Harremana

    OEH - Bilaketa

    372 emaitza osorik bilaketarentzat

    Sarrera buruan (6)


    Sarrera osoan (366)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    eskaini.
    tradizioa
    Tr. La forma eskaini es la usual en los autores labortanos y bajo-navarros, siendo empleada además (aunque en menor medida que eskeini, y a menudo alternando con ella) por guipuzcoanos. Hay tbn. eskeini en los septentrionales Duhalde, CatLuz, Duvoisin, Arbelbide y Zubiri, y en los vizcaínos Añibarro, Otxolua, Erkiaga, San Martin y Alzola. Eskini es la forma propia de la tradición vizcaína; hay además algunos ejs. en Mendiburu (IArg I 263), Guerrico, Iztueta (siendo en éste la forma más frecuente), Lardizabal (173), Soroa (Gabon 34) y Barandiaran (ELG 102). En los textos suletinos aparece eskentü; eskani en Larreguy (II 225), eskeni en Oihenart, Ubillos (124), Aguirre (G 284), Barandiaran (ELG 90), T. Aguirre (Uzt 82) y Zaitegi (Sof 26), siendo posible que algunos de estos ejs. se deban a erratas. En Materre y Axular sólo encontramos la forma de sust. vbal. eskentze- (cf. eskantzea en Volt 74). Las formas de participio en -du son escasas: eskaindu en Azkue, eskeindu en Voltoire y Arbelbide, eskindu en Lizarraga de Elcano, EusJok 77 y San Martin (Zirik 108); cf. tbn. eskaint (radical vbal.) en Prop 1906, 12 y Joannateguy (Bihotz 7 ap. DRA ), eskeint en TB Mt 5, 39 y Arbelbide (Igand 94). Usan eskein como participio Orixe (Poem 551) y N. Etxaniz (LBB 279 y 290), siempre en verso. Se encuentran formas verbales sintéticas en Aitzol: daskaintzu (in Laux BBa VI), daskeñizkigun (ib. XIV). En DFrec hay 418 ejs. (11 sept.) de eskaini, 9 de eskaiñi, 103 (2 sept.) de eskeini, 18 de eskeiñi y uno de eskeñi y eskeni , respectivamente.
    etimologikoa
    Etim. Derivado probablemente de esku.
    sense-1
    I. (Vb.).
    azpiadiera-1.1
    1. (G, AN, B, L, BN; SP (-kh-), Urt I 341, Lar (-añi), Aq 484 (L), Dv, H), eskeini (V-gip, G, AN, BN-ciz, S; Ht VocGr 392; -eñi Lar, Añ, Dv, H), eskaindu (VocBN A), eskeindu (AN-ulz, Ae; H), eskeintu (Dv (S)), eskentu (S; VocS 138, Arch VocGr , Gèze, H; ezkenzea Lecl), eskeni (G-nav, BN-bard-mix, S), eskini (V, G, AN-ulz, BN-arb, AN-arce, Ae; Dv, H), eskindu (V-oroz-och-gip, G-azp, AN-ulz-mer, Ae), iskini (V-ger), iskindu (-zk- V-arr; Añ A), ixkini (G-to). Ref.: A (eskaini, eskeini, eskentü, eskindu); A Aezk 190; EI 262; Lrq (eskent); Iz Ulz 431; Etxba Eib (eskiñi, eskindu); Elexp Berg (eskeiñi, eskiñi).
    Ofrecer, dedicar; prometer; (con aux. intrans.) ofrecerse. "Promettre, présenter" SP. "Convidar", "ofrecer" Lar.
    Tr. Documentado desde principios del s. XVII, es de uso gral.
    Egarri denari edatera eskhentzea. Mat 22. Garen guziak baino gutiago ez deus eskain. Harb 214. Gauza aphur eskañia borondate hobeaz. EZ Eliç 67. Eskentzea, emaitea bezanbat zaitzu. Ax 127 (V 84). Emaitz' asko / eskeni deraukate. O Po 62. Abantailla eskaini diezegun hura duda gaberik hartuko eztutenei. SP Phil 207. Hontarzün hoiek oro ditzogün Jinkoari eskent. FPrS 31. Ozpin edateko eskentü zerien. Bp II 49. Eskeintzen dizut nere bizitza. CatBurg 48. Ala beitie Jinkuari eskentü orazione üsürik. Mst I 18, 2. Eskeinzen ziola Jangoikoari mezako hostia. Mb IArg I 128s. Agustin Kardaberazek eskeñtzen ta dedikatzen diena. Cb Eg II 2. Aitak Semeari eskeñiriko Konsolatzallea. Cb Eg III 305. Eskaini zioten [...] gauzarik preziatuenetarik. Lg II 114. Eskañiya zaitzun erremedio efetuzkoaz. Mih 42. Bere irabaziak [...] Jainkoari eskañiaz. Ub 96s. Mundugóntan bizia eskindurík. LE Doc 271. Burdiña zorroztuba eskiñi eustanak. Mg PAb 209. Eskiñi edo ofrezitu [...] gure anima. Gco I 177. Zer prezio eskeñi diteke? AA II 167. Eskeini Jainkoari [...] meza seindua. Dh 53. Duarik eskintzen. fB Ic I 65. Eskini zakijuez Jesus ta Mariari. JJMg BasEsc 74. Leku iskinija edo promisinoeko erri benetakua. Astar II 282. Ene errespetiak deiziet eskentzen. Etch 570. Noek Jaunari zion / ofrenda eskañi. It Fab 227. Eskiñi omen zion [...] beirik oberena. Izt C 248. Berari eskintzia oso osorik urteko ill bat. Ur MarIl 1. Eskentu dut zazpi sos sagar hoietaz. Arch Gram 120. Ez eskaiñ niri plazerik. Gy 36. Titok bizia eskeñi zien, bereala menderatzen bazitzaiozkan. Lard 546. Gure aukerak eskintzen deuskubezan onera ta mesediak. "Los beneficios que nos proporcionan las instituciones liberales". BBatzarN 189. Nigatik eskeini eta sakrifikatu zinen. Dv LEd 146. Aita Sainduari behar zituzten beren buruak eskaini. Laph 169. Dana gizonai eskinten. AB AmaE 464. Eskeñi diyot sei errial. Sor Bar 61. Jinko Aitari preziotzat eskentüz bere aphaltze izigarriak. Ip Hil 112s. Eskeindu zuen sakrifizio hura. Arb Igand 191. Meza Santuan eskiniten dan Jesukristogaz. Itz Azald 203.
    (s. XX). Zemai gogorrak eskiñi. Echta Jos 152. Lana eskaini. JE Bur 210. Alkarri ardoa eskeiñtzen. Ag G 82. 1500 libera eskaini. Barb Sup 88. Laguntzarik ez eskaini. Ox 98. Eskentü zeron zigarro bat. Const 33. Erlijioari gerra eskañi zioten. Or SCruz 14. Gauzen bat egitten dozun bakotxian zuzendu eiozu Jaungoikuari eskindubaz beretzat bakarrik. EEs 1930, 215. Aloger ona eskintzen eban. Kk Ab II 182. Euzkeralduta zuri eskiñitteko. Otx 5. Euskerari nondik laguntza eskeñi. Ldi IL 95. Yaunari intzentsua eskañi. Ir YKBiz 2n. Bere burua guztiz eta osoro gizarteari eskiñi. Eguzk GizAuz 112. Maitasunari bizia zabal-zabal eskeñi zion. Etxde JJ 263. Denen izenian eskentü herritarren emaitza bat. Herr 12-9-1957, 3. Dirua eskintzen ebanez. SM Zirik 67. Sorbalda eskaini nion buruaren finkatzeko. JEtchep 111. Soldata horrek eskeintzen duen bizi moldearen arauera. Arti Tobera 273. Ugazabak eskeiñi deutsan guztia. Erkiag BatB 134. Eskeiñi zure garbitasuna Ama Birjiñari. MAtx Gazt 71. Eta naizen au osorik / Ari nintzaion eskeñi. Gazt MusIx 191. Pertsu hok eskaini. Xa Odol 123. Eskentü düzü bizia. Casve SGrazi 158. Orduan ijitoak duroa eskaiñi zion emakumeak konpesatzen diran tokitik, baiña ez pasatzen andik duroa. BAyerbe 141. Beste garaje bat eskini euskun. Gerrika 151. Besta goxo bat eskain dezogun elgarren parada horri. Larre ArtzainE 345. Konbinatoria soilak eskainiko lizkigukeen beste bi tokialdatzeak. MEIG VI 153.
    v. tbn. Arg DevB 116. Iraultza 93. Echag 57. Izt C 227. Dv Lab 172. Hb Egia 63. Bil 130. Arr GB 4. Legaz 59. Ud 31. Bv AsL 116. Elsb Fram 87. Jnn SBi 14. Lap 417 (V 190). Arb Igand 123. HU Zez 49. CatJauf 29. Goñi 98. ArgiDL 64. Inza Azalp 6. Etcham 53. Zub 41. MendaroTx 73. Iratz 124. Zerb IxtS 28. JAIraz Bizia 41. Mde HaurB 77. Etxde JJ 205. Osk Kurl 160. Ardoy SFran 55.
    Eskeini: Ub 41. VMg 40. Añ EL1 219. Echag 261. CatLuz 5. It Fab 143. Bil 53. Aran SIgn 74. Zab Gabon 66. EusJok II 25. Arr May 154. Arb Igand 108. Moc Damu 29. Iraola 21. Urruz Zer 27. Alz Ram 80. Lh Yol 84. ArgiDL 54. Inza Azalp 105. Muj PAm 72. Or SCruz 62. Zub 77. FIr 132. Tx B II 33. Yanzi 199. Lab EEguna 95. Laux BBa 72. Lek EunD 19. Otx 65. JMB ELG 89. Ir YKBiz 59. ABar Goi 54. TAg Uzt 182. EA OlBe 39. SMitx Aranz 61. Munita 65. Txill Let 137. SM Zirik 115. Ugalde Iltz 3. Basarri 58. Izeta DirG 35. Anab Aprika 80. Vill Jaink 173. Ibiñ Virgil 47. NEtx LBB 206. Alzola Atalak 72. Uzt Sas 106. Berron Kijote 126. Etxabu Kontu 81. Ataño TxanKan 90. MMant 109. BAyerbe 13. Ayesta 105. BBarand 42. Gerrika 96. Insausti 37.
    Eskini: CrIc 12. Añ LoraS 63. Astar II 284. Zav Fab RIEV 1907, 92. Azc PB 305. A Ardi 74. KIkV 61. Altuna 68. Enb 80. Ol 2 Sam 24, 22. Zait Sof 169. BEnb NereA 138. Akes Ipiñ 1. Erkiag BatB 113. Onaind STeresa 88. Eskeindu: Volt 259. Eskeintze- (sust. vbal.): Egiat 157. Eskentu: Mercy 23. Egiat 226. CatS 39. UNLilia 13.
    Convidar, invitar (a alguien).
    Pernando Amezketarra sarri legez abadeak eskaindu edo konbidau eban. A Ezale 1897, 71b.
    (Con oraciones completivas). Prometer. v. agindu.
    Eskeñi zion aren arrazan ta ondorean bedeikatuak izango zirala. Ub 19. Eskini neutsun Maisu Juan, gaur goixian eruango zendudazala basuak erakustera. Mg PAb 167. Eskeñi zion gau artan joango zala. Zab Gabon 80. Eskiñi ebalako etzala geiago joango Murguara. Echta Jos 36. Serranok eskañi egin zien gerra-legez ariko zituala. Or SCruz 35.
    azpiadiera-1.2
    2. (AN-5vill, B, L, BN; H), eskindu (Sal). Ref.: A; A Apend (eskindu); Gte Erd 105.
     Amenazar; amagar. "Menacer de donner. Makhila khaldi bat eskaintzea" H. "Amagar. Pilotari eskaiñi zion baiñan uts in" A. "Uriak eskaintzen zian (BN-ciz), eskaini dako ukamilo bat (BN-arb), ukabillakin eskeinyo [sic] dio (AN-5vill)" Gte Erd 105.
    sense-2
    II. (Sust.).
    azpiadiera-2.1
    1. (AN, BN; -añi Lar, Añ), eskeini (V-gip; -eñi Lar, Añ), eskini (V-gip), eskani, iskini. Ref.: A (eskaini, eskeini); Etxba Eib (eskiñi); Elexp Berg (eskeiñi). Ofrecimiento, oferta; promesa, compromiso; ofrenda, sacrificio. "Manda, oferta" , "convite" &c. Lar. v. eskaintza. Tr. Empleado por autores meridionales desde mediados del s. XVIII; su uso disminuye desde principios del s. XX. Hay eskani (si no se trata de errata) en Ubillos e Iztueta.
    Orra non gure galaiak eskeñi txarren bat egin. Cb EBO 41. Aita eternoari egin zitzaion eskañi, present ta egiazko Sakrifizioa. Ub 91. Jainkoak hoen gurasoai egindako eskeñi, aginde ta itzak. Ib. 30 (cf. ib. 136 sakrifizio edo doai-eskañia). Onegaz guzurtaubak urteten dabe euren eskini segurukuak. CrIc 53. Jesu Kristoren eskeñiak erdiesteko diña izan gaitezen. Añ CatAN 6. Batak eskeintzen die irutatik bat [...]; eta besteak ez die eskeñirik egiten. AA II 84. Jangoikuaren berba ta bere eskinija alan da. JJMg BasEsc 41. Leijala dala Jaungoikua bere iskini edo promesetan. Astar II 267. Etsaijaren eskini paltsuak. fB Ic III 320. Eta bere eskeñiak / biotz onekoak. Echag 213. Azkenengo eskani edo sakrifizioa. Izt C 449. Marijaren eskiñi au. Ur MarIl 73. Ez dau iñoz bere berbia jan, ez itxi bete ta osotu baga bere eskiñijak. "Sus compromisos" (1864). BBatzarN 173. Abrahami egindako eskeñi andiak berritu ziozkan. Lard 46. Igartzen det zure eskeñi denak / fintasunik gabiak dirala. Bil 147. Asko doaikertzen degu eskeñia bañan badakagu jakiya. Sor AuOst 96. Jesusen Biotz Sagraduari batek egiten dion bere buruaren eskeñi oso edo konsagrazioa. Ant JesBi 16. Gauza onen bat egiteko eskinia edo agintea. Itz Azald 85s. Eskeñi bat [= 'una invitación']. Iraola 120. Ez du gure eskeñirik ondo artzen. Inza Azalp 147. Eskiñi urri au. Or Tormes 5. Lengo eskeñiak, lengo agintzak. Alz Burr 15. Erretoreak ez zion eskeñiari geiago eragin. Anab Usauri 97. Zure eskaria, zure eskeñia / lortzeko gertu naukazu. SMitx Aranz 170. Len ainbestekoa ez bada ere, eskeñi ona egin diote. Munita 65. Zuk egin zidazun eskeñiarekin mantentzen bazera. TxGarm BordaB 170. Ontzat artu nion eskeiñia. BBarand 106.
    v. tbn. It Fab 16. Eskeini: It Fab 245. Izt C 125. Eskini: CrIc 100. Onaind STeresa 99.
    azpiadiera-2.1.1
    Dedicatoria.
    Eskeñia. Lamartineri. Or Mi VI.
    azpiadiera-2.2
    2. Amenaza. "Denborak eskaini bera du, el tiempo sigue amenazador" A.
    Urrik ortzetako ederra artu du, ta aundiagoaren eskaiñia ikusita, yasotzen du asarre bizitan bere eskutzarra. Or Mi 58. Etorri-berri zenituen Sikiliko errien ordezkariak, Sirakusako eskainien aurkaz babes-eske. Zait Plat 122.
    azpiadiera-2.3
    3. (H), eskeni (H).
    "Iateko deia edo eskenia, besoin de manger, appétit (AR)" H.
    Zunbatenaz ere gozuago baita eta jaliak jateko deia edo eskenia <-zk-> handiago baitu. AR 217.
    azpiadiera-2.3.1
    (Precedido de goitika). Ganas de vomitar.
    Goitika eskaini bat. EOnAlm 1907, 43. (ap. DRA)
    azpisarrera-1
    ESKAIN-BEHAR. Ofrenda.
    Oroigarritzat eskein bearra bereizirik, opamaian erreko du. Ol Lev 2, 9 (Ker eskintza).
    azpisarrera-2
    ESKAINI ERAGIN. Hacer ofrecer. v. eskainarazi.
    Gura deutseez eskini eragiñ inzensuak Jangoiko palsuei. JJMg BasEsc 230.
    azpisarrera-3
    ESKAINIZKO. Votivo, de ofrenda.
    [Done Xabier-ek] eskañizko du parrokia / gutiz geroz dagona. (1956). Agerre PV 2016, 265.
    azpisarrera-4
    EZIN ESKAINIZKO. "Qu'on ne peut offrir" Dv.

    eskaini

    eskaini
    << erreune 0 / 0 etxe >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper