Harremana

    OEH - Bilaketa

    344 emaitza fama bilaketarentzat

    Sarrera buruan (3)


    Sarrera osoan (341)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    zabar.
    tradizioa
    Tr. Usado en textos meridionales desde Lizarraga de Elcano; al Norte lo hallamos en Duvoisin (cf. zabartu ya en Haramburu y Axular).
    Onom.: Fortunius Çabarra de Baranin. (1228) Arzam 458.
    sense-1
    1. (V-arr-oroz-gip, G, AN-gip-5vill, B; Lar, Añ (G, AN), Izt 52r, H, Zam Voc ); zauar (H (V)); sabar (V-arr-oroz-och-gip, G-azp-nav, AN-5vill, B) Ref.: A (zabar, sabar); Iz ArOñ (sabar, zabar); Asp Leiz2 ; Elexp Berg ; Gte Erd 167 y 302; Izeta BHizt2.
    Descuidado, negligente, dejado, despreocupado; perezoso. "Apoltronado" , "repantigado" Lar. "Lento" , "espacioso, tardo", "tardío, pausado, detenido" Lar y Añ. "Flojo, descuidado" , "flojo, perezoso", "negligente", "omiso, descuidado" Añ. "Remolón, flojo y tardío para el trabajo. Igi adi laster, zabar ori: ik beti ola bear duk (B)" A. "Despreocupado, abandonado en sus cosas, trabajos, en el arreglo personal" Asp Leiz2. "Ordu kontuan zabarra da (G-azp, AN-gip)" Gte Erd 167.
    Zabarra bazera zuk umeai eta mirabeai dotriña ta Zerurako bidea erakustean. AA III 561. Morroi zabarra bidaldu zuan bere nagusiak. Ib. 357. Dezun karguan zabarra izanez. Ib. 561. Zeinbat kristiñau epel nagi zabar egongo ez litekez urte guztian Elexara sartu gaba. Añ MisE 142. Gizon nagi, alper, zabar, ordi, mozkorrak bezela. Urruz Urz 60. Lagun zabarren bati gauz onen bat eragitera egun oro saiatzea. Arr May 10. Ez izan zabarrak, / Gipuzkoatarrak. AzpPr 52. Ikusi ebanean gizona aiñ zabar da desbegiratua. Ag AL 55. Jesus odolezko izerdia erortzeraño neretzat otoitz egiten, eta ni egunoroko otoitzetan zabarra. ArgiDL 33. Ontan zabar, bigurri ta agintz-ausle izan ba-ditez. Eguzk RIEV 1927, 424. Alare neri eman / zabarraren fama. Imaz Auspoa 24, 129. Bestela esango dute zer nolako neskame zabarra dagoan etxe ontan. Lab EEguna 69. Berez zabarrak geran guziak / biar genduke aitortu. MendaroTx 55. Nagusiek ezpaitakite zer oien berri; erasorako ta burrukarako izan ezik, aundiki zabarrak dira aiek. Ldi Y 1933, 86. Otoitz zabarrak: ez iritxiko / grazirik Jainkoagandi. Or Eus 333. Orain artean hain eskoliersa alfer eta zabarra izanarren. Mde HaurB 58. Diru-eralgitzaille, zabar, utzia, ardurabako ta ezjakiña. Erkiag Arran 115. Udaberriak ez du errurik: / geroni gera zabarrak! Basarri 72. Ordain ezazue, bada, ta ez zabar izan. Zait Plat 109. Gauz oiek burutik kentzen zabarra izan al zera? MAtx Gazt 84. Burua jasoteko / bear dan indarra / uskeri ta jokoan / daukagu zabarra. Atutxa Mugarra (ap. DRA, que no da más ref.). Gaztetan izan gera / gerenez zabarrak. Uzt Sas 51. Bai arrastuan sartu're bapo / naiz-ta len izan zabarrak. Insausti 114. Eredu ederra aurki dezakegu jesulagun langile honengan euskaltzale zabar eta nagiok. MEIG II 68. Lizarraga ez zen, haatik, zabarrenetakoa: ez da ikusi besterik nola baliatu zen Larramendiren aberastasun irabaziberriez. MEIG VII 42.
    v. tbn. Yanzi 217. Olea 40. Zendoia 192.
    azpiadiera-1.1
    (Lar→H).
    (Usos predicativo y adv.). "Repantigarse, zabartu, zabarjarri" Lar.
    Eta añ zabar ta ajolkabe biziko zera? Arr May 111. Mendizaleak artean itzuli gabeak ziralakoan, zabar eta arduragabe zebiltzan. TAg Uzt 102. Bazkun eginkizunetan ardura gabe eta zabar jardutea. EAEg 31-5-1937, 1732. Ontan ere ez naiz zabar ari izan: Kereon-en aolkuz bi otsein igorri dizkiot dagoneko. Zait Sof 64. Gero ta gaizkiago, gero ta zabarrago egiten baitute beren izkuntza. Etxde AlosT 9. Garai batean ain zabar eta zikin euki zun adats ederra. Ib. 56. Munduan bakar, zabar ta deslai ez dagola jakin barri dago Nikanor. Erkiag BatB 201.
    azpiadiera-1.2
    (Precedido de gen., uso sust.).
    Gure zabarrez, oraindik biloizik ditezken gogai yaulkigarriai. Markiegi ( in Ldi IL 12).
    sense-2
    2. Descarriado. "Zabárrak, (las ovejas) que no siguen a las otras" Iz ArOñ. .
    [Maria Magdalena] zela bentzáit bána, mundukóia, dibertitua, erráteko ematenzuéna, ta nola árdi zabárra: baña txistubát biotzerá egitearéki Artzái dibinoak, goartuzé, baratuzé. LE JMSB 480.
    sense-3
    3. (Dv→A, H).
    Depravado, inmoral. "Dépravé, corrompu" Dv.
    Damu egin diote, etziren haren seme beren lizunkerietan: iraulgi zabarra eta galdua. "Prava atque perversa". Dv Deut 32, 5. Alde egizu, bada, persona zabar eta gaizki esaleetatik. Ant ZerBid 327. Bizitza txit zabar ta okerra zerabillkien erlijioso baten gelara. 'Perdido y escandaloso'. Aran SIgn 70. Ikusiko dezute modestigabe eta zabarrakin itz-jostaillu eta txiste zatar engañagarriak esaten. Arr Bearg 449. Ameriketako oitura zabarretan bereala nastua arkitzen zan. NEtx LBB 34.
    azpisarrera-1
    XABAR. (Forma con palat. expresiva). a) "(B), persona ocupada en pequeñeces" A.
    b) "Remolón, flojo. Gure mutikoa arront xabarra" Izeta BHizt2.
    azpisarrera-2
    ZABAL ETA ZABAR. v. zabal.

    zabar

    zabar
    << zabaltzaile 0 / 0 1 zangar >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper