Harremana

    OEH - Bilaketa

    372 emaitza osorik bilaketarentzat

    Sarrera buruan (6)


    Sarrera osoan (366)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    heze.
    sense-1
    1. (V, G, AN, L, BN, R, S; Volt 36,86 (hesea), SP, Urt II 155, Lar, Ht VocGr, Añ (G), VocBN , Dv, H (+ eze), VocB ) Ref.: A (ese, eze); Iz ArOñ; Etxba Eib.
     Húmedo; fresco; (leña, rama, hoja...) verde. "Il fera humide, heze da" Volt 36. "Bakaillau hezea, morue verte. Denbora hezea, temps humide" SP. "Ese (V; Mic), hese (L, BN)" A. "Ezia, verde, inmaduro. Egur eziak, ke aundixa atarako detsu. Aren Gabonetarako amaittu biarreko etxia, ezia dago ondiokan. Ezia dago sagar ori" Etxba Eib. v. ezo. Tr. Documentado en todos los dialectos. En DFrec hay 7 ejs.
    Ezen baldin egur hezean gauza hauk egiten badituzte, eiharrean zer eginen da? "Bois vert". Lç Lc 23, 31 (He, Dv, Ol, IBk heze,; TB pherde, Oteiza berde, Ker bizi (berde); v. tbn. egur heze en Ax 501 (V 323), LE Urt 49 (ms. 18r zur bérdean), Dv Lab 377, Ldi IL 31, Ir YKBiz 498, And AUzta 82, Or in Gazt MusIx 40). Oñak leor, haoa eze, sendari doke. "Boca húmeda". RS 87. Bekhatoreari ere iduritzen zaika bere bekhatu idorra on, gozo eta heze. Ax 510s (V 329). Espos maiteari ezin presenta badiozokegu konfitura hezerik, eskhaini diozogun idorrik. SP Phil 490 (He 497 hezerik). Aize ezea dabillen aldian. Mb IArg I 277. Zeruko aserraduraren sua hunela lotzen bazaio arbola heze eta fruitutsuari, nola egonen da lothu gabe arbola ihar eta fruiturik gabe denari? Lg II 278. Arbola batek daukaz adar eziak ta igarrak. JJMg BasEsc 43. Baratze-lurra arina balinbada, emozu behi ongarria, hezeena delakotz. Dv Lab 169. Lekhu hezeetan. Dv Iob 40, 16. Intzez narotutako zelai ezeak. Ag G 150. Bere alabaganako gogo bizia, lera zintzoa, griña sutsua, beti berri ta eze iduki zuan griña ona. Ib. 290. Migel Angelen Azken epaia, orma-ezean egiña (fresco). Ayerb EEs 1915, 278. Il-kutxa agerturik, aragi guztia amaituta aurkeztu zan; mingaiña barriz [...] oso-osorik, ezi, gorrizkatxo ta bizi, gorputz biziarena izan balitz bezela. Belaus Andoni 21 (probable errata por eze). Ekartzen dizut zenbait / egurren adarra, / eze ta igarra. Yanzi 46. Garau eze ori, bada, bear-garaiez goza ta ondu dedin, euskel-olermena irakin-araz dezagun. Ldi IL 37. Gere ibilliaren azkenaldian, berriro leengo musker (berde) ezeak irten digu bidera. Ib. 44. Eukaliptusa, izotzik gabeko lur eze ta aize ezkoa diran tokietan. Munita 152. Sotoa ezinago eze da. Mde Pr 107. Lore berrituen usai ezea betaro-betaro ausnartzen. Txill Let 26. Aita urtetsuaren truke-edo odol ezeko mutil azarria. Erkiag Arran 82. Esker onezko begirada heze bat eman zion --zakur batena irudi norbaitek otapur bat botatzen dionean. Mde HaurB 36. Sagar ezeak jaten. Osk Kurl 137. Ur ontan ez dira sartzen biguntzeagatik [txarak], ezean iraun dezaten baizik. "En verde". Garm EskL I 54. Txokon babes ordeka xamarra ta ezea. Ataño TxanKan 26. Euri gutxi eginda ere lurrak eze edo busti errezago irauten du. Insausti 89. Ipui lagunak, [...], bizirik daude egilearen irudimen hezean ez ezik, baita paper iharrean ere. MEIG II 131.
    v. tbn. Bast 55. CrIc 28. Jauregui 239. Gy 108. Otag EE 1881b, 113. A BeinB 84. StPierre 24. JE Med 12. Mok 13. Balad 240. Jaukol Biozk 55. Zub 121. Lab EEguna 68. Etxde JJ 106. Gand Elorri 167. MAtx Gazt 54. Ibiñ Virgil 118. Berron Kijote 163. EZBB I 23.
    azpiadiera-1.1
    (Uso sust.).
    Ugarajoen triskea leorrerean ezera. "El salto de la rana de lo seco a lo húmedo". RS 436. [Oihanak] sugeiaz bertzalde, heze gehixago eman lezoke zelaiari. JE Ber 16. Bere arropak euriaren ezeak kirastuta. Txill Let 64.
    sense-2
    2. (V-arr, AN, L ap. A ).
    "Lascivo. Mihi ezeko gizona da (L-ain), es un hombre de lengua lasciva" A.
    Zain, agure eze gordiñok! Kk Ab II 20. Korapilo zailak, edo, zimardika utsak, Zenon azkar aren itzetan eze ta gordin sortzen ziran. Zait Plat 42. Irri gangar, itz gozo, berbeta eze, mozkor-deadar. Erkiag BatB 134.
    sense-3
    3. Verde.
    Ta txistu eze orrek, artzain irarrijoi, / aintziran igiko dau kisñien pinpiña. "La verde flauta del pastor esmaltado [en el jarrón]". Laux AB 31. Mendi eze, ikurrin eder. "Monte verde". Ib. 51.
    azpisarrera-1
    HEZEAK ETA IHARRAK; IHARRAK ETA HEZEAK. Todo, todas las cosas (ref. gralmente. a bienes, comida, etc.). "Ezeak eta igarrak yan ditu orrek (G), ése se ha comido todo cuanto tenía" A EY III 301.
    Argatik eman nai dizokatet / nere urre ta zillarrak, / ta nere mende arkitzen diran / ezeak eta igarrak. Auspoa 287, 168. Bizi-modua galdu diote / ugaldiaren indarrak: / etxe barrengo gauzak eraman, / gurdiyak eta belarrak, / itxaso aldera bajatu dira / ezeak eta igarrak. Auspoa 74-75, 208. Gure taxista onek jan ditu / igarrak eta ezeak / goiz-goizetik jaten asita / egin dituan aseak! Auspoa 107, 82. Antxe barrura sartzen genitun / igarrak eta eziak. Auspoa 190, 148. Ezeak eta igarrak gastatzen zituan seme bat omen zeukan soldadu, eta or abixatu dio: "Ama, gastadore ipiñi naute". Insausti 42.
    azpisarrerakoSense-1.1
    Emengo eze-igarrak guk manejatuko dizkiagu.TxGarm Auspoa 188, 25.
    azpisarrera-2
    HEZE ETA IHAR. "Heze eta ihar erasten du, il parle à tort et à travers" Dv.
    azpisarrera-3
    HEZERIK (Estar, etc.) húmedo; (estar, etc.) verde.
    Hezerik janarazten bada [trefla], aldian aldikoa ebaki behar da. Dv Lab 95. Theresaren begiak, hezerik agiri zirenak, idortu ziren behingoan. Mde HaurB 29. Oni lenbizikoz kea dario, ezerik baitago. Onaind (in Gazt MusIx 148).
    azpisarrera-4
    HEZETAN. Estando (la madera, etc.) verde.
    Zer azta edo pisu duten metro kubikoko zur batzuek ezetan (botaberritan). Munita 76.
    azpisarrera-5
    IZARBELAR HEZE; PERREXIL HEZE. v. izarbelar, perrexil.

    heze

    heze
    << hestegorri 0 / 0 hezur >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper