OEH - Bilaketa
81 emaitza nabarmen bilaketarentzat
Sarrera buruan (4)
Sarrera osoan (77)
- aberastasun
- abilidade
- adierazi
- adikuntza
- ageri
- ahalkekitsu
- aje
- alanbre
- 1 aldamen
- amaraun
- amodio
- amore
- amorru
- arin
- 1 arraia
- 1 arte
- artzaintza
- 1 askatu
- asko
- azaldu
- banabar
- barano
- 1 barren
- beldur
- berba
- berealdiko
- berezi
- bertso
- bestetzuk
- bi
- bigarren
- biluzkeria
- bizkarrezur
- burugogor
- edukatu
- esangai
- ezin-ikusi
- 2 ezkutu
- gailen
- harro
- hutsune
- irakurgai
- isilgaitz
- isilune
- itsumustu
- 1 jaio
- jantzi
- kiriotsu
- koloka
- kondekorazio
- konponketa
- lanpetu
- limurtu
- lotsakizun
- maizter
- medaila
- 1 nabar
- nabarben
- nabari izan
- nabarmenbide
- 1 nabarmendu
- nabarmentxo
- nabarpen
- negu
- 1 notatu
- potolo
- 1 saio
- setakeria
- soraio
- sorbide
- tamaina
- toki
- tratabide
- txokolatera
- zantzu
- zimurtu
- zorrotz
goiburua
lotsakizun.
tradizioa
Tr. Documentado en textos meridionales desde comienzos del s. XIX. Emplean lotsakizun los autores más antiguos: Añibarro, Guerrico, Zavala, Lardizabal, Arana y Antia y, ya en el s. XX, Zaitegi, B. Larrakoetxea, Etxaide, Gaztelu, y M. Atxaga; hay lotsaizun en Arrue, en un texto de 1891 recogido en DRA, en Orixe y Berrondo, y lotsakixun en Arriaga. En DFrec hay 3 ejs. de lotsakizun .
sense-1
1.
(V-gip, G-to),
lotsaizun,
lotsakixun
Ref.:
A, Etxba Eib y Elexp Berg (lotsakizun).
Ultraje, afrenta, vergüenza, deshonor; motivo, causa de vergüenza. "Bochorno, encendimiento y alteración del rostro producidos por el pudor o la vergüenza" A. "Motivo de sonrojo. Pobria izatia ez da lotsakizuna " Etxba Eib.
Guztizko garraztasun ta lotsakizun andiak ikusi bear izan zituzan. Añ EL2 217s. O zer lotsakizuna maisuarentzako, bere eskolarik [...] alango gizon dollor galdua [...] urten bearra! Zav Serm I 68. Arrebari egindako bidegabekeria eta lotsakizuna. Lard 194. Begira zitzala arren [...] lotsakizun artatik sortuko ziraden kalteak. 'De aquella afrenta' . Aran SIgn 68. Hill baño len konta al baño geiago txarkeri, tormentu eta lotsakizun eramanaz. Ant JesBi 199. Eliz artan egiñ nuen pekatu hura. Zer lotsaizuna! Arr May 47. Gajo hura deshonra, lotsaizun, irañ... eta kolpez beteaz. Arr Bearg 530 (ap. DRA). Bizitz onetako pena, lotsaizun, miñ eta nekeak onez eramatea. AnCons 483. Buru-nausi zar onen lotsakixuna. Arriaga Lekob 27. Beste lotsakizun aundi batenpean itoko aut. Lh Yol 20. Yakin, ba, nolako lotsakizunera zirikatzen nauzun. 'Deshonra' . Zait Sof 38. Erromesaldiak eskean aritzeko lotsakizuna ziaro aienatu zioten. Etxde JJ 269. Zer likiskeri idarokitzen zidaten! Zer lotsaizun! "Quae dedecora!" . Or Aitork 206 (v. tbn. 75). Orain so dezaioke lotsakizunik gabe. Gazt MusIx 156. Esku-tresnekin egindako zauriek [...] ez dute lotsaizunik ematen. "No afrentan" . Berron Kijote 169. Pamilirako ere lotsakizun ederra. TxGarm BordaB 84. Inoren aurrean eta inongo lekutan lotsaizunik gabe harro agertu daitekeen liburua. (In MEIG IX 57 ). Ez du lotsaizunik [...] Salamancatik etorri zenak. Lotsaizuna, lotsaizunik inork baldin badu, [...] mintzatu ez zenak du. MIH 224.
Ultraje, afrenta, vergüenza, deshonor; motivo, causa de vergüenza. "Bochorno, encendimiento y alteración del rostro producidos por el pudor o la vergüenza" A. "Motivo de sonrojo. Pobria izatia ez da lotsakizuna " Etxba Eib.
Guztizko garraztasun ta lotsakizun andiak ikusi bear izan zituzan. Añ EL2 217s. O zer lotsakizuna maisuarentzako, bere eskolarik [...] alango gizon dollor galdua [...] urten bearra! Zav Serm I 68. Arrebari egindako bidegabekeria eta lotsakizuna. Lard 194. Begira zitzala arren [...] lotsakizun artatik sortuko ziraden kalteak. 'De aquella afrenta' . Aran SIgn 68. Hill baño len konta al baño geiago txarkeri, tormentu eta lotsakizun eramanaz. Ant JesBi 199. Eliz artan egiñ nuen pekatu hura. Zer lotsaizuna! Arr May 47. Gajo hura deshonra, lotsaizun, irañ... eta kolpez beteaz. Arr Bearg 530 (ap. DRA). Bizitz onetako pena, lotsaizun, miñ eta nekeak onez eramatea. AnCons 483. Buru-nausi zar onen lotsakixuna. Arriaga Lekob 27. Beste lotsakizun aundi batenpean itoko aut. Lh Yol 20. Yakin, ba, nolako lotsakizunera zirikatzen nauzun. 'Deshonra' . Zait Sof 38. Erromesaldiak eskean aritzeko lotsakizuna ziaro aienatu zioten. Etxde JJ 269. Zer likiskeri idarokitzen zidaten! Zer lotsaizun! "Quae dedecora!" . Or Aitork 206 (v. tbn. 75). Orain so dezaioke lotsakizunik gabe. Gazt MusIx 156. Esku-tresnekin egindako zauriek [...] ez dute lotsaizunik ematen. "No afrentan" . Berron Kijote 169. Pamilirako ere lotsakizun ederra. TxGarm BordaB 84. Inoren aurrean eta inongo lekutan lotsaizunik gabe harro agertu daitekeen liburua. (In MEIG IX 57 ). Ez du lotsaizunik [...] Salamancatik etorri zenak. Lotsaizuna, lotsaizunik inork baldin badu, [...] mintzatu ez zenak du. MIH 224.
sense-2
2.
(Pl.).
"(G), partes pudendas"
A, que cita a Arrue.
v. lotsagarri
(II, 1),
lotsari
(2).
Eta pikuaren osto zabalakin eren lotsakizunak estali zituen. Gco I 86.
Eta pikuaren osto zabalakin eren lotsakizunak estali zituen. Gco I 86.
azpiadiera-2.1
Nire soineko lotsakizunak erre ta kiskali egin bearko litzatekez.
"My snuff and loathed part of nature."
Larrak EG
1958, 343s.
sense-3
3.
Sentimiento de vergüenza.
Jainkoak giza-emakumeeri aragi-griñen atzaparretan galdu ez ditezen, lotsa ipiñi die. Gorputza besteen aurrean eta agirian eta nabarmen azaltzeko lotsa. Lotsakizun ori garbitasun-lorea txuri gorde dezazun, Jaunak zure gorputzari emandako esia da. MAtx Gazt 80.
Jainkoak giza-emakumeeri aragi-griñen atzaparretan galdu ez ditezen, lotsa ipiñi die. Gorputza besteen aurrean eta agirian eta nabarmen azaltzeko lotsa. Lotsakizun ori garbitasun-lorea txuri gorde dezazun, Jaunak zure gorputzari emandako esia da. MAtx Gazt 80.
sense-4
sense-5
sense-6
6.
(Adj.).Vergonzoso, que da vergüenza.
En AxN se explica ahalkesunagoa (323) 'que infunde respeto' por lotsaizunagoa. v. ahalkeizun
(II)
.
Eta gauza zikin lotsakizunak ikustea edo begiratzea bezela emakumeai aurpegira begiratzea pekatu da? Gco II 247.
Eta gauza zikin lotsakizunak ikustea edo begiratzea bezela emakumeai aurpegira begiratzea pekatu da? Gco II 247.
azpisarrera-1
LOTSAKIZUNEZKO.
a)
Respetable, que infunde respeto.
Hemen gaur aurki daitekeen euskal batzarrerik lotsaizunezkoenean, Aita Villasante Kortabitarteren ondoren gainera, hitz egitera lotsagabetu naizenez gero [...]. MIH 233.b)
De vergüenza, de pudor.
"Norbaitek" --lotsaizunezko piku ostoz bere burua estali nahi duen "norbaitek"-- egilearen bizitzaz eta lanez berri ugari ematen digu [...] sarreran. MEIG III 81.
Hemen gaur aurki daitekeen euskal batzarrerik lotsaizunezkoenean, Aita Villasante Kortabitarteren ondoren gainera, hitz egitera lotsagabetu naizenez gero [...]. MIH 233.
"Norbaitek" --lotsaizunezko piku ostoz bere burua estali nahi duen "norbaitek"-- egilearen bizitzaz eta lanez berri ugari ematen digu [...] sarreran. MEIG III 81.
lotsakizun
-
lotsakizun. Tr. Documentado en textos me...
-
1. (V-gip, G-to), lotsaizun, lotsakixun ...
-
2. (Pl.). "(G), partes pudendas" A, que ...
-
Nire soineko lotsakizunak erre ta kiskal...
-
3. Sentimiento de vergüenza. Jainkoak g...
-
4. lotsagizun. "(G-nav), respeto" A....
-
5. lotsagizun. (G-to), motivo de agradec...
-
6. (Adj.).Vergonzoso, que da vergüenza....
-
LOTSAKIZUNEZKO. a) Respetable, que infun...
<< limurtu 0 / 0 maizter >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
