OEH - Bilaketa

4772 emaitza t bilaketarentzat

Sarrera buruan (64)


Sarrera osoan (485)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
abisatu.
sense-1
1. (Lcc (-adu), SP, Urt, Ht VocGr 330, VP 5v, Lar, , H (in m. , sin trad.)), abixatu (-au V-gip ap. Elexp Berg ), abistu.
Avisar, advertir. "Amonestar" Lcc. "Amonestador, abisaitan deuena" Ib. "Abisatzea, aviser, conseiller" SP. "Adhortari" Urt I 166. "Avertir" Ht VocGr. "Avisar, amonestar" Lar y Añ. "Anaiari abixaixok paketia artzera joateko korreosetara" Elexp Berg. v. gaztigatu, ohartarazi. Tr. Como verbo transitivo, los autores septentrionales y alto-navarros lo emplean con aux. bipersonal y los guipuzcoanos y vizcaínos con tripersonal (pero cf. abisaturik jendia en Xenpelar). No se documenta en autores como Mendiburu, J.B. Aguirre y Lardizabal, y en la tradición vizcaína sólo se encuentra en Zuzaeta (51), J.A. Moguel y Kirikiño; sí lo emplea el alavés Lazarraga. En el siglo XX parece que su uso disminuye al Norte y se limita a autores populares en el Sur. Hallamos abixatu en Udarregi, Txirrita, Kirikiño (Ab II 170), Salaverria, Alkain (95) e Insausti (42), y abistu en Yanzi. En DFrec hay 5 ejs. de abisatu y 3 de abixatu.
Berzerik nitan eztukezu, abisatzen zitut nik; / gazte zoroa nizan arren, enukezu hargatik. E 215. Exhortaturen-ere baduzue eta abisaturen, Iainkoak bere Legean eman draukun reglaren araura bizitzera. Ins B, 2v. Neure haur maite anzo abisatzen zaituztet. 1 Cor 4, 14. Abisaetan zaitudan gero, / ez egin beste gauzarik. Lazarraga A10, 1177v. Rejimentua / ifinzu abisadurik, / ez dagiala / bide ez daben gauzarik. Ib. A28, 1203r. Paketa konpli dadinean behar den bezala, orduan eztut faltatuko abisatzera. CartEsp 466. Konsidera ezazu zuek egiten duzuena eginen dugula; eta onzaz abisatzen zitut. MRos 13.1r. Lehenbizikoan abisatzen gaitu Iainkoak hura bera dela gure egiazko Iauna. Mat 102. Abisatzen gaituela otoitz egin dezagun. Ber Trat 29r. Lehen ere aitziñetik gintuen abisatu / Antekrist gaixtoak behar zuela munduratu. EZ Man I 70. Alabañan berze bidez / ia hek ziren bihurtu, / ezen aingeruak hala / zituen abisatu. EZ Noel 71. Hunen arauaz abisatu zuen paralitiko sendatua ere, bere sendatzailleak. Ax 469 (V 304). Hargatik abisatzen zituen Platonek bere diszipuluak, har zezatela [...] mirail bat bere aitzinean. Ib. 281 (V 188). Kapatik thira zaitzan, abisa zaitzan. Ib. 317 (V 211). Zein zuhurki aitzinetik abisatu gaitutzun begiratu behar dela gizonetarik! SP Imit III 45, 4. Gure Salbatzailleak Santa Martha abisatzen duenean, "Martha, Martha" diotsa, "grinatzen zare, eta nahasten hainitz gauza gatik". SP Phil 242 (He 244 erreprenitu zuenean ). Abisa nazazu zer balio duen sardinak. CartBasa 130. Segur hañitz pena eta afliktzionek abisatzen die bekhatorea, Jaunarengana itzultzeaz. 44. Ala zu Iauna, zuhurki abisatu baikaitutzu: ezgaitezela fida gizonetan. Ch III 45, 4. Hala gaizki mintzo direnak abisa detzagun bekhatu egiten dutela. CatLav 129. (V 68) Hauk guzien-ondoan abisatzen zaitut. He Gudu 145. Zure büria koraja eta abisa ezazü. Mst I 25, 11. Zenbat bider abisatua izan naz, ta belarriak itxi ditut? Cb Eg II 92. Jangoikuen ordenareki eldu naiz zu abisatzera kondenazioko estadoan arkitzen zadela. (AN-olza, 1787). FLV 1973, 381. Módua dá abisátzea bera nióri adiarazigabe berén edo berze norbaiten medios. LE Prog 108. Josep justua / Aingeru on batez / abisatua / nola zen Herodes / sartu errabian. Monho 92. Jangoikuaren Justizijak errazoe andijagaz kondenau nau, sarri, bizi ninzanian, abisau eustalako konfesau negijala. Mg CO 204. Zenzatu, eta ondu gaitezela abisatzen digu. Gco I 409. Hargatik irakurlea abisatu behar dut. Dh 77. Norbaitek ezpanute / gaizki abisatu, / nehorendako eztut / gezurrik pentsatu. FrantzesB I 39. Abisatu bekio / San Inaziori, / bere probintziara / nai badu etorri. FrantzesB II 44. Dilijentziy'oik egin nituen / abisaturik jendia. Xe 191. Orain abisatzen dit / palsuak bezela. PE 75. Garaia zala ez abixatzeko, nun ziñan? Ud 52. Alemaniako Enperadore Katolikoa abisatü zütien gerthaldi izigarri horrez. Ip Hil 138. Abisatuak ziren beraz aintzinetik, bai adixkideak, bai eta ere etsaiak. Lap 285 (V 130). Nai'zutenian / berriz abisatu. JanEd II 102. Abisatu zizun ori / ez dago pobria, / guk aña izango du / zillar da urria. AzpPr 41. Bezperatik, ezkilek abisatzen zaituztenean biharamuneko besta buruaz. EgunO ( in Arb Igand 175 ).
( s. XX) Baña eztau berak ezer abisau? Ag Kr 150. Berealaxe abisatu zion Massy-ri telegrafoz kendu-azi zitzala segituan Masabiell-ko esol, ol eta beste traba guziak. Goñi 89. Aldez aurretik abisatu du / lenbailen presta gaitezen. Tx B II 93 (B 108 abixatu). Apheza nork abisatuko du? Lf Murtuts 54. Goizeko zazpitan, Anton etorri da gu abisatzerat. Larz Senper 56 (Vill gu abisatzera). Esan bear diok abisatzeko kapotea eta igitaia ia zeiñentzako diren. And AUzta 42. Elkarreri abistu, / batek bestia deitu. Yanzi 217. Gabiriara ama il zala neri abixatzera joan zan. Salav 22. Nik abisatu nahi zintuzket, lehenik zu, jaun esposa. Xa Odol 211. Iñun pagausoren bat-edo geratzen bazan, laxter abisatuko zidateken. Ataño TxanKan 111.

v. tbn. Harb 442. INav 127. Hm 39. Tt Onsa 168. Mercy 21. Gy 169. Iraola 70. Uzt Sas 296. Larre ArtzainE 278.
sense-2
2. (Con aux. intrans.). Darse cuenta.
Hanbat gauzetarik deusez ezta abisaturen / Aitzitik du leheneko ezagutza galduren. EZ Man I 99. Etzen Maria hain laster abisatu Jesus eskas zuela, non lehiarekin bilhatu baitzuen. Mih 118.
azpiadiera-2.1
(Con sintagma con suf. -t(z)era).Acordarse (de).
Abisa zaitea [arrosarioko] gurutzearen aldeko bihi larrian Pater erraitean Iainkozko izaite bat ezpa naturaleza bat memorioan hartzera. Harb 40.
sense-3
3. (S ap. Lh ).
Precaverse. " Abisatü, prendre garde" Lh. " Abija zite, faites attention" Ib. (donde j representa una s sonora).
Adolsa abisadi untsa / hirian sartzian. Xarlem 120. Ayguelon eta Ferragus / Egon ditian Navarran / Eta untsa abisatü / Sar eztitian Franzian. 'Et que l'on prenne garde / À ce qu'ils ne pénétrent pas en France' . Ib. 43. Orizu, Brigadiera, / arrastatzeko mandata, / untsa abisa zitie / amens eztadin ezkapa. AstLas 27. Neskatila gaztiak, abisa zitaie: / Gaierdi zerenatik begira zitaie. 'Jeunes filles, prenez garde! / Prenez garde au serein de la nuit' . Etch 378.
azpiadiera-3.1
(Con complemento con suf. -t(z)era ).
Desertüko ihiziak jenten bildürrez / abisatzen dirade egoitera gordez. Etxde JJ 157 (Etch 78 prekozionatzen, 126 prekauzionatzen).
azpiadiera-3.2
(Part. en función de adj.).
[Dama bati] berba egiten asi ninzakan, / jarri ginean geldirik; / neure bizian ekusi ez dot / ain gauza abisadurik. Lazarraga A7, 1170v. Iñor izango bada abisadu, / bear dau forzoso enamoradu. Ib. B2, 1151r. Iakiteko duzu behar dubela abisatuba gizon batek untzi baten sartzekoz merka hautan. INav 56. [Amuriua] azkar-da, pazient, fidel, abisatü, lüzaz iraile, kurajus, eta ez seküla berauren txerkhazale. Mst III 5, 7 (Ip abisatü). Ene semia etzirade orano maithazale azkar eta abisatü bat. Ib. 6,1. Maithazale abisatü batek. Ib. 6,2 (SP zuhur, Ip egiazko, Leon zuhurki maite duenak).
azpiadiera-3.2.1
abisada. (Forma de fem.).
Abisada eder parebagea, / eztakart gorgera, eztaust gona. Lazarraga B15, 1180v.
azpiadiera-3.3
" Abijeik (S), interj. de alarma" A. "Interjection. Gare! Se conjugue comme un verbe à l'imperatif: abijeik! prends garde, homme! abijein! prends garde, femme! abijeizie! [...] abijeizü " Lh.
Orhitü gabe Jinkuaz / ebilten iz ore ürgülin / abiseik ükhenen dük aldi huntan / kolpü bat segürin. Xarlem 1230.
sense-4
4. Parecer(le).
Egizu abisatuko <abiçatoquo> duzun bezala, eta eztezazula ahanz zarpa bat egiteko . "Comme vous aviserez" Volt 266.
abisatu
<< abilidade 0 / 0 abonaje >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper