1.
(Bera). Historia; conjunto de los sucesos ocurridos (a una persona, etc.).
(Neol. creado por AG en 1896 de edes y -di (AG 976).
Aparece con frecuencia acompañado de kondaira o (h)istoria. v. historia. Tr. Empleado, a partir de Arana Goiri, por autores vizcaínos y guipuzcoanos del s. XX, y por Mirande y Lafitte. Sg. NeolAG, "se extiende pronto a la prensa nacionalista". De uso frecuente. Se recogen todos los ejs. hallados. En DFrec hay 12 ejs.
Bizkaiaren edestija ta izkerea pizkundia. AG 982.
Euzkeldun errijaren istorija edo kondaera edo edestijan. Ib. 1561.
Tolosa-uriaren edesti edo kondaira laburra. EEs 1913, 92.
[Erri au] bere edestiaz aiztu zan. Enb 39.
Asaben edestijan irakurten danez. Ib. 147.
[Ertilariak] edestian (kondairan) billatu bear ditu gaiak. AyerbEEs 1915, 263.
Antxinako edestia ta aldi atako gauza ta egokerea agertu. ForuAB 57.
Astirik ia gustia otoi oraziñoari, Edesti ta guraso Santuen liburuak irakurteari banandu eutsen. BelausAndoni 5.
Bi enderriren arteko burruken edestia. ZinkCrit 66.
1908-garren urtean [...] egintza onen edestian aldi berri bat asi zan. JBDei 1919, 162.
Histori edo edestiak erakusten digu eleiza orren sortzaleen bizitza. InzaAzalp 96.
Bere edestija (istorija) ixarrai edestuten neutsen. Altuna 31.
Edestiara (Historiara) begitu ezkero [...]. KkAb II 110.
Gure edestia aztertu, gure oiturak eta yolasak yaso, gure izkuntza landu. LdiIL 164.
Agerpenak, gaurko eguneko edestiaren egikeraz moldatzen [...] saiatu gera. JMBELG 9.
Gizadiaren edesti edo istoria. EguzkGizAuz 48.
Izan ere, edestia zear ez baitda asegarri osorik nabaitzen.EAEg 18-11-1936, 324.
Aide guztiak Alostorreko edestia (historia) argi ta garbi jakin arte. EtxdeAlosT 97.
Irlandaren edestiko eginak. MdePr 294.
Jakintza berri bat: Psikologi gaindikoa. Sarrera eta Edestia. Ib. 308.
Eta hori ezagutzaren ekhei guzietan, hala nola Jainkokinde (théologie), Egokinde (philosophie), Edesti (histoire), [...]. Herr 23-2-1956, 3.
Ona emen, Abrahamen seme Ixaaken edestia. OlGen 25, 19 (Ker istoria).
Ez digu egunik egun bere barne-bizitzaren edestia erasi. Onaind( inGaztMusIx 152).
Edestiak ez daki / zer den Jerusalem. AzurmHitzB 32.
Duela hamalau mende sartu zen Euskal Herriko edesti edo ixtorioan herri berezi hori. Lf( inCasveSGrazi 15). Egiaren sortzaille bait-da edestia. BerronKijote 112.
Edestirako geratu diran bertso batzuk. EtxabuKontu 222.
v. tbn.
EEs 1917, 135. Jaukol Biozk 69. Y 1933, 4. SMitx Aranz 56. Gand Elorri 100. Gazt MusIx 62.
azpiadiera-1.1
Historial. Bazkide bakoitzari [...] txarteltxo bat izendatuko zaio Bazkunean, bere bazkide edestia bertan idatzi dedin."Su historial".EAEg 31-5-1937, 1730.
sense-2
2.Anécdota, suceso; relato, narración.v. istorio (2). Laster jakieban igaro zan guztia: [bere nebeak] ageri eutsan edesti (historia) guztia. EchtaJos 46.
Siñisgatxak izan dira niri gertau jatazan edestiak!Ib. 231.
Orain, zure edestiaz, dakigu bizkaittar artean itxi zenduena. Ib. 358.
Gure aita zanari ainbat bidar entzundako edesti edo istoria oso ederra. KkAb II 24.
"Bertolda, Bertoldin eta Cacaseno"ren ixenaz dabiltz idazti baten batuta idazle bitzubon edestijak. Otx 6.
Osaba: buruz ere badakit edesti ori. Milla bider entzun dizut. LekEunD 15.
Ogetabost urte zitun Zitok gure edesti au asten dan garaian. TAgUzt 66.
Obe zan orren bukaera txarreko edestia iñork ez jakitea. AnabPoli 138.
Bere edestiari amaia eman zionean, [...] farre irri egin zuen. MdePr 121.
v. tbn. AIr RIEV 1928, 598. Anab RIEV 1928, 608. JAIraz Bizia 9.
azpisarrera-1
EDESTI-ARAUZKO.
Histórico. Cf. BeraLzM: "Edesti-arauz, históricamente". Kultura baten edesti arauzko ondorekoa. GaztMusIx 62.
azpisarrera-2
EDESTI-ARO.
Edad histórica. Edesti-aro nagusiyak zeintzuk dira? Iru: Zarrena[...], Erdikua, [...] ta Berriya, erdikua bukatutakuan asi ta gaurdaño dirauena. EEs 1917, 136.
azpisarrera-3
EDESTI-AURRE.
Prehistoria. Urreta jaunak asi zuan bere itzaldia: Edesti-aurrea. Leize zuloak. EEs 1918, 84s.
Edesti-aurre zaleak esaten zutenetik, ezta deus ere gelditzen. ArzdiLEItz 87.
Nere ustez euskaldunen edesti-aurrea Goien-paleolitoskotik asten da. JMBELG 26.
Edesti-aurrean bere jatorria izan zuala. Ib. 25.
azpisarrerakoSense-3.1
(Adnominal). Gure edesti-aurreko aztarna-tokietan berriz magurio-azalak osorik [...] daude. JMBELG 44.
Edestiaurreko azterren-tokietan. Ib. 40.
Edesti-aurreko dolmenak. VillJaink 167.
azpisarrera-4
EDESTI-AURRELARI.
Arqueólogo. Erti-lan oiek zertarako ziran azaldu nairik, iritzi bat baño geiago agertu dizkigute edesti-aurrelariak. JMBELG 49.
azpisarrera-5
EDESTI-DONE.
Historia sagrada. Orobat Edesti-donea (istori santua). JBDei 1919, 297.
v. tbn.
EEs 1917, 137.
azpisarrera-6
EDESTI-GAI.
Resto arqueológico. Aro onetako edesti-gaiak lengo aldikoak baño ugariago arkitzen dira Euskalerrian. JMBELG 23.
azpisarrera-7
EDESTI-GARAI.
Epoca histórica. Pirenee-mendietan iraun zuten. [...] Alik eta edesti-garaian lau adreritan urgalduak agertzen zaizkigun arte. JMBELG 95.
azpisarrera-8
EDESTI-TXARTEL.
Gaitz-iritzia [...] iritzpide orretara jausi danaren edesti-txartelean idatzi dedin. "La ficha historial".EAEg 31-5-1937, 1733.