gosari.
Tr. Documentado sobre todo en textos meridionales; al Norte lo emplean Goyhetche, Hiribarren, Elizanburu, Lapeyre, Arbelbide y Zerbitzari. Gosari es la forma general. Hay un ej. de goxari en Moguel (junto con gosa(a)ri) y otro en Akesolo. Tbn. emplea goxari Arana Goiri, aduciendo razones etimológicas (tal como se propone en Ast Apol 310ss.) y explicando tanto goxari como goxaldu a partir de goiz,
gox (cf. tbn. goxaldu y goizaldu en gosaldu). Se encuentra además gozari en D. Aguirre (junto con el menos frecuente gosari (G 28)). En DFrec hay 3 ejs. de gosari .
Etim. Probablemente derivado de gose, explicación propuesta ya por Garibay.
1.
(V, G, AN, L; SP, Lar, VP
, Añ (G), Arch VocGr, Dv, H, VocB
),
gosaari (Gar ap. FHV 246n.),
goxari (V-ple-arrig-m, L-côte; H (V)),
gozari (G-azp (gozai), G-goi)
Ref.:
A (gosari); EI 319; AEF 1926, 16; Iz Als (gosaiya), Ulz (gosaríe), To ; Etxba Eib; Satr VocP ; Gte Erd 141.
Desayuno; almuerzo.
"Almuerzo"
VP
32r.
"Déjeuner. Gosariko, qui appartient au déjeuner. Gosarirako, qui est destiné au déjeuner"
Dv.
"
Goizeko se toma a las 5 y media de la mañana próximamente [...]. Gosaria es a la 8: se toma caldo, patatas [...] (AN-erro)"
AEF 1926, 16.
"
Gosarixa, voz recesiva en Eibar, a causa de la generalización viciosa del erderismo [armozua]"
Etxba Eib.
"
Gosaria hartu eta mendira joan ziren (V-gip, G-azp, AN-gip)"
Gte Erd 141.
Cf. ARRATSALDE-GOSARI.
Pena bat ezarri: gosari edo afaria kendu.
Cb Eg III 387.
Zuben gosari ori / otzten oi dago.
BorrB 18.
Laster etorriko dira gosarija artutera [...] eguberdiraño.
Mg PAb 119 (106 gosaari; CC 239 gosari).
Goxarija alkarregaz artuta.
Ib. 168.
Etxekoak bear dituen gosari, bazkari eta aparia.
AA I 578.
Goizeko aphairu edo gosariaren egitera zohan.
Lap 57 (V 30).
Goxariña da baru-eguneko artu datten goxari ariña.
AG 1446.
Zazpiterdietarik zortziretara jaten zuten gozari obea.
Ag G 23.
Non dute gozari?
Ib. 302.
Zer artu daike barau-eguneko gosari ta apari-izkian?
KIkV 79.
(KIkG 64 gosari)
Hautuzko gosari batetarik etxeko xakurrak etzuela egun hartan ondar handirik milikatu.
Zerb Metsiko 190.
Egin zagun gosari.
Lek EunD 19.
Gosaria artu yunat.
Or QA 151.
Bost t'erdietan jeiki [...], gosaria artu.
Salav 40.
Goixien gosari legez, ur loi apur bat.
Gerrika 105.
v. tbn. Gy 1. Bil 150. Elzb PAd 69. Sor AKaik 116. AB AmaE 381. Apaol 41. Echta Jos 20. A Ardi 6. Kk Ab I 64. JanEd II 142. Tx B 49. Ldi IL 64. TAg Uzt 253. Lab SuEm 178. Mde HaurB 24. JAIraz Bizia 18. Etxde JJ 249. Anab Poli 42. And AUzta 82. Osk Kurl 85. Erkiag BatB 187. NEtx LBB 61. Uzt Sas 348. Berron Kijote 213. Ataño TxanKan 127. Onaind STeresa 78. TxGarm BordaB 15. JAzpiroz 78. MIH 187.
2.
"(B), merienda. Gosaria artu (B), merendar"
A.
v. ARRATSALDE-GOSARI.
GOSARI-DENBORA.
Tiempo, hora de desayunar. "Gosari denboran itz egingo degu (G-azp)" Gte Erd 141.
GOSARIDUN.
Gosariduna ikusteneko, / ugari zaie listua.
"La portadora del almuerzo"
.
Or Eus 299.
GOSARI-GAI.
Âri-giltzurrin, muin eta xerrak / au dute gosari gaia.
"Esta es la minuta del banquete"
.
Or Eus 230.
GOSARI-LEGE,
GOSAL-LEGE.
Desayuno.
Gazteak, gosal-legea egin / ta [...].
Or Eus 78.
Egin ttute gosari-bazkari-legeak.
"Han desayunado y comido como es de ley"
.
Ib. 364.
Kataliñek, guziai banaka banaka, gosarilegea eman zioten.
JAIraz
Joañixio
11.
Ardangela batean gosari-legea egin ondoren.
NEtx LBB 18.
Gosari-lege bat jarri ta eraman zieken San Markoraño.
Ataño
TxanKan
223.
GOSAL-OPARI.
Invitación a desayunar.
--Gosal zazu gurean [...]. --Milla esker zure gosal-opariagatik, baiñan [...].
Etxde JJ 190.
GOSARITAKO.
Para desayunar. "Zer nahi duzue gosaitáko" Urt Gram 473.
[Gorringoa] iretsi baitzuen gosaitako.
Hb Egia 57.
Eznerik ere etzuen [...] gosaritako.
A Ardi 97.
Aza-zurten batzuk yaten niarduen gosaritako.
Or Tormes 75.
(Adnom. de gosaritan
).
Gosaitako orduan.
Iraola 118.
GOSARITAN.
Desayunando, en el desayuno. "Déjeuner, gosaitan hari" Urt Gram 385. "Gosarita (G, L), acto, operación de almorzar. Gosaritan ari da, está almorzando" A. "Gosaritan gutxi jan degu (G-azp)" Gte Erd 224.
Gosaritan bakarrik baso bat betetzen nuan.
Anab Aprika 78.
(Con eman).Dar de desayunar.
--Naukazu baraurik. / --Beriala gosaitan / emango diot nik.
Sor AKaik 113.
GOSARITARA.
A dehttp://aizkorri2.euskaltzaindia.lan:8080/HEI/kontsulta/sayunar.
Kapoeokin barazkaritara, / adarroki gosaritara; ['a merendar' (?)] / arratsean oake ollokin afaritara.
PasqTo
34ss.
Gosaritara jaisteko garaia.
Etxde JJ 249.
GOSAL-TOKI.
Lugar donde se desayuna.
Igo dira gosal-tokira, ta txokolatea an zegoan oso osorik.
Or SCruz 26s.
GOSARI TXIKI (G, AN, L-sar).
Ref.: A; AEF 1924, 162; Iz To. "Desayuno ligero" A. "Gosaaritxiki, o café con leche o sin ella, que se toma a la mañana antes de comenzar las faenas" AEF 1924, 162. "Gosari txikiya, el primero que se toma al levantarse" Iz To.
Ni yeiki baino lehen, eginak zituela gosari ttiki eta handiak.
Elzb PAd 69.
Gosari ttiki bat hartu.
Arb Igand 90.
Joaten ziran, gozari txiki bat eginda, soroetara.
Ag G 23.
Gosari txiki bat egin.
Etxde JJ 10.
Don Kijotek ez zuan gosaritxikirik nai izan.
Berron Kijote 98.
Mezetara joaterako, gosari txiki bat.
Uzt Sas 340.
Gosari txikia artzeko.
Ataño
TxanKan
126.
Gosari txikia artzeko ere, pozik ez nin izaten.
Ataño
TxanKan
126.
Jeiki ta gosari txikia egin baiño len, oilloak ikustera.
BBarand 106.
v. tbn. TAg Uzt 253. Lab SuEm 181.
GOSARIZ.
"Gosariz etortzen ziren, venían para el almuerzo" A Apend. "Gosariz etorri, venir invitado a almorzar (AN)" A EY III 243.
GOSARI-IZKI.
"(Vc), almuerzo ligerísimo" A.
Mezara orduko etzean goxari-iski bet artzeko asmoz.
Akes
Ipiñ
29.
GOSAL-ZITZI.
"Desayuno de carne o de pescado" DRA (?).
Gosal-zitzia egiñ eta Jaunak Pedrori begiratu eta galdetu zion.
Arr Bearg 224 (ap. DRA).
GOSARI-ONDO.
v. gosalondo.