Harremana

    OEH - Bilaketa

    372 emaitza osorik bilaketarentzat

    Sarrera buruan (6)


    Sarrera osoan (366)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    apur.
    tradizioa
    Tr. En Voltoire hallamos 4 ejs. de apro (<appro> 143, 150s, 183 y 212) y uno de apru (158), de interpretación no segura por la incoherencia gráfica de este autor; cf. ib. 273 gauza aphurrak
    sense-1
    I. (Adj.).
    azpiadiera-1.1
    1. (-ph- SP (<pp>), Dv, H).
    Pequeño, insignificante; escaso, poco. "Petit" SP. "Aphurrak dire gure ahalak, nos moyens sont faibles" Dv. "Petit, de petite quantité, force, valeur" H. Tr. Documentado únicamente en textos septentrionales desde Dechepare hasta principios del s. XIX, cuando comienzan a usarlo tbn. autores meridionales. En DFrec hay 82 ejs., todos ellos meridionales.
    Muthilek gure zerbitzutan deramate urthia / Soldata aphur bategatik hartzen pena handia. E 11. Baina zerbait gauza aphur badiat hire kontra. Lç Apoc 2, 14 (He zerbeit gauza aphur; Dv badut errateko zerbait). Atrebitzen naiz zure señoriari ain present apurraren <apeuraren> bidalzera. CartEsp 460. Baiña gauza gutia eta aphurra denean, eta borondatea ere ez xoil deliberatua, orduan benial da eta ez mortal. Mat 166. Manatu den neke aphurra konplitzera. EZ Man I 24. Zuri bihotz onez dohain / aphur hauk ofrendatzen. EZ Noel 63. Den plazerik ttipienari, eta konsolamendurik aphurrenari ere, atheak hertsi zaitztela. Ax 598 (V 384). Oi, zerik du sudurra! / Ez egi', ez apurra. 'Ce n'est ni trop ni trop peu'. O Po 36. Bertzeen falta aphurrak hitzez altxatzen tugu, eta gure handiagoak iragaiten tugu ixilik. SP Imit II 5, 1. Bertute eta perfekzione aphurretako gizonek. SP Imit III 58, 6. Ene tribaillu aphurrak eztu meritatzen zuk phena har dezazun haren irakhurtzeko. Tt Onsa 6. Zeren emazteki baten latinez ez ongi mintzatzeak baitirudi hoben aphurra eta jeusgutia dela. ES 169. Ofrendatzen darotzut halaber ene baithan den ungia, hagitz aphurra eta inperfeta izan arren. Ch IV 9, 4. Ardietsi ditugun merezimendu ttipi eta aphurrak konserba detzaguntzat. He Gudu 171. Zergatik izitzen zarete, gizon fede aphurretakoak? He Mt 8, 26 (Dv, HeH aphurrekoak; Lç xipitakoak, Ur gutxikoak, Ol urridunok, Leon ttipiko). Ezta gaiza aphürra, komentietan, edo alkharreki bizitzeko jüntatzen direneki egoitia. Mst I 17, 1. Harek dütianak eta dakitzanak oro balio aphürretako dira. Mst III 31, 2. Gauza aphürrak dütügü / madama horik oro / okasione huntan / eni galthatzeko. Normandie 59 (ap. DRA ). Jainkoa lazoki eta kanpotik zerbitzatzea, gauza aphurra dela. Lg I 250. Erran daite san Mathieuen ebanyelioa dagokola hobekienik gure hedadura aphurrari. Lg II 84. Gizonaren ispirituko argi eta ezagutza aphurrak. Mih 39. Zenbait denbora aphurrez ibili, mintzatu, dostatu dire. Brtc 112. Lehenak ziratekiala balios, bigerrenak jende apürrak. Egiat 272.
    ( s. XIX) Ez arbuia / Ene ein ahal apurra. Monho 80. Baña ez da emengo neke piska eta naigabe apurrakgatik asi bear eriotzari deitzen. AA II 112. Histen ohi da errelijioneko gauzez dugun ezagutza aphurra. Dh 50s. Nere bihotza hain gauza xumea da, eta har dezaken maithagune guzia hain gauza aphurra. Ib. 242. Bere zerbitzariei ematen deraizten sariak gauza aphurrak direla. Ib. 276. Galiziatik dator / sardina gazia / gere lauko apurren / eroan-garria. Zav Fab, RIEV 1909, 36. Biotza ausirik besteti Bizkaiko euskeran doktrinako libru apurrak baño besterik ikusten ez nabelako [sic] . Añ EL2 4s. Egunoroko irabazi apurragaitik. Izt C 178. Eta David erriko atean jarrita zegoan, bere soldadu apurrak nola zijoazen begira. Lard 199. Nola nere bihotza hunen gauza aphurrari iratxikitzen eta josten da? Dv LEd 252 (Cb Eg II 141 kasi ezer ez danari). Gizonen begietako ere laborantza ez da, ez ofizio aphurra, ez arbuiagarria. Dv Lab 8. Ongi diozu gauzarik aphurrenetan dela handienik Yainkoa. Dv Dial 25 (It txikienetan, Ur txikijenetan, Ip txipienetan). Gure kuarto apurrak / laiste ziran aitu. Ud 103. Orixe erosten enpliatuko ditut lapurrak utzi zizkidaten diru apurrak. Apaol 86. Eguzkia lurretik aldendu zan, da bere atzetik itxi eban argitasun apurra baoian bere ondoren. Ag AL 61. Gelditu iakozan adiskide apurrak. Ib. 100.
    ( s. XX) Aize apurra, bela zabalak, / begira beti aurrerantz. Echta Jos 87. Agiri zan itxaso apurra berde baltzeran irakindua egoan. Ag Kr 14. Etxe artan egin ditu bere umetako jolas apurrak. Ag G 276. Al diran diru apurrak sakelean sartu emakumien ixillik. Ib. 81. Ohartze apurrekoa izan zela gizon hura! JE Ber 66. Aurreztu ixan al dodan diru apurra. Kk Ab I 104. Opari apur au biotzez eskeinten deutso. Or Tormes 1. Galdu eban aldian eukan eruapen apurra. Otx 24. Azkenengo yaialdi-deirik apurrenari ere ertzak zearo artu-bearra bait-zan. Markiegi (in Ldi IL 11). Eder zait [...] euskeltzale alderdien arteko elkar-artu-nai apurrenik sumatzea. Ldi IL 78. Igandero joz, larruak ez du / lizun-usai apurrena. Or Eus 167. Jarraitu eban Arantzak arnas apurra artuaz. Erkiag Arran 73s. Askatasun apurra alai antzean gozartu nairik. Erkiag BatB 155s. Nik ba-dut aski eta geiegi ere nere eguneroko bizi apur txikiarekin. Vill Jaink 139. Gurasoek utzi zioten diru apurra janaz. Mde HaurB 6s. Jose Migeli azaltziarren / gure naitasun apurra. Uzt Sas 270. Neri orduan juan zitzaizkidan / len nitun indar apurrak. Ib. 266. Etxera eroaten eben arrain apurretik, zerbait saltzera eroaten eben. Etxabu Kontu 19. Bera izan da geroztik dana zuzendu duana eta gauza apur au ontaratzea lortu duana. JAzpiroz 9. Genituan diru paper apurrak. AZink 61. Ez dut uste, bada, nabari ez dugun hutsa huts dei daitekeenik, ez larri eta ez apur. MIH 387.
    v. tbn. Volt 273. ABar Goi 23. Arti Tobera 45. Olea 218. Aphur: Arb Igand 45. Aphür: Mercy 41. Casve SGrazi 102.
    azpiadiera-1.1.1
    (Con reduplicación intensiva). "Apur apur da bera (V-arr), es muy pequeño" A Apend.
    Urdai apur apur, urtu zana, lau lauko. (Interpr?). Mg PAb 74. Lur-larraiñetan, urari naasiz / bekorotz apur apurra, / eguzkitara gogor oi dute. Or Eus 348.
    azpiadiera-1.1.2
    (Tema nudo, uso pred.).
    Gabearen mindegia apur, dena ere makur. "Clair et mal fourni de plantes". O Pr 505. Esteiari izan denari bethiere, on derorkona hanitz zaio apur badere. "Pour petit qu'il soit". Ib. 692.
    azpiadiera-1.2
    2. (Ref. al tiempo). Corto.
    Hain denbora aphurraren barrenean ezin iragan baititezke espirituan guztiak. Mat 189. Iraute aphurra. Ax 154 (V 102). Huntaz artha behar dugu / Bizi aphur hunetan. Arg DevB 111. Uzten zaituztet bistatik / bainan nihoiz bihotzetik, / neure bizi aphurrean / orhoituko naiz lurrean. ("Partida tristia Hortzaitetik", 1766 ). DRA . Denbora aphürretan barnen / Izanen iz galdürik, / Moro jentia oro / Espaiñatik idokirik. Xarlem 938. Edo dauden denpora apurrean batera ta bestera begiak darabiltzezala debozioren tanta gabe. Mg CC 216. Ephe aphurrarentzat. Dv LEd 41.
    azpiadiera-1.3
    3. "El caído o desnucado" VocB . Cf. apurtu I (3).
    sense-2
    II. (Sust.).
    azpiadiera-2.1
    1. (V, G, AN, L, BN, S; Lcc, VP 3r, Lar, Dv (G), VocB ; ph- VocBN ); anpur (V-arrig-ple-ger); anpor (V-ple) Ref.: Ref.: A (apur, anpur); Ort Voc (anpurrek); Satr VocP; Iz ArOñ; Etxba Eib; Holmer ApuntV; Elexp Berg; X. Kintana Iker 10, 151.
    .
     Pequeño pedazo, migaja (sobre todo de pan); pequeña cantidad, poco; resto. "Migaja" Lcc. "Triza", "migaja" Lar. "Chose fort petite, un petit extrait d'une chose" VocBN . "Petite quantité, petit volume" H. "Cosa que cuesta mucho el recoger" VocB . "Anpur, poquitín, migaja" A. "Anpurrek, tripas de merluza" Ort Voc. "Migaja" Satr VocP. "Àpur, apúrrak, ogi-apurrak, las migas de pan" Iz ArOñ. "Apurrak, restos, migajas" Etxba Eib. "Mai guztia apurrez beteta laga dozu" Elexp Berg. "Anpor, birrin, zatitxo, apur [...]; bakarrik edo ogi edo arto hitzekin besterik ez da erabiltzen: ogi anporrak, arto anporrak" (V-ple). X. Kintana Iker 10, 151. Cf. VocNav: "Apurra, migaja de pan (Romanzado, Roncal, Aoiz)", "apurres, residuos, posos de un líquido (Zona de Eslava)". v. papur, OGI-APUR, ZOPA-APUR. Tr. Documentado en Leiçarraga, Pouvreau, Duvoisin, Mirande y en textos meridionales.
    Xakhurrek-ere bere nabusién mahainetik erorten diraden aphurretarik iaten dié. Lç Mt 15, 27 (He, Echn papur, TB porroska, Dv papor, SalabBN puxka, Ip phorrokiñ). Egunoroz irakur ezazu hetarik zerbait aphur debozione handirekin. SP Phil 147 (He 149 hetarik guti bat). Gure anima dago osoro korputz guzian ta guzia korputz zati ta apur bakoitzean. Mg CC 200. Ez, Jaune, zeren danik apurrik txikienean arkitzen da osoz bere Gorputza, eta dago guzia guzian; eta guzia edozein apur-zati baitan. Añ CatAN 55. Zoaz maiko apurrak biltzera. VMg 34. Ez alperrik yoaten itxi ezta dan apurrik txikienari bere. Añ EL2 56. Ta dago Jesukristo guztia Hostia guztian, ta guztia hostiaren apurrik txikarrenean. CatBus 46. Azal ta barru, lasto ta mami, oso ta bizi, apurrik txikarrenerañoko guztia du oneretsua. Izt C 29. Non, azaleko ibill-arriai ere arkitu izan diozkaten menasta onen [kobrearen] apurrak iori. Ib. 66. Aberats baten etxe atarian egoten zan, aren maiko apurrak jango zitukeanean. Lard 418. Deus guti da nik dagokadan guzia, eta halere [...] aphur horren uzteko, bihotzak ez nau laguntzen. Dv LEd 251. Zeruko zoriontasunaren apurren bat daukagula emen. Ag Ioan 220. Areei ekarten eutseen apurretik emoten eusteen niri zerbait. Or Tormes 85. Sopak esateko "apurrak" esaten eben. Kk Ab II 171. Beren azpiyan exur batzuek azaldu dira... kondarrak, apurrak, utsa. Alz Burr 42. Erein baititu zuaitz-soroak / ogi berriaren apurrez. Ldi BB 114. Bi apur oiek iritx-ezkero nik ez nuke uste izango alperretan yardun dedanik. Ldi IL 59. Beste metalezko zatiak eta apurrak. Erkiag BatB 133. Bat edo bati saldu egin bear / egiten ziran apurrak. Uzt Sas 201. Ez dugu behar erdizkako gauzarik, zatirik edo apurrik. MIH 234. Aurkeztu zituen apurrak berak ez ziren beti ontzat emanak izan. MEIG V 98.
    v. tbn. CatLlo 73. Arr May 45. Enb 173. Otx 24. JMB ELG 9. Gand Elorri 188. Vill Jaink 139. Zait Plat 27. Arti MaldanB 225.
    azpiadiera-2.1.1
    Partícula.
    Lengoan aritu giñan azken-apur [='átomos'] ta eletrezidadezko apurren [='electrones'] buruz. Anab Usauri (ed. 1986) 73s (ed. 1931, 101 azken-apur ta tximistapurren buruz).
    azpiadiera-2.1.2
    (Como segundo miembro de comp.). "Los restos, lo poco. Eta gelditzen jakun diru apurrak barraketan gastau giñuzen" Elexp Berg. "Zekixen erdera apurra derrior ein biar" Ib. lgunos ejs. includo en este apartado (p.ej. el de Kirikiño) podrían interpretarse tbn. como adj.
    Garbi garbi egiteko arkosko, lur apur, olo garau, auts ta loigarri guztietati. Mg PAb 151. Eskian legez itxaroten besteen ondasun apurrak. Ib. 206. Atsegin-apur lotsagarri bategatik. AA I 419. Dakidan egi apurra. Ag AL 112. Aldian daroiezan diru apur guztijak. Kk Ab I 97. Neuzkan ule-apurrak eskuetan izten neutsozala. Or Tormes 29. Sar bedi lapur: / osturen ez dio zorion-apur! Ldi UO 34. Legor-apurra jan ta ur-ase bat egin. "Habiendo gustado un poco de empanada". Or Eus 251. Godalet-apurrak. Mde HaurB 84. Bein sartu zan dendan gizon zar bat, gaizki jantzia, oso eroria, "pastel apurrak" eske. Anab Poli 139. Arrikatz apurrak batu gurarik. Erkiag BatB 129. Aldean daukazan ogi-zatia eta gaztai apurra. Ib. 118. Eztut ukatu nai asmakizun onek duan egi-apurra. Vill Jaink 187. Dadukan ezotasun apurra ondar legorrak galdu ez dezan. Ibiñ Virgil 71. Eleiz-gizonen kontrako satira-apur ere. Lek SClar 122.
    azpiadiera-2.1.2.1
    Arkeologi-apur. Lek SClar 116 (tít.). Ironia-apur. Ib. 118 (tít.). Metrika-apur. Ib. 123 (tít.).
    azpiadiera-2.1.3
    (Con oración de relativo). (Lo) poco (que).
    Argi guti da gure baitan, eta den aphurra ere laster galtzen dugu gure ansikabez. (Interpr?). SP Imit II 5, 1. Gaztetan ikasi eban apurra. Mg PAb 46. Erriko ikastetxean ikasi eban apurra. Ag Kr 74. Dauken apurra gogoz da laster ereiñ da zabaldu. Ib. 45. Kutxan eukon apurretik neurri artzen eban. Or Tormes 41. Aal dudan apurra. Zait Sof 5. Nituan apurrak nere gustora eralgi ditut. NEtx Antz 105. Zekiten apurra oinarritzat artuta. Zait Plat 90. Nik gaur dakidan apur au. BEnb NereA 99. Etxean gordeta zeukaten apurra, bereala aitu zan. NEtx LBB 96. Dutan apurra parrandan beti / gostura baitut gastatzen. Mattin 126. Saiatutzen giñan gu al gendun apurra. Uzt Sas 110. Nik gogoan daukaten apurra. JAzpiroz 10. Dezakegun apurra / nola ez gozatu? Insausti 48.
    v. tbn. Azc PB 275. Ostolaiz 53.
    azpiadiera-2.1.4
    (En frases negativas). Ni pizca, nada.
    Bekatua bekatuaren gañean, lotsaren apur gabe. Mg CC 155. Egun gitxijan zara ikusiko / indar galantak arturik, / eta zure azur banatubetan / inkaren apur-bagarik. Mg PAb 65. Artzen due Jaun Andia nolanai, edo jaieraren apurgabe. AA I 441. Doktriniaren apurrik jakin baga. Astar II 93. Errukiaren apur bagarik. Añ EL2 225. Damuaren apurrik baga. Ur MarIl 64. Eta izate ederrekoa; eta mantxiaren apurrik bagakoa. Ur BulaAl 40. Mantekia egiten dan lekuban ez dau egon biar usain txarraren apurrik. Ur Dial 83. Ez dago bada emen, dudaren apurrik, / Ak esango ebala bapere guzurrik. AB AmaE 246. Zentzunaren apurrik eztauke. Kk Ab I 60. Liraintasun apurrik galdu gabe. Inza Azalp 57. Buru-yabetza apurrik gabe. Ldi IL 25. Eladeraz poliki omen daki, geometri apurrik ez, ordea. Zait Plat 62. Zin egiten dizut gau guzian ez dudala lo apurrik egin! Lab SuEm 195. Ezerki entenitzen niola, zuk uste al dezu, irakurle? Ezta apurrik ere. Alkain 110.
    v. tbn. Azc PB 146. Mok 17. Eguzk GizAuz 189.
    azpiadiera-2.1.4.1
    Ez dabela belarri apurrik / dakuste arriturik. Zav Fab RIEV 1909, 31.
    azpiadiera-2.1.4.2
    (Con reduplicación).
    Arrain diabruak, igelai apur-apurrik be jaten itzi barik, etzittubezen ba eurak ogi guztijak iruntsi. Otx 137. Ogi guztijak iruntsi egin daustez, ugarasijuentzat aukada apur-apurrik be itzibarik. Ib. 141.
    azpiadiera-2.2
    2. (Lapso de) tiempo. v. tarte.
    Azkeneko hatsa ematen hasten naiz. Oi aphur! Oi pontu! Oi mementoa! Dv LEd 174 (Cb Eg II 97 o puntu, o instante, o momentua). Egon ninduan aphur handi bat nihor ikhusi gabe ethortzen. Hb Egia 21. Mezan arretarik gabe apur andian dagonak [...] nolako bekatua egiten du? Legaz 32. Horrela egotu zirenean aphur on bat. Jnn SBi 116.
    azpiadiera-2.3
    3. "(G), reliquia" A.
    Permin Doitsuren apurrak (reliquias), au da, bere gorputza aldatu zuteneko urtebetetzea gogoratzen da. Elizondo KristPE 282s. Santu guztiyen, eta batez er aldare onetan beren apurrak daudenen irabaziyakgatik. Ib. 45.
    sense-3
    III. (Pron.).
    azpiadiera-3.1
    Poco(s).
    Guztiarekin aphurrek / hek [zeure hitzak] zituzten sinhetsi, / handi aldeek aitzitik / zinituzten gaitzetsi. EZ Noel 168. Zeren aphürrek beitakie bere bürien osoki berhezten, kreatüra, eta gaiza galdü izan behar dien hoietarik. "Pauci". Mst III 31, 1. Estalirik dago komünzki, eta aphürri baizik, ezta agertzen gaiza batbederarentako. Ib. 46,4.
    sense-4
    IV. (Adv.).
    azpiadiera-4.1
    (BN-arb, S; -ph- Gèze, Dv) Ref.: Lh (aphur); Lrq (aphür); EAEL 198; Gte Erd 79.
     Poco. "Peu, adv., güti, aphür" Gèze. "Apurrago, moins (litt. plus peu)" Lh. "Adv., peu" Lrq. "Sos apür düzü (BN-arb, S)" Gte Erd 79.
    Axaletik baizik hürrüntzen eztenak, herrua idoki gabe, aphür profeitatüren dü. Mst I 13, 4 (SP guti eginen du, Ch guti abantzatuko du). Hanitx triballatzen, aphür minzatzen, lüzaz beillatzen, goizik jaikiten. Ib. 25,8. Badakizü zük, aphür soferitzen ahal düdala. Mst III 19, 4. Haita ezazü bethi aphürrago, eziez haboruago ükheitia. Ib. 23,1. Duela zenbait egun, edo ilhabete aphur. Brtc 77. Adio orai mündia / ene gal erazi zalia, / aphür baliatü zitadak / ene gezürren erraitia. Xarlem 1361. Behi beltzak txipi izan ohi dira eta ezne aphürrago emaiten die bestek beno. Ip Dial 94 (It gutxiago, Ur gitxiago, Dv gutiago). Lehen egünetan aphür eman behar zaio xerriari jatera. Ib. 97. Mugatik apur onontzaxego. Or Eus 329.
    azpiadiera-4.1.1
    (Con reduplicación intens.). v. APURKA-APURKA.
    Eultzilariek / nai dute bizkor iparra; / odei borobil tinko bildua / apur-apur lezan barra. Or Eus 342.
    azpisarrera-1
    APUR-APUR EGIN v. apurtu.
    azpisarrera-2
    APUR BANA.
    azpisarrerakoSense-2.1
    a) (-ph- SP (<pp>), H).
    Poco a poco. "Peu à peu" SP. "À chaque fois un peu" H. v. 1 apurka.
    Badakusat ezen egungo eguna bere argiarekin iragan den bezala, iragaiten dela aphur bana ene bizitzeko denbora ere. Mat 321. Ez osoki, ez kolpe batez, baiña aphur bana eta egunetik egunera luzatuz atrapatzen gaitu. Ax 65 (V 42). Sukharra denbora luzeaz, eta aphur bana hezurretan sartzeaz. Ib. 95 (V 65). Su ttipia handitzen den bezala, diferentziak ere aphur bana handituko dira. Ib. 271 (V 181). Zeren aphur bana ekhartzen tu liskarrak, guduak eta elkharganikako apartatzeak. SP Phil 397. Ezta egon behar adiskidetasun erho hekin aphurbana ethentzen, urratu behar dira. Ib. 308. Heldu baita berotasun lankita bat, denbora luzez, eta aphur bana emeki emeki hezurretan barrena sarthuz. ES 182. Eta hala denborarekin, edo-zein lekhutan joan izan dira hitzak, eta gauzen izenak, aphurbana emeki-emeki bertze gauza guztiak bezala, trukhatuz, eroriz eta ahantziz. Ib. 399.
    azpisarrerakoSense-2.2
    b) Un poco de cada uno.
    Guzietarik apro [sic, seguramente por apur] bana. Volt 183.
    sense-4
    Un poco de cada uno. Danak apur bana probatzeko maiera atera asmoz. JAzpiroz 208.
    azpisarrera-3
    APUR BAT.
    azpisarrerakoSense-3.1
    a) (V, G, AN, L, BN, S, R; Urt I 502, Lar, Añ; -ph- VocBN , Dv, H) Ref.: A; Etxba Eib.
     Un poco (de), algo (de). "Aliquanto, apurbat, gutiz, deusgutiz" Urt I 502. "Un petit peu d'une chose quelconque" VocBN . "Aphur bat eman dio, il lui en à donné une certaine quantité" Dv. "Un poco" Etxba Eib. "Diru apur bat ein ddabela ta dana libre dalakuan dabill" Elexp Berg. En AxN sev explica mokho bat (507) por apur bat. v. PIXKA BAT, DOI BAT Tr. Documentado en todas las épocas y dialectos. Hay apro bat en Voltoire.
    Altxagarri aphur batek orhe guzia minzen du. Lç Gal 5, 9. Zeren Iainkoak niri hitzkuntza hunen ikhasteko enze [sic, por anze] aphur bat eman derautanaz geroz. Mat X. Nik irabaziraziko derautzut diru apro bat. Volt 211. Arno aphur bat edan behar zuela. Ax 406 (V 265). Nork, su handi baten aldean egonik, eztu hartarik bero aphur bat hartzen? SP Imit IV 4, 3. Hobiago da zühürtarzün aphürbat ümilitatiareki eta enthelegü txipi bateki, eziez jakiten leze handiak banaloriareki. Mst III 7, 3. Obe dot mundu onetan lotsa apur bat igaro. Mg CO 195. Ta eguberdi ostian lo apur bat eginda. Mg PAb 137. Ah indar apur bat egin baneu orduan onduteko! Añ EL1 57. Ezin arpegirik eman diozu elur apur bati. VMg 35. Norbaiti gaitz aphur bat nahi izatea. Dh 207. Ze gauza andija, neure entzula onak, gatx puska bat edo gaixo apur bat guk igarotia. fB Ic III 267s. Non artuko dau atseden apur bat zeure biotz larri orrek? Añ EL1 210. Heben ükhena gatik aphür bat eskarnio. Etch 152. Belhar hun aphür bat. Ip Dial 98 (It, Ur piska bat, Dv zerbait). Jar zaite aphur bat, iloba maitea. Laph 7. Ai guk orrelako konsueloaren apur bat bederik bagendu. Arr GB 130. Eratu zioten diru apur bat itxasoz Italiara joateko. Aran SIgn 34. Han hemenka eraiten ohi dute artho aphur bat edo bertze. Prop 1881, 81. Goazen guztiok oera, / Lo apur bat egitera. AB AmaE 369. Jakitate aphur bat [...] duenarentzat. Arb Igand 17. Eman zadazu nik sentitzea zure samintasunaren apur bat, zer diot apur bat! eman zadazu nik sakontzea zure biotzaren erdiraño. Ag Serm 171.
    ( s. XX) Diru apur bat esku-artean ebala. Echta Jos 356. Mesedez, zaldi au eukiko daustazu apur baten? Kk Ab I 8. Oroz gainetik gure herritar eskola apur bat hartu dutenen artean. JE Bur 177. Mutil koskor auei ingeles-apur bat eta kontuak buruan sartzeko asmoz. A Ardi 138. Arnasa apur bat artzeko. Kk Ab I 98. Yaki anpur bet. Ort Oroig 15. Bazian jakitate apür bat. Const 37. Gaztai apur bat. Or Tormes 37. Diru-apur bat noizik bein eman bearra. Ldi IL 155. Atseden apur bat hartu nahi ukan zuen. Mde Pr 164. Lotsa apur bat senditzen zuen hala ere, apur bat bakarrik. Mde HaurB 13. Poz apur bat zabaltzea. NEtx Antz 78. Arnasa apur bet. Akes Ipiñ 11. Ames, itzi eidazu apur baten bederik zure altzoan jesar nadin. Azurm (in Gand Elorri 145). Salda apur bat eta ogia ta gaztaia jan ditu. Erkiag BatB 112. Utzi zeixola apur baten ikustera juan zeiñ. Etxba Ibilt 474. Zerue ta diru apur bat irebazteko. Alzola Atalak 93. Esperantza apur bat artu. FEtxeb 23. Orrela sentitzen duanak arrazoi apur bat baduala. AZink 149. Kafe apur bat. Gerrika 64. Utziko al zenidake musika apur bat jotzen? MEIG I 60.
    v. tbn. Astar II 109. Zav Fab RIEV 1907, 95. Ag G 56. Altuna 57. Anab Usauri 57. ABar Goi 55. Bilbao IpuiB 29. SM Zirik 63. MAtx Gazt 33. BEnb NereA 216. Etxabu Kontu 44. Aphur: Brtc 200. Osk Kurl 106. Aphür: UskLiB 74. Apür: Egiat 275.
    azpiadiera-1.1
    España barruan gelditu izan zan bertako jende apur bat. Izt C 4.
    azpiadiera-1.2
    (Con reduplicación intensiva).
    Isplika-belar izpi igar bat, eta tximista aldentzeko argizagi onetsi apur apur bat. Or Mi 98.
    azpiadiera-1.3
    (Precediendo al sust.).
    Hartuko duzue aphur bat hisopa eta hura hirakit pinterdi bat huretan. Mong 590.
    azpiadiera-1.4
    (Ref. al tiempo, sin sust. que le preceda). Un poco, un momento. "Petite durée de temps" VocBN . "Zaude aphur bat, attendez un moment. Aphur handi bat egon naiz begira, j'ai attendu un grand moment" Dv. "Apür bat egürük ezazü (S), [...] aphur bat deskantsatu ondoan (BN-lab), aphur bat elheketan egon ziren (S), apur baten egongo naz zuokaz (V-arr-gip)" Gte Erd 16. "Andik apur batera (V-gip)" Ib. 76.
    Zer da zuen bizia? Ezen aphur batetakotz agertzen eta gero desegiten den bapore bat. Lç Iac 4, 14 (BiblE une batez). Hirur urthe eta aphur batez dukete predikatu. EZ Man I 73. Haserre denean aphur bat igurikitzea. Ax 302 (V 201). Igurikazu aphur bat. SP Imit III 16, 1 (Ch aphur bat). Aphur bat egon zaitezte / Erori gabe airean. Gç 76. Utzi behar da aphur bat mihiaren gainean. CatLav 252 (V 127). Trika zaite aphurbat pensamendu hortan. He Gudu 157. Egon ziren aphur bat plazaren erdian. Lg I 237. Bil zezatela beraz aphur bateko yanaria. Ib. 186. Apur bateko bakerik ez atseginik ez daukeela. Añ EL2 57 (EL1 50 memento bateko). Bena behar diaigü / aphürbat retiratü. Xarlem 890. Heben aphür bat ixilik egonik. UskLiB 12. Zirenean zoiñ bere alde hola aphur bat ibilli. Gy 183. Aphur bateko atsegin ilhaunagatik. Dv LEd 265 (Cb Eg II 150 instante bateko). Aphur bat ixilik egon. Elzb PAd 27. Horrela egotu ondoan aphur bat. Jnn SBi 119. Jasanarazten ziozkaten pairamenak eta oinhazeak apur edo ixtant batez zirela. Ib. 127. Entzuidazu apur batean. Ag AL 94. Solasean apur bat egon ondoan. JE Bur 78. Atzetik begira apur bat egonda. Mok 4. Haritxabalet ixil egon zen apür bat. Const 29. Apur bat ala egonik. FIr 147. Itxedon apur bat. Or Mi 135 (v. tbn. Tormes 67). Apur bat gelditzen naiz / desertu batean. Etcham 81. Matxin zalantzan gelditu zan apur bat. Etxde AlosT 30. Pentsakor gelditu zen apur batean. Etxde JJ 129. Apur bat egon zen bere damua gozatuz. Mde Pr 161. Ni apur batean atarira natxian. NEtx Antz 39. Nahi al dozu apur batean ementxe jesarri gaitezan? Erkiag Arran 69. Apur bat itxoin bazenezate. Zait Plat 104. Egon aphur baten. Osk Kurl 29. Ta ez zintxatazan / apur bat be agertu, / ta, erdi kukuka be / ez ninduzun deitu. Gand Elorri 184. Gu, baztarretakoak, lenengo apur bat kontuak esan. JAzpiroz 126. Egon zan apur batean eta an joan zan. AZink 102. Hodeietatik apur batez jetxiaz. MEIG III 49.
    v. tbn. Mok 4. Kk Ab I 70. Otx 107. SMitx Aranz 23. Bilbao IpuiB 218. Mattin 39. Xa Odol 127. Aphur: He Iac 4, 15. Dh 109. Barb Leg 131. Lf Murtuts 24. Larz Senper 62. Aphür: CatS 118.
    azpiadiera-1.4.1
    (Con reduplicación intensiva).
    Aphur aphur bat oraino eta ethorri beharra dena ethorriko da. He He 10, 37 (Dv aphurtto bat). Eta zenbat denpora emongo zenduban orretan? Apur apur bat. Astar II 68. Nahi baninduzue iguriki apur-apur bat. Jnn SBi 143. Kontabilidade apur-apur bat ikasi neban. Etxabu Kontu 17.
    azpiadiera-1.5
    (Con denbora, asti...).
    Eta haur egin ledinzát, haren dibinitatea zegoela denbora aphur batetakotz gordea bezala. Lç Ins C, 5r. Purgatorian dauka denbora aphur batez. EZ Man I 120. Isildu zen pisk apur bat San Franzisko Xabier. Mb IArg II 291. Denbora aphur bat nahi luke. Brtc 120. Egon denbora aphur bat sakramendu seinduaren aitzinean. Dh 57. Ephe aphur bat iragan zen. Gy 290. Oh Mariaren onran emandako denbora apur batek zenbat balio duen! Arr May 33. Elizan egon behar da denbora aphur bat. CatJauf 117. Asti apur bat daukien tarte danetan. Ag Kr 129. Asti apur bat ez daukadala. Enb 181. Denbora apur batean itsasoak atxiki zuen bere gainean. Mde HaurB 101.
    v. tbn. Harb 129. Etxba Ibilt 468. Aphur: Ax 345 (V 229). Tt Onsa 158. JesBih 474.
    azpiadiera-1.5.1
    (Pl.).
    Badira gizon batzuek añ aberekiak, non ezin eraman duen emazteak denbora apur batzuek obra onetan igarotzea. AA I 587.
    azpisarrerakoSense-3.2
    b) (Adv.). "Apur bat emotiakin, ez da mieztuko zure pillua" Etxba Eib.
    Mana zezan lekhorerat aphur bat retira litezen Apostoluak. Lç Act 5, 34. Nahi zukeien aphur bat luzatu. Ax 167 (V 112). Xanalaren erdiaz aphur bat sartzean istiborreko aldetik badela blanxadi zuri bat. INav 130. Egün egin dütügün bekhatiak xeheroki gogoa ditzagün apürbat. Bp I 136. Oi [...] aphur bat senti baziñeza haren amudioaren kharra. Ch II 1, 6. Trinitateko hirur presunen perfekzioneak guri aphur bat ezagut arazi nahiz. CatLav 406 (V 195). Nurbaitek lehen sü hartarik begiratzen ahal badü aphür bat. Mst I 11, 5. Eta han ziren bi lagunek erakharri zuten Saul aphur bat yaterat. Lg I 295. Aphur bat mortifika diteke. Dh 54. Haren eskasa etzen aphur bat betheren, / Bizi ez balitzaio seme bat bederen. Hb Esk 118. Aphur bat berotzeagatik, etxea erretzen dugu. Dv Lab 298. Zulo triste ura apur bat berotu zan. Arr GB 77. Eta Ostia Saintia aphür bat busti denian iretsi behar da. CatS 79. Ugolinoren biotza apur bat illundu zan. Bv AsL 196. Apur bat belztuz. HU Zez 96. [Eskoletxeak] apur bat antolatzea aski baitzuketen arras ontzeko. JE Bur 46. Galdu zuten apur bat beren baserritartasuna. Ag G 95. Apur bat itxiok! Enb 161. Arek dit agoa apur bat goxatzen. Or Poem 517. Apur bat geroratzeaz onturrerik izango al luke? Zait Sof 52. Txapela apur bat jaso. Erkiag Arran 15. Uezaba edaten apur bat deskuidau dok. SM Zirik 61. Gero, apur bat hatsa harturik [...], berriz haste lanean seiak artio. Ardoy SFran 88. Eskuak apur bat garbitu. Etxabu Kontu 20. Apur bat xuxpertzen asi omen ziran. JAzpiroz 88. Txirrindularitzari apur bat laga zionean. Zendoia 95. Olan ats txarrok apur bat uxatu ziran. Gerrika 82. Hitz ordena ere apur bat aldatu. MIH 352.
    v. tbn. Mat 327. SP Phil 104. Gy 292. Azc PB 330. Lh Yol 33. Kk Ab II 94. Mde Pr 205. Lek SClar 120. Gand Elorri 184. Bilbao IpuiB 17. Anab Poli 34. Arti MaldanB 191. BEnb NereA 180. Gazt MusIx 67. Vill Jaink 129. Etxba Ibilt 469. Aphur: EZ Eliç 58. Ax 424 (V 274). SP Imit III 31, 4. INav 9. Mong 590. Gy 39. Zby RIEV 1908, 764. Arg Igand 145. CatJauf 117. Kk Ab II 95. Aphür: CatLan 139. Xarlem 862. Ip Hil 34. Apür: Egiat 275.
    azpiadiera-2.1
    (Con reduplicación intensiva).
    Serafin batek jo eban apur apur bat, geratu zan konort bagarik gozotasunaren indarrez. Ur MarIl 61.
    azpiadiera-2.2
    (Con part. en función de adj.).
    Baiñan zen lurrarekin / Aphur bat nahasia. Arg DevB 103. Ez bada pixa hura aphur bat tindatua baizen. Mong 590. Bihotza aphur bat mobitua sentitzen denean. Dh 55. [Etsaien begiak ja apur bat idekiak. HU Aurp 106. Eliza, hastapenean apur bat zapatua egonik. JE Bur 43. Goi-puntea borobilla ta apur bat beerantz makurtua. Onaind STeresa 12.
    azpiadiera-2.3
    (Con adj., adv. o expr. adv.).
    Itsasoa aphur bat haundi bada. INav 37. Lanzeta zorrotz batez pikha diozozue aphur bat barnazko. Mong 591. Lehenbizian aphurbat gaitza idurituko zaizu. He Gudu 73. Hekiek aphur-bat hobeki ezagutzeko. Dv LEd 225 (Cb Eg II 125 zerbait obeto). Apur bat moldegaizki agertu zuen orduan bere burua. HU Aurp 54. Betidanik apur bat azpitik ginauzkan. JE Bur 95. Ibaia, apur bat lohisu, xurrungan jausten da. JE Ber 11. Apur bat berotxua zala. Kk Ab II 95. Apur bat aspergarri zitzaizkien. Mde Pr 135. Apur bat artega egoan Jon. Erkiag Arran 98. Sudur-punta apur bat gora begira duten emakume zoragarri oiek. NEtx LBB 111.
    azpiadiera-2.3.1
    (Con -ago). "Apur bat geixao (V-arr-gip)" Gte Erd 309.
    Aurkituko duzu iturri bat eskoiñetik eta apro [sic] bat atzinago landa ez ebaki bat. Volt 143. Lehen baino aphur bat goizago iaikiten garela. SP Phil 426. Bidean apur bat geiago lagundu gura deutsut. Ag AL 155. Bertze egunetan baino hargatik apur bat airosago. JE Bur 171. Itsu-aurrekoak deabruak baño apur bat geitxuago yakin bear ddok. Or Tormes 13. Apur bat goizikago. Mde Pr 242. Apur bet gorago. Akes Ipiñ 28. Zabaldu dio sarrera apur bat gehixeago. MEIG VII 55.
    v. tbn. Itz Azald 211. Otx 50. Erkiag BatB 52.
    azpisarrera-4
    APUR BATEGATIK.
    (Sin sust.). Un poco.
    Aphur bategaitik eztugu hil eta orainan bizirik dago. Osk Kurl 28.
    azpisarrera-5
    APUR BATEN BURUAN.
    Al poco rato, al poco tiempo. "Aliquanto post, aphur baten buruan" Urt I 502.
    Aphur baten buruan. Lç Mc 14, 70. Emozon hemendik apru baten buruan sulla bat ur freskua. Volt 158. Ordean sartu zen, aphur baten buruan, bere baitan. Lg II 230. Aphur baten buruan, espainak asikiz, auhenez bezala, iratxiki zuen. Hb Egia 95. Aphur baten buruan, eskutik hartzen du Iñazio. Laph 115. Aphur baten buruan, hor heldu dituk fraiden lau artzain. Elzb PAd 85. Apur baten uruan zutitu eta berriz lotu ziren bideari. FIr 151. Gaiztakeria hutsez, galdegin zion apur baten buruan. Mde HaurB 153. Aphur baten buruan, marrumaz agertzen dire ama-alabak. Larz Senper 132.
    azpisarrerakoSense-5.1
    Ikusten dut nereak egin duela, aphur baten buruko zendua izanen naizela. Dv LEd 166.
    azpisarrera-6
    APUR BAT GORA-BEHERA.
    "Aphur bat gora behera, un peu plus ou un peu moins" Dv.
    Eta halatan guztietan ageri da aphur bat gora behera, batean gehiago, bertzean gutiago, nondik duten bere ethorkia. ES 138. Bederen aphur bat gora behera uste dugun bezala kontua eman behar dugu. Brtc 162.
    azpisarrera-7
    APUR-EDALE.
    "Aphur-edale (S-saug), frugal dans le boire" Lh. v. APUR-JALE.
    azpisarrera-8
    APUR-JALE.
    "Aphur-jale (S-saug), frugal dans le manger" Lh. Cf. APUR-EDALE.
    azpisarrera-9
    APUR PUSKA BAT.
    Un poco (de).
    Pekatu mortal egiteko denpora apur puska bat da asko. Astar II 114. Diru apur puska bat gaitik egiten dozu Jaungoiko berbera gaitik egin nai eztozuna. Ib. 235. Onetarako denpora apur puska bat da asko. Ib. 135.
    azpisarrera-10
    APURREN BAT.
    Un poco (de). v. APUR BAT.
    Euskera apurren bat badaki. Mg PAb 157. Bildur apurren bategaiti, edo gogait eginda. Mg CO 253. Arnoldoren izen garbiari loikeri apurren bat bota bearra. Ag AL 77. Denentzat ianari apurren bat ipinten egozala. Ib. 64. Izango balitz oietako odol apurren bat, edo aginen artian aurreko gaubeko ondarren bat geratu izan dana, artu leike gure Jauna. Itz Azald 161. Argi apurren bat ekarri daiket zubek darabiltzuben eztabaidara. Kk Ab I 19. Baldin iñorentzako kalte barik onura apurren bat irakurlientzat ekarri leikena izan ezkero. Kk Ab II 55. Kintzenia oso-osorik galduta eukan da galdutako apurren bat barriz bereganatzen ete eban, an ebillen gure Txoria estu ta larri. SM Zirik 76. Sarri askotan Ogia ta jaki apurren bat. Erkiag BatB 59. Katarro apurren bat. Etxba Ibilt 464. EGAN-i halako aldizkari-taxu apurren bat aurkitzen diogu. MIH 136. Karisma apurren bat lortu nahi lukete, nondik edo handik. Ib. 374. Uste dut Euskaltzaindiak fidantza apurren bat gehixeago merezi duela. MEIG VII 172. Arreta apurren bat merezi luke gaiak. MEIG VIII 42.
    v. tbn. Bilbao IpuiB 138.
    azpisarrerakoSense-10.1
    (Pl.).
    Aurtxoak lenengo ikastetxean ikasten baidittu bearrenezko gauzak irakurtzen (leitzen) eta idazten eta kontu apurren batzuk ateratzen. Inza Azalp 29.
    azpisarrerakoSense-10.2
    (Ref. al tiempo).
    Apurren baten ibili nintzen arrantzale Lekeition. A BGuzur 129.
    azpisarrerakoSense-10.3
    (Adv.).
    Apurren bat geiago ibiliaz. Erkiag Arran 8. Jendeari nik uste begiak apurren bat zabaltzen ari zaizkiola. MEIG I 66. [Cantinflasek] Trebe baino trebeago dihardu [...] ohiturazko pailazokeriak apurren bat moarratu dizkiotelako edo. Ib. 182.
    azpisarrera-11
    APURRETAN.
    "Aphurretan, peu de fois, rarement" H.
    Ardüra ahuan naie zunbaitek; bena bihotzian aphürretan. Mst III 4, 4 (Ip güti).
    azpisarrera-12
    APURXE.
    "Aphürxe, légèrement trop peu (S)" Lrq.
    azpisarrera-13
    DEN APURRENIK.
    (En frase negativa). Nada en absoluto, lo más mínimo. v. DENIK APURRENA ERE.
    Egungo egunekoa den apurrenik gutietsi gabe, ez da hau eraman duen lehen saria. MEIG VIII 57.
    azpisarrerakoSense-13.1
    Ugaria, gisakoa, bizia izanik, den nabarmenkeria apurrenik gabea. MEIG I 143.
    azpisarrera-14
    DENIK APURRENA ERE.
    (En frase negativa). Nada en absoluto, lo más mínimo. v. DEN APURRENIK.
    Ez dut honekin Aita Olabide denik apurrena ere gutxietsi nahi. MIH 251n.

    apur

    apur
    << apailatu 0 / 0 1 ardi >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper