarren azken-agurra, berriz Amatxo ikusterik ez dutela izango igertzen dutenean.
SMitx Aranz 194.
Birjiña Arantzazuko / Amatxo nerea, / ez eidazu mudatu / au nere semea.
Ib. 196.
Merezi duan tokia beza / gure Amatxo laztanak.
Basarri 5.
Itziarko amatxok bedeinka gaitzazke.
NEtx LBB 363.
Asko maite det Ubako Amatxo nik.
BAyerbe 111.