Harremana

    OEH - Bilaketa

    4776 emaitza t bilaketarentzat

    Sarrera buruan (64)


    Sarrera osoan (485)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    aditzaile.
    sense-1
    1. (Lar, Añ, Dv); aditzale; adizale.
    Entendedor. "Entendedor" , "inteligente" Lar y Añ. "(Al buen) entendedor pocas palabras, a ditzalle onari, hizketak urri" Lar.
    Halakotz, etzaretela zuhurtzia gabe, baina aditzale zerik den Iaunaren borondatea. "Entendants". Lç Eph 5, 17 (TB ongi endelga zazue). Iainkoak didala behazale bezala adizale. "De gens qui m'entendent aussi bien que de ceux qui m'écoutent". O Pr 635. Aditzale onari hitz guti. Zerb GH 1936, 114. Erabateko iritzia emana dago: aditzaile onak ez du besteren beharrik. MIH 355.
    sense-2
    2. (G ap. A; Ht VocGr 330, Lar, Añ, H (L, BN)), aditzale, adizale, aitzaile. Oyente, escuchante. "Oidor, el que oye" , "auditor" Lar y Añ. "Escuchante" , "oyente" Lar. "Escuchador" Añ. "Auditeur" H, Dv. En G, AN se decía, al comienzo de la plática, aditzalle maiteak, que luego fue sustituído por entzule maiteak. v. entzule.
    Nigarren aditzaillea. Othoitzen aditzaillea. EZ Man II 192. Ezen hunelako thonuak ez dio plazer egiten aditzailleari; eta agertzen du mintzatzaillea bere buruaz hainitz hartua eta urguillutsua dela. He Gudu 147. Haren aditzailleak miretsiak ziren entzuteaz bethi gauza bera. Lg II 96. [Kanta] haukien aditzaileek. Brtc 62. Jaunaren ontasun handiak / aditzailen bihotzera / han ixurtzen ditu graziak. Monho 114. Sermoigilla batek egiten duen itza, guzia dago aditzalle guzietan, ta guzia aditzalle bakoitzean. Mg CC 200. Aitormen au egiñik / ez iñor gogaitu, / aditzalle maiteak, / guztiok barkatu. Echag 232. Haren aitzinean zen Chaubadon mintzatu, / eta aditzaileak zituen gustatu. Hb Esk 100. Aditzalleak arriturik zeuden, erakusten ziezten zeruko gauzakin. Lard 386. Doña Isabel Rosello haren aditzaile jarraikienetarik bat zen. Laph 51. Plazaetan edo aitzalleentzat egokiena zekusaten tokietan predikatzea. Aran SIgn 95. Gure predikariek ez dute aurkhitzen adizalerik. Prop 1876-77, 60 (1899, 215 aditzaile). Nere aditzalleak, / au goguan gorde: / falsoak ematen du / asko pesalunbre. PE 70. Bukatu du bere aditzalleak ainbeste miraritu dituen sermoia. Otag EE 1887a, 243. Abiatu ziren hitzka samurrak bezala, bainan aditzaile guziek bazakiten Piarres zoin zen prestua. Elsb LehE 34. Bere prediku hekien sarrarazteko hobeki aditzailen bihotzetan. Jnn SBi 88. Bere aditzallen belarriai atsegin ematearren. Itz Berb I 90 (en la vers. guipuzcoana; en la vizcaína entzulen belarriai). Irakurtzale eta aditzale, ororentzat pastikagarri. HU Aurp 203. Nere aditzaille maiteak. Ag Ezale 1897, 124b.
    ( s. XX) Zuen aditzale gazten argitzeko hitzik garbienak. CatJauf V. Ikustekoak izaten dira bersolarien esaera parregarriak eta aditzallearen algara aundiak. Muj RIEV 1908, 428. Aditzalerik gabe, zer ari dira bada eskolemaileak? JE Bur 48. Ondamuz zeuden Juan Andresen inguruko lagun ta aditzalleak. Ag G 115. Etsai orren izena nik emango dizuet, nere biotzeko aditzalle maiteak. Lh EEs 1915, 235. Konseilu hau emaiten dut / Neure aditzalier. (1920). LuzKant 85. Gaur ere badira abeslari bikañagoak [...] musikaren atsegin eta alaitasunakin aditzallearen biotza mugitu ta berotzeko. Pagoaga Itzald II 127. Aditzailerik nahi ez duenak, ez du gora behar mintzatu... Barb Sup 111. Aditzaileak ohartu ere gabe, hila zen [erretora]: gorphutz mahain sainduaren ondoan! Zerb Ipuinak 125. Bainan xutitzen zaizkit ene sei adizaleak. JE Ber 97. Aditzalle maitiak, / nai-zutet aitortu. MendaroTx 43. Mintzo au entzutean aditzalleak abozabalik gelditu ziran. Etxde AlosT 42. Aditzale guziak hainitz gustatu dira entzun eta ikhusi guziez. Herr 29-3-1956 (ap. DRA ). Aditzalliak emen daude ta / artu dezatela kontu. Uzt Auspoa 22, 142. Aditzale jaunak: Harrituak bide zaudezte zertarat etorri naizen hunat. Lf CEEN 1973, 121. Aditzaleek arizaleen eletarik asmatu behar dute gauzak non gertatzen diren, eta noiz. Lf (in Casve SGrazi 12).
    v. tbn. Bv AsL 152. Moc Damu 36. Lander RIEV 1913, 556. Aditzale: Gy IX. Arb Erlis 245 (Igand 129 adizale). Adizale: Ox 154.
    azpiadiera-2.1
    "Esatallea bada, baña aditzallea ez (G-azp), esalea, erralea da, baña a(d)itzallea ez (AN-gip, B)" Gte Erd 179 (ref. a los que no aguantan bromas ajenas).
    sense-3
    3. Oidor (cargo público). "Oidor de Cancillería" Lar. "Oidoría, aditzalleen goiendea" Ib.
    Tarragonako Martiztiaren Aditzalle jenerala. Izt C 487. Errege Fededun Don Fernando eta Doña Isabelen aditzallea. Ib. 467. Gaspar Doctis-koa Venecian Aita Santuarenganako Bialkiñaren enzunle edo aditzalle zegoana. Aran SIgn 101. Lardizabal-dar Martin Jauna India-tan Bakaldun-aditzaille (consejero real) izan zan. J.B. Ayerbe EEs 1912, 49.
    sense-4
    4. adizaila. Entendimiento, inteligencia. v. adil e (2) .
    Aingerubai emon eutseen Jaungoikuak adizailia ta borondatia. fB Ic I 15. Nok emon deutskuz ta gordeetan deutskuz adizailia, borondatia ta gomutarija? Ib. 63. Bada adizailiak edo entendimentubak ezaututen ez daben gauzarik, borondatiak amau ezin legi. Ib. 17.
    azpisarrera-1
    ADITZAILE-BILDUMA. "Auditorium, [...] aditzaille bilduma" Urt III 137.
    azpisarrera-2
    ADITZAILE-TALDE. Auditorio, público.
    Kontuan jarrierazorik bere aditzalle-talde ugari guzia. Aran SIgn 99s. Igo zan Obispo Jauna sermoi-tokira, eta galde au egin zion aditzalle-taldiari. Bv AsL 113s.

    aditzaile

    aditzaile
    << aditz 0 / 0 aditze >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper