Tr. Documentado al Sur desde Lazarraga; al Norte lo hallamos en Belapeire, Oihenart, Archu, Hiribarren, Joannateguy y Zubiri.
sense-1
I.(Sust.).
azpiadiera-1.1
1.(gral.; Saug Voc, SP, Urt I 93, Ht VocGr 437, Lar, Mg Nom 68, Añ (G, AN), Izt 122r, Arch VocGr, VocBN , Gèze, Dv, H, VocB), ospin (V-gip, G-azp; Lcc, Mic 9v), osmin (G-azp). Ref.: Bon-Ond 152; A; Lh (hozpina); EI 121; Iz ArOñ (ospiñ), Als, Ulz, IzG ; Etxba Eib (ospiña); Izeta BHizt2.
Vinagre. "Llamáronle de Ospina, que dice de vascuence vinagre" GSalazar (ap. TAV 2.2.17). "En lengua vascongada al vinagre le llaman ozpina" IC II 330. Cf. A: "En V está ya en desuso, en G se usa poco" (aunque, según los datos de EI, se emplea en V-ger-arrig-oroz-m-gip), e Iz ArOñ: "Casi desconocido". Cf. gatzozpin. Alfer ifini naizu purgaetan / ozpin-barakatzetan sekulako. Lazarraga (B) 1194vb. Eztia ta ozpin, gozo ta onegin. RS 267. Orotako gaxtoen ozpina da arno eztitik egina. O Pr 660. Ozpin edateko eskentü zerien. Bp II 49. Enetzat gauza guziak / dirade ozpina. Gamiz 203. Mirra ta ozpiñéki. LE Kop 98. Ezarriko diogu saldeari ozpin edo binagre apur bat. Mg CC 209. Zeure Gorputz biguna [...] ozpinez mingotxtuta. fB Olg 4. Ozpiñ txorta bat botatzen badiozu. It Dial 19 (Ur binagre, Dv minagre, Ip biñagre). Esponja ozpiñetan busti zuen. Lard 462. Jakitzat beazuna eta edaritzat ozpiña zituelarik. Otag EE 1884a, 313. Garratza zelan ozpiña, /au da, batzuen gozoa eta / bestientzako samiña. AB AmaE III (ref. al libro mismo). Beazunez eta ozpinez eginikako edari khirets bat. Jnn SBi 3. Maripak saiñaz da ozpiñaz gau atan gorputz guztia igortzi ezpaleust. A BeinB 58. Il zoriko egarrian ospiña ta beaztuna eman. Ag Serm 581. Ozpinarekin gedarrea (Ae). A CPV 936. Gune zauritua gatz eta ozpinez bortizki torratzen zakotelarik. Zub 64. Ozpiñetan bustitako zatar batzukin. Or SCruz 46 (v. tbn. Eus 334). Edari garratzena / ozpiña da berez. Enb 198. [Legearen] esi-muga urratzen dunak zigorraren ontziak darion ozpiña oso-osorik edan bear du. Etxde JJ 158. Etxekoei esatea izan zan urrengo ozpin-zurruta. NEtx LBB 27. Aulearraantzat gatzaakin ozpiñe egosi eta arekin igurtzi (G-goi). Arin AEF 1980, 65. Limoiari kendu azala [...]; ta amabi ordutan ozpiñetan iduki. Ostolaiz 94. Arroltze egosiak olio ta ozpinean. Larre ArtzainE 59. Eztiaren ordez nahi badu eta nahi ez badu [irakurleari] irentserazi nahi diogun ozpina. MEIG III 94. En DFrec hay 2 ejs. de ozpin. v. tbn. Izt C 55. Ag AL 86. Inza Azalp 69. Kk Ab II 88. Ir YKBiz 506. Urrengo topoa gaizki ateratzen bazitzaion, taloaren atzetik ospiña. Anab Usauri 61.
azpiadiera-1.2
2.(Fig.).Causticidad, acritud. [Bertsoak] ozpiña ta beazuna zerioten. EtxdeJJ 176.
azpiadiera-1.2.1
(Con gatz).Gracia. Ainbat gatz eta ozpiñagaz kontetan ebazan itsuak nire egiteak. "Gracia y donaire" OrTormes 30s.
Hemen ere badario Chaplini, noizbehinka badere, betiko gatza eta ozpina. MEIG I 185.
sense-2
II.(Adj.).
azpiadiera-2.1
1.(R ap. A), ozmin,ospin. (Fig.).Amargo; ácido, cáustico."Begitarte ozpina (R), cara avinagrada"A.
Guretzat ezti, besterenzat ozmin gutuzu. ArchFab 185.
Sistatzen, zaurtzen, odoztatzen zituen bere hitz zorrotz eta ozpinekin protestanten bilkhuia galdu eta ozarrak. HbEgia 116.
Gure Malentxo eztirudian bezelakoa da, ona ta zorrotza, eztia ta ospiña, bear dan orduan bear dan bezelakoa. AgG 239.
azpiadiera-2.2
2."(B, R), persona de carácter muy vivo"A.
azpisarrera-1
OZPIN-BELAR (AN-olza, R-is-uzt).
Ref.: Bon-Ond 148; A; Iz R 311. "Oseille" Bon-Ond 148. "Acedera" A. Lapurdiko "eltzekari" gozua, aza xuri, porru, ozpin-belar eta piper gorriz egiñikakoa. LhYol 21.
Platerok, esparru gerizatuetako belar urria, zibuiñen lore autseztatua, ozpin-belar oriak orzkatzen ditu. AmezPlat 54s.
azpisarrera-2
OZPINETAKO.
Conservado en vinagre. "Piper-ozpiñatakuuk, guindillas" BU Arano. Ozpiñetako piper berdeak gordiñik jateko. AgG 324.
azpisarrera-3
OZPINEZKO.
a) Amargo.
Ez, orreik bere urrean daukez / etsai ta arerioak, / zeintzuk eregi eiten deutsezan / olatu amorratuak; / edan-erazo oi deutsezala / zurrutada ozpiñezkuak. AB Olerk 148. b) Cáustico, agresivo.
Berari jasan azi zion makurraldiari erantzuna eman naiez, ozpiñezko itz oiek bota zizkion kupida gabe. Etxde JJ 76.
azpisarrera-4
OZPIN-OLIO. Vinagreta.; (fig.) causticidad.
Ez dute aiekin ikusteko aundirik bildu ahal izan ditugun beste anitz bertsuk. Ikusten zaie oraiko bertsularien ozpin-olioa eta ez ditugu emen sartzen. Satrin LuzKant 22.
azpisarrera-5
OZPIN-PUNTA(L, BN, S ap. Lh; Lar). "Punta de vinagre" Lar. "Commencement, pointe d'acidité" Lh.
azpisarrera-6
OZPIN-SALTSA.
"Acetaria" Urt I 98.
azpisarrera-7
OZPIN-SALTZAILE(H (+ -salzale)). Vendedor de vinagre.