oilanda.
Tr. Documentado en todos los dialectos desde principios del s. XIX. La forma gral. es oilanda; hay un ej. de oillanta en Eskual 13-5-1913 (ap. DRA), y otro de oillande en P. Perurena.
Etim. De oilo + suf. -(a)nda.
1.
(
G-azp, AN-gip-5vill, B, L, BN, Ae; Dv, H; oill- V, G, AN, BN; SP, Urt Gram 20; oll- V-gip, G-azp, AN, B, Sal; Lcc, Lar, VP 69v, Añ, Izt C 199, Arch VocGr, VocBN , H, VocB , Zam Voc , ZMoso 70),
oilanta (
Lecl; oill- S, R; Gèze 345, Arch UFH; oll- S, R),
oillande
Ref.:
Bon-Ond 143; VocPir 476; A (oilanda, oillanta); Inza EEs 1915, 210 y 211; Lrq /ol'anta/; Iz Ulz (ollánda), Als, UrrAnz (ollandía), ArOñ (oillánda), R 293; Etxba Eib (ollandia); Izeta BHizt (ollanda); Elexp Berg (oillánda); Gte Erd 236; ZestErret (oillanda/ollanda)
.
Polla.
"Poulette"
SP.
"Poularde"
Dv.
"Otso emeari nunbait otxanda esaten zien, gaur ollo gazteari ollanda ta Zuberoan erbiñudeari urdanda [bezela]"
Etxde AlosT 46.
"
Ollandia, erretzeko; ollua, saldia eitteko
"
Etxba Eib.
"
Txikittan txitak, gero oillandak eta aundi einddakuan oilluak
"
Elexp Berg.
"
Oilanda gazte emea da (G-azp, AN-gip-5vill, B)"
Gte Erd 236.
Eperrak, ollandak, ollagorrak ta andikijen maijetako janari gozuak.
Mg PAb 58.
Ollanda ta usakumezko erria.
Ib. 112.
Eper, ollagor ta ollanda samurrekin.
VMg 14.
[Txitoak] egiten diranean / ollanda-ollasko.
It Fab 40 (v. tbn. Ayerb EEs 1917, 80 ollanda-ollasko).
Diote arroltze luzeetarik ethortzen direla oilaskoak, eta biribiletarik oilandak.
Dv Lab 289.
Oilo, oilasko eta oilanda gizenak.
Elzb Po 214.
Izanarren gozoa / oiloan saldea / askoz bere obea da / iateko oilandea.
Azc PB 191s.
Ollo nabarra, ollanda zuria...
Ag G 335 (v. tbn. ollanda zuria en TAg Uzt 312).
Etxeko xito, oilasko, oilanda eta oilo guziak.
Barb Sup 79.
Ollanda pare eder bat.
Tx B II 136.
Arrautzeak habialat bonetean eramaiten direnean, oilanda haboro izaten düzü.
(S).
A EY I 101.
Ollandaren gandor jaioberriak.
TAg Uzt 152.
Martxoko oillanda pizkorrena.
EZBB II 59.
v. tbn. Michel LPB 418 (L). A Ardi 77. Lh Yol 21. Ox 105. Oill-: Or Eus 314. NEtx LBB 221. Oll-: Zuzaeta 143. AA II 84. Izt C 238. Ayerb EEs 1917, 80. JanEd II 73. Bilbao IpuiB 50. BEnb NereA 170. Alzola Atalak 53.
(Fig.).
Oilandak elizan kantuz; / oilasko gazten boz berria / harmairutik kukurukuz.
Monho 36.
Ollanda gazte pollitño bat gure herrian badugu.
ChantP 246.
Oilanda gazte moko fier bat.
(1870).
(
In
Etcham 34
).
Neure oilanda nabarra / txikarra baina zabala, / zetan oa i auzora / etxean oilarra donala?
Balad 148.
(ref. a la esposa)
Senargeia dozu / piper zar minduna, / [...] oilanda bat iruntzi / nai daben mirua!
Azc PB 137.
Gaur bikoiztuko dala / Gure Andutz-mendi. / Ollasko dotoriaz / Ollanda polita... / Zein bikoitz begikoa / Alkarraz jarrita.
Enb 199.
Ez nuke nai zerratu / zurekin ezkontza, / ni naiz ollanda zarra / eta zu ontza.
MendaroTx 290.
Iñen al diñau beste ortan? --esan tzeanen. Ni lenbizi arrunt ikaatuta geldittu niñunan, oillande gaxtea oillar zarran azpin bezela .
(AN-gip).
PPer FLV
1987, 188s.
(V-gip)
Ref.:
Etxba Eib; Elexp Berg.
(En mayor grado de lexicalización).Cf. Lf ELit 76: "Hegaztinetan oilandak itxuratzen du gaizki ibili den neskatxa".
"Fig., moza apuesta. Ollanda politta daukazu alabia
"
Etxba Eib.
"
Oillanda majua dago zuen Ainara
"
Elexp Berg.
Mari kiman ari da. Goiz artan bina gerazi belarritako yarri zituen ollanda ark.
Or Mi 17.
Ortaz errian jakiñen dela / zer oillanda dan Katalin.
Or Eus 335.
2.
Gallina, miedoso.
Ak balio iok, ak; ez ik, oillanda orrek!
A BeinB 57s.
Ollanda demoniño ori! Iñoz agaz burrukan asten ba'az, ezakit ondora etorri buruba austen ezpa'dautsak.
Kk Ab I 33.
OILANDA-ARRAUTZA (oill- V-ple, G, B, Sal, oll- G-azp)
Ref.:
A;
ZestErret
.
"Huevo del cual, a pesar de la incubación, no ha salido polluelo" A.
Guk oilanda arroltzeño bat baizik ez izanki.In Xa Odol 90.
OILANDA-OILASKOKA.
"
Oillanta oillaskoka, combat de deux jeunes poulets qui étendant leurs ailes s'élancent l'un sur l'autre"
Arch UFH.