OEH - Bilaketa

4772 emaitza t bilaketarentzat

Sarrera buruan (64)


Sarrera osoan (485)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
abarka.
etimologikoa
Etim. Sobre su extensión y etimología, sin duda no latina, v. DCECH.
Onom.: Rex Sancius qui cognominatus est ab antiquis vulgalibus Auarcha. (Leyre, c. 1050). Lac VM 34 (v. Moret Annales del Reyno de Navarra I (Pamplona, 1766) 471 y 505).
(gral.; Lcc, Lar, Lecl, Añ, VocBN , Arch VocGr , Gèze, Dv, H (V, G)). Ref.: A; Lh; Iz R 300, To , ArOñ (abarkaak); Elexp Berg; ZestErret.
Abarca. "Abarca, abarkea; abarcado, abarkatua, abarkak janzik" Lcc. "Abarga, zapato islandés" Deen II 115. "Calzar, oñetakoak janzi, abarkak, zapatak janzi" Añ. "Sandale" Lecl. "Chaussure grossière en usage aux Pyrénées espagnoles, faite avec du cuir, sans préparation soignée" VocBN. "Sandale de cuir avec le poil" Gèze. "Sandale en cuir non tanné, en usage chez les paysans basque-espagnols" H. "Eguzai-abarkaak, las [abarcas] blancas [es decir, 'las de fiesta']" Iz ArOñ. "Lanerako gomazko abarkak die onenak, dantzarako narruzkuak" Elexp Berg.
Para testimonios medievales, además del sobrenombre citado supra, v.: "Solutaribus, quos lauarcas vocant, de piloso corio scilicet non confecto factas, corrigiis circa pedem alligatas, plantis pedum solummodo involutis basibus nudis, utuntur" (voc. de Aimery Picaud,s. XII) TAV 2.2.12; "Çapatos de cuero peludo que son dichos abarquas" (1409) Arzam 84; "E fizole calçar avarquas" (1454) Ib. 84; "Peita d'Echarri... Ibi de los Avarca-Andiçurenas, III k. II ar. Defficit... porque labradores son finados et el sayon es aylli ogaynno" F. G. Zabalo El registro de Comptos de Navarra de 1280 (Pamplona, 1972), 149 (comentado por Campión Algo de Historia V 69: Sin duda los andi zurenas, que también otros documentos nombran, eran alguna clase o categoría especial de los infanzones de abarca, o acaso el nombre basko de los infanzones de abarca"; v. Euskariana V 262 y XI 69, Yang DPA 5 y Garate Cont RIEV 1935, 347).
Sandaleak, ziraden abarka edo berze oinetako arin eta aisit batzu. Lç Decl ã 6r. Ea Txomintxo / para zak prakak / artu txapela / janzi abarkak / janzi abarkak (1769). ASJU 1982, 82. Bada gure abarkak eta gure jaunztura guzia berritsuak ziren bideari lothu gaizkonean. Lg I 196. Eztozu emen ediroko oñetako zorrotzik, bai abarka edo zapata zapal edo motzak. Mg PAb 94. Abarkak oñetan, txapel bat buruban, gerrestuba gorputzian; au da nire apaindurija guztija. Ib. 43. Begira astegunean egin zintzakean lanak jaiera utzi ote dituzun berariaz? Jaierako gurdi-maneratzea, jaierako abarkak jostea. AA II 59. Ezin aguantau leijo abarka, ta soñekotan. JJMg BasEsc 11. Eta onen alkandora ta frakakin abarka mantarrak janzi, eta beste soñekorik bage joan omen zan. Izt C 248. Abarka ezpartinak, biaiarrak maite; / Zapatek ohorea Elizako dute. Hb Esk 188. Zanpelez gerrikoa, abarkak zangotan. Ib. 13. Gerrikoa lotu ezazu, eta abarkak janzi itzatzu. Lard 503. Abarka erantzi. Ib. 162. Abarkatik has nadin emeki emeki. ChantP 92. Ille luzea lotugabe bizkargañean, eta oñ zabalak abarkaz estaliyak. EE 1882a, 34. Oso nekatua arkitzen nauk; abarka zar batek aña ez diat balio. Apaol 43s. Antonek agertu biar du jantziya galtza zuriarekin, abarkak, mantarrak [...]