OEH - Bilaketa
89 emaitza gabetarik bilaketarentzat
Sarrera buruan (4)
Sarrera osoan (85)
- abere
- ahal
- ahatara
- altaratu
- altxatu
- apaindu
- asalda
- askaldu
- asmokume
- aspaldi
- atzeman
- 1 ba-
- balentria
- baliatu
- barbertu
- behar
- behargabe
- beheretar
- bendizio
- beraz
- bigarren
- bortxatu
- brutal
- debeku
- denbora
- ezkurño
- eztroxa
- fede
- gabe
- gabetanik
- gezurño
- 1 grina
- haize
- haizu
- haragijale
- 1 hartu
- hautsi
- 1 huts
- ibiltari
- igerikatu
- ikasle
- iraun
- itsusi
- jadaneko
- 1 jaiki
- jaitsi
- joan
- kargu
- klisk
- kraskatu
- kristautu
- kurtso
- lainotu
- laurdenkatu
- lerratu
- merkatzaile
- mihi
- mozkortu
- nabarmen
- nahasi
- nahi izan
- nini
- ohetoki
- ordain
- 1 patar
- pena
- pikorka
- porkatu
- 1 puska
- saltsa
- sentitu
- Sokilaro
- sosño
- 1 suketa
- termino
- uste
- ustekabe
- uzkaili
- xuxen
- zerrailuxkot
- zintzur
- zirimola
- zirurika
- zizti-zazta
- zuzen
goiburua
lainotu.
sense-1
1.
(-iñ- V, G; H (+ -añ-)),
lainatu (G-nav; -iñ- V-arr-gip, G-azp),
lanhotu (L, BN, S; VocBN
, H),
lanhatu (L, BN, S; Gèze, Dv)
Ref.:
VocZeg
285;
A (laiñotu, lanhatu, lañotu);
Iz Als (lainatu);
Gte Erd 108
.
Nublar(se), cubrir(se) de niebla o nubes. "Action du temps qui couvre de nuages telle partie du sol" VocBN . " Zerua bat batean lanhotu da, le ciel s'est couvert de brouillard tout à coup" H. " Lanhatu, obscurecerse con niebla, hablando del cielo" A.
Otz zegon, zerua pixka bat lañotua. Goñi 22. Udaberriko zerua goibeldu ta lañatu zaigu. TAg Uzt 312. Lurretik zurrunbillo batek, aize-erauntsia erakori zun [...] eguratz zabala lañoturik. Zait Sof 172. Eguardi-aldea zan. Erri-gaña lañotuta zegoan. Anab Poli 52. Uste baiño lenago laiñotu ziran gaillurrak. NEtx LBB 95. Oi, Parisko txolarrea! / Nun galdu dezu bidea? / Eriotz deiak lañotua du / portu gaiñeko aidea. Ib. 262.
Nublar(se), cubrir(se) de niebla o nubes. "Action du temps qui couvre de nuages telle partie du sol" VocBN . " Zerua bat batean lanhotu da, le ciel s'est couvert de brouillard tout à coup" H. " Lanhatu, obscurecerse con niebla, hablando del cielo" A.
Otz zegon, zerua pixka bat lañotua. Goñi 22. Udaberriko zerua goibeldu ta lañatu zaigu. TAg Uzt 312. Lurretik zurrunbillo batek, aize-erauntsia erakori zun [...] eguratz zabala lañoturik. Zait Sof 172. Eguardi-aldea zan. Erri-gaña lañotuta zegoan. Anab Poli 52. Uste baiño lenago laiñotu ziran gaillurrak. NEtx LBB 95. Oi, Parisko txolarrea! / Nun galdu dezu bidea? / Eriotz deiak lañotua du / portu gaiñeko aidea. Ib. 262.
azpiadiera-1.1
(Impers.). "Faire brouillard. Lanhotzen ezpazauku ioanen gira, s'il ne fait pas brouillard, nous partirons" H. "Lañáatu ein dau egúaldixa, lañáaketan badau, nublar. Lañáaketia" Iz ArOñ. "Laiñáatu in ddau, se ha cubierto de nubes hasta los montes" Ib. "Lañotuten dago (V-arr)" Gte Erd 108. "Bihar lanotuko du (BN-arb)" Ib. 108. "Goizian euzki ederra zeuan baiña belaxe laiñotu dau" Elexp Berg.
Tarteka-tarteka lañoak alde egiten zuan, bañan bereala ostera lañotzen. Alkain 75.
Tarteka-tarteka lañoak alde egiten zuan, bañan bereala ostera lañotzen. Alkain 75.
azpiadiera-1.2
(V-gip ap. Elexp Berg
),
laiñatu (V-arr-gip ap. A) .
(Part. en función de adj.). "Nublado" A. " Egun laiñotuak eitteittu aspaldixan " Elexp Berg.
(Part. en función de adj.). "Nublado" A. " Egun laiñotuak eitteittu aspaldixan " Elexp Berg.
azpiadiera-1.3
+
ainatu.
(Fig.).
Nublar(se), obnubilar(se), ofuscar(se) (la razón, el entendimiento...); nublar(se), enturbiar(se) (la vista); ensombrecer(se).
"S'obscurcir en parlant de la vue, se voiler. Lainotuak dauzka begiak, il a les yeux voilés, la vue obscurcie par l'effet de quelque affection maladive. Au fig., se voiler, s'obscurcir en parlant de l'entendement (fB)"
H.
Pekatubaren pekatubagaz illundu ta lainotu ebeela jentil itsubak errazoiaren argija. fB Ic I 28. Aserriaren bizitasunak okertu ta laiñotuten ebala errazoia. JJMg BasEsc 185. Aiñatu adiñak, illundu konzienzija. Ib. 58. O errakuntza baltza! [...] / Nok zeruko argia nai daben lañotu. AB AmaE 347. Baiña beren buruak / ongi laiñotuak / ala gaxoak daudez / ongi moskortuak. JanEd II 18. Iritzi oker aien zirikadak lañotu zioten adimena Juan Andresi. Ag G 123. [Bildurra sartu zitzaien] kopeta lañotu zitzaien. Ib. 101. Begiak añatzen dituzten laño ortatik azke. Zink Crit 208. Ziñismen neure begija zanian / goiz oneik euken argi biguna! / Baña bein barna lañotu yatan / eta [...]. "Se me enturbió el alma" . Laux AB 73. Atsegiñez urtua, gezoz lanotua / erdi lo, erdi zoro, iratzen artean. / [...] Oi orduan da gozo Larrungo pe hoitan. Iratz 130. Lotsaren margo ederra laiñotzen dun egipen bat. Amez Hamlet 114. Ta aiek laiñotzen eta lilluratzen zidaten biotza. "Obnubilabant atque offuscabant" . Or Aitork 37s. Laiñotzen nuen aren zuritasuna aragiaren lurrin ipernukoekin. "Candoremque eius obnubilabam" . Ib. 53. Gerekoikeriak maitasun hori maiz lainotzen badu ere [...]. MIH 21. [Urte gutxi barru agertuko diren ondorioak] etorkizun baitira oraingoz eta ilunbetan lainotuak. MEIG VII 36.
Pekatubaren pekatubagaz illundu ta lainotu ebeela jentil itsubak errazoiaren argija. fB Ic I 28. Aserriaren bizitasunak okertu ta laiñotuten ebala errazoia. JJMg BasEsc 185. Aiñatu adiñak, illundu konzienzija. Ib. 58. O errakuntza baltza! [...] / Nok zeruko argia nai daben lañotu. AB AmaE 347. Baiña beren buruak / ongi laiñotuak / ala gaxoak daudez / ongi moskortuak. JanEd II 18. Iritzi oker aien zirikadak lañotu zioten adimena Juan Andresi. Ag G 123. [Bildurra sartu zitzaien] kopeta lañotu zitzaien. Ib. 101. Begiak añatzen dituzten laño ortatik azke. Zink Crit 208. Ziñismen neure begija zanian / goiz oneik euken argi biguna! / Baña bein barna lañotu yatan / eta [...]. "Se me enturbió el alma" . Laux AB 73. Atsegiñez urtua, gezoz lanotua / erdi lo, erdi zoro, iratzen artean. / [...] Oi orduan da gozo Larrungo pe hoitan. Iratz 130. Lotsaren margo ederra laiñotzen dun egipen bat. Amez Hamlet 114. Ta aiek laiñotzen eta lilluratzen zidaten biotza. "Obnubilabant atque offuscabant" . Or Aitork 37s. Laiñotzen nuen aren zuritasuna aragiaren lurrin ipernukoekin. "Candoremque eius obnubilabam" . Ib. 53. Gerekoikeriak maitasun hori maiz lainotzen badu ere [...]. MIH 21. [Urte gutxi barru agertuko diren ondorioak] etorkizun baitira oraingoz eta ilunbetan lainotuak. MEIG VII 36.
sense-2
2.
(L ap. Lh
; -año- Lar, Añ),
lanhatu (S ap. Lrq /lãnhãtü/; Dv, A),
ainotu (año- Aq 379 (G)→A),
ainoatu (año- Lar, Añ)
"Alheñarse el trigo" Lar. "Anieblarse el trigo" Ib. (v. tbn. Añ). "Se gâter par les brouillards, en parlant des plantes. En dissant brouir le français porte la pensée sur l'action du soleil, tandis que le basque la porte sur la cause première qui est le brouillard" Dv. "Echarse a perder con las nieblas, hablando de las plantas. Lanhatu artoak, anieblarse (los maíces)" A.
azpiadiera-2.1
Uste gabetarik da jiten oi izotza. / Zunbait lili ederrik lanhatzen beita. (1894). J. Ligueix in Igela 95.
sense-3
3.
(V-gip, G-bet, B)
Ref.:
A;
Elexp Berg
.
Empañar(se). "Empañarse los cristales" A. " Kristala laiñotu, garbitzen asi tta baztarra jo neban " Elexp Berg.
Empañar(se). "Empañarse los cristales" A. " Kristala laiñotu, garbitzen asi tta baztarra jo neban " Elexp Berg.
azpiadiera-3.1
[Donibane], zuri behatuz ene begiak laster lanotu baitira // [...] maite baitzitut nahi zintuzket suhar, nagusi, Euskaldun.
Iratz 48.
sense-4
4.
"Ponerse de mal humor"
A.
sense-5
5.
Evaporarse, volatilizarse.
[Xakolina] irestearekin, sudur barnetarat gibel-aitzin lanhotzen da pindarka; bainan zer berotasun gozoa ez deramauku laster urdailerat. JE Ber 28.
[Xakolina] irestearekin, sudur barnetarat gibel-aitzin lanhotzen da pindarka; bainan zer berotasun gozoa ez deramauku laster urdailerat. JE Ber 28.
azpiadiera-5.1
(Fig.).
Mirari eske ba-zoaz, Andoni deunaren bitartez eriotza urrin, guzurra lañotu, lanak amaitu, deabrua igeska ta legen geixoa garbiturik aurkituko dozuz. Belaus Andoni 23.
Mirari eske ba-zoaz, Andoni deunaren bitartez eriotza urrin, guzurra lañotu, lanak amaitu, deabrua igeska ta legen geixoa garbiturik aurkituko dozuz. Belaus Andoni 23.
lainotu
-
lainotu....
-
1. (-iñ- V, G; H (+ -añ-)), lainatu (G...
-
(Impers.). "Faire brouillard. Lanhotzen ...
-
(V-gip ap. Elexp Berg ), laiñatu (V-arr...
-
+ ainatu. (Fig.). Nublar(se), obnubilar(...
-
2. (L ap. Lh ; -año- Lar, Añ), lanhatu...
-
Uste gabetarik da jiten oi izotza. / Zun...
-
3. (V-gip, G-bet, B) Ref.: A; Elexp Berg...
-
[Donibane], zuri behatuz ene begiak last...
-
4. "Ponerse de mal humor" A....
-
5. Evaporarse, volatilizarse. [Xakolina]...
-
(Fig.). Mirari eske ba-zoaz, Andoni deun...
<< kurtso 0 / 0 laurdenkatu >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
