Harremana

    OEH - Bilaketa

    372 emaitza osorik bilaketarentzat

    Sarrera buruan (6)


    Sarrera osoan (366)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    nahitasun.
    sense-1
    1. (nai- V-gip ap. Elexp Berg ; Izt 11r, VocCB →Dv, H (V, G)).
    Afecto, cariño. "Acción de querer, amor, cariño" VocCB . Tr. Documentado en autores guipuzcoanos --además de en D. Agirre y Lhande-- desde Cardaberaz.
    D. Diegok bere estimazio eta naitasunaren siñalerik andiena emateko. Cb Josefa 103. Naitasun [...] irazekiarekin deitu zenituen bada, zetozela lenbait len. Izt D 4 (dedicatoria). Aetako bakoitzak kortejatzen zuen [erregiña] naitasun aundi batekin. ErleG 46s. Erri eder alaia / Donostiakoa [...] ar ezazu oroitzen / biotz gurekoa, / egiazko naitasun / beti betikoa. Echag 222. Erriya guztiz ederra bada / jendearen naitasuna / iñon ere eziñ arki liteke / emen dan bañon obea. Ib. 68. Guztiz naitasun andian alkar maitatzen zutela. Izt C 3. Zu itxumenez maitatutzeko / zerubak siñalatu nau, / alik lenena premiya zazu, / egiyazko naitasun au. Bil CancB 210 (tbn. 210 amoriyozko naitasunakiñ). Aren eskale-biartsuen aldeko amorio ta naitasuna ikusirik. Bv AsL 27. Ama batek bezin naitasun bigunarekin. Apaol 58. Euskaldun zintzoak, leialak, beren erriari naitasun aundia ziotenak. Etxeg ( in Ag AL 6). Sua zagoan atarian ta / Pedro su artan berotzen, / naitasunean noski biotza / txit otza zuan sentitzen. Balad 236. (Bast 19 amodioan) Gure uste ta naitasunetatik gabetzen. "Afecciones". Zink Crit 46. Ama baten naitasun berekoiak ez dio uzten bere semeagandik aldendutzen. Alz Ram 31. Bañan bere naitasun eta zaletasun osoa bere alabatxoarentzat bazun ere [...]. Etxde AlosT 20. Amodioak, pasioak, gutiziak eta nahitasunak sorturikako kimuekin. Arti Ipuin 79. Jose Migeli azaltziarren / gure naitasun apurra; / umiltasuna dadukalako / ta bertsotako adurra. Uzt Sas 270.
    v. tbn. Arr GB 30. Aran SIgn 109. Otag EE 1882c, 535. Lh EEs 1915, 244. LEItz 7. Anab Usauri 57. JMB LEItz 97.
    sense-2
    2. Deseo, voluntad. "Arbitre, volonté, état de volonté" Hb. Cf. handinahitasun, apalnahitasun, jakin-nahitasun, onginahitasun. Tr. Documentado en autores meridionales desde principios del s. XIX y en Hiriart-Urruty.
    Nai bear da, ziñez, gogoz. Naitasun falso ori da alferren goizetako jaikiera bezala. LE Urt 178 (ms. 63r nai falsugói). Jaungoikoaren borondate edo naitasunarekin konformatzen dala. Gco II 212. Ez da asko izango / opa dirazuna, / estimatzekoa da / zure naitasuna. Urruz Urz 54. Orok aitortzen dute hedadura handia zuela [jaun apezpikuak]. Bazaukan beti artoski bere nahitasuna. HU Aurp 70. Gizon deungak eztira / gudetan bakarrak; / onak bere badira / naitasun bakoak, / bai ta zoroak bere, / nai izatezkoak. Azc PB 273 (in Ur PoBasc 170 gurari bakuak). [Griñadun gizona] naitasunak eskatzen dion tokira [...] dijoa. Ag Serm 570. Naittasun andiaz jakitteko zetan egozan bere aittamak beragaz. Echta Jos 65. Zuk sendatuten dozuz aren naittasun guztiak, eta zugana doa beti laguntasuna billatutera. Ib. 171. Emen naukazute, Donostiko seme kuttun [...] ospetsua goraipatu naian. Beteko ote da nere naitasun ta gogoa? Garit Usand 5. Mariren gogo ta naitasuna bete zan. Ib. 42. Lanerako naitasun-garrez beterik. Ib. 49. Deran ontasuna, / galdu nai nazuna, / ai zer naitasuna, / zuk dadukazuna. Imaz Auspoa 24, 145.
    azpiadiera-2.1
    (Tras alativo).
    Gero badator alkarrengana naitasuna, alkar ikusteko poza. BBarand 69.
    azpiadiera-2.2
    Cosa deseada.
    Nai detan guzia egiten oitua ta nere nai aundienak jarri ditutan naitasunean eraman det jipoirik aundiena. Guk gizonok nolanai ibiltzen omen ditugu emakumeak. ABar Goi 55.
    azpiadiera-2.3
    (Buena, mala)voluntad.
    Pakea lurrean, borondate, naitasun oneko gizonai. Etxeg EE 1881b, 555. Bear bada, naittasun onaz egingo ebezan gauza guztiak baña [...]. Echta Jos 171. Lotsa aundi gabe esaten nazu / oso naitasun zikiñan / zenbat naigabe pasatu deran, / portal aurreko izkiñan. Imaz Auspoa 24, 159.
    azpiadiera-2.4
    "Consentimiento. Ez al nuan naitasun osorik izango! ¡Quiera Dios que no lo haya consentido plenamente!" Gketx Loiola.
    Jaungoikoak, zu ezerezetik egiteko, ez du izan zure borondate edo naitasun bearrik. Urruz ZeruA 28.
    sense-3
    3. "Naitasun (Vc), satisfacción" A.
    azpisarrera-1
    NAHITASUNA HARTU. Coger cariño, coger afecto, encariñarse.
    Gauza jakiña da Santu oni naitasun andia artu izan ziotela Euskaldunak. Izt C 210 (v. tbn. 452). Oek naitasun andia artu zioten eta bere heriotzaz negar samiñak egin zituzten. Arr GB 84.
    azpisarrera-2
    NAHITASUNA IZAN (trans. tripers.). Tener afecto, cariño, profesar amor.
    Naitasun aundia zenidala / sinistu nuan egia zala. Izt Po 112. Naitasunaren ordez / orduan bekaitza / izango dit. It Fab 244. Alkarri dioten amodiozko naitasun irazekia. Izt C 225. Diyotalarik ere naitasun bikaña / nere amoriyuak falta du ordaña. Bil 63n. Dirazu naitasun fiña / gozua ta atsegiña. Ib. 88. Mintzatu ziran Ama Birjiña Guadalupekoari euskaldunak [...] dioten naitasunaren gañean. Otag EE 1880a, 112 (Dv traduce "affection"). Penarekin lerturik, / Antonio il zan [...]. / Naitasuna bazion / esan dedan gisan / geroztikan ez zuen / osasunik izan. Balad 231. Erriko arrobi-gizonak ere agertu zuten Ama Birjiñari zioten naitasuna jendearentzat bide bat [egiñaz] . Goñi 48. Zenbat eta gorroto geiago daukan guretzat aitak, orduan eta naitasun geiago diot Mariari. Ill Testim 11. Zenbateraño ezin esan det / guk dizugun naitasuna. EusJok II 140. Jaxintori diyotan naitasunak pil-pil egiten dit barren-barrenian. Alz Txib 91s. Ustez eta emakume antzegileak egiazko nahitasuna diola, bere segeretua salatzen dio. Mde Pr 164. Orduan bazan umore ona / ta bazan alaitasuna, / biok alkarri bagiñon berriz / alakoxe naitasuna. Uzt Sas 150.
    v. tbn. AJauregi EE 1885b, 269.
    azpisarrera-3
    NAHITASUNEZKO (Adnom.).
    Nik ez det nai diruzko ezkontzarik, nai det bakarra... naitasunezko ezkontza. Ill Testim 7.

    nahitasun

    nahitasun
    << nahi izan 0 / 0 neurtu >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper