(L, BN; Dv, H); primu (G, B, BN, S; SP, Urt I 12, Ht VocGr, Lar, Añ (G, AN), Lecl, VocBN , Hb, Gèze, Dv, H); primo (Arch VocGr ); permu Ref.: A (premu, primu); Lrq (primu); Satr CEEN 1969, 191 y 211; Gte Erd 302.
Heredero; primogénito. "Garçon qui est héritier" Lrq. "Si es chico llaman premua (BN-baig)" Satr CEEN 1969, 191. Cf. 2 prima. Tr. De uso general en la tradición septentrional. La forma antigua es primu, pero premu es casi general en el s. XX. Al Sur se documenta en textos alto-navarros y en algunos guipuzcanos como CatBurg, Cardaberaz, Iturriaga o Uriarte. La var. dominante hasta el s. XIX es primu; a partir de dicha época se encuentra tbn. premu (antes hay permu en SenperEus), cuya frecuencia va aumentando en perjuicio de la anterior. Hallamos además primo en Harizmendi y CatLav, y al Sur en CatBurg (otros meridionales como Cardaberaz, Iturriaga o Uriarte usan primu ). En DFrec hay 1 ej., septentrional, de premu.
Haur da primua, zatozte, hil dezagun haur, eta gatxetzan hunen heretajeari. Lç Mt 21, 38 (He, TB, Ur, Ip, SalabBN primu, HeH, Dv, Leon premu; Ur (V) jaubegei, Ol, Or, Ker, IBk, IBe o(i)ñordeko). Eta primu utzietan dute bere esparantza [Purgatorioko arimek] . EZ Man I 122. Halatan zeure umeak, primuak eta ondokoak peril handi batetarik atherakoitutzu. Ax 249 (V 167). Ezen Iaunak badaroe / bere maitei pausua: / anhitz moian, ume, primo / eta bai deskansua. Hm 142. Seme primiaren eta gehienaren etxian. Tt Onsa 52. Errege primu gabekoak. Gç 169. Bethiereko gloriaren primü. Bp I 139. Hura hil bada haren ondoko primoei [bihurtu] . CatLav 139. (V 73) Zeruaren jabegai, primo edo heredero. CatBurg 34. Nagusiena, lenijaio edo primua gure Luis izan zan. Cb Just 21. Errezibitu Ahetze Lizargako permubaren ganik. (1771). SenperEus 81. Onthasun guzien partila [...] aitari eta amari primoak presentatzen diotena. (1780). Ib. 170. Printze hura zen Asaren semea eta primua. Lg I 357. Jainkoaren ume egin zare, [...] zeruko primu. Brtc 85. Alfonsa Handiren primia. Egiat 179. Zure primu hautatuen herronkan. Monho 156. Aurten ezkondu nahi duena / Baigorrira etor bedi; / nahiz ez izan hamabost urte / bera premu izan bedi. FrantzesB I 13. Primu esker-gabe batzuen eskuetarat [joanen dire onthasunak] . Dh 126. Ene amak bost lekhütako primü nündüzün sorthürik. Etch 236. Argituzué bere seme primoa . EvAN Mt 1, 25. Eta primu egiñik / bertan gelditu zan [Jakob] . It Fab 246. Seme premua. Hb Esk 121. Yauregiko premu balitz. Hb Egia 63. Premu Jauna, premuari zor dudan errespetu guziarekin erranen darotzut. Laph 17 (habla el hermano menor). Eginik izan beikira Jinkuaren adopzioneko haur eta primü. CatS 27. Huna non Jainkoak igortzen deraukun berak hautatu primu bat. Arb Igand 88. Etxeko premu eta / Lagun beste biga. LuzKant 48. Berrietsian bazen primia, Dominixe. Const 35. Dongaraieko primia. (Sal). Balad 75. Etxeko premuaren igurikan. Zub 87. Arbasoen usaiez / eiten gitu primu. Etcham 214. Legearen arabera Esau zen premua. Zerb IxtS 22. Hura premua eta Peio apeztuko zitakelakoan. JEtchep 61. Nire erreinuko primuak. Arti MaldanB 211. Gabriel ukan zuen premu eta ondoko. Lf ELit 121. Etxean premua, mutikoa, sortzen bazen. Larre ArtzainE 49. Etxejaunaren ametsa baserria osorik uztea izaten da, seme edo alaba zaharrenarentzat, primuarentzat. MIH 150.
v. tbn. Balad 214. Jaur 116. ChantP 222. HerVal 144. Lap 184 (V 82). Ardoy SFran 35. Primu: Mat 239. SP y Mst Imit IV 3, 2. Ch II 3, 2. Mih 5. CatLan 63. CatLuz 21. Gy 134. Jnn SBi 10. Ip Hil 16. Bibl Gen 25, 13.