Harremana

    OEH - Bilaketa

    344 emaitza fama bilaketarentzat

    Sarrera buruan (3)


    Sarrera osoan (341)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    izen.
    tradizioa
    Tr. La forma uzen se documenta en algunos textos vizcaínos, gralmte. de la zona más occidental de este dialecto: RS, VJ (13), Zavala, CatLlo (7), Uriarte (CatArrig 69) y Azkue (Txirrist 143). Hay ixen en autores tbn. vizcaínos del s. XX: ForuAB (91), Kirikiño (Ab I 62n), EusJok II 121, G. Manerola (Goi 53, Enbeita (122), Otxolua (169), Lauaxeta (BBa 64) y Akesolo (Ipiñ 12). La forma izan se documenta en ZBulda (65). Itzen, que aparece en CatCeg (24), podría reflejar un hecho de pronunciación, o bien tratarse de una mera variante gráfica. En DFrec hay 1258 ejs. de izen.
    sense-1
    1. (gral.; Lcc, Volt 99, SP, Urt I 50, Ht VocGr, VP 37v, Lar, Añ, Arch VocGr , VocBN , Gèze, Dv, H); izan; ixen (Lh (S)); uzen (V-ger-ple-arr-oroz; Mic 8r (<usena>), Añ (V)); usen (Dv (V-centr)) Ref.: Bon-Ond 151; A (izen, uzen); Lrq; Iz Ulz; Iz R 291, 298; Holmer ApuntV; Etxba Eib; Elexp Berg; Gte Erd 32, 174.
     Nombre; denominación. Cf. ezizen, gaitzizen. Tr. De uso general.
    Digne ezpaniz aipatzera zure izen sainduia. E 73. Iainkoaren izena eta doktriná blasfema eztitezenzát. Lç 1 Tim 6, 1. Silviak Silveroren izena enzun egian orduan. Lazarraga 1147v. Nola ereizun zeure izenaz. Ib. 1171v. Edozeinek dau uzena. RS 461. Santifikadua izan dila zure izena. Bet 4. Prinzearen izena. EZ Man I 72. Bere izenaz deitzen zuela [...] oihuz baitzebillan. Ax 300 (V ). Izenez Phebus daritzanak. O Po 52 (cf. IZENEZ (c)). Nork eman derio Jesüs izena? Bp I 33 (cf. infra IZENA EMAN). Koheteen izena dute aizeko soñu-gai argigille oriek. Mb IArg II 353. Oratzalle, zubek tenedoren izena emoten deutseezunak. Mg PAb 54. Izenik ipiñi etzioben. Gco I 458. Bere izeneko seinduaren bestako. Dh 61. Girixtinoarenik ez dute izena baizik. Laph 201. Franziskoren izena aditu bezain laster. Bv AsL 103. Agosti izena hartü zian. Ip Hil 50. Nortzuk besterik adietan dira gurasoen izenagaz? Itz Azald 96. Fueroak kendu zituen ori / izenez ez det esango. Tx B I 53. Aita Santuaren alde izenak biltzen. Or SCruz 14. Gizartekeriaren izenaz bateatu dogun sozialismua. Eguzk GizAuz 30. Behar zuten atxiki "Jassu" beren aiten izena. Ardoy SFran 42. Ez du izenak egiten izana. (AN-larr). Inza NaEsZarr 401.
    azpiadiera-1.1
    (Lar, Dv).
    "Advocación" Lar.
    Eliza bat egin zuten / hekien izenean. EZ Noel 170. Pierres Faber Iesusen izeneko Konpainia sainduko lehen apezak. SP Phil 144s (tbn. He 147). San Sebastianen izenarekin Elizatxo bat jarri zeban. Izt C 452.
    v. tbn. Mb IArg I 325. Mercy 16. Dh 265. Arr GB 148. Aran SIgn 196.
    azpiadiera-1.2
    Nombre, sustantivo. "Positivo nombre, izen geigarria" Lar.
    Bertze gainerako izen um akhabantza dutenak. ES 207. Izen edo nominatiboetan, zer lanak ez dira? Cb EBO 33. Izen oro aditz biurtu ditekela iokaeran. Or (in Gazt MusIx 14). Kasu baten ezaugarria daraman izena. MEIG VI 173.
    azpiadiera-1.2.1
    "Adjetivo, nombre, besteri ditxekan izena" Lar. (Como primer miembro de comp.). Nominal.
    Aditz gabeko izen-esaldiak. MEIG II 84. Lotzen duela izena edo izen-multzoa. MEIG VI 170.
    azpiadiera-1.3
    Título (de una obra). v. izenburu (2).
    Gipuzkoako dantza gogoangarrien izenarekin [...] agertaratu. Izt C 217. La France juive du liburu harek izena. HU Aurp 59. Atera zuen "Aritzari" izenarekin zortziko gogoangarri bat. Munita 36.
    v. tbn. Anab RIEV 1928, 610. Eguzk GizAuz 78. Osk Kurl 17. MEIG III 85.
    azpiadiera-1.4
    Osalari izenaz jabetu nai duten ikasleak. "Título profesional". EAEg 30-1-1937, 936. Gai guziei buruz iaio izenaren jabe diranak. "Peritos en todas las especialidades". Ib. 28-4-1937, 1578.
    sense-2
    2. (Lar, Añ, H); ixen; uzen (Añ (V)).
    Fama, renombre, reputación. "Nombre, nombradía, fama" Lar. "Fama, [...] izen on edo txarra" Añ. "Nombre y fama" Ib. v. izengoiti (2), ospe, entzute (3). Tr. Documentado ya en Leiçarraga, se encuentra tbn. en algunos autores septentrionales del s. XVII, y en Mendiburu en el XVIII; a partir de principios del s. XIX es general al Sur y muy escaso al Norte.
    Gauza honest guziak, iustoak, purak, amoriotakoak, izen onetakoak. Lç Phil 4, 8 (IBk, IBe izen o.; He, TB fama, Dv, Bibl omen, Ol aipu, Ker entzun). Ediren bedi liburutto hunetan, Echaus eta Echausen omena eta izena. Ax 10 (V 5). Urte gaitza aldirano, izen gaitza hobirano. O Pr 469. Dagokan izen ta honra guzia. Mb IArg I 154. Catilinaren soldaduben izena zabalduko da lurreko bazterretaraño. Mg PAb 205. Izen gaizto eta belzez markatua geratzea. AA II 192. Izen edo fama txarrekua izango da bere aitari jaramonik egiten ezteutsana. Astar II 87. Zeure izen-on ta kleitua galtzeko. Ur MarIl 30. Euren [...] egitade ederrakaz itxi eutsen eurén ondoringuei aparteko izen edo entzute andi bat. "La distinguida nombradía". (1858) BBatzarN 179. Rahab emakume galduaren izenekoa zan. Lard 108. Haren izena herrestan zabilaten. Jnn SBi 72. Besteri kendutako izen ona. KIkG 59. Ezetariko izenik, ospe ta entzuterik billatu baga. Eguzk GizAuz 49. Irabazi eudien ixen andi ta aginpidea. Akes Ipiñ 7. Gipuzkoako laisterkariak / zuen izenari eutsi. Basarri 98. Basaburu barrak bere izena irabazia zeukan Buenos Airestarren artean. NEtx LBB 63. Izena, entzutea, ez zitzaion batere axola. MIH 131.
    v. tbn. (Para autores septentrionales): SP y Leon Imit III 22, 5. Tt Onsa 4. Mde HaurB 79.
    sense-3
    3. "(V-ple-m, G-goi), tocayo (se usa al llamar a uno que lo sea)" A.
    azpisarrera-1
    IZEN-ABIZEN.
    (Pl.). Nombre y apellidos.
    Egilliaren ixen-abixenak imiñi barik. EEs 1911, 116. Gure izen-abizenak. EEs 1916, 235. Etxeko buruaren izen abizenak. JBDei 1919, 307. Sari-emolle baita andra-gixon batzuk, / Ixen-abixenakaz eztakidaz nortzuk. Enb 147. Euren izen-abizenak artzen asi zan. Kk Ab II 172. Jabeen izen-abizenak ere ezarri bitza. EAEg 21-1-1937, 862. Joan Joxe Alkain zuen deitura, / izen-abizen aaltsuak. Zendoia 119. Bakotxaren izen-abizenak norberak idazten zituan liburu baten. Gerrika 222.
    v. tbn. TAg Uzt 63. Erkiag BatB 188. Alzola Atalak 119. NEtx LBB 204. Uzt Sas 333. Etxabu Kontu 65. JAzpiroz 202s.
    azpisarrera-2
    IZENA EDUKI (V-arr ap. Gte Erd 74, 174 ).
    Llamarse. v. IZENA IZAN.
    Perez izena eukan. AB AmaE 460. Urbina izena daukan erri bat. Alkain 118.
    v. tbn. Tx B III 34. Mde Pr 334. Arti MaldanB 204. And AUzta 47. Alzola Atalak 65. AZink 157.
    azpisarrera-3
    IZENA EMAN; IZEN EMAN.
    Inscribir(se); matricular(se).
    Izena eman, eta hotelean sartzea, hotelean egoitea dukezue hoberenik. JE Ber 87. Eman dezake izena ikasgai oiek ikasteko. "Pudiendo matricularse". EAEg 1-1-1937, 699. Siñestearen asimasiak ikasi ta berela, bataioan ernaberritzeko izena eman zun. Or Aitork 187. [Musika] talde barria ipinteko asi ziran, eta ikasi nai ebanak izenak emotera joateko esaten pregoia jo eban udalak [...]. Neuk be izena emon neban. Etxabu Kontu 22. Lantegi artan etzioken utsunik; izaten bazan ere, bazeudeken aurretik izen emanak listan. Ataño TxanKan 250.
    azpisarrerakoSense-3.1
    (Tras gen.).
    Nezesario da Bethiereko Adorazionearentzat bere izena emaitea bihotz sakratuaren konfrario duen Elizak hortarakotz daukan bigarren errexistroan. JesBih 474.
    azpisarrera-4
    IZENA IZAN (gral.; VP ) Ref.: A; Gte Erd 74, 174.
     LLamarse. "Nola dezu izena?" VP 66r. Cf., con izen indet., Lç Lc 8, 30: Nola duk izen?; O Pr 548: Batak du izen zohegi; Mg PAb 60: Ze izen dau?; Berron Kijote 174: Zer izen du? Tr. Documentado desde Oihenart (cf. antes en Axular, con un significado algo diferente), su uso va aumentando desde mediados del s. XIX; es relativamente poco empleado por los autores vizcaínos.
    Izena du Graziana. O Po 26. Zuk bezala izena duen / presunaren bihotzean. Gç 192. Maria izena zuan [...] donzella. Ub 61. Izena Juan du. Lard 365. Nere maite politak / orla du izena. Bil 114. Nahi nuke jakin hemendik orai athera den gizonak zer duen izena. Laph 86. Nola du haur hunek izena? Jnn SBi 68. Andiagoen uskeriek "eginkizun" dute izena. Or Aitork 21. Nola dek izena? Anab Poli 86. Zer duk izena? JEtchep 104. Izena diana Uhaitza. Casve SGrazi 74. Zinera joan giñan. Raza izena zuan pelikula bat zan. JAzpiroz 193. Arreba bat bazuen, izena zuena Mayia. Etchebarne 63. Honela du izena. MIH 311.
    v. tbn. SP Phil 251. Hb Esk 104. Gy 62. Aran SIgn 85. JanEd I 96. Sor Bar 90. Bv AsL 25. Elsb Fram 89. Elzb PAd 7. HU Aurp 93. Mdg 146. Goñi 34. Echta Jos 231. JE Bur 82. Urruz Zer 59. Alz Bern 66. A Ardi 19. StPierre 30. KIkG 21. Inza Azalp 22. Tx B I 248. MendaroTx 209. Ldi IL 167. JMB ELG 51. Ir YKBiz 189. TAg Uzt 154. Zerb IxtS 26. FLab in Munita 9. JAIraz Bizia 43. Etxde JJ 242. Mde Pr 282. Anab Poli 85. Bilbao IpuiB 262. Arti Ipuin 26. Zait Plat 75. Lf ib. XIII. Osk Kurl 151. Vill Jaink 19. Erkiag BatB 48. Larz Senper 98. MAtx Gazt 45. Salav 9. NEtx LBB 138. Lab SuEm 209. Xa Odol 32. Balad 197. BBarand 74. Gerrika 48. Ixena i.: Kk Ab I 80. Otx 93. Akes Ipiñ 12. Uzena i.: A Txirrist 143.
    azpisarrerakoSense-4.1
    Zeren eztiari, nola baita gozo eta izena duen bezala, ezti, anhitz baitarraika. Ax 35 (V 21). Zeren lur ustelak, izena duen bezala, baitagoka ustelki hainitz. Dv Lab 19s. Izena zuan bezela, Etxe-alai zan era guztitako. Apaol 22.
    azpisarrerakoSense-4.2
    (Aux. intrans. bipersonal).
    Bertoldin yako ixena. Otx 117. Zelan yatzu izena? Erkiag BatB 54.
    azpisarrera-5
    IZEN HANDIKO (Lar, Añ (V); i. aun- G-azp ap. Gte Erd 173 ; uzen an- Añ (V)).
    Fámoso, célebre. "Acreditado" Lar. "Afamado" Añ.
    Orra zure anatomija izen andikuak dakazan mesediak. Mg PAb 84. Cornelio gizon [...] Juduen artean izen andikoari. Lard 498. Izen aundiko sendagiñ. Sor Bar 55. Izen andiko aizkolariak. Ag G 90. Izen aundiko ostatu txar batera. JAIraz Bizia 50. Etzerik beteena ta ixen andikoena. Akes Ipiñ 12. Izen aundiko gizona omen uan. Ataño TxanKan 35. Avilako Teresa, izen aundiko emakume gurena. Onaind STeresa 123. Segura izen aundiko erria da alderdi askorengatik. Insausti 37.
    v. tbn. AA II 42. Izt C 99. A BeinB 46. Itz Azald 128. I. aundiko: ArgiDL 6. Inza Azalp 27s. ABar Goi 45. Or Aitork 103. Anab Aprika 23. SM Zirik 117. Berron Kijote 29. BBarand 170.
    azpisarrera-6
    IZENAREN JABE IZAN; IZENEN JABE IZAN.
    Hacer honor a su nombre.
    Alper-andi, izenaren jabe zalarik, zan ere trabena zaletxoa. Urruz Urz 36. Bere izenen jabe ziran. Urruz Zer 28.
    azpisarrera-7
    IZENAZ v. IZENEZ.
    azpisarrera-8
    IZEN-AZALDATZE.
    Etimología.
    Dendatu naiz onelako izen-azaldatze edo, erdera usaian, ethimologietan . VMg XVI.
    azpisarrera-9
    IZEN BAT.
    "Izen bat, à peine. Arno huntarik emadazu izen bat, donnez-moi une goutte de ce vin" Lh. Cf. AFARI-IZEN.
    azpisarrera-10
    IZEN BATEKO (Lar, Añ).
    Tocayo. "Colombroño" Lar.
    Tobias aita semeak, izen bateko santu biak orobat. Cb Eg III 378.
    azpisarrera-11
    IZEN-BATZE.
    Censo.
    Israel erri guztiaren izen-batzea egizue. Ker Num 1, 2 (Ol errolde, BiblE izen-bilketa).
    azpisarrera-12
    IZEN BEREKI (i. beheki Lh).
    Nombre propio.
    Euskarari izen bereki au [España] opa eziñik. Izt C 15.
    azpisarrera-13
    IZEN BEREZI.
    azpisarrerakoSense-13.1
    a) (-exi Lh).
    Nombre propio.
    Lekhuko zirelarik izen bereziak: / Ezpeleta, Garcias, Orthe, Urthubia. Hb Esk 154. Izen berezi batzuk edo sustratozko hitz bakan batzuk. (In MEIG VI 34).
    azpisarrerakoSense-13.2
    b) Nombre particular, especial.
    Leeneolitos garaiak izen berezi bat du: Asturkoa . JMB ELG 57. Ez du izen berezirik, galdegaia ez den beste guztia ez baldin bada. MEIG VI 148.
    azpisarrera-14
    IZEN-DEITURA.
    azpisarrerakoSense-14.1
    a) Nombre y apellido(s).
    Haatik, othoi, ez ene izen-deiturarik aipa. Herr 7-12-1961, 1. Banatu ginduezan izen-deiturak esanez lau-bost taldetan. Gerrika 46. Izen-deiturik ez dakit baiña / dirutan makala etzan. Insausti 63. Fortebraccio della Rovere-ren izen-deiturez jabetu den orduko. MEIG I 195.
    azpisarrerakoSense-14.2
    b) Apellido.
    Ni baigorriarra nintzala jakin orduko eta izen deituraz Larre. Larre ArtzainE 140.
    azpisarrera-15
    IZENEAN.
    azpisarrerakoSense-15.1
    a) (H).
    (Tras gen.). De parte de, en representación de; en nombre de, invocando a. Tr. e uso general, se documenta desde el s. XVI. Belapeyre (I 44), Iturzaeta (Azald 10) e Inza (Azalp 38) relacionan con la unicidad de Dios el que se diga Aitaren eta Semearen eta Espiritu Santuaren izenean y no izenetan.
    Onen izenean doazala gogoangarriak. fJZ 98. Ene izenian anhitzetan galdeginik limosna. E 67. Eztitugu hire izenean deabruak egotzi kanpora? Lç Mt 7, 22 (Samper nonbrean, Arriand ixenaz; en las demás versiones izenean). Non baitirade biga edo hirur bildurik ene izenean. Ib. 8, 20. Aiteen da Semen da Espiritu Santuen izenean. Bet 1. Iaunaren izenean datorrena. Ber Trat 69v. Jaunaren izenean ta amorez orañ neke puska bat igaro. Cb Eg III 283. Haren izenean predikatzen duena. Lg II 199s. Karidadiak purgatorijoko arimeen izenian egin ezkero. fB Ic I 85. Ezteuskula ukatuko bere ta gure Aitak bere uzenean eskatuten deutsagun gauzarik. Zav Serm I 19. Portugaletek, zeñek autua, eta bere izenian ona bialdu nazan, eta zeñen izenian [...] berba egiten deutsubedan. (1866). BBatzarN 229. Guzien izenean ihardetsi. Laph 160. Jinkoaren izenian manhatü zian. Ip Hil 36. Eskualdunen izenean behar zela norbeit igorri. Barb Sup 163. Demokraziaren izenean astakeri galantak egiteko. Eguzk GizAuz 98. Legearen izenean, lotua gelditzen zera. NEtx LBB 115. Karta au famili guziaren izenean idazten dizut. TxGarm BordaB 56. Anaitasuna-ren izenean egin didan eskabideari. MEIG VIII 39.
    azpiadiera-1.1
    "Jainkoaren izenean egin du, il l'a fait facilement" Lh.
    azpiadiera-1.2
    Jainko bizi denaren izenean, bara hor! Laph 204. Arren! Jaungoikoaren izenean! lagundu eioela. Ag G 159. Ez! Ori ez Jaungoikoan izenian! Etxba Ibilt 464.
    v. tbn. Apaol 89. Tx B II 65. Olea 180.
    azpisarrerakoSense-15.2
    b) Bajo el nombre de, con el nombre de.
    Proximuen izenian aituten dira betiko zorioneko izan leitekezan gustijak. Astar II 22s. Kafian izenian maltetxo berua. MendaroTx 68. Alargun-izenean agertzen zan nunai. TAg Uzt 172. Gau-jaialdien izenean, joko-txirringari ekiten zioten. Ib. 174.
    v. tbn. CatB 44. CatLuz 18. Or Aitork 413.
    azpisarrerakoSense-15.3
    c) En memoria de; en honor de.
    Aguztuak ogei ta lau / dituan egunian, / festak izango dira Bartolo- / meren izenian. MendaroTx 439. Bertso batzuek jartzera noa / Bilintx zanan izenean. MMant 105. Josu maite ta beste gudari / il diranen izenean, / monumentu bat egin bearrez / gagoz gu Gorbai ganean. Ayesta 110.
    azpisarrerakoSense-15.4
    d) (Poner, etc.) a nombre de.
    Txeke bat jarriko diot bere izenean. BBarand 159. Eskriturak egin eta etxea nere andrearen eta nere izenean jarri bezin azkar. Albeniz 110.
    azpisarrera-16
    IZENEKO.
    azpisarrerakoSense-16.1
    a) (Tras gen., adnom. de izenean).
    Ezen kondemnatuaren izeneko ungiak / deusez laburtzen eztitu haren pena handiak. EZ Man I 112. Santuaren izeneko bedeikantzarekin. Mb IArg II 288. Gurasueen izenekuak badira [konbitak] . JJMg BasEsc 256. Erregeren izeneko ontzidi andi gudarakoak. Izt C 128. Aitaren izeneko zauta zoritxarrekoak. Zait Sof 19.
    v. tbn. fB Ic II 292. SMitx Aranz 160.
    azpiadiera-1.1
    Jaungoikoaren izenekoa edo eskalea. Inza Azalp 143.
    v. tbn. Bv AsL 27.
    azpisarrerakoSense-16.2
    b) (Tras tema nominal nudo). De (mero) nombre, supuesto.
    Uts edo bete emoten dituzu osagarri izenekuak. Mg PAb 51. Konfesino iski ta izeneko bat egin. Mg CO 82. Etxe andi batzuk deukiez, Eleiz-izenekoak onek bere. A BGuzur 125. Zer egiten dute zaintzalle izeneko gizon oiek? Nolakoa da, batez ere, gaixoa sendatu bearrean geiago zauritu nai duan sendagillea? Ag Serm 586. Adixkide izeneko arren eskutitza. JAIraz Bizia 105. Emengo negu izeneko ontan. Or QA 122. Munita 56. Alkain 34. Albeniz 115. MIH 309.
    azpiadiera-2.1
    (Tras sust. det.).
    "Txipak" izeneko arrai txikietan. Anab Usauri 107. Paperak izeneko gaitza. Salav 75.
    azpiadiera-2.2
    (Tras nombre propio). LLamado, de nombre.
    Hurbil Lahirigoien, Amand izeneko. Hb Esk 147. Ana Mari izeneko neskato zabal ogipeko batek. Ag AL 63 (v. tbn. Ag Kr 190). Campietro izeneko bakartadako baselizatxo batera urrutiratu zan. Belaus Andoni 19. Montoko izeneko mendi-lepotik. Etxde JJ 83. Murumendi izeneko itxasontzia. NEtx LBB 38. La Voz de Guipúzcoa izeneko donostiar ezkertar izparringiak. Etxabu Kontu 67. Bere lagun bat, "Baltza" izenekua. Gerrika 175. Militia Christi (Kristoren Bermantza) izeneko aldizkaritto bat. Larre ArtzainE 160. Pedro Gallo izeneko zerra-tallerra. Albeniz 221. Euzko Deia izeneko aldizkaria. MEIG IX 78.
    v. tbn. JMB ELG 84. Ir YKBiz 268. Mde Pr 257. Zerb Azk 93. Erkiag Arran 192. Bilbao IpuiB 99. JEtchep 97. Basarri 103. Anab Aprika 12. Zait Plat 19. Osk Kurl 39. Salav 36. Alzola Atalak 144. Uzt Sas 147. Xa Odol 41. Berron Kijote 221. Etchebarne 44. BBarand 76.
    azpiadiera-2.3
    (Tras gen.).
    Bostgarren [ikasle] bat andik laster agertu zan Moricoren izenekua. Bv AsL 63.
    azpiadiera-2.4
    Titulado.
    Apostoluen egintza-en izeneko liburuan. Lard 531.
    azpiadiera-2.5
    Kutxaren jabe-izeneko danak nozitu bearko ditu [...] ordainkizunak. "Titular". EAEg 20-12-1936, 598.
    azpisarrera-17
    IZEN-EMAILE.
    "Souscripteur" T-L.
    azpisarrera-18
    IZEN-EMATE.
    azpisarrerakoSense-18.1
    a) Nombramiento.
    Izen-emate onen berri ematen det gaur, ondorengoei buruz guziak jabetu ditezen. "Nombramimento". EAEg 8-2-1937, 1011.
    azpisarrerakoSense-18.2
    b) Matriculación.
    Osakintza Ikastolako Gertutze-aroari buruzko izen-ematea asi dedilla. "Matrícula". EAEg 18-12-1936, 582.
    azpisarrera-19
    IZEN ERANTSI.
    "(Mal) nombre, apodo, [...] izen goitia o eransia" Añ.
    azpisarrera-20
    IZEN-ERRENKA.
    Lista, nomenclator.
    Idazleen izen-errenka orrek. Berron Kijote 21.
    azpisarrera-21
    IZEN-ERRESKADA.
    Lista de nombres.
    Izen erreskadak artu ei ditue errizaiñak. Erkiag BatB 187.
    azpisarrera-22
    IZENETAN.
    (Precedido de gen.). En mobre de. v. IZENEAN.
    Noren izenetan fundatu den eliza. E 20. Egin bedi hori zure izenetan. Mst III 15, 1 (SP zure izenean, Ch zure izen sainduaren ohoretan). Jesu-Kristo gure Jaunaren bidez eta izenetan. Arb Igand 197.
    azpisarrera-23
    IZENEZ.
    azpisarrerakoSense-23.1
    a) (H).
    (Sólo) de nombre, nominalmente.
    Izenez eta obraz debotak. Arg DevB IV. Ez xoillki izenez eta munduaren mihietan, baiñan oraiño izanez. He Gudu 89. Eztire izenez baizen giriztino. Dh 223. Otseiñak... izenez; / baña etxean agindu. Azc PB 48. Izenez ez arren, izatez eta benetan sozialistia dala. Eguzk GizAuz 127. Guk ezagutu izan doguna ez da itxuraz edo izenez baiño erromatar zubia. Etxabu Kontu 186. Izenez bederen batzorde horren buru naizenez gero. MEIG VIII 94.
    v. tbn. ES 390. CatBus 11. AB AmaE 31. HU Aurp 189. JE Ber 88. Zait Sof 162. Etxde AlosT 71. Ixenez: Kk Ab II 152. Zait Plat 139.
    azpisarrerakoSense-23.2
    b) (Lar, Añ); IZENAZ.
    (Precedido de gen.). De parte de; en nombre de. "(De mi) parte" Lar, Añ. v. IZENEAN.
    Nik bialiko ditut zure izenez. Ldi (in Or BM 14). Goteungiak eure ixenaz iraitzi. Arriand Mt 7, 22 (Lç izenean). Euskaldun danen izenez. SMitx Aranz 158.
    v. tbn. Zait Sof 127. Ixenez: Enb 151.
    azpiadiera-2.1
    En nombre de, invocando.
    Azkatasunen ixenez / egin lapurreta. Enb 55.
    azpisarrerakoSense-23.3
    c) (Tras o ante un nombre propio). LLamado, de nombre. v. IZENEKO (b).
    Gathu bat, Rodilardo izenez. Arch Fab 95. Zelatari edo ispia bat, izenez Erbiya. Or SCruz 72. Apez batek, Ceffrey Keating izenez. Mde Pr 234. Izenez, Xirdo. Erkiag Arran 143. Bertakoak nere aitaren lengusu txiki izanik, Otañotarrak izenez. Alkain 55. Attitte amaren aita zan, Errofaill izenez. Etxabu Kontu 180. Cardesse herriak bazuen orduan bere erretora, Emile izenez ni bezala. Larre ArtzainE 264. Eguiateguy berbera dugu, izenez Juseffe. MEIG I 233s.
    v. tbn. Ldi IL 40. NEtx Nola 24. Berron Kijote 97. Zendoia 151. Insausti 274.
    azpiadiera-3.1
    (Precedido de beste). Por otro nombre.
    Vascueña, bertze izenez Gascueña . ES 112. Jakob, beste izenez Israel zeritzan seme baten Aita. Ub 18. Amabietako bat, beste izenez Didimo (Bikia) deritzan Toma. Ir YKBiz 533.
    azpisarrera-24
    IZENEZ IZEN.
    azpisarrerakoSense-24.1
    a) Expresamente, por su nombre (cada uno).
    Agurt zatzu adiskideak izenez izen. TB 3 Io 15 (Lç izengilatuki).
    azpisarrerakoSense-24.2
    b) Nombre por nombre.
    Kasuz-kasu eta izenez-izen aztertu ditugu. MEIG VIII 117.
    azpisarrera-25
    IZENEZKO.
    azpisarrerakoSense-25.1
    a) (Meramente) nominal.
    Hau gabeko noblezia, xoilki deit baititeke izenezkoa. ES 106. Izenezko Euskaldun, ta sustanzia gabeko aizez beteak. Cb EBO 44. O kristio izenéskoak. LE Prog 104. Izenezko eta alegiazko Euskal herria egiazko Euskal herri bilaka dadin. MEIG IX 33.
    azpisarrerakoSense-25.2
    b) (Tras gen.). Que está bajo la advocación de.
    aduatarren oneraspen deboziñoak Andoniren izenezko Elisa bat eregi eban. Belaus Andoni 21.
    azpisarrera-26
    IZEN GABEKO v. izengabeko.
    azpisarrera-27
    IZEN-ILARA.
    Lista de nombres, nomenclátor.
    Moldatu degu onako amazortzi Jaunen izen-illera au. Aran Loyola 8 (ap. DRA ).
    azpisarrera-28
    IZEN MOTZ.
    "(Lh), abreviadura" Eusk 1919-1920 (I) 94 (en una lista de neologismos; Lh en su dicc. lo da como suletino).
    azpisarrera-29
    IZEN-MUTUR (AN).
    "Nombres propios abreviados. Lehenago ba ziren izen ederrak; orain, berriz, izen-mutur batzuek..." Asp ANaf.
    azpisarrera-30
    IZEN-OIN; IZEN-ONDO.
    Tema nominal.
    Harria-ren tema, izen-oin edo izen-ondoa --esate baterako-- harri da. MEIG VI 139.
    azpisarrera-31
    IZEN ONEKO.
    "Acreditar [...] izen onekoa [...] egin" Lar, Añ.
    Ezagutu zutenak izen oneko zure Aita-Aita. VMg III.
    v. tbn. Astar II 177. CatBus 51. Erkiag BatB 189. Berron Kijote 22.
    azpisarrera-32
    IZEN ORDEZKO.
    Seudónimo. Cf. izenorde (2).
    Izenordezkoetatik bat: "Kalparregi". Lh Eusk 1919-20 (I) 25.
    azpisarrerakoSense-32.1
    Apodo.
    Aintziña baten danak edo geienak ei eben izen ordezko ori. SM Zirik 82.
    azpisarrera-33
    IZENPEAN.
    Bajo el nombre (de). Cf. izenpe.
    Zuen izenpean argitaratu ta koxkortu bite nere Ardi Galdua . A Ardi VII. Espiritismu izenpean. Mde Pr 315. Musikaren izenpean idazten, irakurten, zenbatzen-eta ikasten zuten. Zait Plat 8. Poesiaren izenpean onartzen den poesi antzeko edo poesi ordeko hura. MIH 240. Fitak [...] besteren izenpean azaldua. MEIG VII 31.
    azpisarrerakoSense-33.1
    Bajo la advocación.
    Andoni Abataren izenpean egoan be, sartu zan lekaidetxe edo konbentua. Belaus Andoni 6.
    azpisarrerakoSense-33.2
    Bajo el título.
    Los Refranes de Garibay izenpean dabiltzan bildumetan. MEIG VI 188.
    azpisarrerakoSense-33.3
    Firmado por.
    Aitaren edo amaren [...] izen-pean idazkiz egindako eskapen bat. (1918). ForuAG 241. Obispo-ordeko egoanaren ixenpean eldu yakon agindu ori. Akes Ipiñ 14.
    azpisarrera-34
    IZEN PROPIAL.
    Nombre propio.
    Gizonen izen propialei hala-nola Aeneas, Thomas . ES 206.
    azpisarrera-35
    IZEN PROPIO.
    Nombre de pila.
    Eskribitus izén proprioa ta izén gañékoa. LE Doc 70.
    azpisarrerakoSense-35.1
    Nombre propio.
    Euskarazko izen propioak, pertsona eta leku izenak. MEIG I 241.
    azpisarrera-36
    IZEN-SORTZE.
    Etimología (de un nombre).
    Agerturik [mendi, ibai eta iturrien izen euskerazkoen] izen-sortzea. EE 1885b, 86.
    azpisarrera-37
    IZEN-TITULU.
    (Pl.). Nombre y título.
    Paperetan ageri diren zenbait izen-tituluri bagagozkio. MEIG VI 108.
    azpisarrera-38
    IZEN TTIPI.
    Forma familiar de un nombre.
    Hiriart-Urruty kalonjeak Manex emaiten zion izen ttipitzat. Lf ELit 195.
    azpisarrera-39
    IZEN TXAR.
    "Apodo" Añ.
    azpisarrera-40
    IZEN-TXARTEL.
    Tarjeta de visita.
    Atean ots eginda nere izen-txartela bidali nion. A Ardi 56. Izen-txartela eman zionean [otseñari] . TAg Uzt 177.
    azpisarrera-41
    IZEN XAFLA.
    "Cognomen, cognomentum" Urt V 290.
    azpisarrera-42
    IZEN-ZERRENDA.
    Lista.
    Hau da Adanen ondorengoen izen-zerrenda. BiblE Gen 5, 1 (Ol ondorengoak).
    azpisarrera-43
    IZEN ZUZEN.
    Nombre propio.
    Izen hori izengoitia zuen ala izen-zuzena? GAlm 1861 (sic) 37 (ap. DRA ). Artzai Pillipe, emen diotenez da nere izen zuzena. Ill Pill 21.

    izen

    izen
    << itzali 0 / 0 izengaizto >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper