Harremana

    OEH - Bilaketa

    4776 emaitza t bilaketarentzat

    Sarrera buruan (64)


    Sarrera osoan (485)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    aizto.
    etimologikoa
    Etim. Según la opinión más general se trata de un derivado de haitz 'peña, roca'. Cf. el caso de al. Messer 'cuchillo', etc.
    sense-1
    1. (R-uzt; Lar, Sb-Urq, Izt 15r, Dv (R), H (V); aĩzto R-uzt), aixto (R-uzt), ainzto (AN, R-uzt). Ref.: A (aĩnzto, aizto); ContR 530 (-i- nasal); EAEL 140.
    Cuchillo. "Aiztua, culter, cuchillo, couteau" Sb-Urq. "Couteau" Dv. "Lo he oído [en R-uzt] repetidas veces" A. "Aiztua, cuchillo. No se usa por lo regular en Eibar, seguramente por haber dominado la voz romance" Etxba Eib. . Azkue añade además aĩnzto para AN y R-uzt; para el segundo la -n- es sin duda innecesaria. ¿Error por ainzto en el primer caso? Cf. hauze. v. ganibet, SAKELA-AIZTO. Tr. Difundido a partir del dicc. de Azkue, alcanza un notable éxito entre los escritores peninsulares del s. XX y desplaza al tradicional ganibet (q.v.). Mirande emplea la forma con aspiraciónhaizto. En DFrec hay 3 ejs. de aizto.
    Eta gero, bere aizto edo kanibet giderrarekin [...] thaula bazterra joko du. Prop 1906, 87. Norbait etorriko balitz donostiarren kontra, lanza, ezpata, mallu edo aiztoarekin, milla sueldo emango ditu. Etxeg RIEV 1908, 115. [Eriotzak] bere aizto otz eta zorrotzez, gazte bikain baten bizialdia ebakitzen duanean. Muj EEs 1916, 296. Txertorako bear ditugun begi oek, dauden adarretik aizto (kutxillo) zorrotzez [...] moztu bear ditugu. EEs 1917, 34. Bada-ezpadakuan, aizto luze bat gerrikuan erabilten eban. Kk Ab I 31 (ed. original Ezale 1899, 271b: gañibeta luze bat; v. tbn. 39 aizto (Ezale 1899, 279b gañibetea)). Arrabete ta erdiko aizto (cuchillo) zorrotza. Ib. 93 (v. tbn. 66). Azpilla aiztoaz jota. "Herido con un cuchillo". Zink Crit 14. Kaskaka suarriz egindako gezi muturrak [...], ta bi aozko aiztoak. Arzdi LEItz 85. Urrezko ortzak aiztoz ekendu nai zitiola. FIr GH 1922, 597. Sukaldeko aizto andi bategaz. Kk Ab II 77. Naiz sutan, naiz aizto zorrozpean ill. Or Mi 128. Edontzi ua ikusi ba zendute, etzenuten siñestuko artzai-aiztoz egiña zenik. Ib. 44. Aiztoa (labana) sartzen dio. "La cuchilla". Or Eus 136. Puxkarik goxoenak aiztoz txikiketan. "A cuchillo". Ib. 138. Aizto zorrotza. TAg Y 1933, 21. Aiztoz matailla zulatu. TAg GaGo 10. Aiztoa bezela sartzen zan aurpegian aren begiratu sakona. TAg Uzt 177. Aiztoaren zulatu urragarria. Ib. 272. Beste ukaldi zitala erantsi zion aiztoz bularrondoan Balendini. Ib. 19. Kutxilloa (aiztoa) erorita puntaz gelditzen bada, zori ona dator etxera. A EY I 140. Arlaban aizkora, aiztoa edo sukarri-printza. JMB ELG 83. Ertz-landutako ar-igekiak, sukarri-aiztoak eta marruxkak. Ib. 56. Aiztoaren antzeko suarri-auak. Ib. 34. Eskuan aiztoa (cuchillo), aizkora edo atzematen dikana artuta. Etxde AlosT 52. Haiztoekiko tormenta edo Ling-Chy izenaz ezagutzen den herio lazgarri hura. Mde Pr 76. Edozein erritarrek il egin zezakean aiztoz edo sastakaiz (puñala). Zait Plat 76. Oñazea luzatzearren aizto txiki batez lepoa ebaki gizonari biozgabe arek. NEtx Antz 46. Idazteko luma-muturrak; aizto ta kaiñubetak, berun-zatiak. Erkiag BatB 18. Edontzi, platera, kollara, sardeska eta aiztoetan. Osk Kurl 85. Eta lotsa onek minberatzen eban aizto zorrotz batek aragian bezela. Etxba Ibilt 486.
    v. tbn. BEnb NereA 56. Ibiñ Virgil 104. Aiztua (det.): Altuna 24. Otx 97.
    azpiadiera-1.1
    (aiztodun).
    Ikhusak! Jauna: hartzara, haiztodunik, / hor gaituk, lehen ginenak. [...] Hilgai berririk badukek aldarean, / esku aratzez hiretzat guk erhanik. Mde Po 69. Gizon zahar haiztodunaren irudiak. Mde Pr 166.
    azpiadiera-1.2
    Baso galduen erdian / kare arrizko mendiak / gorri, aizto ta mutur, iparrak / melar zorroztu sarriak.'Ricos en agujas y aristas'. Gand Elorri 38.
    azpiadiera-1.3
    (Como primer miembro de comp.).
    Aizto-muturrak aragia bezela urratu zion barrunbea arek eramandako berriak. TAg Uzt 272. Airian duaz edontzijak! / bixi dabil aizto dirdira! Laux AB 95. Giriñak dauken aizto-itxura / zeure irrijak, ba, metzen dittu. Ib. 93. Poliz-gizonak gehienik harritzen zituena, aldiz, zauriaren itxura zen: eguzki gurpil baten antzean haizto ukaldika bularrean egin izan zitzaion. Mde Pr 166.
    sense-2
    2. (BN-ciz ap. A ).
    Machete.
    Bere burua erail zuan bularrak aiztoz (machete) igaroaz. J.M. Tolosa EEs 1913, 162s.
    azpisarrera-1
    AIZTO-KIRTEN. Navaja (molusco). v. 2. deitu.
    Bildu ere, biltzen baigenitun txirlak, itxas-apar-zatiak, aizto-kertenak. Etxde Itxas 41.

    aizto

    aizto
    << aizkora 0 / 0 akabantza >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper