Tr. Documentado en Pouvreau, Urte, Mihura, Duhalde y en autores meridionales de los ss. XIX y XX. En DFrec hay 37 ejs., meridionales.
sense-1
1.osatasun (Lar, H)
(c. sg. A; Urt, Dv, H).Integridad, pureza (ref. a la moralidad)."Castitas, castitudo, osotasuna, phurutasuna"Urt IV 280.
"Integrité"UrtGram 42.
"Raideur d'un caractère concentré"Dv.
"Haren osotasun eta burkhoitasunak etzuten berdinik, sa fermeté (dans ses volontés et idées) et son entêtement n'avaient pas d'égal"H.
Kastitateak izena du osotasuna eta haren kontrakoak izengoitia du galdura. SPPhil 251 (He 253 purutasuna).
Hori egin diat nik ene bihotzeko osotasunean eta ene eskuetako garbitasunean. UrtGen 20, 5 (Dv bihotzeko lañotasunean, Ur biotzeko senzilltasunean, Ol, Ker biotz zintzoz, Bibl bihotz lanoz).
Birjinidadeko osotasuna galduta, aurrera beti garbi izateko eskinija Jaungoikuari eginda. fBIc III 314.
Ordutisek ikusi zan, Espiritu Santuaren osotasuna sartu zala bere biotzean eta egin ebala [...] gizon eldu bat. ItzAzald 133.
Medelen osotasuna ta gurea, Jaunari eskerrak, eztira berdinak. AArdi 105.
Zenbait gizakume birtxin, sakerre ta itz-ontziek giza-adimenaren osasuna ta osotasuna lorrin zezaketean. ZaitPlat 42.
azpiadiera-1.1
(Izt 122v, H(que cita a Astar)). Virginidad. Jaijo zala Jesu-Kristo bere Amaren osotasuna edo birjinidadia galdu baga. Astar II 9.
Neskatx gazte au errian ikusi zuenean, gogoan sartu zitzaion eta indarrez etxera eramanerazorik, osotasuna galdu zion. Lard 44.
Atzera utzi zituena osotasun eta donzellatasun guzia. UrBulaG 554.
Maria guztiz onaren sabeletik atera bai-zan bere osotasuna autsi gabe. InzaAzalp 57.
azpiadiera-1.2
Eta jarraitu bear zaintzeko / baldintzak ondo betetzen, / gure Baratze-n [pelota-lekuan] osotasuna / joan ez dedin etetzen. Insausti 206.
sense-2
2.Calidad de completo, de entero; entereza, plenitud."Entereza"Lar.
"Intégrité, état entier, parfait"Dv.
Prestugune guziak Maria baithan izan direla [...], ezin erran bezenbatez bertze guzietan baino osotasun gehiagorekin. Dh 274.
Austen dau legiaren osotasuna, izanik zatitu ezin leijana. JJMgMayatz 156.
[Siniste areek] eukirik leendik eta aurreragotik euren betetasuna, euren osotasuna. UrBulaAl 27.
Eukiteko eureen forubak osotasun ta betetasun guztijan. (1858). BBatzarN 169.
Edozeñ Jainkoaren serbitzuko ekiñ-aldi danik gogorrena ere pensatu, ekiñ, aurrerazi eta bere buru-erpiñ eta osotasunera eramateko. AranSIgn 114.
Aur ta atzeraka, beso luzaka, ezpatadaka, / Osotasuna galtzen dabela galtzairuak. ABAmaE 452.
--Zelan gorde bear dira [aginduak]? --Al dan osotasun guztiagaz. ItzAzald 80.
Arau onen bidez, izkera osoaren legeak osotasuna galdu gabe, oro batean jarri gindezke. AArdi VII (nota).
Aldiari berea dana eman bear zaio, osotasuna mukertasun ez da biurtu bear. "Entereza".ZinkCrit 45.
Gorputz biziaren barrengo legea, bere izateari dagokion osotasunera eltzea dan antzera. GMantY 1933, 188.
Puxkanaka erortzen ari dan etxeak ez du osasunik, osotasunik ere ez duelako. IbiñEG 1952 (11-12), 12.
Osotasun horren heineko ukigaiketak bakan dira. MdePr 334.
Betetasuna bear nuen, osotasuna, gelditasun osoa, pake egiazkoa. TxillLet 117.
Gizartean ere gizon bakoitzak bere egingoa du: ortik dator norberaren osasuna ta osotasuna. ZaitPlat 126.
Gure jatorrizko kaxkartasunak erakutsi badit aren osotasuna, nola ukatu nezaioke nik dauzkatan bikaintasunetatik batere? VillJaink 151.
Gauzen gairik gabeko / osotasun garbia. 'Jugo'.GandElorri 182.
Arima ere osotasun-maillan gorago igoa dabil. Onaind( inGaztMusIx 155). Zorionik jator ta iraunkorrena lortzeko, barne-osotasuna egin ta Jainkoarekin alkartu bear. Or( inGaztMusIx 147). Astia eta beta aurkitu duenean, abiatu da gizona osotasun eta betegintzarre horren bila. MEIG VIII 58.
Hor-hemen zirrituak eta tarteak agertzen dira, bere osotasuna erdibitzeke. "Integridad".Ib. IX 129 (en colab. con NEtx).
azpiadiera-2.1
Totalidad, globalidad."Zorraren osotasuna bihurtu dautzu, il vous a rendu l'intégrité de la dette"H.
Garbitasuna bere osotasun guzian begiratzeko. Mih 25.
Eskatuten eutsala Jaungoikuari, parkatu egijozala bere pekatuak, bere eskubidiaren osotasunagaz. UrMarIl 58.
Zelan entzungo dogu osotasunagaz? Asieratik azkeneraño Meza osoa entzunagaz. ItzAzald 92.
Aipa dezagun, poematxo onen osotasunari ta zatierari dagokion zerbait. LekSClar 121.
Munduko ordena, bada, orokarrean, osotasunean aitzemaiten da. VillJaink 49.
Begiratu dezaiodan bada gizonari bere osotasunean. Ib. 120.
azpiadiera-2.2
Perfección. Ezen hasten direnentzat on et-ongai dena, ezta orobat ongai osotasunean aintzinatuak diren arimentzat. "Perfection".Birjin 84.
Eztemozuela mugarririk amodio donearen osotasunerat heltzeko ukhan behar duzuen gutiziari. Ib. 102.
Osotasuna edo perfekzioa. ZArg 1942, 298.
(ap. DRA)Iainko izateak osotasun oro ditu; osotasunak onek dira: azkengabetasuna, lokabetasuna, betikotasuna ta abar. EgutAr 5-8-1957 (ap. DRA).
Ez da errez [...] ortan daukan osotasuna osorik margoztea: aoa, neurri onekoa;
goiko ezpana, meia ta arteza. "La perfección".OnaindSTeresa 12.
sense-3
3.osodasun. Madurez, sazón. Frutak osoak dauden artean erraz konserbatzen dira [...], baña beñ osodasuna galdu ezkero, kasi eziñ izan ditekean gauza da gordetzea. AA III 396.
sense-4
4."(B), sinceridad. Osotasun andiarekin mintzatu da, ha hablado con toda sinceridad"A.
azpisarrera-1
OSOTASUNEKO.
Zelan deritxo sakramentu oni? Osotasuneko sakramentua, bai emona izaten dalako Apezpiko edo Obispoakgaitik, zeintzuekgan aurkituten dan eskubidearen osotasuna. ItzAzald 131 (se refiere al sacramento de la confirmación).