I.
(Adj.).
azpiadiera-1.1
1.
(
V-arr-m, G, AN);
kozkor (
L-ain, B, BN; Dv);
kuskur (
A Apend)
Ref.:
A (koskor, kozkor);
ZestErret
.
Pequeño; simple, sencillo; insignificante, de poco valor.
"Rabougri. Gizon kozkor bat, un homme rabougri, de petite taille, trapu, mal conformé"
Dv.
"Persona ruin, pequeña"
A.
"Koskor, ragotin, personne petite"
Lh.
"Sakristeria kuskurra, sacristía pequeña"
A Apend.
Cf. VocNav s.v. cozcorrico. v. KOXKOR, koxkorro.
Tr. Documentado en autores meridionales desde finales del s. XIX, al Norte lo hallamos en Oxobi. En algunos ejs., como en el caso de Txirrita (
B II 112) y Zubikoa (
in Mattin 73),
koskor podría tbn. ser interpretado como 'fuerte, robusto' (v.
infra
(I, 2) ). Hay
kozkor en algún ej. de
EusJok, en Altuna, Oxobi, Orixe, Anabitarte, Salaverri y Berrondo. En
DFrec hay 20 ejs. de
koskor y 3 de
kozkor.
Arto urte ona izateko, obillua bear du izan tartean, au da, gauza koskor beltz bat.
Sor Bar 100.
Erri koskor bat da gure Arranondo.
Ag Kr 18 (v. tbn. Kk Ab II 125, Garm EskL I 138 erri koskor).
Uri koskor bat zala.
Ib. 217.
Badet seme koskor bat, pintatzen ez dezu alakorik ikusi.
Iraola 90.
Beste baso koskor bat / artzeko ziran prestatu.
EusJok 123.
Aspaldiyan arotzaren lanak / egiten ditu segitu / soliba edo poste koskorrak / iñoiz astindutzen ditu.
Ib. 49.
Gizon koskor bat bizkorragorik / bat ezta mundu guztian.
EusJok II 72.
Belarra bientzat ebakitzen zun / kupira aundikan gabe, / orren kontra atera'iranak / koskorragoak dirade.
Ib. 69.
Ollo erdin bat eraman zioten / eltze koskorren batian.
Ib. 73.
Indarra ere ba omen dauka / zezen kozkor batek aña.
Ib. 145.
Gorde dira guziak, haundi eta kozkor.
Ox 130.
Berak baño ikara geigo sartzea apaiz kozkor batek.
Or SCruz 99.
Aspalditxoan tentezka nabil / andra koskor bat artzeko / baña bildur naz ixan ez daidan / neure burua galtzeko.
Enb 181.
Ollo batzuek [...] / asto koskor bat eta zakurra.
Tx B I 63.
Garai artako itzai koskorrak / ongi zebiltzan lanian.
Tx B II 112.
Honela bagoaz euskal jai koskorra ta utsa aterako dala.
Lab EEguna 89.
Sekretario koskor orrek.
Ib. 110.
Gure izena aen âl da koskor?
"¿Tan poco es nuestro nombre?".
Or Eus 132.
Kañoiak eta kañoi koskorrak.
"Morteros".
EAEg
16-5-1937, 1664.
Oso aberats ziran banaka oiek dirutza koskor guziak [...] morroiak lez dantzatu oi zituzten.
"Pequeño ahorro".
Ib. 2-3-1937, 1185.
Ibai koskor bat ba zala aspalditik urre zantzun miatua.
JAIraz Bizia 80.
Beti zerura begira dauden izaki eder oiek, ez al diete esaten beti lurrera begira dauden gizon koskorrai: [...].
Munita 101.
Asto-koskor bat soka batetik tiraka.
Etxde JJ 173.
Geltoki koskor batean jatsi da.
Erkiag BatB 167.
Ao zabalik egoten yakazan entzuten lagun koskorrak.
Ib. 38 (v. tbn. Altuna 50 lagun kozkorrak).
Sakeletatik bildura koskor batzuk atara zituan.
Ib. 95.
Hotel bateko "maître" koskor bat [nintzaizun]
.
Lab SuEm 205.
Nere aurrian gizon koskor bat / gorputzez ondo egiña.
Zubikoa (in
Mattin 73).
Mendian berriz jeneralian / daude basarri koskorrak.
Uzt Sas 246.
Saio koskor bat egingo degu / ta patxara ederrian.
Uzt LEG I 94.
Semeak be bai, koskorrak baziran eta itxasoan asi barik-edo baegozan.
Etxabu Kontu 117.
Alako lapurreta koskorrak.
Ataño TxanKan 69.
Inguruko erri koskor aietan.
BAyerbe 119.
Andra koskorrik ez ete dator / neri poztasun ematen?
FEtxeb 193.
Naiz batzuk aundiagoak ikusi, ni bezelako koskorra ere asko izaten da.
Albeniz 57.
azpiadiera-1.1.1
Gutxiyeneko baliyo ditu / koskor xamar birek aña.Auspoa 62, 45.
azpiadiera-1.2
2.
kozkor
(Ae ap. A Aezk 295). Fuerte, robusto. "Brioso" A Aezk 295. Cf. infra
(II, 10); cf. MUTIKO KOSKOR, MUTIL KOSKOR, NESKA KOSKOR.
Garai artan gizon kozkor-bikaña zan. Pixatuko zituan larogei ta zortzi bat kilo.
Salav 37.
azpiadiera-1.3
3.
(L, BN, S ap. Lh
; H).
"Koskorra, id. kozkorra, diminutif koxkorra: bossu, et spécialement rendu tel par l'âge"
H.
azpiadiera-1.4
4.
(
V-gip ap. Elexp Berg
).
"Malo. Egunero Donostiara joan biarra oso ibillera koskorra da"
Elexp Berg.
azpiadiera-1.4.1
(Uso adv.).
"Oso koskor portau zan jueza gurekin"
Elexp Berg.
azpiadiera-1.5
5.
kozkor.
(Ref. al terreno). Duro, rocoso, escabroso.
Aralar-eko mendia bezain kozkor eta iraunkor.
"Dur et obstiné".
Ardoy SFran 288.
Leireko mendialde kozkorra.
"Rude".
Ib. 63.
Nafarrako landa kozkorrak.
"Rudes".
Ib. 191.
Lur lohitsu edo lur kozkorrak.
"Rocailleuses".
Ib. 13.
II.
(Sust.).
azpiadiera-2.1
1.
(G-azp. ap. ZestErret; Lar),
kozkor,
kuzkur
(A Apend).
Pedazo, trozo.
"Yesón <hye->, pedazo de tabique o de otra cosa de yeso, kisu koskorra, yelso puska"
Lar.
v. HARRI-KOSKOR.
Flóreak eta fruituak berzéei, ondárrak ta kozkórrak Jangoikoai!
LE (in
BOEanm 715).
Zeñek tira du ikatz koskor au?
Iraola 102 (v. tbn. ikatz-koskor JMB ELG 86).
Kapelu beltx bat [...] ile kozkor batzuen gainean.
Barb Sup 9.
Bidetxiur biurrietan aitz-koskor eta arru-leizeei iges egiñaz.
NEtx Antz 135.
[Astoa lanian] leku danian / arto koskor bat andik / etortzen zanian.
Uzt Sas 102.
Txokolate kozkor bat eskeiñi nion.
AZink 79.
azpiadiera-2.1.1
(V-gip, L, BN, S);
kuskur (V-m);
kuzkur (A Apend)
Ref.:
Lh;
EAEL
133;
Elexp Berg.
Trozo de pan; punta de pan.
"Morceau de pain, croûton"
Lh.
"Cantero, artesa [?] de pan"
A Apend.
"Las puntas del pan. Ogixa ekarri dozu, baiña koskor bixak bidian janda"
Elexp Berg.
Cf. VocNav: "Cozcor, extremo o morro del pan (Pamplona, Cuenca). [...]. En plural cozcorres (mendrugos)". v. OGI-KOSKOR.
[Gabon gaban] zatituten dot ogi biguna / eta lenengo kuskurra / sendotuteko da amurruturik / dagoan txakur adurra.
Azc PB 91.
azpiadiera-2.2
2.
(
V-m-gip, G-azp-bet; H);
kozkor (
H)
Ref.:
A; Iz ArOñ; Etxba Eib; Elexp Berg.
Bulto, tumor, quiste, chichón; saliente.
"Excroissance, tubérosité sur les plantes et arbres. Haritz koskorra, chêne raboteux et vieilli"
H.
"Zugatz askok dituen kozkor batzuk erderaz gure "
enor" edo "garitz" auen izena dute: verrugas" A EY IV 239.
"Bulto, quiste. Koskorrak urten detsa bekokixan"
Etxba Eib.
Cf. VocNav s.v. cozcorro". Cf. arapo-kuskur s.v. arapo.
[Arriak] aiñ ziran andi, desbardiñ, koskor da koskaz beteak.
Ag AL 10.
Kolpe bat artu ondorenean, lendabizi azaldu oi dena da ubeldua [...], artuaz batzuetan koskorrak deitzen diogun itxura moduak.
Aran-Bago ManMed 274.
Lazkauko San Prudentziora, sagar-landarea eramaten dute txorie edo koskorrak izaten dituztenak.
Ayerbe EEs
1917, 80.
[Karga] ondo lotu ta eutsita baldin ba-darabilki, ez dezaiola iñongo koskorrik erakutsi.
Anab Usauri 121.
Arkaitza izan zan alakoa, kozkor bizi zorrotzak zituana.
"La peña tenía muchos picos tropezones".
Berron Kijote 174.
[Koltxoia] kozkorrez betea.
"Bodoques".
Ib. 173.
Berezko koskorra (hinchazón)
.
AEF
1980, 65.
Erregla antzeko aregaz ume askori buruan kozkor galantak atara eutsezan.
Etxabu Kontu 13.
Eztarri-saietsean kozkor txiki bat formatu.
JAzpiroz 175.
azpiadiera-2.2.1
(Pl.).
Testículo.
v. HErot s.v. kozkor(rak).
azpiadiera-2.3
3.
(AN-gip; H);
kozkor (G-nav, B; H);
kuskur (T-L)
Ref.:
A (kozkor);
BU Arano (zokil);
Iz Als (kozkor).
"Motte de terre durcie sur un champ après bêchage ou labourage" H. "Terrón" A. "Motte de terre" T-L. Arano. "Kozkor jotzea, a destripar terrones" Iz Als.
azpiadiera-2.4
4.
kozkor
(T-L, s.v. morceau). Terrón de azúcar.
Xabiertxok azukreontzitik kozkorrik aundiena artzen du.
EgutTo.
(ap. DRA)
azpiadiera-2.4.1
(Como segundo miembro de compuestos).
Batzuek txokolatea izaten genduan, beste batzuek azukre koskorra kuadradua.
BasoM 100s.
azpiadiera-2.4.2
Bloque (de sal).
Beiak ain miazka-atsegin izan oi duen gatz-koskorra aska-baztarrean jartzea.
TAg Uzt 24.
Mendietan gatz-kozkorra izaki.
Anab Aprika 35.
azpiadiera-2.4.3
Bloque (de cal).
Karobian gurdia bete, sorora eraman, da nola kozkorra izaten zan, ito egin bear zan ura boteaz.
JAzpiroz 74s.
azpiadiera-2.5
5.
(V ap. A
);
kozkor (L-côte, B, BN-ciz ap. A
).
"Canto duro, casco, corteza de pan"
A.
"Kozkor [...], cosa endurecida"
Ib.
Cf. VocNav s.v. cozcorro.
Kozkor ta bizar garbitua da / zearo txurikin mea.
"Ha sido limpiada de durezas y de barbas".
Or Eus 358.
azpiadiera-2.6
6.
(Gc ap. A),
kozkor
(Sal, R ap. A). "Articulación de huesos" A. "Eri-kozkor, articulaciones de los dedos" Ib. v. BEHATZ-KOSKOR, BELAUN-KOSKOR.
Ba du kozkor; / besaburu, ukalondo, belaunburu bizkor.
"Tiene buenas junturas de hombros, codos y rodillas".
Or Eus 147.
azpiadiera-2.7
7.
(V-ple-arr-m-gip);
kozkor (R-uzt)
Ref.:
A (koskor, kozkor); Etxba Eib.
.
Cráneo.
azpiadiera-2.8
8.
(
L, BN, S ap. Lh
).
"Pierre concassée"
Lh.
"Morceau de caillou concassé"
Ib.
"Koskor, sable, gravier (Bon)"
Lacombe.
v. HARRI-KOSKOR, harkoskor.
azpiadiera-2.8.1
Sare mee orren barnera zerbait sartu da, samar bat, koskorren bat eta orren erruz bear etzena sortzen da, desordenu ikaragarri bat.
Vill Jaink 50.
azpiadiera-2.9
9.
"Croupion"
Lh.
azpiadiera-2.10
10.
Nervio, vigor, brío.
Cf. VocNav s.v. cozcor y cozcorrena.
Baiñan emen ba zegok kozkor eta aragi.
"Puños y carne".
Or Eus 39.
Andik mugara lênen sartzeko / ba dute eskuan kozkorra.
"Todavía tienen brío en sus puños".
Ib. 396.
azpiadiera-2.11
11.
"Koskorraundiék, los troncos grandes (para hacer carbón)"
Iz Ulz
.
.
Cf. VocNav s.v. cozcorr
o
.
azpiadiera-2.11.1
[Aizkolariak] gañera iyota laister mozten du / trunko koskor biribilla.
EusJok 105.
azpiadiera-2.12
12.
Prominencia.
Mendi-koskorrek urratzen zituzten, tarteka [odeiak]
.
Anab Usauri 109.
Agertu zan mendi koxkor bat lur-utsa, ez arri aundirik ez belarrik [...]. Kozkorrari bira eman bearrean [...].
Anab Aprika 76.
An, urruti, lur-kozkor baten ondotik, bi zera beltz ikusi genituan, italiarra ta auskotarra autsa arrotuz zetozenenak.
Ib. 82.
azpiadiera-2.13
13.
Grano de granizo.
v. HARRI-KOSKOR (b).
Amar bat zentimetro lodian ezarri zuan arria, ta kozkor aundiak.
JAzpiroz 77.