1.
(
V-gip, S; Volt 114, SP, Ht VocGr 412, Lar, VP 18v, Añ, VocBN , Gèze, Dv, H, VocB ; -ea det. Lar, Añ)
Ref.:
Lrq;
Etxba Eib;
Elexp Berg
.
Raza, casta, linaje; (fig.) categoría, clase de personas.
"Genus, stirps"
O Not 50.
"Race, lignée"
SP.
"Espèce"
Dv.
Bipera kastá, nork abisatu zaituzte hira ethortekoari ihes dagiozuen?
Lç Mt 3, 7 (He, Ip, Ur (V), SalabBN, Echn, Hual kasta; Dv, Ur (G), Samper arraza(k), Ol ziraunkumeok, IBe, IBk sugekumeok
).
Zarean esadazu, donzellea, / kastaz benturaetan amazona.
Lazarraga A17, 1187r.
Urak [agotak] dirade kasta guziek aborritzen dutena.
MRos 15a.1r.
Obstinatu bada kastan [Iudua]
.
EZ Man I 67.
Kastaz du erbiak lotsor <lozor> izana.
O Pr 108.
Hari dire [erleak] bere pobluaren egiten eta bere kastaren emendatzen.
SP Phil 491 (He 497 kasta
).
Loriatzen da bere [...] kasta nobleaz.
Ch III 54, 14.
Santuen kasta.
Cb Eg III 379.
Basa ta mantso gathiak ber kastatik diradianak.
Egiat 165.
Andra loi bat dala, ordi bat, kasta gestokoa.
Zuzaeta 135.
Deitu eutseen [...] kasta txarrekoa.
Añ
NekeA
237.
Kasta erriala gara.
Astar II 253.
Bedarra zañeti ta / kondea kastati.
Izt Po 140.
Gure Jinkua eiki / etzen aleman kastati.
Etch 482.
Giza-kasta ezkurrez zenean neurritzen.
Gy 144.
Moro kasta guztia.
Afrika 49.
Ainbeste gerragaz arraza edo kasta esan danaren kontra.
(1859).
BBatzarN
183.
Agaitik emen ez eben artu / orporik kasta gaiztuak.
AB AmaE 81.
Dabiten kastako ezkongeiak.
Ip Hil 65.
Tubalen kasta.
Tx B II 55.
Edozein adiñ, mota edo kastako abere etxekoiak.
"
Raza"
.
EAEg
17-10-1936, 68.
Irlandar goreneko kastak [...] aisa garaitu ahal izan ditu [beste hizkuntzak]
.
Mde Pr 222.
Erle-kasta osorik suntsituko balitz.
Ibiñ
Virgil
107.
Kondea kastatik, aiena maldatik.
(AN-ulz).
Inza NaEsZarr 1415.
Kasta orrek jarraitu / dezala Orion.
Zendoia 168.
Edozein kastatako jendeak [idazleak, hizkuntzalariak...] Azkuegana jo behar du.
MEIG VII 73.
v. tbn. Gç 63. Lg II 242. fB Ic I 84. Prot 68. It Fab 231. ECocin 15. A Txirrist 69. Xikito 11. EusJok 111. Etxde JJ 271. Basarri 87. Arti MaldanB 215. Anab Aprika 32. Vill Jaink 117. Erkiag BatB 50. Berron Kijote 163. BBarand 58. En DFrec hay 2 ejs.
Generación.
Bethi duzu irauten, / kastatik kastara zutzaz / egiten da aiphamen.
EZ
Eliç
335.
Buena casta (cualidad).
"
Uberako mutillak egundoko kastia dauke
"
Elexp Berg.
(Ref. a inanimados).
Clase, tipo, especie.
"Aegilops, haritza, haritz kasta
"
Urt I 299.
"
Txara-sakoneko intxaur kastia lako gogorrik, ez zan inguruan bota-kontra eitteko
"
Etxba Eib.
Ez dedilla pekatu mortal kasta edo muetarik izan zeñi gorroto artuten ez jakon.
Mg CO 58.
Iru guzur kasta.
fB Ic II 172.
Barnekotik daude [sepulturak] beterik il drenen ezurrez, eta korronpitarzun kasta guzuz.
Hual Mt 23, 27.
Buena calidad.
Aiztindegia [...] zerratu [...] adrailuz eta bi aldetarik palotatua eta inbokatua kastako morteroz.
(1754).
SenperEus
49 (cf., para especificaciones sobre la calidad del mortero, ib. 38: eztuben eginen morterorik ur eztiz baizen eta kisu onez).
2.
Perteneciente a una raza, casta.
"Vaciador, caballo u otro animal vaciador que come y no engorda, soraioa, soraio kasta
"
Lar.
"
Zer abere kasta da hau?
"
H.
Sugeák, bipera kasták, nola itzuriren zaizkiote gehennako iujemenduari?
Lç Mt 23, 33 (tbn. Ur (V) kastaak, Echn, Hual kasta; He, Ur (G) arrazak, Dv odolekoak, Ip hümiak, SalabBN, Samper arraza, Ol ziraunkumeok, Leon haziak, IBk sugekumeak
).
Errumes kasta.
"
Desventurado de raza y casta romera"
.
(Leiza, 1658)
ReinEusk 148.
Jende gogorrak dire guretzat kaskoinak, / eskualdun gaixoentzat ez hainitz kasta onak.
FrantzesB II 10.
Arraijuen kastia, isilduko al az nos edo nos?
Astar II 112.
Batzuek dira elgarren kastak. Bordel 59. Buhame kasta dela dü opiniatzen.
Etch 274.
Frantzes da italiano / kasta oiek nasi.
Xe 224.
Emendik ezautzen da ze kasta direan.
AB AmaE 241.
Naturalezaz kasta gogorrak [ijituak]
.
Tx B II 65.
Kasta uletsuak ei ziran [txerrikumeak]
.
SM Zirik 59.
v. tbn.
Noe 31. EusJok II 162.
(Ref. a inanimados).
Betor matsaren kasta / bere adarrakin, / ez naiz ikaratuko / arren indarrakin.
JanEd I 37.
KASTA AGOT.
Raza de los agotes. Cf. Hb Esk 226: Deitzen dituzte Agoth edo Kasta-Gothak.
Eztitian jünta kasta agotarekila.
ChantP 172.
KASTA ARRAIO.
"Se decía de los gitanos. Joxe kasta arraixua zu be!" Etxba Eib.
KASTA-ETXE.
"Kastetxe, hazitarako idiskoak behiak estaltzen dituen lekua, txabola, gehienetan. Kastetxia euan Bergaan, Idarretaneko garaje onduan euan kastetxia" Elexp Berg.
KASTAKO.
De buena casta, castizo. "Zuen alaba txikixak pe kastakua emoten jok" Elexp Berg.
KASTA NAHASTE.
"Atravesado, de razas diversas, kastanastea" Lar.
KASTA ONEKO.
"Castizo" Lar. "Noble" Añ.
KASTATARAKO.
"Animal destinado a la reproducción. Ixko au oso politta da ta kastatarako laga biou" Elexp Berg.
KASTA-TXAKUR.
"Perro de casta. Asko balio daben kasta-txakurrak izaittu Juliok" Elexp Berg.