OEH - Bilaketa
65 emaitza gainditu bilaketarentzat
Sarrera buruan (3)
Sarrera osoan (62)
- akitze
- aldi
- 1 aldizka
- arranguraune
- arraunketa
- atzeman
- azken
- azpi
- barna
- barruti
- behar izan
- berebiziko
- bihotz
- binaka
- borratu
- egin
- ekarrarazi
- eleka
- estura
- estutu
- ezein
- 1 ezin
- gain
- gaindatu
- gaindi
- gaindiatu
- gaindikatu
- gaindizka
- gaindu
- gainduratu
- gaineztu
- gaingatu
- gandiatu
- 1 gaztaro
- gañitu
- gero
- goien
- herri
- herrigintza
- ilun
- iradu
- joera
- kupo
- lasterka
- maila
- 1 marra
- muga
- 1 nagi
- odol
- ohitura
- okerrune
- 1 on
- ondu
- ongi
- samintasun
- 1 tirabira
- txakur
- umezaro
- 1 urrun
- zarrasta
- zorroztasun
- zulatu
goiburua
estura.
sense-1
1.
(V, G-azp, Ae, R; Lar, Añ (V, G), H; hestura L, BN; Ht VocGr 358, Dv, Lecl)
Ref.:
A;
A Apend
.
Apuro, aprieto, angustia; trance. "Extremidad, extremo" Lar. "Apretura, aprieto, apretón" Lar, Añ. "Urgencia, instancia" , "aflicción", "conflicto, aprieto" Añ. "Extrémité, danger, détresse. Goseak ezarri gintuen azken hesturan. Hesturan zaduzkaten Izraeldarrak (Lg), ils tenaient les Israélites opprimés" Dv. " Estura-ezkero, en rigor (V)" A EY III 333. "Prisa" A Apend. v. herstura, estutasun. Tr. Documentado desde mediados del s. XVIII en autores meridionales; al Norte lo emplean Argaignarats, Etcheberri de Sara, Hiribarren, Duvoisin y Xalbador. En DFrec hay 2 ejs.
Ikhusten dut iada nik azken hesturan <-ez-> naizela. Arg DevB 154 (v. tbn. 162). Behin Augusto Enperadorea zerraielarikan eta [kantabresak] azkeneko hesturara ekharriak zeduzkan denboran. ES 111. Nere pekatuen esturak bildurtzen nau. Cb Eg II 38 (Dv LEd 79 hestura). Erijotzako esturan. Mg CO 208. Zeure estura ta tentaziñoetan deitu [Jangoikoari] . Añ EL1 82. Eukan frantzes zitalak / Fernando guria / gugandik txito urrin, / au zan esturia! FrantzesB II 29. Atera zaizala daukazun esturatik. Astar II 290 (v. tbn. con atera Hb Egia 143, Arr May 34, Otx 47, SMitx Aranz 49). Zeuben premina eta esturetan. Astar II 51. Lanze estura larriko artan. Izt C 493 (v. tbn. acompañado de larri en Arr May 34, Otx 90, Ir YKBiz 410, EA OlBe 106). Buruko miñ, erraietako estura, txixa ezin egiña. Ib. 98. Jaun ona, zer etzen izan zure bihotz-hestura? Dv LEd 2. Estura larri gorriak artu. Arr GB 19. Estura orduetan nok bateatu leike? Itz Azald 129 (v. tbn. estura ordu en VMg 24). [Txiroen] estura gogorra pitin bat biguntzeko. Alt EEs 1917, 45. Barrez ito lezake aren esturian. Noe 95. Munduan esturak ikusten dituzue baña biotz on izan! Ir YKBiz 462. [Itzegin dugu] ondo orekan, estura zentzugaberik gabe. Txill Let 49. Mezara joaten zan astiro astiro, estura aundi barik. Alzola Atalak 66. Esture guztiak gainditu nituela ta ordu ta erdi barruan dana amaitzen zan eta. Gerrika 211.
v. tbn. Añ CatAN 43. Zav Fab RIEV 1907, 96. AB AmaE 6. Azc PB 247. Kk Ab I 41. Altuna 67. Xa EzinB 71.
Apuro, aprieto, angustia; trance. "Extremidad, extremo" Lar. "Apretura, aprieto, apretón" Lar, Añ. "Urgencia, instancia" , "aflicción", "conflicto, aprieto" Añ. "Extrémité, danger, détresse. Goseak ezarri gintuen azken hesturan. Hesturan zaduzkaten Izraeldarrak (Lg), ils tenaient les Israélites opprimés" Dv. " Estura-ezkero, en rigor (V)" A EY III 333. "Prisa" A Apend. v. herstura, estutasun. Tr. Documentado desde mediados del s. XVIII en autores meridionales; al Norte lo emplean Argaignarats, Etcheberri de Sara, Hiribarren, Duvoisin y Xalbador. En DFrec hay 2 ejs.
Ikhusten dut iada nik azken hesturan <-ez-> naizela. Arg DevB 154 (v. tbn. 162). Behin Augusto Enperadorea zerraielarikan eta [kantabresak] azkeneko hesturara ekharriak zeduzkan denboran. ES 111. Nere pekatuen esturak bildurtzen nau. Cb Eg II 38 (Dv LEd 79 hestura). Erijotzako esturan. Mg CO 208. Zeure estura ta tentaziñoetan deitu [Jangoikoari] . Añ EL1 82. Eukan frantzes zitalak / Fernando guria / gugandik txito urrin, / au zan esturia! FrantzesB II 29. Atera zaizala daukazun esturatik. Astar II 290 (v. tbn. con atera Hb Egia 143, Arr May 34, Otx 47, SMitx Aranz 49). Zeuben premina eta esturetan. Astar II 51. Lanze estura larriko artan. Izt C 493 (v. tbn. acompañado de larri en Arr May 34, Otx 90, Ir YKBiz 410, EA OlBe 106). Buruko miñ, erraietako estura, txixa ezin egiña. Ib. 98. Jaun ona, zer etzen izan zure bihotz-hestura? Dv LEd 2. Estura larri gorriak artu. Arr GB 19. Estura orduetan nok bateatu leike? Itz Azald 129 (v. tbn. estura ordu en VMg 24). [Txiroen] estura gogorra pitin bat biguntzeko. Alt EEs 1917, 45. Barrez ito lezake aren esturian. Noe 95. Munduan esturak ikusten dituzue baña biotz on izan! Ir YKBiz 462. [Itzegin dugu] ondo orekan, estura zentzugaberik gabe. Txill Let 49. Mezara joaten zan astiro astiro, estura aundi barik. Alzola Atalak 66. Esture guztiak gainditu nituela ta ordu ta erdi barruan dana amaitzen zan eta. Gerrika 211.
v. tbn. Añ CatAN 43. Zav Fab RIEV 1907, 96. AB AmaE 6. Azc PB 247. Kk Ab I 41. Altuna 67. Xa EzinB 71.
sense-2
2.
(Lar, Añ (V, G)),
esdura.
"Angostura"
Lar, Añ.
"
Esdura (BN?), estrechez"
A Morf 111.
Sugeak aldatu gura dabenean azal zarra [...] igaroten da zulo estu batetik, ta estura onegan itxiten dau azal zarra. Añ LoraS 39. [Kanta-uritarrak] emengo meakan ilten ditubez berrogei [erromatar], ango esturan larogei, bide zigor baten eun. Astar II VI.
Sugeak aldatu gura dabenean azal zarra [...] igaroten da zulo estu batetik, ta estura onegan itxiten dau azal zarra. Añ LoraS 39. [Kanta-uritarrak] emengo meakan ilten ditubez berrogei [erromatar], ango esturan larogei, bide zigor baten eun. Astar II VI.
azpiadiera-2.1
esdura (R-uzt ap. A
),
ezdura (R-uzt ap. A
).
Menguado en las calcetas, menguado de la media.
Menguado en las calcetas, menguado de la media.
sense-3
3.
"Calambre, zanen ikara, estura; (V) sortua
"
Añ.
azpisarrera-1
ESTURA-ALDI.
v. esturaldi.
azpisarrera-2
ESTURAN.
En apuros, en un aprieto.
Emon biar deutse [sokorruba] [...] esturan dagozanian. Astar II 81. Ai ene alaba! Zuk esturan ipiñi nazu. Lard 136. Hesturan izan zen bethi, ez yakin askotan non etzan burua. Hb Egia 79. Mariak bazekien, nolako esturan zegoen Yose. Ir YKBiz 19n.
Emon biar deutse [sokorruba] [...] esturan dagozanian. Astar II 81. Ai ene alaba! Zuk esturan ipiñi nazu. Lard 136. Hesturan izan zen bethi, ez yakin askotan non etzan burua. Hb Egia 79. Mariak bazekien, nolako esturan zegoen Yose. Ir YKBiz 19n.
azpisarrerakoSense-2.1
(Con adj.).
Pobreziak estura edo premina andijan ifinten bagaituz. Astar II 257. Gaztigatzen diote [...] etorri dedilla prest; eta badator au estura larrian. Izt C 164. Egin zion promes bat, gero estura larrian ipiñi zuena. Lard 136 (v. tbn. estura larrian en Zab Gabon 96, Aran SIgn 87). [Purgatorioan] hestura gaitzean dagoen arren. Dv LEd 217. Estura gorrian jarri da. Erkiag BatB 157.
Pobreziak estura edo premina andijan ifinten bagaituz. Astar II 257. Gaztigatzen diote [...] etorri dedilla prest; eta badator au estura larrian. Izt C 164. Egin zion promes bat, gero estura larrian ipiñi zuena. Lard 136 (v. tbn. estura larrian en Zab Gabon 96, Aran SIgn 87). [Purgatorioan] hestura gaitzean dagoen arren. Dv LEd 217. Estura gorrian jarri da. Erkiag BatB 157.
azpiadiera-1.1
Zelango esturan [...] ta zein larri ipini naben.Mg PAb 202.
azpisarrerakoSense-2.2
Al hallarse en apuros.
Bildur ta lotsa zan; baña esturan [...] zuzendu zan aitagana. Kk Ab I 110. Euzkelerri zati onexen izakerea erakutsi gura neuskixue, ta eztakit zelan; baña esturan erabagi dot emen [...] kontetia, euren yazoera batzuk. Kk Ab II 168.
Bildur ta lotsa zan; baña esturan [...] zuzendu zan aitagana. Kk Ab I 110. Euzkelerri zati onexen izakerea erakutsi gura neuskixue, ta eztakit zelan; baña esturan erabagi dot emen [...] kontetia, euren yazoera batzuk. Kk Ab II 168.
azpiadiera-2.1
Basua etzan zaldiz ibiltekua, ta bere esturan, senarrak emon eutson bestiari aberia.Kk Ab I 8.
azpisarrera-3
ESTURAREN ESTURAZ,
ESTURAREN ESTURAGAZ.
A causa del apuro, de tan apurado.
Esturien esturiagaz galdurik bere gorputzeko indar guztija. Itz Berb I 234. Esturaren esturaz urduri, eztulka asi da. Erkiag BatB 188.
Esturien esturiagaz galdurik bere gorputzeko indar guztija. Itz Berb I 234. Esturaren esturaz urduri, eztulka asi da. Erkiag BatB 188.
azpisarrera-4
ESTURAZKO.
Angustioso.
Deadar eta txilioak entzun ziran Latseta aldean, larriak, esturazkoak. Erkiag BatB 9.
Deadar eta txilioak entzun ziran Latseta aldean, larriak, esturazkoak. Erkiag BatB 9.
azpisarrera-5
LARRI-ESTURA
v. larri.
estura
-
estura....
-
1. (V, G-azp, Ae, R; Lar, Añ (V, G), H;...
-
2. (Lar, Añ (V, G)), esdura. "Angostura...
-
esdura (R-uzt ap. A ), ezdura (R-uzt ap....
-
3. "Calambre, zanen ikara, estura; (V) s...
-
ESTURA-ALDI. v. esturaldi....
-
ESTURAN. En apuros, en un aprieto. Emon ...
-
ESTURAREN ESTURAZ, ESTURAREN ESTURAGAZ. ...
-
ESTURAZKO. Angustioso. Deadar eta txilio...
-
LARRI-ESTURA v. larri....
<< eleka 0 / 0 estutu >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
