Harremana

    OEH - Bilaketa

    372 emaitza osorik bilaketarentzat

    Sarrera buruan (6)


    Sarrera osoan (366)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    honako.
    sense-1
    (Vc ap. A; Lar, Añ), hunako (Lc ap. A; Dv), konako (R ap. A ), onoko (A Apend). (Encabezando un sintagma nominal determinado con el demostrativo de primer grado). Este, este (...) de aquí. "Aqueste, onako au" Lar, Añ. "Aquello que, aquellos que, aquellas cosas que, (c.) arako, onako, aek gauzak" Añ. "On ne s'en sert qu'en montrant une personne ou un objet, et pour produire une impression plus vive par une répétition soit du pronom démonstratif, soit des adverbes de lieu, ici, là. Hunako hau hautatzen dut, [...] est plus expressif que hau hautatzen dut" Dv. "El de marras, el de esta cuestión. A diferencia de orrako y arako, que significan también 'el de marras', pero en el sentido de 'el de esa, el de aquella cuestión'" A. "Hunako hau (Lc), este (que tenemos delante..., de que hablamos)" Ib. v. HONANGO s.v. honan. Tr. Documentado al Sur desde Micoleta. Al Norte lo emplean Hiribarren, Goyhetche (287 hunako ) y Elissamburu (PAd 82 hunako ); cf. tbn. hunaxeko en Lafitte. La forma onoko se encuentra en autores guipuzcoanos del s. XX. En DFrec hay 122 ejs. de (h)onako, todo ellos meridionales.
    Onako aumen xamoe onegaz edango dau berorrek <-rrorek> ostera. "Con esta pierna de cabrito". Mic 14r. Aitatuko deutsudaz guztijak: [...] Onako au txirringia. Areek, mazurkak. Beste aek, orrazijak. Mg PAb 140. Nor da onako emakume bere semiaren albuan jarririk daguan au? Astar II 274. Baña onako arbol / onentxen frutua [...]. It Fab 216. Hunako hunek zuk baino pisu gehiago duela. Hb Egia 131. Onako oek arrosak dira. Arr GB 55. Onako iturri onetan ura edan zuen. 'De esta fuente bebió'. Aran SIgn 75. Botatzen dio onako bertso au: [...]. Urruz Urz 33. Bai al dakizu [...] zer gaiaz egin zittuan Jaungoikoak orrako mendi aiek, onako zelai eder auek eta arako itsaso zabal aiek? Inza Azalp 34. Emon egijozuz onako baratzain oneri zortzi bat dukat. Otx 178. Onako burnizko eskumutur onek ezurrak eioko ditik eta. Or Mi 57 (SCruz 38 onoko). Nor da onako nexka eder au? Ib. 74. Yainkoak onako arri auetatik ere sortu ditzaioke umeak Abrahami. Ir YKBiz 40. Eta sutan botatzean onako au esaten da: [...]. JMB ELG 85. Bestelako ona degu onako Ama auxe! SMitx Aranz 34. Olerki zoragarri au osorik ikusi dezakezu onako ontan: Crónica del IV [...]. Ib. 198n. Onoko len aitatu dodan igelakaz jazo yakon au. Bilbao IpuiB 246. Onako au egin bear dut, nere eginbidea da. Vill Jaink 75. Itxuraz zaillagoa zaigu onako beste auen kasua. Ib. 137 (v. tbn. en contexto similar Urruz Zer 65, Lek SClar 128 onako beste au, Ag Kr 144 beste onako [...] oni). Gure billakuntzak onako galdekizun onen inguruan izango dira. Ib. 109. Beren hogenak pagatzeko honako mundu honetan. Arti MaldanB 197. Eurentzako da onako zirikada au. (In Etxabu Kontu 148). Ez uste, Santxo, musu-truke nabillenik onako ontan. "Hago esto". Berron Kijote 118. Nik amar urte edo amaika nituala pasatu ziran onoko bi desgrazi auek. BAyerbe 58. Onako bertso auek moldatu nituan. Insausti 113. Honako hau dago garbienik. MIH 103. Honako hitz harrigarri hauek ezarri ditu. Ib. 253s. Begira bestela honako Ubillosengandik datozen hiru hauei. MEIG VI 166. Honako honen gisako esaldiak. MEIG VIII 108.
    v. tbn. AA III 528. Izt C 240. Goñi 72. Mok 18. Ldi IL 95. Zait Plat 154. MAtx Gazt 31. Onoko: JanEd II 39. EAEg 25-11-1936, 382. Sorarrain Lili 88. JAIraz Bizia 52. EgutAr 24-5-1959 (ap. DRA). Anab Poli 86. Gazt MusIx 8. Lab SuEm 214. NEtx LBB 101. Ataño TxanKan 45.
    azpiadiera-1.1
    Onako muño ok, ezkoa bezala lenago beratuko dire.Or Mi 51. Honako artikuluok [...]. MEIG VIII 111.
    azpiadiera-1.2
    (Con demostrativos de 2.º o 3.er grado).
    Gaisotoki batean bere dirubak arrapatu ziozkan onako gazte oker hura. Aran SIgn 69. Sartu genezazke eskuak ukalondoraiño, onako burrukaizun omen dirala dioten oietan. "En esto que llaman aventuras". Berron Kijote 98. Onako talde orretan mutil bat falta dek dantzarako. Zendoia 43.
    azpiadiera-1.3
    (Encabezando un sintagma nominal determinado con el artículo o cuantificadores). Este; como este. "4.º (Vc), tal. Onako ordutan alkartu giñeindez, podríamos juntarnos a tal hora; 5.º (V...), como este" A.
    Artu egizu beiñ onako trapu ikuzleak ekarri dituzanak. "Esta ropa blanca". Mic 14v. Uste deu [...] badakiela dana [...] onako latiñezko zerrenda batzuek irabiatu dituelako. Lar DT CCIV. Nos arteraño, onako zure aserre mugabagiak eukiko gaitu ain lotu ta makal? Mg PAb 212. Onako guzurrak laster sinistuten dira. fB Olg 169. Oneek ta beste onako promes andijak egiten deutsaz. fB Ic I 34. Sakramentubak eta beste onako umetan buruz ikasi zirian orazinoe batzuk. Ib. 8. Ezkonduta gero jakiten dira onako emaztiaren edo senarraren paltak. fB Ic III 333. Ez neuke aitatuko onako gauzarik ezpaneki. JJMg BasEsc 201. Ta onako aitona zaar ule ta bizar zuridunagaz izketan dagoan ori, Pedro Mari. Ag AL 24. Begiak negarrez beterik esango dizu: onako jaunari edo arako andreari eskerrak. Inza Azalp 7. Eztogula bear legerik, ez nagusirik [...] da beste onako astakeri asko. Kk Ab II 115. Onako otzagaz ta onako orduetan emen ibilli biarra esne-saltzen. Ib. 161. Onako arazoetan estaduak alkar artzea, ondo ete litzake? Eguzk GizAuz 166. Aurreko kantari eraskin bat dezu onako "erromantzea". SMitx Aranz 163. Arako zokoan au agintzen edo baiesten da eta onako zokoan bidez debekatzen. Or Aitork 65. Ospe aundia jadetsi eben onako mirariak. Onaind STeresa 100. Onako atxakiz, dana edo konbeni jakuna egiten genduan. Gerrika 105.
    v. tbn. Anab Usauri 114. Zait Plat 63.
    azpiadiera-1.3.1
    (Ante sintagma nominal indet.).
    Zeinbat onako ezkondu triste? fB Ic III 352. Ez da bazterrik Euskalerrian / ez dunik onako berri. SMitx Aranz 75. Soiñuak jotzen dio onako zortziko: [...]. "Esta tocata". Or Eus 25.
    azpiadiera-1.3.2
    (Sin que encabece un sintaga nominal). Este; como este; algo como esto.
    O ze gitxi jakiñak zirian San Anton bat, San Jeronimo bat [...] ta beste milla onako! fB Olg 180. Baina zeinbat onako? fB Ic II 265. Onakuak oi dira, edo [...], edo beste kalteren bat egin da ezkontzia aginduba garbatu jakuenen artian. fB Ic III 358. Ezin onakorik egin leitekiala, [...] edozein kristinauk jakin biar dabena. Astar II 124. Onakoetan biotz andiak ezpanetara barrezka igoten dau. A BGuzur 152. Itxez lotuta aurkitxen zala edo onakoren bat. Kk Ab I 37. Zenbat kostetan da onako bat? Ib. 70. Zapatak barriztuteko onakorik eztala biar esanda. Kk Ab II 15. Eta onakuak esaten, urreratuaz yoiazan etxera. Ib. 160. Izkuntzak [...] gauza onak dira, berez; ta ez onakoa on ta arakoa txar. Ldi IL 54. Baña baltsakeri, gizartekeri ta onakorik, egundo be ez. Eguzk GizAuz 12. Onako zerbait kantatu zun beiñola gure olerkari gartsu batek. Gazt MusIx 150. Asko zor dautsaguna da, ba, ta onakoakaz ez dirudi ondo esker txarra. Onaind STeresa 102. Nun egon intzan onakorik atera barik, erria eruan euskuenian? Gerrika 294. Arantzazuko batzar honetatik honokoak dira gehienbat gure artean sortutako gora-beherak. Ugalde (in MEIG IX 52). Gure esaera zaharren egitura --eta honakoa aski zaharra da [...]. MEIG VI 188. Orain artekoetarik ateratzen dudan ondorioa hauxe litzateke: [...]. Baita beste honakoa ere: [...]. Ib. 172.
    azpiadiera-1.3.3
    Orraitiño onako onakorik iñori etxakon gertau! Ze esango ione gugaitik? Ezale 1898, 250a.
    azpiadiera-1.3.4
    "Toma parte en frases punto menos que intraducibles. Onako neu mandazainkume bategaz ezkondu!! ¡¡yo (nada menos que yo) casarme con una cría de arriero!!" A.
    Orrako orregaz onako neu? A BGuzur 115. Ni onelako misio bat emateko? Onako ni, autsa, oinpeko autsa naizen au? A Ardi 116.
    azpiadiera-1.4
    (Como exclamación).
    Eeeene! Lekeitio. An dago Elizea, an dago ondartzea, an dago kaia, an txalupak eta an sareak eta sardiña-batzaillak bere. Onakorik! Ezale 1898, 2b. Ene! Au da argien ederra! Egundo onakorik! Kk Ab I 70.
    azpiadiera-1.5
    "(G-goi), fulano. Onakok esan zion alakori, fulano le dijo a mengano" A.
    Oni galdetu, ari idatzi [...] alakori entzun, onakori esan-erazi. Muj PAm 12. Baiñan... alako ta onako, urlia ta sandia [...]. Erkiag Arran 140.
    azpisarrera-1
    HONAKO BATEAN. En una de éstas.
    Onako baten agertu zan errijan Matxin Kaixku barritxuba. Kk Ab I 52. Hunako batean, bost bider handiagoak egin ziran otsak. Osk Kurl 112. Eta onako baten, Goillebarren be gitxiago ez nai izan, eta gela aundi bat atondu genduen euskal jantziz. Gerrika 51.
    azpisarrera-2
    HONAKO EDO HALAKO. Este o ese; como este o como ese.
    Askori aingeru baten bitartez esan deutsee Jaungoikuak, onako edo alako erlijinoian sartuteko. fB Ic III 315. Ta agiriko esanagaz dei egin ez arren onako edo alako bizi-erara [...]. Ib. 316. Onako edo alako lana egitera [...] beartu. Eguzk GizAuz 117.
    azpisarrera-3
    HONAKO EDO HARAKO. Este o aquel.
    Bereizkuntza honetaz edo hartaz ez zen honako edo harako langile trebe hau edo hura ohartu. MEIG VI 132.
    azpisarrera-4
    HONAKO HEMEN (Lar; hunako hemen Dv, A). "Aquellos que aparecieron aquí, onako emén agertu zirán áiek" Lar. "Hunako hemen, horrako hor y harako han, añaden a los adverbios demostrativos de lugar [...] cierta fuerza de expresión que se escapa a la pluma" A.
    Edo onako emen / pago itzalean. It Fab 186.
    azpisarrera-5
    HONAKO ETA HALAKO. Este y ese; como este y como ese.
    Onako ta alako zer eginak eginda. fB Olg 57.
    azpisarrera-6
    HONAKO HONETAN. "Aquí mismo, (c.) [...] onako onetan" Añ.
    azpisarrera-7
    HONAKOXE (Forma con suf. -xe , de valor aprox.).
    Ba, onakoxe aldi baten, bidazti-taldia batu ebenian [...]. Kk Ab I 117. Onakoxiak esaten gengozala [...]. Kk Ab II 161 (v. tbn. Kk Ab I 4). Onakoxe barriketaz aldatza igaro eben. Ib. 39. Eta onakoxe batzukaz abua zabalik itxi ebazan entzuliok. Ib. 43.
    azpisarrerakoSense-7.1
    Xehetasun gehiago nahi lukeenak irakur ditzala hunaxeko liburuak: [...] .Lf in Casve SGrazi 17.

    honako

    honako
    << 1 hola 0 / 0 hots >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper