Azpisarrerak (sarrerak) (63)
- t
- t
- t
- t
- abrera(t)
- agra(t)z
- agusta(t)
- ahalguz(t)idun
- ahalguz(t)itako
- ai(t)-
- albai(t)-
- alberten(t)zia
- alfor(t)xa
- algustidun, alguz(t)idun
- allo(t)z
- almai(t)z
- ARRAIE BI T'ERDIREKIN (arraie)
- artar(t)xoxo
- ar(t)zipizpiku
- baga(t)xa
- begirauk, -(t)zu...
- begitan(t)zino
- behauk, behau(t)zu,
- berauk, -(t)zu...
- ei(t)-.
- fran(t)s
- fran(t)zizkano
- gain(t)zutu
- goi(t)xago
- hanpilo(t)
- harahuna(t)katu
- hara(t)-hona(t)
- hau(t)sikor
- ide(t)zarri
- ikus(t)zaile
- intzen(t)su
- inxen(t)su
- itai(t)zur
- jaia(t)etxe
- jope(t) egin
- kalpi(t)zar
- kapa(t)s
- kon(t)sekentzia
- korse(t)
- larraut(t)e
- lua(t)z
- lur u(t)spe
- mait(t)agure
- mañi(t)xal
- murti(t)xa
- oiñe(t)situ
- pal(t)sakeria
- prut(t)u
- szien(t)zia
- tankar(t)
- tanke(t)z
- t(h)iña
- tirrit(t)a
- tran(t)xada
- txipre(t)ar
- ume-un(t)zi
- uu(u)t
- ZAZPI T'ERDI (zazpi)
aitzindegi.
1.
(L ap. A
; SP, H),
aintzindegi (Hb, Dv, A, T-L),
aintzindei.
Fachada, parte delantera de una construcción; escaparate. "Devant de maison" SP. "Partie de devant d'une habitation, d'un bâtiment" H. "Face, façade, partie de devant d'un édifice" Dv. "Fachada" A. "Façade d'un bâtiment" Lh. "Vitrine, [...] aintzindegi " T-L.
Gañeko aitzindegiko sala berria. (1749). SenperEus 35. Bertze batek aldiz zion: etxe aitzindegi hori, / Ez zait iduritzen ongi ni naizen sinpleari. Gy 105. Luphean zilho bat nolazpait egin, aintzindegi bat eman, eta hara gisu-labea. Dv Lab 188. Jaunaren aitzinean zen kobrezko aldarea berriz, khendu zuen tenploko aitzindegitik, eta aldarearen lekhutik. "Transtulit de facie templi" . Dv 4 Reg 16, 14. Magasin aintzindegiak gostu handirekin berregindu dituzte. Herr 25-12-1958 (ap. DRA ). Nork ez du Atharratzetik goiti ezagutzen Santa Madalenaren kapera? Egun hautan, tenpesta dela karia, aintzindei guzia erori da. Herr 12-1-1961 (ap. DRA ).
Fachada, parte delantera de una construcción; escaparate. "Devant de maison" SP. "Partie de devant d'une habitation, d'un bâtiment" H. "Face, façade, partie de devant d'un édifice" Dv. "Fachada" A. "Façade d'un bâtiment" Lh. "Vitrine, [...] aintzindegi " T-L.
Gañeko aitzindegiko sala berria. (1749). SenperEus 35. Bertze batek aldiz zion: etxe aitzindegi hori, / Ez zait iduritzen ongi ni naizen sinpleari. Gy 105. Luphean zilho bat nolazpait egin, aintzindegi bat eman, eta hara gisu-labea. Dv Lab 188. Jaunaren aitzinean zen kobrezko aldarea berriz, khendu zuen tenploko aitzindegitik, eta aldarearen lekhutik. "Transtulit de facie templi" . Dv 4 Reg 16, 14. Magasin aintzindegiak gostu handirekin berregindu dituzte. Herr 25-12-1958 (ap. DRA ). Nork ez du Atharratzetik goiti ezagutzen Santa Madalenaren kapera? Egun hautan, tenpesta dela karia, aintzindei guzia erori da. Herr 12-1-1961 (ap. DRA ).
"Le devant des choses en général: d'une étoffe, endroit, la poitrine, etc."
H.
Helaz! nork du ifernuak baizen / aitzindegien asmatu hanpatzen? Rob ( in Onaind MEOE 444 (Harriet traduce "la poitrine, le sein") ). Eta, gerlako kapitain balin badire, izan dezakete aintzindeian bada-gathu edo bertze basa-ihizi zenbeiten larrua. Prop 1893, 158. Xantza duzu giren tenoren baigira... Bertzenaz, zure buru aintzindegi horrek bero-aldi bat har bailezake. Larz Bozak 32.
Helaz! nork du ifernuak baizen / aitzindegien asmatu hanpatzen? Rob ( in Onaind MEOE 444 (Harriet traduce "la poitrine, le sein") ). Eta, gerlako kapitain balin badire, izan dezakete aintzindeian bada-gathu edo bertze basa-ihizi zenbeiten larrua. Prop 1893, 158. Xantza duzu giren tenoren baigira... Bertzenaz, zure buru aintzindegi horrek bero-aldi bat har bailezake. Larz Bozak 32.
2.
aintzindegi
(Dv y A (que citan a He)). Preferencia. "Aintzindegia ematea (He), donner la préférence" Dv.
Fama ona kanpoko señale bat bezala da, bertutea non egoten den erakhusten duena: hargatik beraz behar zaio eman bertuteari toki guzietan eta gauza guzietan aiñtziñdegia. He Phil 226 (SP 224 abantailla).
Fama ona kanpoko señale bat bezala da, bertutea non egoten den erakhusten duena: hargatik beraz behar zaio eman bertuteari toki guzietan eta gauza guzietan aiñtziñdegia. He Phil 226 (SP 224 abantailla).
3.
(H),
aintzindegi (Dv, A).
Jefatura. " Aintzindegia ematea [...], donner l'autorité" Dv. "2.º autoridad; 3.º mando de un ejército" A. Aunque Duvoisin y Azkue citan a Larreguy, en éste sólo encontramos aitzin-.
Hain zagokon ederki aitzindegia, non edireten baitziren haren baitan gizon adituenetarik igurik ahal zitezkeien guziak. Lg I 204. Xedea hartu zuen khentzeko Joabi armadetako aitzindegia, ematekotzat Amasari. Ib. 318. Zanbri bizi zitekeien dohatsu eta deskantsuan: aski ohoratua aurkhitzen zen armadetan zadukan aitzindegiaz. Ib. 348. Eman zion Piarresi bere arthalde guziaren aitzindegia. Lg II 294. Bere ontasun guzien ainzindegia eman dio [Jinkoak Mariari], haren medioz nahi ditu hek gure ganat hedatu. Mih 268.
Jefatura. " Aintzindegia ematea [...], donner l'autorité" Dv. "2.º autoridad; 3.º mando de un ejército" A. Aunque Duvoisin y Azkue citan a Larreguy, en éste sólo encontramos aitzin-.
Hain zagokon ederki aitzindegia, non edireten baitziren haren baitan gizon adituenetarik igurik ahal zitezkeien guziak. Lg I 204. Xedea hartu zuen khentzeko Joabi armadetako aitzindegia, ematekotzat Amasari. Ib. 318. Zanbri bizi zitekeien dohatsu eta deskantsuan: aski ohoratua aurkhitzen zen armadetan zadukan aitzindegiaz. Ib. 348. Eman zion Piarresi bere arthalde guziaren aitzindegia. Lg II 294. Bere ontasun guzien ainzindegia eman dio [Jinkoak Mariari], haren medioz nahi ditu hek gure ganat hedatu. Mih 268.
4.
Zona situada delante, enfrente.
Kanporat athera zen orduan [Petri], ezkaratz aintzindegirat, eta oilarrak kantatu zuen. Leon Mc 14, 68 (He eskaratzaren aitziñerat, Dv ezkaratz aitzinerat, Ol, Ker ataurrera, IBk etxe aurrera). Hil-herrietan ez zen kasik dupaz bertzerik ageri: iduri zukeen dupagin handi baten etxe-aintzindeia. Lf Murtuts 16. Bixkotx saltzale baten aintzindeian bi haur, badaude paztizeri beha zoin hartuko duten. Egunaria 1958. (ap. DRA)
Kanporat athera zen orduan [Petri], ezkaratz aintzindegirat, eta oilarrak kantatu zuen. Leon Mc 14, 68 (He eskaratzaren aitziñerat, Dv ezkaratz aitzinerat, Ol, Ker ataurrera, IBk etxe aurrera). Hil-herrietan ez zen kasik dupaz bertzerik ageri: iduri zukeen dupagin handi baten etxe-aintzindeia. Lf Murtuts 16. Bixkotx saltzale baten aintzindeian bi haur, badaude paztizeri beha zoin hartuko duten. Egunaria 1958. (ap. DRA)
"(BN-lab), coro junto al altar mayor"
A.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
