Harremana

    OEH - Bilaketa

    372 emaitza osorik bilaketarentzat

    Sarrera buruan (6)


    Sarrera osoan (366)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    norbait.
    Tr. De uso general durante los ss. XIX y XX. En la tradición suletina emplean nurbait Maister, AstLas (24), Etchahun (624), Inchauspe (Dial 21), el autor de una canción recogida en ChantP (172) y Casenave, y norbait Belapeyre (I 125), Eguiateguy (272), Archu (Fab 181), Inchauspe (Hil 150) y Constantin (16).
    Antes del s. XIX emplean norbeit Leiçarraga, Haraneder y Mihura (los tres junto a norbait); durante los ss. XIX y XX esta forma se hace más frecuente (en muchos autores junto a norbait). Dechepare emplea el ergativo norkbait; hay además ejemplos de noribait en Lizarraga (con la marca de dat. repetida), Añibarro, Astarloa, Orixe y Zaitegi. En DFrec hay 198 ejs. (21 sept.) de norbait y 2, septentrionales, de norbeit.
    sense-2
    (V, G, AN, L, BN, R-uzt; Lcc, SP, Urt I 503, Ht VocGr 314, VP 68r, Lar, Añ, Lecl, Izt 27v, VocBN , Dv, H, Zam Voc); norbeit (AN-egüés; H); nurbait (S; VocS 140, Gèze, H); nurbeit (H); norbaist (A Morf 192); norpait; nopaita (V-m; nopaitxe V-ger) Ref.: Bon-Ond 170; A (norbait, nurbait); Ort Voc (nopaitxe); Lrq (nurbait); A Apend (nopaita); Iz R 396; Ulz ; Etxba Eib; Elexp Berg; Gte Erd 237.
     Alguien. "Alguno" Lar, Añ. "Nurbaiten kholkoko izaitea (S), ser simpático a alguno" A. "Norbait al dago? (AN-5vill), norbaiten lekua da hori? (BN-arb), norbaitek artua al da leku ori? (AN-5vill)" Gte Erd 237. v. BAT EDO BAT, NOR ERE BAIT.
    Joanes Gaztearena norbaitek il du. (Ezcurra, 1569). ReinEusk 68. Norbeitek harengana laster eginik. Lç Mc 10, 17 (Lc 8, 46 norbait). Bertzeak atsegin har lezake norbait hartaz gaizki mintzo baledi. SP Phil 191. Ez da erraz, esango dit norbaitek, gauza ori zuzen aditzea. Lar SAgust 10. Etzitiala khexa, nurbaitek zützaz sendimentü gaixtorik balin badü. Mst III 28, 1 (SP, Ol batzuek, Ch nihork, Ip zonbaitek, Leon nork edo nork). Gelditu zen lo datzala, girgillu-grilloz eskuak eta oñak norbaitek lotzen diozkan gizon bat bezala. Mb IArg I 199. Norbait ekonduko baliz ezkonzeko berbea emonda deutsan baten amagaz. Oe 151. Or dator nor bait eskopeta ta txakurraz. Mg PAb 172. Bearrean arkitzen bada norbait. AA III 349 (v. tbn. II 21). Norbait gure aurrian inoren paltak esaten asten danian. fB Ic II 200. Norbeitek behar zuela larrutik pagatu. Bordel 173. Norbait dator, noan aguro. Moc Damu 23 (v. tbn. 29). Emakumeok bereala artzen diozute umeai norbaiten itxura. Ag G 69. Norpait gaitz eta min aundietan dagoenean ere esaten bai-dugu. Inza Azalp 112. Norbatteri erakutsi gurarik. Otx 156. Norbaitengatik gaizki esaka mintzatu. ArgiDL 27. Gela zoko batetik hirriz norbait aditu zuela. Barb Sup 143 (Leg 142 norbeit). Etsaiak balu, zuen artean, lan hortako norbeit muthil. Ox 72. Norbaiteri etortzeko esaten dio eskuakin. ABar Goi 72. Orain ere atean norbait da bada. Lab EEguna 76. Norbaitek ukitu nau. Ir YKBiz 97. Norbait badugu bortan! Lf Murtuts 31. Athean jo du norbaitek. Mde Po 13. Beti izaten da norbait berri txarrak emateko prest. NEtx Antz 112. Bada norbait, norentzat barneak kanpo, eta ilhuna egun argi baitira. Larz Senper 108. Norbaitek zerbait jakitekotz, horrek badakike. Ib. 80. Egingo ahal du norbaitek lehenbailehen lan hori! PMuj (in MEIG I 96). Konturatu zan aita norbait zegoala barrena sartuta. BBarand 45. Zelan arazo ori artu? --norbaitek esango dau. Gerrika 112.
    v. tbn. Norbait (para ejs. anteriores al s. XIX): EZ Man I 126. O Pr 373. ES 102. Ch I 2, 4. He Gudu 131 (65 norbeit). Lg I 269. Mih 92 (91 norbeit). CatLan 86. LE Prog 124. Brtc 63. Norbeit: Jaur 129. Hb Esk 35. Elsb Fram 172. Lap 25 (V 15). HU Zez 209. CatJauf 16. StPierre 33. Iratz 152. JEtchep 23. Mattin 50.
    azpiadiera-1.1
    (Ref. a la 1.a persona del pl.).
    Sendiak ez osorik irautea betikoa da; norbaitek ill bearko degu eta orduntxe puskatuko da. JAIraz Bizia 101.
    azpiadiera-1.2
    (Precedido de beste).
    Beste norbaitek oju ta oju egiñagatik. Mb IArg I 174. Berén edo bertze norbaiten medios. LE Prog 108. Badakhar Atxularrek edo bertze norbaitek. Gy 64. Beste norbait iltzen, eritzen edo kolpatzen duenak. Legaz 28. Norbait iñora joan bada, beste norbait errira etorri bada. Ag Kr 130. Beste norpaitten zintzotasuna. Inza Azalp 148. Bezperetarako bertze norbait har-azu. Lf Murtuts 26. Guk bururatzen ez badugu bertze norbeitek eginen duelakoan. Zerb Azk 5. Beste norbait zan. Erkiag BatB 46 (v. tbn. Arran 67). Beste norbaiten bidez egin ditekeana ez duala Berak egiten. MAtx Gazt 25. Bergilik beste norbait goraipatu nai zula. Ibiñ Virgil 45. Ez da maiz gertatzen, beste norbaitentzat egin soinekoa gure soinean ongi joaitea. Xa Odol 67. Bere semearen ordez, beste norbait ilko zala agintzen zion bere buruari. BAyerbe 159. Beti izango du beste norbait bera baino trebeago eta ausartagorik. MIH 156.
    v. tbn. Mih 122 (bertze n.). CatUlz 30. A Ardi 13. Muj PAm 22. Eguzk GizAuz 123. TAg Uzt 15. Mde Pr 325. Or Aitork 290. Arti Tobera 287. Zait Plat 102. Vill Jaink 95. Larz Senper 122 (bertze n.). Ardoy SFran 244. NEtx LBB 85. Berron Kijote 180. Norbeit: MarIl 105 (bertze n.). Jnn SBi 53 (bertze n.). HU Aurp 128 (bertze n.).
    azpiadiera-1.3
    (Con ere).
    Esan zion norbaitek ere ia zertako zebillen txorakeri aietan. Goñi 31. Tira zuan norbaitek ere tirua alde artara. Salav 53.
    azpiadiera-1.4
    (Precedido de sintagma nominal con suf. -ko).
    Etxeko norbaitek bizten diozkan kudu-miñak eta erriertak. Mb IArg I 121. Arako norbaiten ofizijuari dagokijona ez egiterren. Astar II 203. Zeruko norbait. Hb Egia 49. Guretako norbait illtzian lurperatzeko. Bv AsL 79. Lurdesen nai eta nai ez beste munduko norbait azaldu dela. Goñi 104. Bere baitharikako norbeit. JE Bur 41. Ezkongaietako norbait. "Uno de ellos [='de los contrayentes']. EAEg 5-11-1936, 219. Auzoko norbait. Zait Sof 147. Hango norbait izan behar zuen. JEtchep 115. Herriko norbaitek. Arti Tobera 277. Beren arteko norbaitek salaturik. Ardoy SFran 221. Ire gustoko norbait ba al den? NEtx LBB 133. Aitak edo etxeko norbaitek [ardiak] etxeratzen zitualarik. AZink 18. Enauteneko otto Nane edo auzoko norbait. Larre ArtzainE 48.
    v. tbn. Larz Iru 44.
    azpiadiera-1.5
    (Precedido de sintagma nominal con suf. -tik o -rik).
    Halako jendetarik norbait Jainkoari irabazteko esperantza balin balute. Dh 73. Eri edo gaixo arkitzen da zuetatik norbait? AA I 535. Zuetarik norbeit entzun diat nik maiz. Zby RIEV 1908, 759. Hobeki eginen huen [...] gutarik norbeiten mintzatzea, jakiteko norena zitaken eltze hura. HU Zez 61.
    azpiadiera-1.6
    (Con -tan).
    Ontan, baña, ikusleetan norbaitek biziki zirikatu ditu gazteak. TAg Uzt 34. Emengoetan norbait ilgarri badek, i aiz bat. Etxde AlosT 82.
    azpiadiera-1.7
    (En oposición a zerbait).
    Aditzen ginuen bethi danik Jaun hori ez zela zerbait, bainan bai norbeit. Herr 27-10-1960, 3. Auen iritzian, gizona ez litzake norbait, eta bai xoilki zerbait. Vill Jaink 75.
    azpiadiera-1.8
    (En frases negativas).
    Zeren norbaitek ezpadauka bere etxetiarrez eta beregainki bere mainadakoez artha eta kontu [...]. SP Phil 419 (He 423 edozeinek). Orai ere deusik ez ninteke, norbaitek ezpanindu egin. Dh 105. Norbaitek ez bazaituzte artzen edo zuen itzak aditzen, aren etxetik edo erritik irtetean oñetako autsak astindu itzatzute. Lard 393. Norbait ezpada laster minduten / osasuna emotera. AB AmaE 5. Bainan muthikoak, aran hek ez othe dire norbaitenak? Elzb PAd 37. Ez balute berekin / norbait begirale, / gizonen ontasunak / laster gal litazke. Etcham 58. Norbait berriz yaiotzen ezpada ezin dezake Yainkoaren yaurgoa ikusi. Ir YKBiz 61 (v. tbn. 62). Ez ote ditu norbeitek asmatu egun batez? Zerb Azk 64. Zerk ibillarazten du izadia aurreruntz, an ezpaldin bada Norbait? Vill Jaink 54 (v. tbn. 158). Egün ikhertürik gei hau / ez dateke nurbaitena, / bena bai ixtoriua / Santa Grazi herriana. Casve SGrazi 20.
    azpiadiera-1.8.1
    Baña Errupertaneko beste norbait ez egoan orraitiño otoitzean asteko! Bilbao IpuiB 95.
    azpiadiera-1.9
    (Con demostrativos).
    Norbait hura erregeren odoleko andre bat zen. Laph 4. Norbeit hura nor nahuzue izan zadin. HU Zez 156. Orretarako norbait bear, ta norbait ori ni naiz. Lab EEguna 105. Norbait oni beribilla eman zaiozu. Ldi IL 74. Banenkien norbait hilen zuela, norbait horrek hura hiltzen ezpazuen lehenago. Larz Senper 286. Norbaiti esan ei eutsen [...]. Baña norbait orrek ez eban ezetarako be artu. Gerrika 71. Norbait hori, nola ez, euskalduna da. MEIG IV 99.
    v. tbn. Elsb Fram 165. Or QA 159. Mde Pr 135. Erkiag BatB 161. Vill Jaink 148.
    azpiadiera-1.10
    (Con bat).
    Badudalarik norbeit-bat penitentaren eta nere artean? Prop 1906, 40.
    (Con adj.).
    "Norbait handirekin, avec quelqu'un de grand" Lf Gram 245.
    Aiengandik ikasi nun, alegiñean, Zu norbait aundi ziñala sumatzen. Or Aitork 21. Notari, politikari edo norbait argitu eginen zirelakoan. Larre ArtzainE 110.
    azpisarrera-1
    NORBAITEAN ERE.
    "Nopaitxien be! Expresión que denota conformidad con lo que se dice" (V-ger). Ort Voc.
    azpisarrera-2
    NORBAIT EDO BESTE. Algunos.
    Oso artega ta arduratsu baeioazan, batzuk eliza nagusira, beste batzuk talai-etxera ta Antiguako baselizara norbait edo beste. Ag Kr 85.
    azpisarrera-3
    NORBAITEKILAKOA EDUKI; NORBAITEKILAKOA ATXIKI. "Norbaitekilakoa atxiki, garder des relations avec quelqu'un" Lf Gram 158 (11.º).
    Norbaitekilakoa bazagokan gortean. Norbait hura erregeren odoleko andre bat zen. Laph 4. Arimaren kalte handitan, norbaitekilakoa bazagokan gure sainduaren adixkide batek. Ib. 119.
    azpisarrera-4
    NORBAITENTZATEKO. "Qui est destiné à quelqu'un" Dv.
    azpisarrera-5
    NORBAIT IZAN. a) Ser alguien, ser persona importante. "Quelqu'un, une personnalité. Gizon hori norbait bada" Lh. "Biar ero etzi norbaitt izan nai dabenak estudixau ein bia dau" Elexp Berg.
    Ostatu, jauretxetan ez da nehor sartzen, / ez badu norbeit dela dirutik agertzen. Ox 65. Bera ere norbait dala usteko yun. Or QA 70. Robert Petit norbeit zen herrian eta herritik kanpo. Zerb Azk 15. Hamar mila gizonetarik ez da bat baizen norbait denik. Herr 16-10-1958, 1. Ordu hetan Nafarran norbait ziren guziek ikasten zuten bezala. Ardoy SFran 70. Bertzalde, "norbait" da apeza Euskal-herrian segurik. Xa Odol 239. Gu ere norbait gira, / ez mintzatu hola. Xa EzinB 100. Itxuren arabera, norbait izanak zitazkeen lehenago Harginaenekoak. Larre ArtzainE 41. Beharrik ez baitzen Aiherrako Maji beren burua norbait zaukaten horietarik. Larre ArtzainE 276.
    b) Existir.
    Emen nator Norbait dugun Jainko au jaurestera. Or Poem 550. Baina norbait den Jainkorik ez zaio agertzen. Mde Pr 371. Norbait-den jainko bati oihuka. Ib. 371. Oroit bertzeak ere norbait direla. EZBB II 82.
    azpisarrera-6
    NORIBAIT.
    A alguien.
    Prestadu deutsazu noribait diru edo gauzaren bat. Astar II 60. Esan izan dozunez biraoak eta arranak; izan direanez gatxezkoak eta noribait oratuko yakazanak, eta zeinbat izan direan. Añ EL2 137. Olako lau ipui arin jalki dituneko, / etorri zaio noribait Mari Bekaineko. Or Eus 54. Barneko noribait, gero, nekagarri banatzaio, il benaza. Zait Sof 32.
    azpisarrerakoSense-6.1
    (Con la marca de dat. repetida).
    Ain zé gárbi honéstoa, ezi etzué aitunái itz dezénte etzeník; eta noribaiti eskapatzenbazékio, bera gelditzenze alkegorriturík. LE JMSB 190 (v. tbn. 542).
    azpisarrera-7
    NORKBAIT.
    Alguien (en caso ergativo).
    Norkbait ere amoria niri daraut muthatu. E 161. Norkbait ere egin deraut malizia handia. Ib. 235.

    norbait

    norbait
    << noizbait 0 / 0 ogi >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper