Harremana

    OEH - Bilaketa

    372 emaitza osorik bilaketarentzat

    Sarrera buruan (6)


    Sarrera osoan (366)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    ukitze.
    sense-1
    1. (B; Lar), ukuitze, ukutze (V ap. A, que cita a Añ), ukutute, ukieta, ikutze, ikuitze, ikutute, ikututze. Ref.: A; Izeta BHizt2.
     Toque, contacto; tocamiento, acción de tocar. "Tacto, el acto de tocar, palpar" , "tocamiento, la acción de tocar" "palpadura, palmamiento", "toque, tacto" Lar. "Itsu orrek ukitze bat aski du gauzek zautzeko" Izeta BHizt2. .
    Ezen ukitze bera du sentitzen gehiago / mundu beherean kolpe dardoarena baño. EZ Man I 98. Ea bere artean pekatu egin dabeenz ukieta ezaiñakaz. Cap 104. Kastitatea begira ditekeielarik lehen arin ezen ez malizios diren ukitze hetan. SP Phil 258. Behatze edo ukitze edo bertze zenbait akzione lizun eta desonhest. CatLav 130. (V 69) Pasadan eman zuen eskuz aldakan zegon intxaur-olezko maian golpe bat eta ukitze berean utzi zuen ola barreneraño errea. Mb IArg I 256. Euki modestia andi bat begietan, soñean ta ukututean. Oe 110. Ikutute edo eskuka zantarrak. CrIc 77. An santifikatuko da nola bait gure aragia Jesusen aragi eder ta garbiaren ikutze ta egoteaz. Mg CC 223. Ukuitze lizunen oitura ori uzteko. AA III 594. Ukutute edo tokamentu zikinetan. Astar II 149. Orrelako ikuitzerik permititu bear ez badezu. Echve Dev 298. Ene bihotzekoak eskua zirritutik sarthu du, eta ene barnea laztu du haren ukitzeak. Dv Cant 5, 4 (CantCS (G) bere ukituarekin). Dontzella garbiaren eskuaren ukitziari arriak eta zurak obeditzen diote. Bv AsL 93. Tokamentu, ukuitze edo akto deshonestoak. (Inza, s. XIX). BOEans 559. Aldendu akidan! Ire ikutzeak loitzen natxion! Etxde AlosT 93. Ukitze orrekin batean entzumenak atsegin aundia artzen du eguratsaren xixtuan edo soiñuan. Or QA 181. Belar gozoaren ukitzea. EG 1958, 55. Begiratzez, ikuitzez, jarreraz, mugimentuz, dantzan ibilliz edo beste eran batera griña oiek naita berotzea. MAtx Gazt 53. Haren besoan nuen eskua eta ukitze arin horretan bizi nintzen ni oso-osorik. MEIG IX 94.
    v. tbn. He Phil 261. Brtc 63. Gco I 447. AA I 596. Ukutze: Añ MisE 58. Ukutute: Itz Azald 102.
    azpiadiera-1.1
    Besarkak, musuak eta bertze desonheski hukitze guztiak.Mat 114. Alkar ukitze peligrozkoetatik. Gco II 40. Eriai ukitze utsaz gaitz guziak sendatzen ziran. Lard 517.
    azpiadiera-1.2
    (Fig.).
    Fabore beregaiñezkoak [...] dituztenak, berehala lehenbiziko ukitzean sentikortzen dira, bide onean iartzen dira. Ax 104 (V 70). Zure ukitzeaz sanktifikatuz geroztik. Gç 118. Espiritu Santua zebillen uren gañean, santutzen zituela bere ukitzeaz eta birtutez. Lar SAgust 8. Jaungoikoaren ukitze eta deiarekin. LE Urt 319. Graziaren ikututze ta lagunkizunarekiñ. 'Toques y auxilios de la gracia'. Aran SIgn 71. Agidanean axaleko ikutzea zana sakoneko buru-sartzea irudiaziko zion. Anab Usauri 96.
    azpiadiera-1.3
    Mundu klasikoaren ukitzeak duela egiazko kulturaren hazia erein Irlandan.Mde Pr 226.
    sense-2
    2. (Urt Gram 38, H), ukutute (Añ (V)), utkitze. "Tacto, uno de los cinco sentidos" Añ.
    Sentido korporaleak dirade borz: ikustea, enzutea, urrin egitea, gustatzea, ukitzea. Ber Doc 91v. Bista eta ukitzea hagitz zaizkit nahasten. EZ Man II 79. Bista, aditzea, usna, gustua eta ukitzea. Harb 24. Bertze zensuek urruititik, baiña ukitzeak hurbilletik akometatzen du. Ax 417 (V 271; v. tbn. utkitze 418 (V 271). Mingaña, gustoa, eta ukitze edo taktoa. Gco I 447.
    sense-3
    3. + ikutze, ukintze. (Con bihotz). Emoción, impresión. "Biotz-ikutze, impresión mental" BeraLzM.
    Obra onak egiteko adimentura bidaltzen dituan argiak, eta biotzari egiten diozkan ukitzeak. AA III 402s. Aiñ uste-gabeko ukitzea andre aren biotzean egin zuten mansotasun, humiltasun eta begiramendu eziñ pensa alako aiek. Aran SIgn 33. Ondikotz anitz eskar digorrio ukintze aundirik egiteke biotz alozetan. Ayerb EEs 1912, 155. Maitasun-egiaz, biotz-ikutzez, azal-ederrez oparotsua, gazte onen olerti emaitza. Aitzol (in Laux BBa VIII).
    azpiadiera-3.1
    Toque, aviso espiritual.
    Hanbat abisu eta exenplu on, hanbat gogoeta eta bihotz-ukitze salbagarri. Dh 474. "Birtutea" izango da leialki erantzutea Jaungoikoak bialtzen diozkan goi-argi edo biotz-ukitze onai. Ant JesBi 80 (sg. DRA, pero no se encuentra en dicha pág.).
    sense-4
    4. ukuitze, ikutze. Retoque.
    Urteak juan aiñean, ukuitze berri pranko izandako itxurak badira. J.B. Ayerbe EEs 1912, 45. Azkeneko ikutzeak eginda, tostak gañean jarri ta oial zarra kendu egin zuan. Anab Poli 34.

    ukitze

    ukitze
    << ukitu 0 / 0 upel >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper