Harremana

    OEH - Bilaketa

    343 emaitza fama bilaketarentzat

    Sarrera buruan (2)


    Sarrera osoan (341)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    1 ospe.
    tradizioa
    Tr. Documentado al Norte desde el s. XVII y al Sur ya a finales del s. XVI (RS ), pero su uso es más frecuente a partir del s. XIX. La forma general es ospe. Hay ozpe en Pouvreau y, junto a ospe, en Etcheberri de Ziburu y Moguel;ospa en un ej. de Prop y, junto a ospe, en J. Etchepare y Arradoy. Hay tbn. un ej. de hospe en Aresti. En DFrec hay 32 ejs. de ospe, meridionales.
    etimologikoa
    Etim. Quizá compuesto de hots; v. FHV 215.
    sense-1
    1. (V-ple, AN, L, BN ap. A ; SP, Urt I 68, Lar, Izt 35v, Gèze, Dv, H), ospa ( VocBN →A), ozpe.
    Fama, renombre, reputación. "Ospe handia du, il a grand renom" SP. "Célébrité, illustration" Dv.
    Dollorrak pere andizurenen ospea, gora joaku ikaztobiko kea. RS 507. Urrinerik ospea, errikoa obea. Ib. 542. Eskaldunen ozpea da lur guztira hedatzen. EZ Man II 127. Israelen izanen da / handi haren ospea, / jentillek ordean haren / laudatuko legea. EZ Noel 32. Iesusekin batean munduko ozpetik eta abarrotzetik apartatu. SP Imit I 20, 2. Gure ethorkizko ozpeagatik eskusatzen garela egiazko giristinoari dagokan bizitzeari lotzetik. SP Phil ã, 4v. Ill da bereala santu onen ospe edo famak alde guzietara bolatu zuen. Cb Just 127. Zure ospe haundiak estonatzen gaitu / gure izpirituan dudatzen baigitu. Balad 119. Bizpahiru "kadre" [...] ahalaz ederrak, bainan osparik gabe. JE Bur 188 (135 ospe). Tolosak berak Kalifornian eztuela, uste du Anttonek, gure erriak duen osperik, aipurik, omenik. A Ardi 15. Andoniren izen ta ospea alde guztietatik zabaldu ziran ordutik. Belaus Andoni 10. Egiti eta eradun omena du, ala arroputz ospea du? Zink Crit 52. Eruan eben Euzkelerriyaren ospe edo entzutia alde guztiyetara. Kk Ab II 168. Hirixka pollit bat da Zarauz [...] ez balu ere Espainiako aberatsen ospa baizik erakusteko. JE Ber 80. Ez len-ainbat ospe-iraunkor iritxiko dutenik. "Fama imperecedera". Aitzol (in Laux BBa IV). Eleukian uste [...] onen ospe andija ixango ebanik bere lantxu onek. Otx 5. Prantzerara ongi itzulirik eman zun "Mireio", bide ortatik maitenik zun mintzaira ari ospe aundia erakartzen ziola. Ldi IL 66. Orduan ospe aundia izango duzu maikiden aurrean. Ir YKBiz 295. Marxek besteko izen, ospe ta entzuterik eztau lortu. Eguzk GizAuz 46. Iraskun orrek ospe aundia bereganatu ludi guzia zear. EAEg 2-3-1937, 1186. Eskalea mozkorraz pozten zan, zu ospez. Or Aitork 135. Munduko ontasunak eta ospea oro baino goihenago, preziosago, iraunkorrago zen gauza. Mde Pr 292. Bertsotarako zerabilkin akullu zorrotzaren eztenak eman ospez, eskabidearen erregetasunera eldu baitzan Piarres. Etxde JJ 269. Ez dut Paris ezagutzen eta gustatuko zaidalakoan nago. Ospea badu erruz. Txill Let 112. Gure erriaren ospe eta aunditasunerako. Bilbao IpuiB 209. Lengo sapa (izen, entzute, ospe) andia galdurik zuten. Zait Plat 29. Ikasle bezela, ospe txarra zuan. Osk Kurl 203. Denek dakigu ospe ori [...], aizea bezin ariña ta aldakorra izan oi dela. Vill Jaink 105. Geienok gabiz ospia edo / aundi izateko egarriz. BEnb NereA 92. Ospe aundia jadetsi eben onako mirariak. Onaind STeresa 100. Eta baziren hor fama eta ospe egiazko bat bildua zuten gizonak. Larre ArtzainE 142. Ez dago sinesterik, usterik ez osperik alde guztietan onartuko dutenik. MIH 266. Urteek ez dute denik gutxiena ere haren ospea ixildu. MEIG II 147. Euskal literatuaren ospe eta entzutea ez da gehiegizko neurrian hazi eta gurendu. Ib. IV 123. Sutegi arloeteeneko gauzarik txikienak, ospe berdinak jasotzen ditu. "Prestigios". Ib. IX 132 (en colab. con NEtx).
    azpiadiera-1.1
    (Como segundo miembro de comp.).
    Errijan eta inguruetan daukon pelotari-ospia ez galtziarren. Kk Ab I 98.
    azpiadiera-1.2
    (Como primer miembro de comp.).
    Ortzitik bera etorria baitzan giza-gogoa, ospe-odeiak atzean zituela. Zait Plat 60.
    azpiadiera-1.3
    (Dv, A (L?, BN?)).
    Gloria, honor, honra. v. aintza.
    Laburzki zuri errateko / Zertan aurkitzen den ospe egiazkoa / Eta aldiz zertan faltsoa. "Gloire". Gy 289. Jaunaren ospeak bethe zuen Jaunaren etxea. Dv 3 Reg 8, 11 (Ol, Ker, BiblE aintza). Ospe Izpiritu sainduari. Amen. Dv LEd 152. Bethi zu lauda zaitzadan zeruko ospean. Ib. 274. Hain hunki handiak merexi zian ospe eta alagranziaren señaleki. CatS 106. Jainkoari zor derauzkogu ohore eta ospe guziak. Arb Igand 58. Atsegin handi baita herritar batzuentzat eta Eskual-herriarentzat ospe, holako jaun batzu ager zaizkioten buru. JE Bur 140. Augaitik diño Tuliok: "Ospeak sortzen dauz eder-lanak". "Honra". Or Tormes 3. Amaitu karreria ospe andiyaz. Kk Ab II 72. Ospegabe igarlerik ez dago, bere errian ta bere etxean baizik. Ol Mt 13, 57 (Or ospe gabe; Lç ohore gabe, He, EvL, Dv, SalabBN, Leon ohorerik gabe). Ez nabil gizonengandiko ospearen, gloriaren billa. Ir YKBiz 108s. Giza-semea bere Aitaren ospean bere Aingeruekin etorriko baita. Ib. 241. Zuri Jainkoa, ospe, goresmen, esker ta kantu. Iratz 181. Aberriaren alde gudan il dan Eteokel, aiztagari argia, gizurenak bezin ospe ta aintzat eortzi ta obiratzeko. Zait Sof 166. Zuri gorespen eta ospe, urriki-iturri! Or Aitork 151. Xumea lana, ez ordea ospea, baldin numen mukerrak makurtzen badira. "Gloria". Ibiñ Virgil 107. Uztak eta abereak zaitzen ainbat nekez iaritxitako ospea, galdu egin dut. "Honorem". Ib. 114. Ospe Aitari, Semeari, / Bai Izpiritu Sainduari. Ardoy SFran 347. Hoinbertze gogo bihotz garbien sehaska, / hartze zinituzkena ospeak doblezka. Xa Odol 109. Nik guda-burruka ontan izango nuan ospe ta aintza ikusiaz. "Gloria". Berron Kijote 201. Komentu onek ez dautso, gizaldiak zear, ospe ta aintza gitxi ekarri Jaunari. Onaind STeresa 86. Zein zitazkeen eder eta miresgarriak Jainkoaren ospea eta ber haren zerbitzua. Larre ArtzainE 81. Bizitzea, Bertuteak, Hiltze eta ospe. MEIG III 116.
    sense-2
    2. (BN-baig; Foix ap. Lh.), ospa (L). Ref.: A (ospa, ospe); Lh.
     Solemnidad. "Pompa, boato" A.
    Hunen alde minza, bite, / Jendetako leinuak: / Ospe hutsez errepika, / Loriako soinuak. Hm 60. Sartu zan Jerusalenen ospe andiaz. CrIc 32. Onak ospe handiren erdian, iganen dira zeru gainera. Dv LEd 273. Mündüko alde güzietarik Aphezküpiak bere gana bildürik, hen aitzinian ospe handirekin, oihüstatü zian eta erabaki. Ip Hil 208. Osparik gabe mintzatuko natzaitzue, eman zarotan bezala. Prop 1901, 177. Gure errege hau ezen aberats da, distiradura eta ospak maite ditu. Ib. 37. Eguberri gabako elizkizunak [...] Kaputxinoen lekaidetxean ospe aundirekiñ, oi dan bezala, egin izan ziran. Lh Yol 17. Opamahain alboan hamar ginen bakarrik / eta ez zen lorerik, ez kanturik / ez oihalik, ez osperik, ez aintzarik. Mde Pr 288.
    sense-3
    3. (V ap. A ; Mg PAbVoc ( Izt 20v), H).
    Ruido, estrépito.
    Ze an daz Presebal ilik, / Juanikotegaz lagundurik, / Txibuluen ospe bagerik, / Ez urrun Maloguenik . Mondr 16ss. Eztozu enzungo nire etxian biraorik, ez baralla, ozpe, atralaka ta iskibidurik. Mg PAb 92. Deritxat danzudala arerijuen esku-burdinen ospe ta barallia. Ib. 202. Betiko atralaka, ospe, lera gogor, gorroto, ikusi naiez, birao ta ernegazinoian. CrIc 36. Erri andietako ospe, iskanbilla ta kateatasunak. VMg V. Onetan amaitu biar dabeela mundubaren ospe, soñu, baralla ta lora gustijak! JJMg BasEsc 281. Bidasoako ibaian zekartzien aritz ta pago oso andien burrundara eta ospe izugarria. Izt C 381. Ainbeste ospe baralla eta astrapaladaz / Ekarriteko uste bagarik saill okerra? AB AmaE 448. Egun artan San Inazio izanagatik ez zan beste igandetan baño ospe geiago, Naparroan ez bai-dute Gipuzkoan bezela jaitzen. Anab Poli 87.
    azpisarrera-1
    OSPE-ADIGURI.
    Honra, honor.
    --Zergatik, ordea, bestearentzat iraiñ diran ospe-adiguriak eskeintzen ditun? --Ildakoak iraintzat ez ditu aitortuko. --Alare, zindoari añako ospe-adiguriak eskeintzen dizkion saltzalleari. Zait Sof 175.
    azpisarrera-2
    OSPEA EMAN.
    azpisarrerakoSense-2.1
    a) Honrar.
    Haren izenari ospe sekulakoa eman diotenak. Gy 277n. Dv Io 2, 28 (Leon ohore, BiblE aintza). Haiek orok algarrekin beno haboro ospe, argi eta edertarzün emaiten dü zeliari. Ip Hil 213. Jinkoaren handitasunari emaiten derauzkoten ospe, esker-on eta goresteak. Arb Igand 92. Gure erriari ainbat ospe emon eutsan kirola. Etxabu Kontu 162.
    azpisarrerakoSense-2.2
    b) Ser famoso.
    Garai areetako ainbeste ospe emondako egazkin eskeletua ikusi. Gerrika 239.
    azpisarrera-3
    OSPEAN.
    azpisarrerakoSense-3.1
    a) Honrando, con honras.
    Garaia baderama; herritarrek ospan derabilate; bainan horra heldu zakola abiatzeko tenora. JE Bur 143.
    azpisarrerakoSense-3.2
    b) Orgullosamente.
    Bera erne eta gazte, deuseren ez beldur, ospan, erho batek gainditzen dako gizonari bihotza. JE Bur 150.
    azpisarrera-4
    OSPE HANDIAN.
    Solemnemente.
    Ezteiak ospe haundian egin zituzten. Zub 87. Moise ta Elia ziran; ospe aundian azaldu ziran ta Yesusi Yerusalemen agitu bear zitzaion eriotzaz itzegiten zuten. Ir YKBiz 242.
    azpisarrerakoSense-4.1
    Bataioa ospa handienean emanen zion hango jaun Apezpikuak. "Solennité". Ardoy SFran 204.
    azpisarrera-5
    OSPE HANDIKO, OSPE HANDITAKO.
    azpisarrerakoSense-5.1
    a) Famoso.
    Axular gure Errotor famatua eta ospe handitako hura. ES 143. Jainkoaren araberako gizon, ospe handitako bat. Lg I 264. Gedeonek ezagutu zuen ospe handiko sakrifizio hartarik, Jainkoak hautatzen zuela bere populuaren aitzindaritzat. Ib. 207. Aita Santu Erromakoen ainbeste egite eta gauza, egiyaz entzute eta ospe andikoak. Ur BulaAl 8. Komediako treitadore eta hirri eragille ospe handiko bat. Gy 308n. Bizkaian laugarren erria, ospe aundiko ta entzutetsua izan zan [Durango] . Erkiag Arran 18. Ospe haundiko Axular hura kontatu gabe. AIr (in Izeta DirG 10). Kerete-ko uri ospe aundikoa. Ibiñ Virgil 47. Ospe aundiko kirolarien / arteko etzeratenak. Olea 61. Bi doguz ospe aundikoak: Avilako Teresa ama ta Lisieuxkoa, biak gurenak. Onaind STeresa 7.
    azpiadiera-1.1
    Glorioso.
    Eskerrik asko bidezkunde au / Onetsi dauskuenari, / Ospe andiko goratasun bat / Onen asmatzalleari. Enb 33.
    azpisarrerakoSense-5.2
    b) Solemne.
    Garazin [...] egin dituzte ospe haundiko bestak. Zub 34.
    azpiadiera-2.1
    Pomposo.
    Zer da anatomija dontsu ta izen ospe andiko ori? Mg PAb 52.
    azpisarrera-6
    OSPE HANDITAN.
    azpisarrerakoSense-6.1
    a) (Estar, etc.) con mucha fama, (gozar) de mucha fama.
    Joanes-Baptista, bazter guzietan ospe handitan zena ethorri izan da zuenganat. Lg II 231.
    azpisarrerakoSense-6.2
    b) Con gran solemnidad, boato.
    Komentu barria zabaltzerakoan, ospe aunditan agiri ziran bazterrak [...]. Asiera egunean ibildeun luze ta zaratatsuz egin zan Gure Jauna aldatzea. Onaind STeresa 93.
    azpisarrera-7
    OSPE GAIZTOKO.
    De mala fama. v. OSPE TXARREKO.
    Aldi gextoan jaio doa ospe gextokoa. RS 107.
    azpisarrera-8
    OSPEKO.
    azpisarrerakoSense-8.1
    a) De gloria, glorioso.
    Oi nere Jainkoa, zure ospeko helburua seguratzeagatik, sainduek zer egin zuten? Dv LEd 58.
    azpiadiera-1.1
    Famoso.
    Egia oek ezagutu gabez, ezbidekeri lodiyak idatzi izan dituzte jakintsu ospekuak. Ayerb EEs 1912, 167.
    azpisarrerakoSense-8.2
    b) Pomposo.
    Ez da gure hobia bertze zonbait bezain ospakoa: zer balio du? Fantesiak ez du ondorio onik. Ardoy Kat 31 (ap. DRA , s.v. ospa).
    azpisarrera-9
    OSPE ON.
    Buena fama.
    Aberats izaitea baño, ospe ona obeago. "Buena fama". RS 2. Gal bidi gizona ta ez aren ospe ona. Ib. 188. Zer dozak niretzat zortzi mille, naiz amar mille ogerleko neure errijari ospe ona edo ondria emotiarren? Kk Ab II 125.
    azpisarrera-10
    OSPE ONEKO.
    De buena fama.
    Gregorio Muxika ez da ia izena besterik --ospe oneko izena, halarik ere. MEIG III 85. Ospe onekotzat daukagu askok, gainera, komunista (edo) izanik, jasan zituenak jasan zituelako bere buruari ukorik ez egitearren. Ib. VI 121.
    azpisarrera-11
    OSPETAN.
    Gloriosamente, honorablemente.
    Goiti dezogün gogotik / harrizko orhitzapena, / Othoigian Ortze handian / ospetan egonen dena. 'En l'honneur'. Casve SGrazi 150.
    azpisarrera-12
    OSPE-TOKI.
    Lugar de gloria.
    Iesus gure Iauna Iainkoaren ospe-tokian dagola. Or Aitork 167s.
    azpisarrera-13
    OSPE TXARREKO.
    De mala fama. v. OSPE GAIZTOKO.
    Nola hasi zen dirua pilatzen haren negozioekin, haren etxeekin (hospe txarreko etxeekin). Arti Ipuin 56.
    azpisarrera-14
    OSPEZ.
    azpisarrerakoSense-14.1
    a) (ospaz VocBN ( A), H (BN, S)).
    "Par vanterie" VocBN . "Par vanterie, pour se faire un nom, une réputation" H. "Por vanagloria" A.
    azpisarrerakoSense-14.2
    b) Honorablemente, gloriosamente.
    Iñon ez da Apolon ospez ageri. ' Con honores'. Zait Sof 81.
    azpisarrerakoSense-14.3
    c) (Precedido de gen.). En honor (de).
    Alostorrean ezagutu diran eztairik bikañenak egingo dira zure ospez. Etxde AlosT 55.
    azpisarrera-15
    OSPEZKO.
    De gloria, glorioso.
    Bertzeen azpiko humilki egon denari emanen zaio ospezko khoro bat. Dv Imit 234 (ap. DRA ). Gizasemea bere ospean Aingeru guzien erdian etorriko danean, eseriko da bere ospezko alkian. Ir YKBiz 421.

    ospe

    ospe
    << ospatu 0 / 0 ospegabe >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper