Harremana

    OEH - Bilaketa

    344 emaitza fama bilaketarentzat

    Sarrera buruan (3)


    Sarrera osoan (341)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    lehenago.
    tradizioa
    Tr. Lehenago al Norte y lenago al Sur son las formas más usuales. Hay leenago en Mendiburu (IArg I 267), Olaechea, Moguel (CO 90), V. Moguel (23), J.J. Moguel (BasEsc 16), F. Bartolome (Ic I 31), Astarloa (II 4), Añibarro (EL 2 157), Arana (SIgn 80), Azkue (BGuzur 152), Lizardi (IL 149), Orixe (Eus 262), Erkiaga (Arran 29), Txillardegi (Let 42), Anduaga (AUzta 47), Gandiaga (Elorri 52), Villasante (Jaink 99), Berrondo (Kijote 99) y Gerrikagoitia, alternando en casi todos ellos con lenago. Leno se encuentra en bersolaris y otros textos populares (JanEd II 85, EusJok 25, K. Enbeita, Olea (112), Uztapide, Ayesta (119), Insausti (95)), en CatAe (48) y en E. Arrese (OlBe 93). Hay además leinago en CatR (49) y lelau en Ortuzar.
    sense-1
    1. (L, BN, S; SP, Ht VocGr 171, VocBN , Gèze, Dv, H, VocB ); lenago (V, G, AN; VP 56v, Lar, Añ, H); leinago; lelago (V-ger-ple); lelau; leno (G-bet); lelenago (H (V)) Ref.: Bon-Ond 171; A (lehenago, lelago, lenago); Lrq; Etxba Eib (lenago); Iz Ulz y ArOñ (lenágo); EAEL 184; Gte Erd 51.
    Antes, en otro tiempo. "Antérieurement, avant ce temps, autrefois. Etzen lehenago holakorik ikhusten" Dv. "[Lehen] prend la forme comparative et garde le caractère adverbial. Bazen lehenago gure herrian ihiztari bat zoinek [...]" H. "Lenago Aratostiak urtian beiñ, oiñ urte guztian" Etxba Eib. En AxN se explica iraganean (168) por lenago. Tr. De uso general en todas las épocas y dialectos.
    Lehenago hi baitinzan lengoajetan azkena. E 257. Iainkoak Israeleko populuari lehenago egin zerautzan promes berak. Lç Ins F, 3v. Hala nola lehenago Salomonen tenpluan. EZ Man II 50. Lehenago Erromako emaztek etzuen bat ere arnorik edaten. Ax 406 (V 264). Lehenago bat baizen etzen hitzkuntza nahasi zen. ES 391. Txito asko lagunduko deutsu, lenago zeuregan pensaduak, ta zeure buruari onelan esanak. Cb CatV 89. Lenago ere adirazi zien Jesusek. Mb IArg I 388. Ai leenago dei egin baleuste! Mg PAb 51. Iñoiz lenago ere bezala. Lard 423s. Lenago're bost aldiz kontatu diot. Zab Gabon 68. Ordurik ona negarrez zagoz / aretx lenago dontsua. AB AmaE 74. Lenago ainbeste maita zituan gauzak berak. Bv AsL 30. Sarranze lehenago eremü basa bat zen. Ip Hil 192. Umeak etzuala lenago ainbat galtzerdi egiten. Urruz Zer 117. Lenago aberatsa bazan, orain aberats purrukatuba dago. Alz Bern 51. Zuhaurek guri lehenago kondatu ixtorioa. Barb Sup 79. Zu lenago Colonbian izana zera, beaz? JAIraz Bizia 25. Lenago ere ori ba zekiten. Ib. 79. Lenago askok ez ei eben begi onez ikusten. SM Zirik 53 (cf. ib. 111 lena). Lenago gizonek etzuten begirik kondairako plan edo ordena ori nabaritzeko. Vill Jaink 172. Lenago sasia zegon tokian. MAtx Gazt 54. Lenago berarekin oso pozik zeunden bada? Lab SuEm 177. Leno bazuan lagun bat. Uzt LEG II 75. Leenago beiñ ere ez bezela. Berron Kijote 222. Lenago esan dizuet gurekin nola bazkaldu zuan Goienetxen. FEtxeb 84. Lenago gerran izan giñanok / orain gaiten bakeratu. FEtxeb 35. Lehenago erranen zuten "lotugabeko dantzak". Larre ArtzainE 280. Lehenago ere aritua naiz lan horretan. MIH 56.
    sense-2
    2. (B, BN-arb, S ap. Gte Erd 26, 210 ; Dv); lenago (V-arr-gip, G-azp-goi ap. Gte Erd 26).
    (Con término de comparación explícito o con cuantificador). Antes (de que). "Zu baino lehenago ethorri da" Dv. "Ordu biak baino lehenago ez" Gte Erd 210. "Aunitz lehenago (B)" Ib. 26. Tr. De uso general en textos meridionales y poco frecuente en autores septentrionales, entre los que Gasteluçar (60) es el único autor anterior al s. XVIII que lo emplea; a partir de finales de dicho siglo se hace más frecuente su uso entre autores del Norte.
    Ogia lenago ora baño. RS 86. Joan baño lenago Garesa egin zadazu klaredade bat. (Valdizarbe, 1656). FLV 2004, 334. Uste duzun baiño lehenago. Ch I 23, 5. Eriotzea eldu baño leenago. Oe 83. Mesiaz sorthu zen baino milla urthe lehenago. Lg I 329. Jakituria baxen lenago billatu bear dozue deboziñoa. Añ LoraS 85. Mundu au egin baño lenago. Astar II 76. Erromatarren etorrera Españara izan zan baino lenago jendadi askok zebala joera toki artara. Izt C 62. Argia beno lehenago. Arch Fab 161. Etzatera joan baño lenago erriko gizonak inguratu zuten etxea. Ur Gen 19, 4. Ollarrak kantatu baño lenago. Echn Mt 26, 34 (BiblE baino lehen). Guk uste baino lehenago. Elsb Fram 183. Mende guziak baino lehenago. CatJauf 21. España baño / millaka urte leno. Enb 66. Atta baño lenago jaiua ixatia gure ete-dok, kaiku orrek. Otx 128. Amaiketakoa leenago nai gosaria baño. Ldi IL 64. Gerla handi bat baino bi urte lehenago. Zerb Azk 81. Urte bete edo bi lenago izango zan. Albeniz 188. Jesukristo baino 3000 urte lehenago. MEIG IX 132 (en colab. con NEtx).
    v. tbn. (Sólo para autores septentrionales): ES 117. Mih 41. Brtc 176. Egiat 238. Dh 72. JesBih 450. Etch 678. UskLiB 83. Hb Esk 155. Laph 49. Elzb PAd 75. Jnn SBi 107. HU Aurp 187. JE Bur 132. Barb Sup 180. Zerb Azk 109. Larz Senper 62. Ardoy SFran 311. Xa EzinB 87. Lf in Casve SGrazi 10. Etchebarne 103. Larre ArtzainE 41.
    azpiadiera-2.1
    (Tras instr.). "Askotaz leenago esan zuen (G-azp, AN-gip)" Gte Erd 26.
    Beste zazpi eun urtez lenago ere munduan baziran relijione santak. Mb IArg I 325. Eun eta ogei urtez lenago aditzera eman zuan Jaunak gertatuko zana. AA II 42. Jüjamentü hura beno egün batez lehenago lürra da ikharatüren. UskLiB 216. Legua erdi batez lenago batutzen zaio beste bat ifarraldetik. Izt C 112. Urte batzuez leenago bidebagekeriz karzelaratu ta multatu zuten. Aran SIgn 80. Eskerrak [...] azitegiyan nekazkiyen berenjenak enitubela bi egunez lenago aldatu. Sor Bar 23. Ez kolera denboran; hura lau urtez lehenago zen. HU Aurp 161. Amorebietako elkar-artzea baño ordu batzutaz lenago. Or SCruz 41. Bi egunez lenago nola suge batek fakir baterik eldu ta ordu beteko gorputz zala. Anab Aprika 28. Rousseau-k baino bi mendez lehenago. MIH 167.
    v. tbn. Lenago: Cb Just 52. Gco I 457. Lard 16. JMB ELG 96. TAg Uzt 198. JAIraz Bizia 64.
    sense-3
    3. ( VP 57r, Lar, Añ).
    "Primero morir que, lenago il" Lar, Añ.
    Gura neuke leenago neure bizitzea galdu Zeu ofendidu baño. Oe 19. Lehenago hillen zela ukhatuko zuen baino haren dizipulutarik zela. Lg II 263. Ümil beno lehenago handi izatia haitatzen beitie. Mst I 3, 6. Lenago ill pekatura biurtu baño. Cb Eg II 54 (Dv LEd 104 hil lehenago). Lehenago mila heriotze, halako zoramendutan berriz eroriko naizen baino. Dh 187. Lenago imini txingar gori bat miiñaren gañian, guzurrik esan baño. Ur MarIl 101. Erdaldun izan baño guztiok / ill gura dogu lenago. AB AmaE 67. Lenago il, orrela ikustea baiño. ABar Goi 18. Mutilzar geratu baiño lenago il? Ezkondu baiño lenago bai! Bilbao IpuiB 137. Olakorik egin baño lenago, bizirik erreko ziteken nere semea. Ataño TxanKan 251. Lehenago egingo nioke uko euskaltzaletasunari, zentzuari baino. MIH 204.
    v. tbn. Gco I 396. Ag Serm 134.
    azpiadiera-3.1
    (Con part. vbal. y sin término de comparación explícito).
    Baña ez det bekaturik egingo; lenago lepoa eman. AA III 488. Ez, Jauna, ez; lehenago hil mil-aldiz. Dv LEd 78. Beragaz neu batu? / Ez beintzat, bai lenago mutill zar igartu. AB AmaE 273. Lenago il, lenago lurbira guztia erre ta kiskaldu. Ag AL 98. Milla bider ez! Il lenago. MAtx Gazt 46. Emakume egarria nuela esan? Lenago lurpean sartu! NEtx LBB 87.
    azpiadiera-3.1.1
    "Absolument et les conjonctifs ezen ez, baino, sous-entendus. Lehenago hil nadila, que je meure plutôt que..." H.
    Ez zera, bada, moja juango. Lenago lepua biyurrituko dizut. Alz Burr 26.
    azpiadiera-3.2
    "Hilen dute aithortuko duen baino lehenago" Dv.
    Lenago mundua galduko da, zure itzean Zuk faltatu baño. Cb Eg II 55 (Dv LEd 106 lehenago).
    azpiadiera-3.3
    (Lehenago... ezen...).
    Lehenago hilen naiz, ezen eginen baitut gaizkia. Hb Egia 26.
    azpiadiera-3.4
    "Lehenago... ezenez, eziez... plutôt que..." Lh.
    sense-4
    (Con matiz adversativo).
    --Bada ez nago itsurik. --Lenago ustiot beti zagozala loo. "Antes creo que estás durmiendo todavía". Mic 12r (escrito bete, probablemente errata por beti). Bestalde, [kondairaren egillea] gure etsaietakoa izanik, pentsa liteke, leenago murritz geldituko zala, muturi baiño. "Antes se puede entender que". Berron Kijote 112 (AIr RIEV 1928, 604 xuurregi ari izan dela esku-zabalegi baño sinets ditake).
    sense-5
    4. lelau. En primer lugar, primeramente.
    Bere erara lenago paperean ezarri, kontuz etxean, nai bezala, irakurri, ta gero Pulpituan errespeto andiagoaz, errazago, gogotikago, ta biziroago esango du. Cb EBO 52. Berjera bat umandu nai duanak, lenago garbitu bear ditu ur-bideak, eta gero eman bear diozka urak. AA I 595. Moises-en legea lenago aitortu bear zutela, eta gero Jesus-enean sartu. Lard 499. Imie ikusi bidot lelau, zelan dauen. Ort Oroig 76. Lelau dxiñostak eh! aistie naiela... gero amuek etxen eztakitxela... Ib. 17. Lenago alkate jauna izan da; gero mediku gaztea; gero iru andre. Lab EEguna 75.
    azpiadiera-5.1
    "Lenago naiz ni beste guzia baño,primera soy yo que todo" VP 57r. "En premier lieu, avant. Lehenago naiz ni, je suis le premier, avant, je tiens le premier rang" H.
    azpisarrera-1
    LEHENAGODANIK (L, BN, S; Dv; lena- Ae). Ref.: A (lehenago); A Aezk 295. "Dès auparavant" Dv. "Desde hace mucho tiempo" A. "Lenagodanik, desde fecha anterior" A Aezk 295.
    Nola zeruek lehenagodanik bere izatea ukhan dutén. Lç 2 Petr 3, 5 (He lehenbizitik, Ol aspalditik, Bibl aspaldidanik, BiblE aspaldi). Lehen, orain eta bethi, mende guziak hasi baino lehenagodanik, maithatu izan zaitut. Dv LEd 43 (Cb Eg II 16 nere eternidade guztitik).
    azpisarrera-2
    LEHENAGO EDO GEROAGO (H; lenago VP 57v); LEHENAGO EDO BERANDUAGO. Antes o después. "Suivi de edo geroago, tôt ou tard, une fois ou autre. Lehenago edo geroago" H.
    Pekatu gitxi egingo dira munduban, leenago edo geruago, asieran edo amaijan miina parte ez dala. fB Ic II 210. Ill biarko dogula leenago edo geruago. fB Ic III 268. Leenago edo geruago guztioi jagokun ikaskizuna da. Ib. 261. Baña leenago edo geruago, egoera arek bere emaitza saria emon biar eban. Gerrika 175. Askok irakurri dugu, [...] lehenago edo beranduago, baita erosi ere. MEIG VI 79.
    azpisarrera-3
    LEHENAGO ETA LEHENAGO. Antes.
    Jesus Bildots garbi maitagarria lenago ta lenago ere adirazia daduka Eskritura santak. Mb IArg I 130. Illerazi bazituen ere onen denborako beste aur guziak, bai ta lenago ta lenago jaio ziranak ere. Ib. 139.
    azpisarrera-4
    LEHENAGOETAN. En otro tiempo, antes. v. LEHENETAN.
    [Zeruak] Abraanena lenagoetan saritu eban legez, erbeste onetan bertan saritu gura deutsu. Ag AL 117. Lenagoetan entzundako txalo soñuen oroimenak. Ag G 127.
    azpisarrera-5
    LEHENAGO IZAN (Aux. de 3.a pers. sing.). Ser más importante, prioritario.
    Bakoitzak bere naturalezako duen Erretorika lenago dala. Cb EBO 40. Lenago da alabaña anima beste gauza guziak baño. AA III 484. Jangoikuaren deija leenago da beste gustijak baño. JJMg BasEsc 215. Lenago dala arimia gorputza baño. Astar II 77. Premina bardinian leenago da geure burubak sokorridutia inorena baino. fB Ic I 93. Emakumeen iritxia iakin bear balitz, irea baiño lenago da eure Amarena. Ag AL 17. Kirola baño lana lenago dalako. Kk Ab II 189. Sakel diruz betea baño gizartearen ona lenago da. Eguzk GizAuz 177. Andrea baiño lenago zan bera. Bilbao IpuiB 168.
    azpisarrera-6
    LEHENAGOKO.
    azpisarrerakoSense-6.1
    a) (G-azp, BN-ciz, S; SP, Ht VocGr 328, Gèze, Dv, H, VocB; lenagoko VP, Lar, Añ, Izt). Ref.: Lrq; Gte Erd 210.
    "Lehenagokoak, ancêtres" SP. "Lenagokora biur gaitean, volvamos al propósito" VP 57r. "Anterior en tiempo, lenagoa, lenagokoa" Lar. "Septuagésima Dominica, iru igandez garizuma baño lenagoko igandea" Ib. "Antepasados, lenagokoak" Lar, Añ e Izt. "Lehenagoko gizonak oraikoak baino hazkarrago omen ziren" Dv. "Orain baino leenagoko kontuak dira (G-azp), lehenagoko ohidurak (BN-ciz)" Gte Erd 210.     Tr. De uso general en todas las épocas y dialectos.
    Prometatu ukhan zerauen Adami, Abrahami, Isaaki, Iakobi, Dabidi, eta anhitz berze lehenagokori. Lç Adv *** 1v. Lehenagoko filosofo batzuek. Ax 33 (V 20). Lehenagoko giristinoak. SP Phil 503. Lehenagoko eskualdun ohoratu hek. ES 117. Beren lenagoko gorputz eta anima berakin. CatBurg 19. Zerura jaio baño lenakoak ziran. Lar SAgust 7. Itzuli ote ziran lenagoko idolo ta gezurrezko jainkoetara? Ub 55. Biurtu begiak lenagoko bizitzara. Añ EL I 36. Lenagoko antzikan / ez dauka erriyak. Echag 71. Jarleku moldatzaka adierazoten dabeenak zuben lenagokuen lautasun eta zintzoatsuna. "Mayores". (1846) BBatzarN 163. Zerren bertatik biurtu zan lenagoko pekatuetara. Ur MarIl 32. Lehenagoko Asiako erresuma batean. Gy 277n. Lehenagokoen hezurrak. Dv LEd 185. Lenoko bizi gaixtoein mantxa eta relikien ekentzeko. CatAe 58 (CatSal 59 lenagoko, CatR 59 leinagoko). Lenagoko denboretan izendatzen zan mendi au Olearso. Zab Gabon 86 (v. tbn. lenagoko denboretan en AA III 431; lehenagoko d. en Laph 33 y JE Bur 66; lenaoko denporak en Kk Ab I 91). Lehenagokotik bertze bat iduri baitu. Prop 1882, 165. Topatu zuan bere lenagoko adiskide batek. Bv AsL 50. Lehenagoko eskualdunak zer ziren. Elsb LehE tí. Kristautu baiño lenagoko euskaldunak. Etxeg ( in Ag AL 6). Barriro be lenagokoa izango da. Ag Kr 145. Lenagokoak etzuten [...] alkietan eseri ta yaten. Ir YKBiz 399n. Lenagoko baserri-etzeak. Akes Ipiñ 8. Lenagoko amandre zaarrak. And AUzta 89. Lenauko / euskaldun onak bezela. BEnb NereA 58. Ez eban lenagoko girorik edo zerik igarten. Erkiag BatB 103. Lehenagoko erakundea. IBk He 7, 8 (Bibl lehenagoko; Ol lengo, Ker leengo, TB leheneko, He aintziñagoko, Lç, Dv aitzineko, BiblE aurreko). Bi hiri horiek, lehenagoko Gaskoinia haundiarenak dira. Larre ArtzainE 180. Lenagoko amerikano zar aiek bezela. Insausti 305. Lehenagoko garaiez mintzatzen zaigu poeta. MEIG VI 167. Lehenagokoek egin ez zuten bezala. Ib. 48.
    azpisarrerakoSense-6.2
    b) (Con término de comparación explícito). "Denbora baño lenagoko aurra, abortivo" VP . Tr. Menos usado al Norte.
    Hagitz aspaldikoa, Erromarren harmak eta hitzkuntza parte hartarat iragan zitezken baino lehenagokoa. ES 96. Kofradi ta kongregazione oriek baño agitz leenagokoak dira relijioneetatik zenbait. Mb IArg I 324. Lege naturalean, edo letraz ezarritako legea Jaunak eman zuan baño lenagoko denboran. AA I 505. Eztu horrek erran nahi duda gabe, Jainkoa Jainko bezala Birjina saindu haren ganik hasi zela izaten, Andre dena Maria Jainkoa bera baino lehenagokoa edo handiagoa dela. Dh 260. Onek barriz niri, atzo baiño lenagoko egunian, arto zatija kolkotik ostu neuri ta jan gero. A BGuzur 119. Olloa baño lenagokoa da arrraultza. Inza Azalp 36. Olaxe yazarri zitzaizkien zuek baño lenagoko profetai. Ir YKBiz 119. Ango Erreminteneko nagusi zarra, gu aur giñan baño lenagokoa. Or QA 192. Ipiñeko lengo eleixea amalaugarren gizaldie baiño lenagokoa zala. Akes Ipiñ 13. Ni munduratu baiño lenagoko kontua izango zan. BBarand 55. Jesukristo emen ibili zan baño leenagoko Jerusalen egoan lur azpian. Gerrika 251. Apez ordena baino lehenagoko zazpi aintzin-ordenetarik bat. Larre ArtzainE 159. Europako bazter honen historia hasi baino lehenagoko aldietara. MIH 146.
    v. tbn. Aran SIgn 66. Mde Pr 230. Vill Jaink 122. Lenagoko: Lard 161. Arr May 54. Etxeg in Ag AL 6. Itz Azald 25. Ag G 308. Otx 34. JMB ELG 10. Eguzk GizAuz 91. Lek SClar 117. Anab Aprika 7. Etxabu Kontu 226.
    azpiadiera-2.1
    (Tras instr.).
    Eta hori, ikus dezakezuenez, Arantzazuko bilera baino bederatzi urtez lehenagoko kontua duzue. MEIG VII 166.
    azpiadiera-2.2
    Más importante.
    Nere ondotik dator ni baño antziñagoko gizon bat, ni baño lenagokoa da bera. Ir YKBiz 52. Gure etxetan, ez dute gure beharrik. Badira gu baino lehenagokoak. Larz Iru 18.
    azpisarrera-7
    LEHENAGOKOAN. El otro día. v. LEHENGOAN.
    Jesus, lenagokoan bezala, sartu zitzaien eta erdian jarrita, esan zien [...]. Lard 474. Lenagokoan il zuen leoiari begiratu zion. Ib. 140. Lenagokoan be irizillagaz zanbroak atara eustazan da. Ag Kr 64. Bañan ez, lenagokoan bezela, lenengo erdiaren azkena birresanaz. Lek SClar 128.
    azpisarrerakoSense-7.1
    Esaten zion ganbiatu zezala artu zuan bizi-modu berria lenagokuan. Bv AsL 47.
    azpisarrera-8
    LEHENAGOKO BATEAN; LEHENAGOKO EGUN BATEAN. Otro día. v. LEHENGO EGUN BATEAN.
    Lenagoko egun batean ain anditasun arrigarriarekin israeltarrai itzez esandako bere amar aginteak. Lard 79. Egon zan barriro Lopegaz lenagoko batean alkarregaz ikusi genduzan tokian bertan. Ag AL 78. Lenagoko baten, nasatik gora netorrela. Ag Kr 34.
    azpisarrera-9
    LEHENAGORIK ERE. Antes bien, por el contrario.
    Eztezazuela, beraz nigarrik egin, bainan, lehenagorik ere izan zaitezte bozkario saindu batean. Jnn SBi 131. Etzezala erran halako solhasik; lehenagorik ere orhoit zadiela zer botu egin zuen. Ib. 70. Utz zatzu haurkeria horiek. Lehenagorik ere, zato, Apolon gure jainko handiari sakrifizio baten eskaintzera. Ib. 173.
    azpisarrera-10
    LEHENAGOTIK.
    azpisarrerakoSense-10.1
    a) (Dv (s.v lehen); lena- Lar, Añ).
    Desde antes. "Preconocedor, lenagotik ezagutzallea" Lar. "Predecir, lenagotik, lendanik esan" Añ. "Prever, lenagotik, lendanik ikusi" Ib.
    Izan balira lehenagotik liburuak eskuaraz iskiribatuak. ES 399. Lenagotik ekusi zuan nola S. Juanek deadar egiten zuan eremuan. AA III 536. Gure sortu-erati ta leenagoti. fB III 315. Leenagoti prestetako aleginak. Añ EL 2, 129. Lenagotikan gaude / guztiz famaturik. Afrika 70. Guk lenagotik ezagutzen degun etxe artara. JAIraz Bizia 77. Asi Dabidengandik eta lenagotik eta oraingo egunotaraiño. Or QA 167. Lenagotik, ordea, gaiztora genun griña. "Priore autem tempore". Or Aitork 423. Lehenagotik ezagutzen zuten Sultanen zintzotasuna. Osk Kurl 139. Emen dagoz leenagotik. Erkiag BatB 190. Lehenagotik ere [...] asko eman dizkigu Auspoa-k Xalbadorren bertsoak. Larre ( in Xa Odol 11). Garai artan edo lenagotik asko aitatu eta apustuak jokatzen ziran leku famatua zan. Albeniz 75.
    v. tbn. Zendoia 43. Lenagotik: Lard 539. PE 66. Ud 107. Otx 88. Ir YKBiz 142. SM Zirik 100. Zait Plat 108. Alkain 151. Lenotik: MMant 86.
    azpiadiera-1.1
    Bada lenagotik eta lenagotik esaten digu. Mb IArg I 288.
    azpiadiera-1.2
    (Con término de comparación explícito o con cuantificador). "Ezkondu baino lehenagotik ou lehenago danik, eri zen" Dv.
    Izate artu ebenak / baño lenagotik. FrantzesB II 28. Diabrubak […] naturaleza argalak adiña baño leenagotik agertuten ditu bere okertasunak. JJMg BasEsc 200. Baietza emon baiño lenagotik. Ag AL 119. Urtebete lenagotik eban gogoan Eladitxo. Echta Jos 287. Igeldoko maisuak ala ziyon bi egun lenagotik. Iraola 116. Bear zan baino ordu ta erdi lenagotik. A Ardi 62. Mundua baño lenagotikan. Balad 234. Zu oira baño lenagotik zan / ollarra kukurrukuka. Tx B I 265. Il baño urte bat lenotik, asi zen edaten ardo pixka bat. Auspoa 77-78, 14. Sortu baino lehenagotik. MIH 219.
    v. tbn. Lenagotik: Astar II 275. A Ardi 74. Otx 15. Ir YKBiz 465. TAg Uzt 187. JAIraz Bizia 102. Basarri 161. Etxabu Kontu 114. Ataño TxanKan 124. JAzpiroz 210.
    azpiadiera-1.3
    (Tras instr.).
    Jesu Kristo jaio baño askozaz leenagotik. JJMg BasEsc 202. Denbora askoz lenagotik. Arr GB 29. Zazpi egunez lenagotik. Or SCruz 102. Bi urtez lenagotik Mayanarekin izan zun alkar-izketa. Etxde JJ 242.
    v. tbn. Lenagotik: Iraola 81. JMB ELG 63. TAg Uzt 122.
    azpisarrerakoSense-10.2
    b) (Lar, Añ). De antemano, previamente. v. aurretiaz, AURREZ.
    Jangoikoak lenagotik esana zedukana baizik etzela. Mb IArg I 284. Lenagotik ondo pensatu, begiratu, ikusi ta ikasi bear da. Cb EBO 57. Guzia profetak lenagotik esana utzi zuen. Ub 135. Pagetan dozuez lenagotik, purgatorian igaro bear dituzuezan penak. Añ LoraS 127. Lenagotik dakutzunian onelako preminaren baten aurkitu zinaitekezala. Astar II 203. Jainkoak lenagotik adierazo zuen. Lard 100. Lenagoti igarteko / izarren bitartez / geroko eguraldia. Azc PB 306s (Ur PoBasc 200 aurrez). Otoitz aundira sartzeko leenagotik ezagubideak illunbean gelditu bearrak zirala. Or ( in Gazt MusIx 42).
    v. tbn. Lenagotik: Zav Fab RIEV 1907, 535. ArgiDL 105.
    azpisarrera-11
    LEHENAGOTIZ. "Prevenir, conocer de antemano, leenaz, leenagotiz ezagutu" Añ.
    azpisarrera-12
    LEHENAGOXEAGOTIK. Desde algo antes.
    Orduan neri gaizto-fama jarri zidaten. Lenagoxeagotik ere pixka bat bai, baña orduan geiago. Albeniz 91.
    azpisarrera-13
    LEHENAGOXEKO. Algo anterior, algo más antiguo.
    Penagarri da gure jendea atergabeko lan-deslanean ikustea, baita lehenagoxekoek argi baino argiago ikusi zituzten auzietan ere. MEIG IV 51.
    azpisarrera-14
    LEHENAGOZ. Antes, de antes.
    Arau batzubek [...] jarri dira, lenagoz zeudenak piskabat osatuta. ForuAG 287.
    azpisarrera-15
    LEHENAGO-ZALE.
    Leenau-zaleek erosta luzaro jo daikee. 'Los amigos de la historia'. Gand Elorri 215.
    azpisarrera-16
    LEHENAGOZTIK; LEHENAGOZTIKAN. De antes.
    Lenagoztik ekarrita zegoan gauza bati zerga jarri edo geigotzen zaionean. ForuAG 247. Jakindu degu lenagoztikan / asko zeudela jakiñik. Auspoa 39, 9.
    azpisarrera-17
    LEHEN-LEHENAGO (G-azp). Antes.
    Jaunari leialak izateko len-lenago emandako itza. Lard 106. Asia txikieneronz abiatu zan, len-lenago ibilli izan zituen errietan. Ib. 516.
    azpisarrerakoSense-17.1
    Len-lenagoko emakume gozo maitagarri bat ezagutu nai badozu. Ag AL 9.
    azpisarrera-18
    LEHEN-LEHENAGOKO. Muy antiguo.
    Leen leenagoko izkuntza zarretan egin oi zutena, guk ere egin oi dugu. "Algunas lenguas primitivas". Or (in Gazt MusIx 14).

    lehenago

    lehenago
    << lasterka 0 / 0 1 lelo >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper