Etim. v. gopor.
1.
(
V-oroz-gip, G-azp-to, AN-5vill, L, B; Zam Voc
),
gopor
Ref.:
A;
Elexp Berg;
Gte Erd 240
.
Descanso, vacación; día sin trabajo.
"Día de vacación, de reposo, aunque no sea de fiesta; por ej., a causa de la lluvia"
A.
"
Gaur be oporra izan dou taillerrian, arginddarrik etzeuan da
"
Elexp Berg.
"
Egun batzuetako oporrak dauzka (G-azp)"
Gte Erd 240.
Basarritarrak ez du oporrik / aitzurrian edo laian.
MendaroTx 123.
Gazte-ren oporra / zearoko opor; / iru illabeteko / zer ta nora-nai!
Ldi UO 30.
Yolasa ta oporrerako bakarrik ote zaigu berotzen odola?
Ldi IL 103.
Lenen-eskabideen Epaille dan Medina Garijo'tar Isaka Josebari amabost eguneko oporra emanaz.
"Licencia"
.
EAEg
31-12-1936, 689.
Azken oporretan, Sohutan, neskato gazte batekin (15 urte du) ukhan ditudan "har-emanak".
Mde Pr 199.
Aldiak ez du oporrik, ez da alperrik iraultzen gure biozmiñetan.
Or Aitork 85.
Bizibide biguñegia zitzaion. Ez zioten lan aundirik ematen. Oporra? nai zuanean.
Anab Poli 76.
Lanaldia edo... ikastaldia, egunero izaten da leku bi orreitan. Uda ta negu, oporrik gabe.
Erkiag Arran 135.
Udako oporrak zirala.
Etxabu Kontu 20.
Kaletar asko urteko oporrakin pentsatzen dauden bitartean.
TxGarm BordaB 65.
Baiña euriarekin ez zegoan lanean aritzerik, eta oporra igual.
BAyerbe 52.
Udan umiak oporrak artzen dituenian.
Gerrika 221.
v. tbn. TAg Uzt 111. JAIraz Bizia 35. Larre ArtzainE 261. En DFrec hay 30 ejs., meridionales.
"
Opor: ez tauko oporrik onek (txaalak), come siempre (sin fallo)"
Iz
ArOñ
.
(Lh).
Huelga.
Beren itzaldigaiak izaten dira, bein opor edo huelgak; beste bein langilleari eman bear zaion edo ez lantsari edo jornal txikiena.
EEs 1918, 154.
Opor-otsa dok txaide zabalan, / ukabil sendo, soñazki urdin.
Laux AB 79.
Sispa luziak sutan yagozak, / opor-zaratak txaide zabalan.
Ib. 81.
Ori egingo balitz [...] beargiñak gogozago ekingo leuskioe euren lanari ta opor edo uelgarako asmurik eleukie artuko.
Eguzk GizAuz 34.
Bidean asarre txiki bat ikusi genduan; baiña ez oporragaz zer ikusirik eukana.
Etxabu Kontu 56.
"
Oporra, huelga, juerga, diversión"
Iz
ArOñ
191n.
Orrek dabilzki eten gabeko / parrandak eta oporrak.
JanEd II 87.
2.
Contrariedad, frustación, chasco.
"
Opor, déconvenue"
JE Ber voc.
Cf. OPOR EGIN.
Orai behintzat, ez lukete opor osorik nahi: harria ereman badute, utzi dukete arabez Orreagako mirakuluen bertze ithurburua.
JE Ber 16.
OPOR-ALDI.
v. oporraldi.
OPOR-ARO.
Tiempo de ocio.
Uda! Mendiak i au eguerdi, / ta urrezko opor-aro, ta abaro-aldi...
"Ocio dorado"
.
Ldi BB 118.
OPORKARO.
Período de vacaciones.
Orregatik irakasleai ematen zaien oporkaro laburrean, irakaste-urtean izan duten bizitzaren galkuntza guztia berriz irabazteko, Gogo-iñarkunak egokiro datozkie.
JBDei 1919, 265.
OPOR EGIN.
a)
Fallar, fracasar. "Ophor egitea, revenir bredouille" Dv. "Manquer à la pelote, faire faux bond" Lh.
Harat [Ameriketarat] gan ziren Eskualdunetarik zonbeitek zorigaitzez opor egiten zuten funtsabekeriaz edo xantza makurrez. Etcheb GH 1959, 314. Erdi gopor eginik bezala itzuli zen. "Après un demi-échec". Ardoy SFran 100. Etzuten guti gopor egin behar delako hiri nagusian. "Manquer le coup". Ib. 231.
b)
(G-to, B, BN-baig ap. A; VocB), GOPOR EGIN (BN-lab ap. Lh). "Faltar a la palabra, no presentarse a la hora" A. "Manquer quelqu'un. To, gibilerat ari duk, gophor egin dik" Lh.
Eman zion itza ez zion gorde bear bezela! Opor-egin zion alajaña! Loidi 156. Mutikoa nunbait zain dagolarik eta neskak opor egiten. Lf ELit 73s.
c)
(V-gip-al ap. A; Lh). Hacer huelga. "Perder un día de trabajo" A.
Opor egiñaz naiz lankaiak alperrik galduaz euren buruai kalte egingo leuskioe-ta. Eguzk GizAuz 34.
Tomar vacación; hacer una pausa para descansar.
Egun oietan opor egitea debekatua dago. "Vacar". EAEg 18-3-1937, 1310. Zurekin opor egiteko eta Zu Iaun zerala ikusteko (Ps 45, 11). "Vacandi et vivendi". Or Aitork 213s (Dv bara zaitezte). Etzan gelditu Manex lan gabe eta opor egiten. Osk Kurl 13. Etzauden opor egiten beste huntzietan ere. Ib. 129. Gaiñ behera eraisteko / askitan opor egiten. Casve SGrazi 38. Baita ere inguruan / ardi eta beor, / egin gabe opor. Insausti 169.
Ez dezu zuaitza baño mirabe langille obe ta merkeagorik. Bere lan-saria zeruak ordaintzen dio. Oporrik ez du egiten. Munita 141.
OPOR EGON.
Estar descansando.
Lan-ondoan opor egon nai baitzun, albait, zugurtasunarengaz zerbait billatzeko.
Or Aitork 195.
Erromako agintariek nekazaritzarako gogoa pizkortu naiez zebiltzala gudu aundietatik itzulita opor zeuden gudarien artean.
Ibiñ
Virgil
24.
Estar en barbecho.
Zazpigarren urtean, lurra opor ta geldirik bego, Yauberentzat atsedeten.
'Sabbatum'
.
Ol Lev 25, 4 (Dv, Ur larunbata, Ker atseden-urte).
OPOR-EGUN.
a)
Día de descanso, de vacación. "Opor-eguna da geldirik egoteko eguna, eurixagaitik edo... solora eziñ urten dogunian esan daruagu opor-eguna dala" A Txirrist 69. "Opor-egun askotxo izan ditugu aurtengo udan, [...] hemos tenido muchos días vacantes (FSeg)" A. "Vacaciones" Eusk 1919-20 (II), 95. "Neguan edurrakin da egun bi igual da: opor-egunak" Elexp Berg.
Udako oporregunetan beintzat iluntzero elkarrekin izaten ginan. A EEs 1916, 302. [Etxea] opor egunetan: Ernanin, Murua enean. Eusk 1919-20 (I), 30. Eguberri-oporregunetarako El puñal del godo ikasi ta atontzen ari ginan. A Itzald II 73. Noiz oroituko naiz opor-egun aietako guzietaz? Or Aitork 221. Badoiaz opor egunak azkenduaz. Gerrika 219.
b)
"Huelga" Eusk 1919-20 (II), 95. "Opor-egun (L), -egün (S), jour de grève" Lh.
Langilleak lantsari (aloger) goratuak euki arren ere, opor-egunak ala eri-aldiak datozenean, berenez, beartasuna ezingo dute geienetan aldendu. JBDei 1919, 228s.
OPOR ERAGIN.
Hacer descansar.
Arratsaldean, neri opor eraginez, ikasgura (eskolara) joan oi da.
A Ardi 138.
OPOR-GARAI.
Tiempo de vacaciones.
Opor-garaia pasatu naian / bezten eguzkitan.
Insausti 293.
OPORREAN.
De vacaciones; sin trabajar.
Oporrean zegoanean lana nai, lanean ari zala oporra gogoan.
Anab Poli 76.
Lanik gabe oporrean nago ta txistu joaz ea euririk egiten duan.
Lab SuEm 168.
Eurak, gizonak alegia, lurpe sakonean aitzurtu altxabeetan oporrean bizi dira.
Ibiñ
Virgil
101.
OPORRETAN.
De vacaciones.
Uda-oporretan gera, / uda goxoan, / urte aroak ditun goiz / epel giroan.
Olabeaga "Mendiko bidean" (ap. DRA
).
Oporretan il bat dena.
Zendoia 57.
Nire anai pasiotarra, Perú-tik etorrita oporretan egoanagaz.
Gerrika 164.
Gu etxean ginelarik oporretan.
Larre ArtzainE 171.
OPORREZ.
De vacaciones, de permiso.
Gudak [...] lanean ari edo oporrez zeuden lekuetatik lan-toki zituzten urietara ezin aldatu al izatea erakarri die zenbait lanariei.
EAEg 26-11-1936, 393.
OPOR UTZI (Lh),
GOPOR UTZI (BN-lab ap. Lh).
"Abandonner, faire faux-bond" Lh.