Harremana

    OEH - Bilaketa

    372 emaitza osorik bilaketarentzat

    Sarrera buruan (6)


    Sarrera osoan (366)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    lehiatu.
    tradizioa
    Tr. Apenas hay testimonios vizcaínos. En DFrec hay 20 ejs. Es frecuente la construcción con complemento en alativo.
    sense-1
    1. (V, G, AN, L, BN, S; SP, Ht VocGr, Lar, VocS 134, Gèze, H). Ref.: A; Lrq.
     Apresurar(se). "Lehiazazu, hâtez-le" SP. "Lehia zaite, hâtez-vous" Ib. "(Darse) priesa" , "apresurar" Lar.
    Lehiadi eta ilkhi adi fitetz Ierusalemetik. Lç Act 22, 18 (TB lehiatu; He lauster egizu, Dv higi zaite). Ezen lehiatzen zen baldin posible balitzaio Mendekoste egunean Ierusalemen izatera. Ib. 20,16 (IBe presaka zen). Eta zaite othoi ene / libratzera lehia. EZ Eliç 283. Eztut oraiño zer lehiaturik. Ax 68 (V 45). Lehia zaite erremedioaren hartzera. SP Imit IV 10, 4 (Mst lehia; Ol laster artu). Zina egin behar dela [...] dakigünaz onsa orhitürik, lehiatü gabe. Bp I 89. Lehia zaite zure arimaren purgatzerat. Ch IV 10, 4. Alaba hau lehiatu zen yoaterat bere ama gana. Lg II 161. Irakurtzen baduzu lehiatu gabe. Brtc 4. Alik lasterrena Jainkoaren grazian jartera leiatzen ez diranak. Ub 183. Laster bazter guziak phozoa eta izurrizta letzakena, ezpalire lehiatzen luphe batean harren zarratzera. Dh 119. Lehiatuz zuen deseoez Jainkoaren egunaren ethortzapena. TB 2 Petr 3, 12 (Lç lehiatu; IBk aurrerarazi). Laster lehiatu ziren / [...] bisita egitera. Gy 212. Lehiatü ziren hanitz, jakitera egia zenez haurrek errana. Ip Hil 200. Hoberena dugula egoitzarat lehiatzea. Prop 1907, 170. Erantzuten leiatu zan sendalaria. Anab Usauri 53. Nun debetü, kabaliak hat [= harat] lehiatü. GH 1933, 89. Guziak leiatzen ziran zein lenago putzura sartzeko. Ir YKBiz 103n. Ark zirika ta, leiatzen dira. Or Eus 75. Paseiantak beren egoitzetara lehiatzen ziren. Mde Pr 152. Batean hurritzen zaio lasterra, bertzean lehiatzen [Axular] . Lf ELit 118. Hilkizunetara berandu beldurrez lehiatzen diren txori-saldoak. MIH 175.
    v. tbn. In Tt Onsa 183. ES 148. He Phil 195. Mih 51. AR 80. MarIl 89. UNLilia 4. Zerb IxtS 74. Zait Sof 146. Gazt MusIx 127.
    azpiadiera-1.1
    Zenbatenaz ere ikhusten baituzue zeuen azken eguna hurbiltzenago zaitzuela [...] hanbatenaz permago eta lehiago zaitezte.Ax 188 (V 127).
    azpiadiera-1.2
    (Part. en función de adj.). Apresurado; rápido, súbito.
    Zu beti lehiatu zira. 'Vous êtes toujours pressée'. O Po 16. So lehiatü bat aldiz egiten badeitazü. "Si autem subito me respexeris". Mst III 8, 1. Ez izatia lehiatü ihuren gaizki jüjatzera. Ip Hil 85.
    azpiadiera-1.3
    (Dv, Foix ap. Lh.). (Part. en función de adj.). Urgente.
    Egiteko lehiatürik bagünü. Bp I 126. Eiteko lehiatu zunbaitek ezteragutenian arterik uzten jateko. AR 16. Deus eztügü lehiatüagorik ükhen. Ip BulaS 10.
    sense-2
    2. (V, G, AN, L, BN, S ap. A ; Lar, H, VocB ).
    Afanarse, empeñarse; (con aux. intrans. bipersonal) insistir a alguien. "Cerrarse en hacer o no hacer, decir o no decir algo, gogortu, leiatu" Lar. "Être zélé, appliqué à. Onetara leiatu izan dira Elizako guraso Santuak" H. "Inclinar con insistencia a alguna cosa" VocB .
    Herrizka hartan terrible hango habitantak lehiatu zeizkan. Harb 417. Zergatik etzara zeruko zeure herri noble hartarat hobeki lehiatzen? Ib. 128. Nahi du eska gakitzan eta are lehia gakitzan, eta lehenbiziko ezean eta errefusean eztezagun etsi. Ax 460 (V 299). Zure akusatzaillea hala ere lehiatzen bazaitzu. SP Phil 193. Gerotik gerorat berthutean aitziñatzera behar dugula lehiatu. Ch I 25, tí. Alper alperrik leiatzea da. Cb EBO 63. Izanen zirela profeta faltsoak lehiatuko zirenak hekin enganatzerat. Lg II 246. Al duen bezala leiatu behar dira [...] orazioak enzutera ta aditzera. Ub 164s. Leiatu edo dentatu naiz onelako [...] etimolojietan. VMg XVI. Gere alegiñakin artara gogotik leiatu nai bagera. Gco I 416. Ainbesteraño leiatu zitzaion ama. AA II 227. Hari plazer egitera guziak lehiatuak. Jaur 199. Gauzak zuzentzera leiatu zan. Lard 154. Berriz ere leiatzen zitzaien, Jesus libratu naiez. Ib. 454. Bera leiatu zitzaioten txit gogorki gelditu zitezten bere etxean. Ur Gen 19, 3 (Urt khexarazi, Dv hertsatu, Ker erregu ta erregu egin, Bibl otoiztuaren otoiztuaz, BiblE hainbeste erregutu; Ol leiari alki izanik). Deputatu edo zerbeit sartzerat lehiatzen dire. HU Aurp 173. Artu-eman sakonagoetan pizkor leiatu. Ag G 255. Asmoa burutik kentzen leiatu zitzaion. Mok 9. Luma eskuan, hek [jakintsunek] bezala egitera lehiatuko da. JE Bur 179. Alik-eta garbien itzegiteko leiatzen diranetakoak. Anab Usauri 40. Leiatu adi ire emaztearen lain izaten. Etxde JJ 98. Eztira alperrik leiatzen (erleak) zirrikitu kaxkarrenak [...] estaltzen. Ibiñ Virgil 108. Han, piskaren bat lehiatuz gero, aurkituko genduke nori galdegin. MIH 135.
    v. tbn. He Gudu 68. Brtc 243. JesBih 399. MarIl 80. Hb Esk 213. Laph II. Bv AsL 25. Arr May 123. Zby RIEV 1908, 93. Arb Igand 33. CatJauf 21. Muj PAm 51. Iratz 71. Zait Sof 66. In SMitx Aranz 191. Vill Jaink 47. NEtx LBB 198.
    azpiadiera-2.1
    (V, G, AN, L, BN, S ap. A ; Dv).
    "Devenir désireux, éprouver de l'entraînement pour une chose" Dv. "Apasionarse" A.
    Presuna ezkondua, berea utzirik, bertzerenera lehiatzen da. Ax 360 (V 238). Lehiatua nago jakitera. Dv Lab 111.
    azpiadiera-2.2
    (Part. en función de adj.). Insistente.
    Tentazio leiaturen batek ekitean. AA III 326.
    azpiadiera-2.2.1
    Ferviente; celoso.
    Erregelamenduaren begiratzeko izanen duten artha lehiatuaz. JesBih 420. Khar lehiatu eta miragarri bat. Jaur 164. Gu uzkur bezain hek erne eta lehiatuak dire. Arb Igand 35.
    sense-3
    3. (Lar, Añ (G), Izt, H (V, G)).
    "Litigar, contender" , "porfiar", "altercar" Lar y Añ. "Oponerse a alguna dignidad, cátedra, &c., goienderen bat eramateko jakindez leiatu" Lar. "Porfiar" Izt.
    Grezia oso-osorik lasterketetan eta saski-ioko norlenkan leiatuko da. "Decernet". Ibiñ Virgil 94. Italiako famatuenekin nor-obe leia lezateke [olerkiak] . Berron Kijote 83.
    sense-4
    4. Empujar, llevar a. v. lehiarazi (2).
    Egia horiez segürtatürik, arrazu horiez lehiatürik [...] suhetatzen günüke [...] debozioniaren emendatzia. Mercy 15. Ikurratz ezauskorraz itxitako gauzkiak barrentzera leiatzen gaituan yakinai oarkabe artatik berak yagongo gaitu. "Nos empeña". Zink Crit 76. Maitatzerat ardiak, heiekin herria, / lehia zazu, Jauna, gure gazteria! Xa Odol 237.
    sense-5
    5. (Urt II 429), leitu. Desear.
    Eldu zan egun leiatu ori. Garit Usand 59. Itxi, arren, eta ez leiatu goirik. "No ambiciones las cumbres". Laux BBa 2. Leituten dodan alaba baxen garbija. "La hija que mis anhelos añoran". Ib. 46.
    azpisarrera-1
    LEHIA-NAHIRIK. Deseando competir.
    Ez unan iñor Lalaganterekin leia-nairik. 'Nul [...] n'ose courir'. Or Mi 13.

    lehiatu

    lehiatu
    << laurdenkatu 0 / 0 lipar >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper