Harremana

    OEH - Bilaketa

    343 emaitza fama bilaketarentzat

    Sarrera buruan (2)


    Sarrera osoan (341)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    1 sarrera.
    tradizioa
    Tr. Al Norte sólo se documenta en algunos autores modernos como Mirande, Larzabal, Xalbador o Larre. En DFrec hay 141 ejs. de sarrera, todos meridionales.
    sense-1
    1. (V; Lar, Añ, Izt 44v, Dv (G), H (V, G)), sarraiera (V-oroz; Zam Voc), sartuera (V-gip; Añ). Ref.: A (sarrera, sarraiera); Iz ArOñ.
     Entrada, acción de entrar. "Entrada" , "ingreso" Lar y Añ. "Arribada, ontziaren etorrera, sarrera" Lar. "Mongío, estado y entrada de monja, monjen egoitza, sarrera" Ib.
    Jesusek fededunetan komunioz egiten duen sarrera. Mb IArg I 268. Au da askoren ezkontzako sarreria. Mg CO 242. Esaten dana sarrera ta juaeran. Mg PAb 160. Sartueraan trago bat artuten. fB Olg 56. San Pabloren Maltako sarrera. Lard 528. Nolatan bere sarrera ta egonera izandu ziraden. Aran SIgn 75. Jainkoak gabon on bat dizutela, esan zuten sarreran. Zab Gabon 37. Musika ta etxefuego, / ai ura sarrera! PE 111. Piamonteko sarreran gerta zitzaion konta-gaia. Bv AsL 133.
    ( s. XX.) Gelarako gurutzea, sartuerako jantzia, bururako lore-ustaia, eskurako argizaria. Ag G 315 (336 sarrera). Egiñ zuan sarrera komentuan. Urruz Zer 21. Sarrera eragotzia dagola agertzia. ForuAG 313. [Kristoren] sarrerarekin len illun zegon lekua zeruko argittasun eta alaittasunaz betez. Inza Azalp 73. Ikusgarriya izan zan zure / Donostiyako sarrera. Tx B I 170. Biarba sartueran bakaldunari buruba makurtu berari egin erazoteko-edo. Otx 56. Ez dut bein ere ain alai egin / erri maitean sarrera. Or Eus 260. [Idazkiaren] Arkibide orokarreko zenbakia. Saillaren Zenbakia. Gaia. Sarrera. Noiz. Irteera. Noiz. EAEg 4-4-1937, 1432. Sarrera-doñuan koruak dabesa. SMitx Aranz 174. Urrutizkiñez jakin zuten ontziaren sarrera. JAIraz Bizia 65. Hegiaphalian gure sarrera egin garaian. Etxde JJ 98. Satrustegik Euskaltzaindian egin daben sarreraren barri. Alzola Atalak 125. Etxean egin zuten sarrera etzan gozoa izan. NEtx LBB 53. Da sukaldeko leio batetik / gure etxera sarrera [egin zuan tximistak] . Uzt Sas 266. Neri ta nere ezkutariari eman diguzuten sarrera on eta oparoagatik. Berron Kijote 125. Orrela izan zan gure Bitoriko sarrera. Alkain 24. Donosti ori galdu ta gero / Francon indarrak aurrera, / erri batetik beste errira / egiten eben sarrera. FEtxeb 55. Hizkuntza gutxik egin dute literaturan euskarak bezain sarrera pozkarria. MIH 27.
    v. tbn. Ud 101. AzpPr 83. Moc Damu 31. Itz Azald 68. Mok 11. Arti Tobera 271. Gand Elorri 135. Vill Jaink 122. Salav 57. Ataño TxanKan 180.
    azpiadiera-1.1
    (Con complemento en alativo o inesivo). Cf. SARRERAN.
    Sigfredoren jauregian Jenobebaren sarrera. Arr GB 111. Bere sarrera zorionekoa gorputz eta arima zeruan. Itz Azald 72. Zutaz azturik dauden Adan-semeen federa sarrera. Or Aitork 402. Alakoxea derizkiot lorian sarrerari. Txill Let 61.
    azpiadiera-1.2
    (Tras tema nominal nudo).
    Alako batean, plast! plast!, bi katuen putzu-sarrerako otsa. Ataño TxanKan 145.
    azpiadiera-1.3
    (V-gip), sartuera (V-gip). Ref.: Etxba Eib (euzki-sarreria); Elexp Berg (eguzki-sartuera).
     Puesta (del sol). "Euzkixan sarreriak beti emoten dau itzalpena" Etxba Eib.
    Eguzkiak [...] bere irteera beranduago eta sarrera goizago egiten zituen. Arr GB 61. Ta illun-aurrean ziaro dakust / eguzkiaren sarrera. EA OlBe 22. Eguzki-sarraieran ainbeste ixera eder intxaur-azal baten sartuten ikustea. Akes Ipiñ 28. Gaillur garaienetik eguzki sarrera oartuz, gau-kantuan ari da. Ibiñ Virgil 78. Au illunabar aldera edo / eguzkiaren sarreran [egin] . Uzt Sas 212. Eguzkiaren sarreran, beiak jetzi eta esneak pertzean egon bear duala. (In EZBB I 89). [San Juan arbola] bat [jartzen zan] oraintxe bezela / eguzki-sarreran. Insausti 185.
    azpiadiera-1.4
    Modo de entrar, posibilidad de entrar; cabida. v. sarbide.
    Demagun arkitzen dutela sarrera konserbategi artara euliak. Mg CC 231. Baña zelan topadu eban grazijaz apainduba, ez eban sarrerarik izan [Infernuko Gaiskinak] . Mg CO 116. Irak edo kolera gaiztoak gere barruan sarrera gutxi izango luke. Gco II 50. Pazkoako komunioa egiñ nai etzuenai debekatu dakiela Elizako sarrera. AA I 479. Franzesen sarrera zaintzen dute zintzoro San Marzialko mendiak, Aldabeko aitzak eta Higer-en musturrak. Izt C 34. Jentillak Jesu-Kristoren Elizan sarrerarik etzutela. Lard 499. Andik aurrera gazte aiei sarrera ukatzea iritxi zuen. Aran SIgn 51. Ango sarrera galazteko. Iraola 131. Lurrekoa dalakoz Jaunaren jauregian sarrerarik gabe goza zezakena. Inza Azalp 45. Beren lantegietan sarrera berriro eskatzeari [...] dagokion aldetik. "Reingreso". EAEg 23-10-1936, 116. Zer? Elizako sarrera errefusa zinioke? Larz HilEspos 26. Gizon guziak bear dutela / sarrera jakintzarako. Olea 205. Diran erreztasunei / emanik sarrera. Ib. 218. Jai eder bat antolatu ziteken nere kinto-lagunak, eta jai artarako sarrera nik ere banin. Ataño TxanKan 122. Galesak ez du [Unibertsitatean] sarrerarik atzeko atetik baizik. MIH 186. Gainerakoak euskal prentsa dira euskarari sarrera uzten dioten heinean. MEIG IV 50. Komeni delako erdaldunek ere hiztegira sarrera izatea. MEIG VII 79.
    v. tbn. CrIc 26.
    sense-2
    2. (V-arr-gip, G-goi-azp, AN-gip-5vill, B; Lar, Añ, H), sartuera (V-gip). Ref.: Etxba Eib (sarreria, sartueria); Elexp Berg (sartuera); Gte Erd 197.
     Entrada, lugar por donde se entra. "Boca de calle, de puente" Lar. "Boca manga, mahukaren sarrera" Ib. "Puerta, barrera, entrada a los sembrados, piezas cerradas" Añ. "Erri onek, sarreria dau onena" Etxba Eib. v. sarbide.
    Kanpotik edo sarreratik diotsa. VMg 51. Ziudade onen sarreraan eguan filosofo zaar bat. JJMg BasEsc 186. Beleneko sarreran / dago jaio-lekuba. Echag 123. Erriaren sarrerako plaza andian. Izt C 91. Jerusalenen sarreran zan burnizko atera urreratu. Lard 503. Eta itxi eban arri andi bategaz obijaren sarreria. Ur Mt (V) 27, 60 (Ur, Ker, IBk, IBe sarrera; SalabBN sargu). Zulo aren sarrera arri andi batez estalia. Arr GB 83. Urertzeko erri guztien sarrerak zelangoak ziran. Ag Kr 82. Itxasertzean, ibaien sarreran. Echta Jos 186. Itxi dedilla esolez eta olez arkaitzarako sarrera. Goñi 73. Elizako sarrera guzietan ur-bedeinkatu ontzia ipiñirik dauka. Inza Azalp 126. Oetzaz gañera, zintzurra edo sarrera esaten zioten beste uztai txiki bat ere izaten zuan [nasak] . Elizdo EEs 1926, 7. Uriyaren sarreran bertan. Kk Ab II 177. Ikazkin-txabola baten sarrera. JMB ELG 84. Sarrerako ateetan. EAEg 24-10-1936, 124. Eskerrekoa, emakumien sarrera duzu. Zait Sof 159. Etxe-sarrera. Mde Pr 100. Barrena-zarreraño juan zan. SM Zirik 74. Badirudi beste mundu zoragarri bateko sarreran nagoela. Txill Let 22. Morlans ballararen sarreran dago. Salav 40. Erlategiak [...] sarrera mearrak bear ditute. Ibiñ Virgil 108. Ate apal batetarik da zutarako sarrera. Xa Odol 102 (hablándole a su cabaña). Horrela zabal-zabal irekiko zaizue gure Jaun eta salbatzaile Jesukristoren betiko erreinurako sarrera. IBk 2 Petr 1, 11 (He sarpide). Geienetan, kai sarreran edo barran, moillen bearra izaten da. Etxabu Kontu 137. Etxeko sarreran. Ataño TxanKan 49. Eliza-atadiak lau sarrera daukaz. Gerrika 26. Bukaera aiuntamentuko sarreran. Albeniz 180. Burgi, Erronkariko sarreran bertan, guztiz euskalduna zela. In . MEIG VI 35.
    v. tbn. Iraola 25. Alz Ram 39. ArgiDL 99. Enb 86. Or Mi 71. TAg Uzt 153. EA OlBe 77. SMitx Aranz 121. JAIraz Bizia 86. Ugalde Iltz 62. Basarri 92. Anab Aprika 43. Onaind STeresa 69. Larre ArtzainE 176.
    azpiadiera-2.1
    (Con eguzki). Occidente.
    Eguzkijaren urten-erati sartu-eraraginoko jakitun guztiak. fB Olg 91. Oñaztubak urteten daben legez eguzkijaren urteeratik, eta ikusten dan sarrerarañotik. Ur Mt (V) 24, 27 (Ur sartalde).
    sense-3
    3. (Lar, Añ, H), sartuera (Añ).
    Introducción, prefacio, prólogo. "Introito" Lar. "Introducción, introito" Lar, Añ. "Preámbulo" , "proemio" Añ.
    Kristauen Doktrinarako Sarrera. CatBurg 3. Sarrera. Santu bien antza, gaindiak edo egzelenziak. Cb Just 3. Sarrerako lenego hitzetan, au da, Aita gurea Zeruetan zaudena . Gco I 402. Sermoien sarreran aditzera eman zezeela Predikariak dotrinako gauzaren bat. AA III 447. Sarreria. (Estrofa introductoria). Ulib (in FrantzesB II 33). Aita gurien sarrera onetan. Astar II 253. Sartueratzat ori esanda asi naitean. Murga EE 1895b, 491. Liburutxo oni bizpairu sarrera-itz ipintzeko. Or BM 6. Sarrera-hitz llabur bat egin balezaio ene ipuin berriari. Mde Pr 195s. Bere liburu onentzako sarreratzat berba batzuen eske. Mañarikua (in Akes Ipiñ 4). Atal bakoitzaren sarrera edo aurkezpenak Jose Azurmendi ikaslearenak dira. Vill (in Gand Elorri 18). Liburu bakoitzari sarrera bana ez ipintzearren. Ibiñ Virgil 24. [Liburuak] lau zati ditu: sarrera txiki bat, lenengo. Onaind STeresa 118. Urkixok atera zuen argitara, sarrera-lan eder batekin. MIH 283. Sarrera, euskaraz eta erdaraz, Orixerena da. MEIG III 107.
    v. tbn. Zav Fab RIEV 1907, 92. Echag 29. CatBus 3. Aran SIgn III. Legaz 1. Itz Azald 57. Goñi 19. KIkV 5. Ir YKBiz V. SMitx Aranz 11. MAtx Gazt 11. Gazt MusIx 59n.
    azpiadiera-3.1
    Introducción, comienzo, primer paso.
    Deboziozko bizitzarako sarrera, San Franzisko Salesek aterea. Echve Dev tít. (SP y He Phil introduzkione). Ezer ez dau Legeak bete-betean osotu-ta; Jaungoikoagana urreratzen gaituan uste oberako sarrera zan, ostera. Ker He 7, 19 (IBe sarrera; TB sartzapen).
    sense-4
    4. (Lar).
    Costumbre de entrar (en una casa, etc.), familiaridad; familiaridad, trato frecuente. "Cabida, entrada, amistad" Lar.
    Itxi gura ezpadabe sarreria alango etxian, ez darue damurik. Mg CO 67. Zure sarrera orregatik munduaren aban badabill zurekin bestearen fama. AA III 560. Etxeren bateko sarrera edo jaierarekin. Ib. 560. Guztiz sarrera andia dute izokiak Gipuzkoako ur gezagozoetara. Izt C 203. Jaungoiko Aittarekin iñork ez bezalako sarrera daukan bere Semearen izenean. Inza Azalp 127. Etxe artan sarrera aundia izandu zuan noski. JArt Y 1933, 81. Zaldunaren izena, berriz, jokoetxeetan sarrera aundia zuten danak ezagutzen zuen. TAg Uzt 180.
    azpiadiera-4.1
    (Con complemento en alat.). "Galdu dozu etxe artara sarreria" Etxba Eib. .
    Artu eban Eladiren etxera sarrerea, ta aurrerantzean, Mundakara joan ezkero, etzan andik aldenduten, Eladigana agerraldi bat egin baga. Echta Jos 350.
    sense-5
    5. "Metimiento" Lar.
    sense-6
    6. Acometida, esfuerzo. Cf. infra XARRERA.
    Erromatarrak ekusten zeuden / mendi-mutillen sarrera; / salto ta brinko igaro ziran / zelaitxoaren gañera. Izt Po 145. Agintzen dio [laisterkariari] sarrera. "Que haga un esfuerzo". Or Eus 233. Beldurgarri da arri zarreri / egiten dien sarrera, / eldu orduko jasotzen ditu / lurretikan bizkarrera. Basarri 83. Aldaz txikiak ordekan beti / eten gabeko sarrera. Ib. 93. Iru egunetan itaiarekin / berebiziko sarrera, / besterik ezer ez dakienak / ori du bere karrera. Uzt Sas 79.
    sense-7
    7. Comienzo, principio. En AxN se explica apoderan (302) por sarreran. v. infra LEHENENGO SARRERA.
    Sarreran izutu ziran, iratxo edo duenderen bat zalakoan. Lard 400. Au negu baten sarreran gertatu zan. Arr GB 54. Tankera / ar diokezu zer illabete; ez / abuztuaren sarrera. Or Eus 325. XVI gizaldiaren sarrera arte. Lek SClar 120. Gertakizun au 1807garrenaren sarreran da. Etxde JJ 63n. Luzia ta tristia / gizonen karrera, / irurogei urtekin / neguen sarrera. Uzt Sas 193. Udazken-sarreran. Ataño TxanKan 113. 1964ko uda sarreran. Gerrika 159. Udara, udazkena eta neguaren sarrera. Albeniz 135.
    sense-8
    8. Incursión bélica.
    Amontarrai erasoak eman eta sarrerak egiten. Lard 135. Bosteun da larogeta seigarrengo urtean egin zan beste sarrera on bat; eta bosteun da larogeta zortzian beste bat, gogorragoa ta obea, bada gureak eldu ziran Adurren ertzeraiño. Ag AL 14.
    sense-9
    9. Arranque (de un bersolari). Cf. zarra.
    Pelloren seme orrek / sarrera polita, / zer esperatutzen du / orrela ibillita? AzpPr 81. Sarrera ona egin dozu, beti legez, baiña bigunegi edo. Ag AL 32. Ez al tzerate arritzen, jaunak, / gazte oneren sarreran? Uzt EBT 32.
    sense-10
    10. "(V-arr-m), occidente" A. v. EGUZKI-SARRERA.
    sense-11
    11. Golfo, entrada que hace el mar en la tierra.
    Puerto Colombia ori itxasoaren sarrera batean dago. JAIraz Bizia 37.
    sense-12
    12. Entrada, billete que da acceso a un espectáculo.
    Sarrera garisti izan arren / plaza ongi betea. (1952). MendaroTx 403. Sarrera pagatuta, lengoaren antzeko olaz jositako barrunbe zabal batean sartu giñan orain ere. Anab Aprika 32. Artu ditzagun sarrerak eta goazen plazara. Salav 50. Bi sarrera iritxi. Olea 75. Plazako sarrerak, aurrez danak salduta. Albeniz 85. Sarreraren ordaina bihurtzen dio behintzat [film honek] behar baino gehiago eskatzen ez duen ikusleari. MEIG I 181.
    sense-13
    13. Ingreso (económico). v. DIRU-SARRERA.
    Erri zerga eta sarrera guziak arautzen dubena. (1919). ForuAG 285. Ordaiñ gisako sarrerak. Ib. 285. Sarrera jakiñak, bazkide guziak ordaindutako emaitzak izango dira. "Ingresos ordinarios". EAEg 1-6-1937, 1744.
    azpisarrera-1
    EGUZKI-SARRERA (V-gip; e.-sartuera V-gip). Ref.: Etxba Eib. Puesta de sol.
    Eguzki-sarraieran ainbeste ixera eder intxaur-azal baten sartuten ikustea. Akes Ipiñ 28. Gaillur garaienetik eguzki sarrera oartuz, gau-kantuan ari da. Ibiñ Virgil 78.
    azpisarrera-2
    LEHENENGO SARRERA, LEHENDABIZIKO SARRERA. Comienzo.
    Lenengo sarreran egongo zara bildur apur bategaz. Mg CO 141. Lenengo sarreran goiartu zien edo benzutu zituen. Lard 99. Esan bezela, opiziuan / lendabiziko sarrera, / orren aldian erraza izan zan / ikasten gure karrera. Uzt Sas 208.
    azpisarrera-3
    LEHENEN SARRERAN. En primer lugar, antes de nada.
    Aitagai maite, lenen sarreran, / Jainkuak gau on dizula! Lazkao-Txiki (in Mattin 149).
    azpisarrera-4
    SARRERA-ATE. Puerta de entrada.
    Agertokia txikia balitz, ezker-aldean kantoi-zati bat utzi bezate, etxeko sarrera-ate ta aterpeari leku emateko lain. NEtx Antz 73. Egazkiñaren sarrera atiaren onduan egoan gazte orretako bata. Gerrika 207.
    azpisarrera-5
    SARRERA-IRTEERA (Pl.). Entradas y salidas.
    Txarteletatik artutako zioaz, sarrera-irteeraei buruzko arkibide bat eraman bearko du Idazkolak. "Registro de entradas y salidas". EAEg 29-4-1937, 1584.
    azpisarrera-6
    SARRERAKOAN. Al entrar.
    Agur-egin zien eskaleak sarrerakoan. TAg Uzt 209.
    azpisarrera-7
    SARRERAKO ATABURU. Dintel de la puerta de entrada.
    "Maitearena" irakurri zun Balendinek sarrerako ateburuan. TAg Uzt 139.
    azpisarrera-8
    SARRERAKO ATE. Entrada, lugar por donde se entra.
    An zeukaten gurutzea, sarrerako ate gañean. Ag G 31. Ezkerrean orma batean sarrerako atea. Alz Ram 95. Sarrerako ateondoan jartzen dira. TAg Uzt 25. An bere txoko jakiña zuan, ezkerretan sarrerako ate ondoan. JAIraz Bizia 87. Sarrerako atea ta leiorik gabeko etxeak. Anab Aprika 86. Sarrerako atearen barrendik lotuta egoten zan txakur koxkor bat. Salav 31. Etxeko sarrerako ateak oso zarrak eta puskatuak zeudela. BAyerbe 97. Sarrerako ate orren barrutik, alde bietatik, piloto, nagusi eta azafata eta diran guztiok. Gerrika 211.
    azpisarrerakoSense-8.1
    Uda azkena izaten dogu / negu sarrerako atia. BEnb NereA 55.
    azpisarrera-9
    SARRERAKO TXARTEL. v. SARRERA-TXARTEL.
    azpisarrera-10
    SARRERAN, SARTUERAN, SARTUKERAN. Al entrar (en).
    Josetxok, kortara sartueran, zeinbatu ebazan beti lez. Echta Jos 246. Gelan sartueran buruba-makurtu egin biar ixango ebalako. Otx 56. Txabolan sartukeran. Ib. 61. Abadiarenera sartukeran. Bilbao IpuiB 236. Erri baten sartukeran. Akes Ipiñ 25. Oso gizalege txarrean etorri giñan Gernikara sartueran. AZink 69. Eltzen jakun pakete bat, askotan apur bat murriztute bidien edo ona barrure sartueran. Gerrika 107 (ib. 228 sartukeran).
    azpisarrera-11
    SARRERA-SARRERAN. Justo en la entrada.
    Erriko sarrera sekulako ederra, oso zabal eta oso luze. Bi aldeetara, moallen antzekoak; sarrera-sarreran, bi tontor borobillak. Anab Aprika 89.
    azpisarrera-12
    SARRERA-TXARTEL. Billete de entrada.
    Sarrera txartelak saltzen [zinetxeetan] . Erkiag BatB 126. [An bizi zan ondarrutarrak] ez eban sarrerako txartelik artu. Lagun bakar bat ez zan sartu abestu bear zan tokira. Etxabu Kontu 48.
    azpisarrera-13
    XARRERA (Forma con palat. expr.). Esfuerzo, sprint. Cf. supra (6).
    Irabazleak [= antxintxikalariak] azkenengo egiñalean ozta-ozta "xarreran" jokoa bereganatzen zuanean, ango txaloak! "Xarrera", orain sprint esaten dutena besterik ezta. NEtx IzotzK 19.
    azpisarrerakoSense-13.1
    Arrancada. "Ori dek xarrerie in dune zezenak" (G-azp)

    sarrera

    sarrera
    << 1 sapa 0 / 0 serios >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper