Tr. Documentado al Norte desde Dechepare (zori honian ) y al Sur desde Lazarraga (zorionean ). Es de uso gral. desde mediados del XVIII, excepto en la tradición suletina, donde sólo lo emplean Eguiateguy, Archu y Casenave. La forma zorihun se encuentra en dichos autores suletinos y en CatLan (pero cf. zorion en Egiat 211). En DFrec hay 149 ejs. de zorion.
sense-1
1.
(V, AN, L, BN; SP, Urt III 280, HtVocGr, Lar, Añ, VocBN, VocCB, Dv, H, VocB);
zorihon (ArchGram 3b);
zorihun (S; Gèze)
Ref.:
A;
Lh;
EtxbaEib;
IzArOñ(sóri ona). Felicidad, dicha.
"Bonne fortune"HtVocGr 364.
"Bonheur"Ib. 333.
"Bienandanza","bienaventuranza, felicidad","felicidad","prosperidad"Lar.
"Dicha, felicidad"Añ.
"Bonheur"Gèze.
"Zorion duzu ez baita ethorri, vous êtes heureux qu'il ne soit pas arrivé"Dv.
"Bonheur éternel, bethiereko zorion"P. Aranart / LfGH 1936, 90.
v. ON ZORI. Hartarakotz, Iaun puxanta, zuk iguzu sartzea, / traba guztiak khendurik zori onez bethea. EZMan II 139.
Bizitze fin gabea / ardiatsiko dut eta / zori onez bethea. EZEliç 200.
Goiz iaikitea baliatuko etzaik, zori ona ondoti ezpadarraik. OPr 520.
Nork ere nahi baitu zori onik ardietsi bere ezkontzatik. SPPhil 392.
Zer zori-on desira dezaket handiagorik?Ch III 34, 1.
Jauna, egin eder orrez / zori on zezenari. "Dió a la fiera mil fortunas".LarGram 393.
Beti beti zori on bateko ta atseginz garbizko bizitzan bizitzeko. MbIArg I 237.
Zerren bizitza onen zoriona eta bestekoen esperantzea onetan dagoan. CbCatV 65.
Bakharrik gure zoriona bilhatzen duen bat bezala. Lg II 223.
Eternitatean izanen dute bildotsari yarraikitzeko zoriona. Mih 22.
Gure zorihun edo zorigaitz sekülakua. CatLan 58.
Orregatik etzuen uste emen munduan zorion edo doatasun oso beterik. Ub 59.
Franzes bakhotxak behar du izan libertate osoa inprimeriaren ariaz argitarat emaiteko, populuaren zorionarenzat. Revol 95.
Gozatzeko mende eternaletan / egiazko zorionaz. Monho 120.
Ondo dakizu [...] libru santuen irakurtzetik sortu, erne ta datozan zorionak. AñLoraS 2.
Billatzen du bere zori ona arkitzen ez dan tokian, eta ez du ateratzen nekea eta naigabea besterik. AA I 618.
Jaunak jaon zaitzala, / Fernando maitea, / euki dagigun zugaz / zorijon betia.FrantzesB II 31.
Zeinetan daukagun seguru geure arimako salbazinoia ta betiko zorijona. fBIc I 29.
Izanen dugu pharte Mikhael Arkhanjeluaren zori onean.Jaur 410.
Sinisturik txakurren / zori ona dala / izatea etxean / beti sei leiala. ItFab 257.
Eta ni, zenbat enizate dohatsü zure zori hunaz!ArchGram 45.
Ainbeste etsai menderatzeko zoriona izan zuelako. Lard 547.
Iduri [atseginkeria] hekietan zagoela zorion osoa. DvLEd 275.
Jenobebaren neke-penak erri guziari erakartzen dioten zoriona. ArrGB 134.
Dalako ama bizitzea / zorion guztiz andia. ABAmaE 163.
Frantziaren ohorea eta zoriona egin dutenak. ElsbFram 153.
Nok leuken ire zori ona! ABeinB 66.
( s. XX)Zerutarren zoriona den par pixka bat ezpañetatik ixuria [Ama Birjiñak]. Goñi 62.
Errumesekin zen osoki haren zoriona. JEBur 66.
Zoriona izan dugu --ezen zorion bat zaiku-- bizpahirur lau Eskualdun kausitzeko tratu hortan ari direnak. ZerbMetsiko 210.
Ezta zorijon txikija niretzat orrenbeste larrosa eukittia. Altuna 59.
Bi begi beltz eder maitagarriak, bi begi zoragarri ainbeste aldiz zoriona eskeñi zidatenak. AlzRam 80.
Halako bazkariaren ondotik ohe xuri ederrean lo egitea! Zer zoriona heientzat! BarbLeg 131.
Sozialismoak bake ta zorion andiak ekarriko ei-leuskiguz. EguzkGizAuz 115.
Gizon zentzudunaren zoriona egiteko, ez dek iñun orrelaingo emakumerik. TAgUzt 286.
Mundu huntan bethiereko zorionik ez da. LfMurtuts 2.
Berorri zor izango diot nere zoriona. NEtxAntz 68.
Etsaiak gure zoriona urratu nai diute. EtxdeJJ 65.
Zorionarentzat jaio naizela diote. TxillLet 25.
Zorion biak [mundukoa ta gerokoa] bear gendukez, / orduan pozik benetan. BEnbNereA 120.
Eta eztailiarrek, gure zorionaz uros, erranen diagutek: "Atxik-azue beti gaurko bake ta zoriona bihotzean!". JEtchep 68.
Ba-dirudi birtuteak zoriona ekarri bear lukela bere frutu bezala. VillJaink 100.
Gorde gurarik, galdu zaittut, nere Maittia; zure zorion naixan batu detsut eriotzia. EtxbaIbilt 489.
Oi nere Jesus guziz ona, / nik noiz duket zoriona / jende guzien ikusteko / denak zuri belauniko. ArdoySFran 352.
Santa Graziko herritar / güziek hola ziren nahi, / haitüzka izan zedin / hor zorihunaren bahi. CasveSGrazi 66.
San Antoniori baita eskatu / bakea ta zoriona.FEtxeb 76.
Gizona falta. Zer zorion zeukan emakume arek?BBarand 172.
Erran behar da ez zela ororen menean zorion hori.LarreArtzainE 114.
Dirua ez da zoriona, baina haren atzetik gabiltza gehienok. MIH 88.
v. tbn. (Para textos anteriores a 1750): Hm 142. Gç 153.
azpiadiera-1.1
(En casos locales de decl. sing.).Gloria celestial. Gu sekulako zorionerat helarazi nahiz. Dh 275.
Jesus Jaunaren zorionera helduko garela. JnnSBi 89.
Zori onean aurkitu daizala ire aita ta enea, arek itzoazan gizonak, arek!ABeinB 44.
Zu ioan zara zorionera, / zu ioan zara, ta ni ez!AgAL 102.
Betiko zorionera be eroango nozula. KIkV 115.
Bere gerlari arropetan joan zen zeruko zorionerat. JEtchep 59.
Jainkoaren aingeru, onenbeste neke gabe biziko intzan betiko zorionean. AtañoTxanKan 34.
v. tbn. Jaur 205. Hb Egia XIII. Zerb IxtS 114.
azpiadiera-1.2
(Ref. a las bienaventuranzas del Evangelio). Zortzi zorionak edo zortzi doatsutasunak. CatBurg 45.
Mendian lenagoko egonaldi batean erakutsitako zortzi zorionak edo bienabenturantzak berritu ziezten. Lard 395.
Zorionak esaten Kristo, zutik, antxe!SMitxAranz 240.
v. tbn. Cb CatV 63. CatB 82.
azpiadiera-1.3
(Como primer miembro de comp.). Goiko zorion-eskea. AzcPB 30.
Zorion-pitsetan igaro genituen egun alai aren ordu arinak. AArdi 132.
Biotz andia eta asegatxa / zorion egarri dana. GMantGoi 26.
Zorion-egun ua lênbailên baletor. OrEus 363.
Zertako, zertako hil zorion-argia?Iratz 139.
Agindu niri zorion-edontziaren edari tintil bat. ErkiagArran 100.
Biziagoa da zorion-egarria egia-miña baño. TxillLet 131.
Txindorra barriz gerokoaren / zorion ames gozotan. BEnbNereA 120.
Zorion ametsik izan eztuena. VillJaink 136.
Neke-miñen artean / nere zorion iturria!NEtxLBB 197.
Jakinik baduela zorion-partea. XaOdol 168.
Gaur pozik gera iriki danen / olako zorion-kutxa.Insausti 146.
sense-2
2.
(V, AN, L, BN; Lar, Añ);
zorihun (S)
Ref.:
A;
Lh;
ElexpBerg. (Gralmente. pl.).Felicitación, enhorabuena."Enhorabuena, congratulación"Lar, Añ.
Orra Jerusalendarrak [...] Jesusi egin zioten ongi-etorri ta zori ona. MbIArg I 268.
Guziak doazilaik zorionak ematera erregei. (156). LE-Ir.
Eta agiankatzen ziotelarik zori on bat beren arrebari. DvGen 24, 60 (Ur zoriontasun guztiak opa).
Zorion agiankatu zaroten eta oihu-egin zuten: Bizi bedi errege!Dv2 Cor 23, 11.
Manueli zorionak ematen zizkioten bere egitekoengatik. AnabUsauri 77.
Zorionak eman zizkidan. LabEEguna 107.
[Mintzalariak] bereala atarira diyoaz, inguru-ibilbideetan barna iñork zorionik esaten al-dioten. LdiIL 21.
Katalunyako rabassaires-i zorionak bialduaz. EguzkGizAuz 63.
Uztapide atara zan txapeldun. Amaieran asko pillatu ziran berari zorionak emon naian. SMZirik 109.
Ango zorionak artu bearra!BilbaoIpuiB 107.
Nere zorion anaikorrenak / artu itzazu gaur, Patxi. Basarri 98.
Berari emateko / zorion beroa.Auspoa 39, 22.
Zorion asko ematen diet / onen ongille danairi. AndAUzta 128.
Logomakia oetatik zertxobait ulertzen duenari, nik zorionak ematen dizkiot. VillJaink 54.
Ala bada, nere zorionik beroenak zuretzat. MAtxGazt 105.
Gizon jakintsuen zorionak artu dauz. AlzolaAtalak 126.
Zubiz arunztik diran partetik / zuri eman zorionak. (In XaOdol 335).
Haranbillet ta Agerri ditut / zorionak desiratzen; / hoiek bezala jokoa ez du / edozoinek begiratzen. Mattin 60.
Jaun ori, bereala igo zitzaidan zorionak ematera, besarkatuaz eta abar.Alkain 146.
Bost egunok askoren zorionak artuaz pasa. Gerrika 110.
Zer alegrantzian eta zorionekin nituen nik agurtu horgo langile [...] guziak. LarreArtzainE 310.
Eginahalean saiatu diren guztiek zorion beroak merezi dituzte. MIH 353.
Altunari ez diot zorion berezirik ematen, geurok baikara zorionekoak orain. MEIG V 107.
Zorionik beroenak eskeiniko nizkioke. MEIG III 104.
azpiadiera-2.1
(Como fórmula de felicitación, sin vb. explícito). Artzai maiteak, zorion, / gure deia du zerubak, / utzi agudo txabolak / eta zuben ganadubak. Echag 123.
Zorionak!Enb 87.
Ori bear zenuen sendatzeko ta zure biziari elburu bat ematearren. Zorionak! LabEEguna 111.
Ta orain, zorionak, poztutzeko bidean sartzera zoazelako. ABarGoi 49.
Zuentzat, biotz biotzetik zori onak. JAIrazBizia 67.
Zorionak berai gure basoak zuaiztu ta aberasteko ta edertzeko ainbeste saiatu diralako. Munita 7.
Zorionak berari. MAtxGazt 5.
Zorion, Vargan jauna, zorion! Ustegabeko gertaera batek urkamenditik salbatu zaitu. NEtxLBB 118.
Goresmen ta zorion bihotzez, Xalbador. (In XaOdol 335).
Alegiñik naikoa egin dabe gure ostikolari gazteak, eta txalogarri dira. Zorionak eta gora Aurrera!EtxabuKontu 226.
Besarkada sendo bategaz, Zorionak. Gerrika 226.
Zorionak bier ta ele txarrak barka.LarreArtzainE 350.
Beraz zorionak eta txapelai / eutsi, Arria, kaskarren. Insausti 173.
Zorionak "Arantzibia", bihotz bihotzez. MEIG III 48.
Zorion eta aurki arte. (In MEIG I 248).
sense-3
3.
(L-côte ap. AtSac). "Heureux"AtSac 48.
v. ZORIONEKO. Errenteria, nere aurtzaro zorioneko / seaska kutun-beroa. JaukolBiozk 46.
Zorionago zer nai anartea baiño? / Iraun âl-balezaie biziak arteiño!LdiUO 54.
Ez yaiotzea zorionena, noski; ta yaio ezkero, gatozken aldera len-bai-len itzultzea, onena. ZaitSof 141.
azpisarrera-1
ZORION-AGUR. Felicitación.
"(L), félicitations"Lh.
Nik emendik biotzezko zorion agurrik beroena zuzendu nai diot. FIr 178.
Bere semea Dabid erregerengana bidali zun pake-eske, ta Adadezer gudan porrokatu zulako zorion-agurra egitera. Ol2 Sam 8, 10 (Ker zorionak emotera).
Ire senarrari ere gure zorion-agurra emaion. NEtxNola 27.
Egun orretan eman nai giñon / gure zorion agurra. UztSas 270.
Zorion-agurrekin / asi eta bela. Zendoia 108.
Bihoakie guztiei [...] gure zorion agurrik gartsuena. MEIG III 50.
azpisarrerakoSense-1.1
Felicidades (fórmula). Ontasunaren aldegai denak / iregan oso ta bizi. Zorion-agur! EAOlBe 34.
azpisarrera-2
ZORIONEAN.
azpisarrerakoSense-2.1
a)
(V-gip, G-goi; Lar, H)
Ref.:
IzArOñ(sori onian);
SMuj. En buena hora.
"En buena [coyuntura ha venido], mugonean, zori onean"Lar.
"Zorionean sorthua, heureusement né"H(s.v. zoriona).
"Zorionean datorrela, qu'il soit le bien venu"Ib."Sori onian, en buena hora"IzArOñ.
"Zorionen etorri zan, vino en buena hora (G-goi)"SMuj.
Tr. En la tradición septentrional sólo se documenta en Dechepare, Etcheberri de Ziburu y Duvoisin.
Zori honian sortu date haren besoan datzana. E 147.
Damarika dan galantaena / Belagai Butroekoa; / Belagaia diotza eta / zorionean jaioa.Lazarraga (B), 1205rb.
Zorionean dela / Ianko-Semea sorthu. EZNoel 55.
Zori onian juntatu gara gustiok leku batera.Acto 307.
Biar bada esango dozu zorionian etorri ziriala oneek etxe onetara. MgPAb 168.
Zorionean jaioa alako kriatura. (192). LE-Ir.
Zori onean utzi nituan bekaturako bideak. AA III 569.
Konsideraturik ere nola nere bataio santuko egunian [...] Jaungoikoari zori onian ofrezitu izan nintzan. EchveDev 97 (SP Phil 74 zori onez).
Obra zeruko miragarria / zori onean egiña. Echag 240.
Franzisko de Ezteibar zori onean izan zan Erregeren indar leorreko ta itsasokoen agintari Filipinasetan txino eta ingelesen kontra. IztC 479.
Liak erran zuen: Zorionean; eta hargatik eman zioen Gad izentzat. DvGen 30, 11 (Bibl zori onez).
Zori onian ikusten zaitut, / nere biyotzak au poza!Bil 104.
Zorionean urten zirean kanpora, / jantzian igoteko ainbestean gora. ABAmaE 417.
Baiña joan da joan, zorionean edo zorigaiztoan, joan nintzan bedorren txakolindegira. UrruzEzale 1897, 308a.
Zori onean zatorzkit. AgG 91.
Zori onian patroi jarri zan, / diruz bete du Pasaia. TxB I 193.
Txarriak urten deusku / txito koipetsua. / Zorionian beraz / eiñ gendun tratua. Enb 184.
Olerkari ta nere antzeko / txoriburuen aizea dala? / Zorionean berauren bidez / baldin banaiz gaur txori xamarra! EAOlBe 28.
Zorionean ikasi neban Kontseiupera bidea. ErkiagArran 20.
Zorionian sortu gendun Garriko. BEnbNereA 69.
Zorionian pentsatu nuen / ezkontzia egun baten. UztSas 204.
Milla bedratzireun da batean / jaio zan zorionean.FEtxeb 82.
Anabitarte jauna agertu zaigu berriz ere plazara, zori onean. MEIG II 105.
Orain ehun urte zorionean jaio zitzaigun Azkuek lan miragarria egin zuen. MEIG VII 71.
azpiadiera-1.1
(Lar, Añ, Dv, AApend). Por suerte, afortunadamente."Venturosamente"Lar, Añ.
"Dichosamente"Lar.
"Zorionean ethorri da, c'est heureux qu'il soit venu"Dv.
"Zorionean etorri nintzan, gracias a que vine"AApend.
Edireten dugu profeta saindu haren baitan, zorionean munduan gerthatzen ohi dena [...] arima yustua persekutatua bekhatorearen aldetik. Lg I 357.
Andra alargunak etxean / zedukan zori onean / ollo arrautzaria. Mg(inVMg 92).
Iminten dabela zorionean [basaurde] txarra bere mendean. ZavFab,
RIEV 1909, 29.
Zorijonian alan jazo zan gure gazte onegaz. UrMarIl 72.
Bainan, Jauna, zorionean utzi darotazu oraino nere osagarria eta zugana itzultzeko ephea. DvLEd 171.
Zorionean, Julian etzan gordelaria. ABAmaE 443.
Aingeruak ala egiñ, eta ala zorionean obra onak zeuzkan pisua beeratu zan. ArrMay 95.
Zori onean da adiunez iatzi zan goiko atsoa, Madalen eulea, aparia maian eukala Perrandesi esatera. ABeinB 84.
Jaurti deutsazu pitxar bat; zorionean eztau jo, osterantzean ilgo eban. EchtaJos 73.
Zori onean etzinduan zu [...] bere naspilla galgarriz kutsatu aal izan erdal-politikak. Mok 7.
Zorigaitzean, zion biotzak, / fedeak: zorionean. / Komentu dana suak erreta / argitu zan goiz batean. SMitxAranz 94.
gaurkoa bukatu diagu zorionean. NEtxAntz 17.
Artatik [baserritik] degu jatorri dana / lur ontan, zorionean. Basarri 127.
Gauerdiko hamabi orduak ziren. Haur hura zori oenan jaiorik zegoen. ArtiIpuin 75.
Baiña zorionean [...] Probidentziak eztu deus ikustekorik pentsakera onekin. VillJaink 44.
Azaldu zera, zorionean, / maite, kutun, Udaberri. Basarri 71.
Zorionean ez da hemen. Jainkoari eskerrak sua ez da emen. LabSuEm 214.
Zorionean gazteak ere / badute zaletasuna. Olea 61.
Zorionean Euskadin dogu / irteera irabazi. Ayesta 96.
Zorionean ez da horrelakorik gertatzen gure artean. MIH 185.
azpiadiera-1.2
(Precedido de gen.).Para suerte de. Zure zorionian alda zenduzan soñokuak [...]; etxako zure atzian etorri danari burura etorriko zu zarianik. MgPAb 190.
Bere zorijonian aurkitu eban irakasla edo maesu bat. UrMarIl 35.
Bitarte hortan obra on batzu / egin detzala herrian / guzien zorionian. Mattin 93.
azpiadiera-1.3
(Con destinativo). Zorijonian zuretzat urten ez dogunian etxeti. MgPAb 76.
azpisarrerakoSense-2.2
b)
(Lar, Añ). (Con imperativo).En buena hora, enhorabuena (expresando cierta reserva).
"(En buena) hora venga v. md., ordu onean, zori onean datorrela"Lar,
Añ.
azpisarrerakoSense-2.3
c)(Vivir, estar, etc.) felizmente, dichosamente.
"Prósperamente"Lar.
Nire emaztearen soñua beti izan da, Jaungoikoak biraldu euzkula mutil au, geure zorionerako, ta ondo igarri eban; ondo zorionean jarri gara. EchtaJos 363.
Zorionean bizitu izan zan lau urtetatik oroimen bezala gelditzen zitzaiozkan iru alaba gazte. LhYol 9.
Zori-onean goza dezagun / eternitate guzia. Etcham 230.
Zorionian jarri artian / azke ume ta guraso. Enb 123.
Zori onian bizi gaitezen / izan gabe okasiyuak. MendaroTx 34.
Orduan erriko neskatxak zorionean zaudete. LabEEguna 71.
Ez zenduke xinixtuko zeñen zori onean ari naizen zuri idazten. JAIrazBizia 120.
Guraso zaharrak zorionean bizi ziran. EtxdeJJ 99.
Zorionian pasatu ditu / gaur arteko egun guziak. UztSas 189.
Alabak esan zeraukunean, / aidatu nintzan pozetan, zorionean, / aurkitzen zela haur baten esperantzetan. XaOdol 186.
Senarrarekin ereman zazu / zorionean bizia. Mattin 77.
Zorionean den gizona ez zaio zorionari ohartzen. EZBB II 144.
Auxe izango da, zorionean eta zoritxarrean, bere otoitz-biderik bikaiñena: alkar izketa gozoa, barrukoa. OnaindSTeresa 48.
Ura zan zorionean bizitzea!BBarand 14.
azpisarrerakoSense-2.4
d)Con bien.
Joan zirean itxasketan luzaro, guztiz zorionean, Habanatik urre samar egonarte. EchtaJos 137.
Zori onian gure Jainkuak / arren ekarri zaitzala. EusJok II 139.
Zorionean dugun ardiets / zurekilako loria. Ox 76.
azpisarrera-3
ZORIONEAN ZORIONEZ. (Vivir, etc.) felizmente.
Bordaberritarrak, berriz, aurrera jarraitu zuten bizitzaren ardatzean da zorionean zorionez. TxGarmBordaB 188.
azpisarrera-4
ZORIONEKIN. Con bien.
Eta zorionekin itzultzen banaiz ene aitaren etxera, Jauna izanen da ene Jainkoa. DvGen 28, 21 (Urt bakean, Ur ongi, Ol onez, Ker onik eta osasunez, Bibl osorik).
azpisarrera-5
ZORIONEKO.
azpisarrerakoSense-5.1
a)
(V, G, B, BN-lab; Lar, Añ, Dv, H, ZamVoc)
Ref.:
A;
AtSac 48;
EtxbaEib. Dichoso, feliz; afortunado.
"Afortunado","beato","dichoso","feliz","próspero"Lar, Añ.
Tr. En la tradición septentrional sólo se documenta en Harizmendi, MarIl, Duvosin, Mirande, Xalbador y Larre (ArtzainE 141). Al Sur es relativamente más frecuente en textos vizcaínos.
Ama zori onekoa. Hm 163.
Birjiña zori onekoa. LarSTomas 2.
Zori onekoa dela uste dute ondasunez ta diruz ongi arkitzen dena. MbIArg I 204.
Zorionekoak justizien gose ta egarri direanak zerren aek aseak izango direan. CbCatV 62 (tbn. zorioneko en CatBurg 44, Oe 41, Añ CatAN 65, CatB 83, CatLlo 85, CatBus 38, Lard 379, Legaz 52, Itz Azald 195, KIkG 79, KIkV 105 e Ir YKBiz 118).
Ez degu serbizatu behar Jainkoa orain zorionekoak izateagatik. Ub 154.
Bizi gontan nasteka daude zorionekoak ta gaistokoak il artaño. (323). LE-Ir.
Zala Jainkuaren Ama, ta zorionekuagua beste munduko guztiak baño. CrIc 177.
Irabazten dabena, izango da zorionekoa. AñLoraS 166.
Andrerik zorionekoenak baño bendizio eta zorion askoz andiagoak [errezibitu]. Gco I 462.
Zori oneko beartsuak dira gañera duen pixkaz baliatzen diranak Jauna serbitzeko. AA I 619.
Emendik datorren alegrijak egiten zituban gustijak zorijoneko. JJMgBasEsc 95.
Zori onekoak alako tokietan bizi diranak!ItDial 41 (Dv dohatsu, Ip dohañ huneko).
Zorijonekua, Jaungoikuaren deijari laster erantzuten deutsana!UrMarIl 89.
Etorriko da eguna, zorionekotzat artuko dana aurrik izan ez duen emakumea. Lard 543.
Jazoera zorijoneko bat. "Fausto suceso".(1862)BBatzarN 195.
Zorioneko kristau on aiek gelditu zirtan pozturik. ZabGabon 91.
O Klara, gazte zorionekua!BvAsL 91.
Bizi gaitezen zorioneko. ABAmaE 66.
Ezagutu eban orduan zala / zorioneko benetan. AzcPB 170.
Izan eittean zorionekoa bere itxasketako galbide ta arazo gzutietan. EchtaJos 246.
Geiagorik biarko ete dau gure mutillak, zorijonekua ixateko?Altuna 56.
Neska, Yainkoak aunala beti eder eta zorioneko. Or 12.
Orain dator gizon bat / zorionekua. TxB 161.
Zorijoneko semiak dira / Ama onaz bixi diranak. Enb 165.
Ez-ete-naiz ni, ba, zorijoneko, bakaulki garai onetan jezarri al nattekiala?Otx 14.
I, ez al aiz zorioneko, Piarres?EtxdeJJ 57.
Txirotasunez bizi zan baña / bera zan zorioneko. BEnbNereA 144.
Egizko emakume bat ez da zorioneko bere ama-sentimentu guziak ase arte. MAtxGazt 27.
Zorionekoa zitekean, iñoiz abererik sortu ezpazen, [...] Pasiphae. IbiñVirgil 49.
Zorioneko euskaldun gazteak, orrelako osaba bat [...] aurkitu daubenak. AlzolaAtalak 123.
Zorioneko gizona izan ditaike zure senarra. XaOdol 289.
Ainbat zorioneko [zu] zenbat txarragoko ni. BerronKijote 158.
Zorionekoak negarrez daudenak, haiek baititu Jainkoak kontsolatuko. IBeMt 5, 5 (Echn, IBk zorioneko; Lç, He, SalabBN, Dv, Leon, TB, Ip, Ur, Or do(h)atsu, Samper, Hual bienabenturatu, Ker zoriontsu).
Zorionekoak dana juxtu dagoala [...] pentsatzen dutenak. Insausti 116.
Zorionekoak batez ere oraingoan liburuaren gose-egarri ziren guztiak. MEIG III 104.
v. tbn.
GavS 14. Zuzaeta 75. Mg PAb 216. VMg 55. fB Olg 179. Astar II 86. Izt C 241. Arr May 43. Ag Serm 412. Goñi 111. Kk Ab I 12. ArgiDL 107. Inza Azalp 54. Alz Ram 97. TP Kattalin 178. Anab Usauri 88. Zait Sof 178. SMitx Aranz 11. Anab Aprika 30. Erkiag BatB 23. NEtx LBB 135. Etxba Ibilt 476. Ataño TxanKan 151.
azpiadiera-1.1
(Usos adj. y sust.).Bienaventurado (en el cielo).
Aingeruak eta Zeruan bizi diran zorionekoak. Ub 161.
Nolako doaiakiñ apainduko duan Jaunak zori oneko bakoitzaren gorputza. AA III 578.
Aingeru, Santu ta zorijoneko gustijak. JJMgBasEsc 46.
Fede ila da, eta au ezta asko, bera daukana zori oneko egiteko. Astar II 10.
Agertuten zara zeruko zorijonekuen aurrian. UrMarIl 82.
Jainkoaren grazian ildako Abrahamen senoan zeuden zorioneko guziak. Lard 479.
Zer arrazoia zuan gure aita zori onekoak esaten zuanean Patxik biotz gogorra zuala!Apaol 115.
Zeintzuk dira arima zorionekoaren doteak?ItzAzald 42.
An zeruan zorionekok bedeinkatu zaitzatela. ArgiDL 63.
Zorionekoak zeruan egiten daben lez. KIkV 49.
Jaungoikoa ikustean eta ezagutzean [...] joango zaiote betikotasun guzia zorionekoai. InzaAzalp 114.
v. tbn. Gco I 416. Legaz 21. Ag Serm 445. KIkG 32.
azpiadiera-1.2
(VocB).(No ref. a personas).Feliz, de felicidad; feliz, que causa dicha."Glorioso"VocB.
Zori oneko oroipen onek bertan itoko ditu [...] tentaldi guziak. MbIArg I 382.
Zorioneko bazter onetan jaiotzen diranak. CbEg III 354.
Damu au gitxitan arkituten da, pekatuba izan danian zori onekua mundurako. MgCO 244.
Zori onekoak egun atan oraingo barau, neke ta penitenziak!AñEL1 41.
Aiñ bizitza luze zori onekoa. Gco I 454.
Zaartza ondrauba ta zorijoneko erijotzia. fBIc I app., 30.
Egoera zori onekuan. Astar II 278.
Ona zori oneko / portale azpiya. Echag 102.
Zure sortze zori onekoaren mementoan. MarIl 95.
Zori onekoak bear dute izan orrelako tokiak. ItDial 40 (Dv zori onekoak; Ip dohañ hunekoak).
Zorioneko ur bedeinkatu oek [...] egiten dituzten mirari andiak. IztC 86.
Yaiyoko zan denporen betetasun zoriyonekoan. UrBulaAl 2.
Zeruratuko diran guztien siñale zorionekoa. AranSIgn 14.
Goiz zorioneko batian. BvAsL 41.
Zori oneko suerte au izan zuen. ArrMay 115.
Zerurako dan ate / zorionekoa. AzcPB 25.
Atseginezko eta zorioneko egoera bat. ItzAzald 42.
Atsedeneko ordu zorionekoak. AgKr 49.
Eguna izandu zan zorionekua ta gogoangarria Benturarentzat. UrruzZer 21.
Zori oneko bizi-modua / guziok onak bagiña.MendaroTx 130.
Zorioneko destañie mediku arek yaurti eustena! Beragaitik deukodaz ankak osorik. KkAb II 48.
Zorioneko berriak ote ditut?ZaitSof 31.
Zikuñak [...] motiko zoragarri bat jaurtiaz zorioneko elkartzearen sarigarri. EtxdeJJ 212.
Ugarte sartaldeko gizonak luzaro eroan zituen Germanen kontra, zorioneko gudaldietan. MdePr 249.
Zorioneko gabon / izango genduke. BEnbNereA 254.
Amaika bider gogoratzen zait / zorioneko Arrua. UztSas 44.
Zorioneko aroa ta zorioneko mendeak aiek, leengo zaarrek "urrezko" izendatu zituztenak. BerronKijote 124.
Eldu zan bada zorioneko / etxeratzeko eguna.FEtxeb 109.
Zorioneko ezkontzak nolakoak ziran. BBarand 175.
Zorioneko gorreria ordukoa, alde batetik, hari zor baitiogu ihartuko ez den Lizardiren poesia. MIH 227.
Ez da gehienetan zorionekoa izaten euskal idazle eta euskalarien arteko ezkontza. Ib. 262.
v. tbn. Ub 8. VMg 22. JJMg Mayatz 27. Izt C 157. Lard 478. AB AmaE 4. Apaol 26. Goñi 27. Echta Jos 360. KIkG 28. ArgiDL 134. Inza Azalp 86. Mok 7. Enb 54. SMitx Aranz 12. JAIraz Bizia 100. Or Aitork 272. BEnb NereA 106. Basarri 99. Arti Ipuin 23. Etxba Ibilt 459. Azurm HitzB 63.
azpiadiera-1.3
(Persona) providencial, causa de dicha.
Zori oneko Aitalenen Tubal maitagarri au leorreratu izan zan bere jendearekin Gipuzkoako itsas bazterretan. IztC 1.
Alfonso zortzigarren / zori onekoak / beregana ginduzen / gipuzkoanoak. Afrika 34.
Zeru altuan gerta dedilla / zorioneko Don Fermin; / gure ontasunarengatikan / burruka gabirauekin. MendaroTx 144.
azpisarrerakoSense-5.2
b)
(V-arr-gip, G-azp-nav, AN-gip; H)
Ref.:
IzAls(alkar);
ElexpBerg;
GteErd 311. (En sdo. irónico).Dichoso, de marras (ref. a algo muy traído y llevado, demasiado apreciado, o que no merece aprecio).
"Zorioneko edalea!"H.
"Alkar lau muturko jo ta dirubá, zorioneko dirubá, Jangoikuen urriena"IzAls.
"Zorioneko Roldan orrek pe emuten dau makiña bat berbakizun"ElexpBerg.
"Zorioneko Peru! (V-arr, G-azp, AN-gip)"GteErd 311 (opuesto a Peru zorionekoa (V-arr) 'el afortunado Peru').
v. DITXOSOZKO. Nekazarien zori oneko, edo gaiztoeneko arta zuriketan [...] zer libertade eragabeak?CbEg III 361.
Zorioneko gerrak, eta zorioneko erreboluzioak!ZabGabon 32.
--Eta beori, nola ibilli da mundu oietan? --Zorioneko beori! Ez nuke nai berriz aitzerik. Apaol 33.
Aspaldion ebilen Kapro, zorioneko Kapro, nor ete zan aturau eziñik. ABGuzur 117.
Lengo babakaz jarraitu eutsoen zorijoneko jokuari. KkAb I 16.
Zoridxoneko gerrie dala ta eztala, gauziek dako presidxue!OrtOroig 124.
Baña josliak alperrak dira-ta...! Zorioneko josliak!Altuna 16.
Zorioneko euskal jai ori dala-ta txoratu bear gaituzte guziok. LabEEguna 91.
Olako matrakalarik geiago ez entzuteko, zorijoneko burubegittallu ori zatittutia gura dau. Otx 23.
Eleizan sarturiko aker aundi bat ez zan, ba, gure zorioneko demoniñoa?BilbaoIpuiB 233.
Ea au nere zorioneko kamiona al dan. AnabAprika 66.
Dirua baita, zorioneko dirua, mundu ontako jainkoa. MAtxGazt 82.
Ez eban beste auturik ataratzen zorioneko sermoilarixori baño. EtxbaIbilt 463.
Zorioneko ostikoketa / txit modan jarria dago. UztSas 325.
Ia dana galdu ta gero, errepublikearen alde burrukateko, emon eben zorioneko Estatutoa. EtxabuKontu 67.
Ire zorioneko Amerika ori nun zegok, gu ere ikustera joan gaitezen?AtañoTxanKan 120.
Zorioneko minifalda edo gona motxaren moda atera zanean. UztSas 325.
Ia dana galdu ta gero, errepublikearen alde burrukateko, emon eben zorioneko Estatutoa. EtxabuKontu 67.
Ire zorioneko Amerika ori nun zegok, gu ere ikustera joan gaitezen? AtañoTxanKan 120.
Zorioneko minifalda edo gona motxaren moda atera zanean. MMant 45.
Baina, ze arraio da zorioneko beatu ori?MEIG IV 77.
Zorioneko "praxis" horren aldekoa naiz. MEIG IX 65.
Zorioneko diglosia hori hor daukagu geure gizartean. MEIG VII 42.
v. tbn. Sor Bar 97. Arrantz 155. Urruz Urz 34. Ir YKBiz 295. SM Zirik 97. BEnb NereA 161. Akes Ipiñ 28. Basarri 131. Arti Ipuin 83. Erkiag BatB 175. JAzpiroz 45.
azpisarrerakoSense-5.3
c)"Zoridxoneko! Exclamación de dolor"(V-ger). OrtVoc.
azpisarrera-6
ZORION-EMAILE. Dador de felicidad.
Zu zera zeruetan / zorion emaile. NEtxLBB 280.
azpisarrera-7
ZORIONEN BATEAN.
azpisarrerakoSense-7.1
a)En buena hora.
Ninfa bardin bakoa, / asi zan esaten, / etorria mundura / zorionen baten. AzcPB 294.
Salerosleen artetik aurrera ekin eutsan. Eta zorionen batean, egin ere. ErkiagArran 97.
Ez izan konforme orrezaz, eta zorionen batean, lazkiro berba egin daulakao, jadetsi dau bere oe txiker baiña garbia. ErkiagBatB 135.
azpiadiera-1.1
Por suerte, afortunadamente.
Axe izan da ikarea! Nikanor joan da, zorionen batean. ErkiagBatB 157.
azpisarrerakoSense-7.2
b)Con suerte.
Txiker eta xume erne ondorean burua lerden jasoaz, gora ta gora mardo indartsu azi ta zorionen batean kozkortu ta garatuta ikusi gogo ebana [zaletasuna]. ErkiagArran 66.
azpisarrera-8
ZORIONERAKO. (Precedido de gen.).Para bien de; felizmente para, afortunadamente para.
Kreatura bearrik iñoiz ere izan eztu, bere zorionerako. Gco II 399.
Gure zorionerako etorri zitzaigun ere, erri artan arkitzen zan Españiako bize-konsula. ZabGabon 55.
Zerri-talde-zaiaren itza aditu zuan Juan Parentek bere zorionerako. BvAsL 85.
Zergaitik kriatura guztiak diran bere eskuetako egikerak, eta utsetik egin izan daben guztia bere zorionerako. ItzAzald 23.
Ona emen, agertu az noizbait gurasoaren zorionerako. EchtaJos 364.
Jaungoikoak biraldu euzkula Josetxo geure zorionerako. Ib. 277.
Peruren zorijonerako, andik iru edo lau egun barru Erregiñak ume bi egin ebazan. KkAb I 27.
Erbi bixi bat salgei eukan gixon bat ikusi eban Bertoldak bere zorijonerako. Otx 68.
Zartzaroak yoko ez ditun ogasunak azalduko dizkitzut, lurralde onen zorionerako. ZaitSof 148.
Baina arimari jakin izan balu nola galdegin, bere zorionerako, inoiz ez zen noski abiatu izan zen bidetik hasiko. MdeHaurB 34.
Nere zorionerako etorri ziñan nere deira. NEtxLBB 83.
Bere bertso lanetan ari zaikun gizon hori, huna, denen zorionerako, beti hobetuz doala ardo xaharra bezala. Larre(inXaOdol 14).
Sutondo xar onen zorionerako, Jaunari eskerrak, gurean ez uan olakorik gertatu. AtañoTxanKan 206.
azpisarrerakoSense-8.1
Por el bien de. Mundakako gizeri guztia egoan elizan naibagez beterik, eskariak Jaungoikoari egitten, Izarora joan zireanen zorionerako. EchtaJos 255.
azpisarrerakoSense-8.2
A la salud de. Noek asmatu zuan / zumoaren, zumoaren / gozoa, / zuen zorionerako / edatera, edatera / nijoa. JanEd II 147.
azpisarrera-9
ZORIONETAN.
azpisarrerakoSense-9.1
a)Dichosamente, con felicidad.
"Zori onetan nago (V-ger), estoy de enhorabuena"A.
Onak zerurako, an beti zorionetan bizitzeko. IrYKBiz 107.
azpisarrerakoSense-9.2
b)Afortunadamente, por suerte.
Artean, Xirdo ez zan, zorionetan, il. ErkiagArran 177.
azpisarrera-10
ZORIONEZ Tr. Poco usado al Norte.
azpisarrerakoSense-10.1
a)En buena hora.
Ea beraz zori onez iaio ziñen saindua, / ardiats diezadazu galde dudan donua. EZMan II 119.
Zori onez naizen othoi bathu sainduarekin, / ustekabetarik egun alunzioarekin. Ib. 91.
Ene bataio sakratuaren egunean hain zori onez eta hain sainduki eman eta konsekratu izan nintzaiola ene Iainkoari. SPPhil 74 (He 76 zorionez, Echve Dev 97 zori onian).
Egun batez, eztakit zori onez ala txarrez, nire nagosia erreal baten yaube egin zan. OrTormes 85.
Sabin maite, ain gurgarri, / zorionez zan etorri. Enb 38.
zatorz, ba, zorionez, / lagun zar ori. Ib. 209.
azpiadiera-1.1
(SP, H). Afortunadamente, por suerte."Par bonheur"SP.
"Zorionez ezpainintzen egiteko hartan sarthu! heureusement que je n'étais pas entré en cette affaire!"H.
Urruntzeak hura horrela zori onez ganbiatu zuen. SPPhil 307.
Halako manreaz non bekhatuak eta doloreak zaurthurik ene arima, zorionez itzuli bainaiz zuregana. Gç 43.
Eldu zan misinoe bat zorionez bizi zan errira. MgCO 151 (45 zorijonez).
Ikutzen dio zerbait atzaparrakin [katuak], baña zorionez ez zuen arrapatu. VMg 12.
Zorijonez, ezagutubaz duaz guraso asko, ta galerazoten ditubee [bigiraak]. JJMgBasEsc 112.
Gaur bai dirua / zorionez yoagu ziur artua!ZavFab,
RIEV 1907, 98.
Hestura latzetarik amorrik egin gabe ilkhi zare zori onez. DvLab II.
Nere gisa zenbait bada, zorionez, herrian. ElzbPAd 14.
Baina lenganik ona / egin dau bira bat, / eta atseginezkoa / gaur zorionez daukat [zoria]. AzcPB 255.
Fededunak giñan, zorionez, eta fedea ez ukatzeko ustetan urten genduan eleiza atatik. AgIoan 91.
Zori onez [egia hori] badaki eta jarraikitzen zako! Bertzenaz, zer atsegin luke lur hunek harentzat?JEBur 102.
Zorijonez euki eban onduan abade jaun on bat. KkAb I 49.
Ni, zorionez, ama zana bezelako gordea izan. AArdi 46.
Bainan, zorionez, makilarik gabe sarrarazi omen zuen. BarbSup 149.
Zorionez, zure bokataren egiteko bethi baduzu mariñeletan bat edo bertze. ZerbMetsiko 79.
Zorijonez, ezeusten aprarik egin, bestelan...Altuna 15.
Baña 1470-gnean alkartu ziran, zorionez, Bizkaiaz jabetzea edo nai zuten IV Enrikeren gudariai arpegia emateko. UrkiaEEs 1928, 22.
Zorionez, eskuara ez da hanbat galtzen. Zub 102.
Gaur zorijonez Euzkelerrijan / abertzale on asko da aurkitzen. Enb 136.
Urrengo eguneko goiza aurrekoaren antzeko zegoan, zorionez. LdiIL 32.
Nik nor ikusi, ni nork ikusi, / aztu zaie zorionez. OrEus 223.
Zori onez arratsalde artan bertan aterako zan Pichincha izena zun ontzia. JAIrazBizia 39.
Zorionez, egun argitzearekin elur egiteari utzi zion. EtxdeJJ 260.
Zorionez aitona gurekin dugu. MdePr 72.
Kanpai soñua orduantxe, zorionez. UgaldeIltz 34.
Zorionez etzuan ikusi hau Anttonek, bestela etzuan barre gutxi eginen. OskKurl 93.
Zorionez, ez eukan egunero lan egin bearrik. ErkiagBatB 47.
Zorionez, biotz onekoak badira oraindiñoko mundu onetan. AlzolaAtalak 87.
Zorionez, oitura bildurgarri oiek, danon onerako galtzen ari dituk. AtañoTxanKan 159.
Baña amaren igurtzi eta laztan gozuak ez ziran faltako zorionez. Gerrika 16.
Lehertuak, bainan ez zaurituegiak, zorionez. LarreArtzainE 75.
Sail honetan, zorionez, gure ondorengoentzat gelditzen da [...] txinoz ikastea. MIH 199.
Poesia baztertu gabe, zorionez, eleberriari ekin zionean. MEIG III 91.
v. tbn. Lab EEguna 116. GMant Goi 53. Ir YKBiz 256. EAEg 18-3-1937, 1309. Zait Sof 165. Lek SClar 102. Bilbao IpuiB 253. NEtx LBB 82. Berron Kijote 47.
azpiadiera-1.2
(Precedido de gen.).Afortunadamente para, por suerte para.
Loiolan, Jangoikoari eskerak eta nere zori onez, asi nintzan soñekoz Aita S. Ignazioren seme izaten. MbIArg I 51.
Bere zorionez / ez juako ara, ez. MgPAb 101.
Liburu onen egilleak olerkitarako zakarren kemena ta etorria gazte-gaztetandik ezagutu genuen gure zorionez. Inza( inJaukolBiozk XV).
Nere pekatuen erruz, edo nere zorionez, or nonbait erraldoiren bat arkitzen badut. BerronKijote 36.
azpisarrerakoSense-10.2
b)Con bien.
Demon soldadu balenta / bere dorretan franko, / zori onez bakerekin / etsaiai gogorzeko. Hm 129.
Zure bidean zorionez zuzendu zaitu Yainkoren batek, noski.'
Ha dispuesto para tí la buena fortuna de este viaje'.ZaitSof 148.
azpisarrerakoSense-10.3
c)(Vivir, etc.) felizmente, dichosamente.
"Prósperamente"Lar.
Zuben bakalduntza au baketan eta zorijonez luzaruan irautia. Otx 182.
Urte luzeetan zorionez bizi bear dugu. EtxdeAlosT 88.
Udaberriko goiz ederra da; / zeru-lurrak zorionez. Basarri 21.
azpisarrerakoSense-10.4
d)(En oraciones interrogativas).Por ventura, acaso.
Zorionez, aaztu al zaio berorri ni ez naizela zaldun?"Por dicha".BerronKijote 192.
Baiña, zorionez, ezeren ziñ-itzik eman al dut nik?Ib. 205.
azpisarrera-11
ZORIONEZKO (SP, Lecl, H, A). Dichoso, afortunado, feliz.
"Zori onezko gizona"SP(sin trad.).
Tr. Más frecuente al Norte. Al Sur sólo se documenta desde finales del s. XIX.
Ala zori onezkoa / Iaunaren beldur dena. EZEliç 369.
Bere burua zorionezko juaz aien artian. BvAsL 39.
Zorionezkoak horrek bezala izarra kopetan duten gizonak!JEBur 111.
azpisarrerakoSense-11.1
(Ref. a cosas).Feliz, de felicidad; feliz, que causa dicha.
"Zorionezko egunak, non zarete? jours heureux (de bonheur), où êtes-vous?"Dv.
O zein zorionezko den Iainkoaren gogarakoak egiten gaituen eskergabetasuna!SPPhil 309.
Egun zorionezkoa, zeiñetan gustatzen baita bethiereko bozkarioa. Ch III 48, 1.
Ganbianza zorionezko hura. HePhil 308.
Eternitate zorionezkoa. Brtc 131.
Ametsetan, zorionezkoak edo zorigaitzezkoak direlako egunetan fede ematen dutenek. Ib. 55.
Arimako zauriak sendatzen dituen erremedio zorionezko hura. Lg II 141.
Zeruko athe ta sar-bide zorionezkoa. Dh 86.
Zorionezko errepausuan. JesBih 459.
Oi nere tresor gozoak, / bahi zorionezkoak. Gy 320.
Zorionezko helburua nere hobenez galdu dut. DvLEd 52.
Begiak zorionezko nigarrez bustiak. Lap 191.
Zorionezko eguna. ArbIgand 175.
Hura zen zorionezko baratze eder bat. CatJauf 22.
Zorionezko ames gozoak. AgKr 150.
Zorionezko xakolina!JEBer 28.
Izan zu gure sukaldetako / zorionezko euzkia. JaukolBiozk 94.
Seme alaben ikusteko zorionezko muga. FIr 152.
Gu guziok zorionezko ibaian emen igari. EAOlBe 90.
Zorionezko txorrotxiotxik ez dute egiten. ZaitSof 189.
San Frantses-Xabierekoak benedikatzen eta gerizatzen dituen lur zorionezkoak dire. ZerbAzk 42.
Zorionezko denbora labur guzietan. JEtchep 70.
Zorionezko laban argian. GandElorri 139.
Engañu bat besterik ezta izan, baiña zorionezko engañua. VillJaink 80.
Zorionezko bizitza hunek azkenik izan ez dezan. XaOdol 303.
Zorionezko mugidaren batek itzularazi du gaztetango gaietara. MEIG I 196.
v. tbn.
MarIl 5. Jaur 179. Lap 408 (V 186). Lh Yol 17.
azpisarrerakoSense-11.2
Feliz, providencial (ref. a personas).
Fondatzaile zorionezkoaren uste baino lehenagoko heriotzea. Prop 1906, 121.
azpisarrera-12
ZORION-HITZ. Felicitación.
Zeinbat zorion-itz artu ote zituzten aiek . (Lizarzatarrak, burruka irabazi zutelako). EgutAr(ap. DRA).
azpisarrera-13
ZORION-OPA. Felicitación.
Txera andija egitsoen danak, pozarren erakutsoen euren zorijon-opea, etzan besterik entzuten. KkAb I 107.
Zorion-opaz agur dagitzut. Enb 136.
Ezkonberriai eman zaizkien agurrak eta zorion-opa alaiak. TxillLet 27.
Liburu au eskeintzen deutsat Aita Eustakio [...] beti gazteari, bere Meza-Barriko Urre-eztaietan, zorion-opaz, esker-onez, biotzez. BilbaoIpuiB 1.