. Sor AKaik 110. Ezar netzazke abarkak eta zalhuago kurri nezake. Jnn SBi 143. Abarka urratuetatik beatz lodi biak agirian ekarzan. Ag AL 128. Abarka zarrai txopitea josten. Ag Kr 205. Dana da emen urdiña, alkondara, abarka edo abarketak izan ezik. Ag G 94. Orretarako abarkak kendu bear dira lenbizi. Ib. 96. Garai artako aien abarkak / ziran basurde-larruak. Tx B II 113. Bere eskuz zulatu ta josten zitun abarkak. TAg GaGo 53. Gaurdaño erabili izan dira oñetako edo abarka oek. JMB ELG 70. Mendibide-lokatzak abarka zakarrez gaindu ondoren. Ldi IL 9. Abarkak eurenez askatu ezkero, senargaia itzartu dala esaten da. A EY I 445. Zapataak zapataa yagoten dau, abarkaak abarkaa ez. A EY III 228. Praka ta arkondarak jantzi; abarkak oñetan lotu. Bilbao IpuiB 117. Beien narruakin josten ziran abarkak. And AUzta 106. Abarkak tajuzkoak ez zituala ta zapatak erostia pentsau eban. SM Zirik 81. Zapatak baño sarriagotan / jantzi izan det abarka. Uzt LEG II 87. Abarkak ondo lotzen genduzan. FEtxeb 71. Hark ez du ontzat hartzen honek abarka euskal hitzari ematen dion jatorria. MIH 204.
v. tbn. AB AmaE 234. Azc PB 201. Echta Jos 193. Urruz Zer 91. Or Eus 365. Etxde AlosT 14. BEnb NereA 162. NEtx LBB 309. Ataño TxanKan 44. BasoM 112. ZMoso 85.
(En contextos comparativos).
Edea baino zailagoa zan aren idaztankera ta gelatsuko abarkak baino igarragoa. Zait Plat 44.
(Empleado en interjecciones). "Demonien abarkak" (V-gip).
San Pedroren abarkak! Deabrua gure etxean! NEtx LBB 178.
(Darric y Lander ap. DRA, H). Alpargata. "Espadrille, sandale en toile" H (que cita a AA). Cf. Lar: "Alborga, calzado de esparto, que llaman esparteñas, abarka espartuzkoa". v. abarketa.
Tela ederrezko abarkak ipintzea. AA CCerac 227.
azpisarrera-1
ABARKA-ADABU. "Abarkadabu (V-m), remiendo de abarca" A.
azpisarrera-2
ABARKA-HARI (abarkari c. sg. A; Aq 1077 (AN), BEst RIEV 1930, 217 (R)). "Calzadera, la cuerda con que se ajustan las abarcas" A. v. ABARKA-SOKA, traila.
azpisarrera-3
ABARKA-HEDE. "Se preparan también unas tiras de cuero (abarka ereak) y se ponen a remojo: con ellas se cosen las albarcas (G-azp)" JMB AEF 1928, 16.
azpisarrera-4
ABARKA-EZTEN (V-gip; abarkezten V; Aizk). Ref.: A (abarkezten); Onaind EEs 1930, 204; Elexp Berg. "Abark-estena , lezna para hacer albarcas" Aizk. "Abarka-ziria edo abarkeztena. Abarkol-gañean narrua ipiñi ta zulatzeko bear da (V-m)" Onaind EEs 1930, 204. Sg. DRA hay abarkisten en AEF 1922, 40, pero la ref. es incorrecta. v. ABARKA-ZIRI.
Begi gorri, guzurti [...] / Noren miña zan beti meia ta zorrotza / zeñegazko abarka eztena da motza. AB AmaE 236. Umea ezeban loak artu ta Peruk errazago lo eragiteko abarka-ezten bategaz anditua irasi [...]. A EY II 291.
azpisarrera-5
ABARKA-ILTZE (G ap. A; abarkuntze V-ger-ple-arrig-m ap. A). v. ABARKA-ZIRI.
azpisarrera-6
ABARKA-KORDEL. Cuerda para atar las abarcas. v. ABARKA-HARI, ABARKA-SOKA.
Goiko kuartoeko untze batetik abarka-kordelaz dingilizke... Kk Ab I 71.
azpisarrera-7
ABARKA-LABAN. "Abarka-laban . Abarka-larrua atondutzeko aiztoa (V-gip)" Urkia EEs 1930, 26.
azpisarrera-8
ABARKA-LARRU (V-gip ap. Urkia EEs 1930, 26; -narru Aizk). "Cuero para abarcas" Aizk. "Abarka-ol. Abarka-larrua atondutzeko oltxoa" Urkia EEs 1930, 26.
Oial, txapel, zapata, galtzerdi, mantar, soka, abarka larru, kopetako, paela, tupin, pertza, lai, sega, itari, atxur ta aizkorak mai gañetan, edo agatxoetan esekita. Ag G 84.
azpisarrera-9
ABARKA-LAZO. "En los costados se fijan también cuatro o seis flecos (abarkalazoak) hechos con cuero negro que se compra en las zapaterías (G-azp)" JMB AEF 1928, 16.
azpisarrera-10
ABARKA-MANTAR (Pl.). Trapos que se ponen con las abarcas.
Onen alkandora ta frakakin abarka mantarrak janzi, eta beste soñekorik bage joan omen zan. Izt C 248. Mutikoa, berriz, zituan abarka-mantarrak kendurik, gelditu zan oñutsik. Zab Gabon 40. Abarka mantarretan eztakit zenbatbana lokatzegaz, Mendiolako sukalde zabalean sartu giñan. Ag AL 39. Malenek kentzen zizkion sorbaldetako zorro ta esne ontziak, Malenek abarka mantar legorrak atera. Ag G 136.
azpisarrera-11
ABARKA-OL. v. abarkao ho l.
azpisarrera-12
ABARKA-SOKA (gral.; Aq 1077 (G)). Ref.: A; JMB AEF1928, 16, Elexp Berg. "Calzadera" Aq 1077. "Cuerda para atar albarcas. Abarka-sokia eten jatan sasixan trabauta. Kurutzegi sortia abarka-sokaz lotzen zan" Elexp Berg. v. ABARKA-HARI, ABARKA-ZINTA.
azpisarrera-13
ABARKA-ZAHARKA. "Abarka-zarka (V-m), juego infantil que consiste en esconder entre ellos algún objeto pasándolo de mano en mano" A (se trata obviamente de una expresión adverbial). v. ABARKETA-ZAHARKA, ZAPATA-ZAHARKA.
azpisarrera-14
ABARKA-ZINTA (V ap. A). v. ABARKA-HARI, ABARKA-SOKA.
azpisarrera-15
ABARKA-ZIRI (V-m-gip, G-azp). Ref.: A; JMB AEF 1928, 16; Onaind EEs 1930, 204; Elexp Berg. "Punzón con que se agujerean las abarcas" A. "Las piezas de cuero, ya blandas, se agujerean por todo el contorno [...] con un cincel estrecho llamado abarkazixa" JMB A EF 1928, 16. "Abarka-ziria edo abarkeztena, abarkol-gañean narrua ipiñi ta zulatzeko bear da (V-m)" Onaind EEs 1930, 204. "Narruzko abarkei sokia jartzeko, abarka zirixakin eitten jakuen zulua" Elexp Berg. v. ABARKA-EZTEN.
Bi abarka-ziri (larrua zulatzeko bat, eta josketarako bestea). Garm EskL III 86.
azpisarrera-16
ABARKA-ZOLA (AN ap. A; Aq 741 (AN)). "Un corte de abarcas" Aq 741.
Bere abarkazolak athera zituen eta elgarri jo, herri basa hortarik erhautsik ere ez eremaiteko! Lf Murtuts 5.
azpisarrera-17
ABARKA-ZUZI. "(AN), pedazos de cuero para remendar las abarcas" A.
abarka
<< abaritz 0 / 0 1 abaño >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper